Morgunblaðið - 16.08.1985, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 1985
Ástríöur Thoraren-
sen — Minningarorð
Ástríður Kjartansdóttir Thor-
arensen hefði orðið níræð 10. ág-
úst sl. Hún lést 4 dögum fyrr, en
sátt við þá mörgu daga, sem Guð
hafði gefið henni. Hún var full-
komlega andlega hress til síðustu
stundar. Líkamlegir sjúkdómar
háðu henni heldur aldrei, svo orð
væri á gerandi, fyrr en hún kenndi
þess meins, sem að lokum náði yf-
irhöndinni nú snemma á þessu ári.
Hún mætti þeim veruleika eins og
sá einn getur gert, sem alla ævi
hefur búið við fölskvalausa og ör-
ugga trúarvissu.
Kynslóð Ástríðar upplifði
skarpari þjóðlífsskil en aðrar hafa
gert. Á örfáum áratugum hurfu
landsmenn frá flestum þeim hátt-
um, sem sjálfsagðir höfðu verið
öldum saman, og gengu á vit nýs
tíma. Hæggeng tilvera landbúnað-
arlífsins vék fyrir hinu tækni-
vædda borgarsamfélagi, heimilin
minnkuðu og fjölskyldurnar ein-
angruðust. Sjálfsagt hafa allar
þessar breytingar orðið ýmsum
erfiðar eins og mörg dæmi eru um.
Mér fannst Ástríður ætíð vera fal-
legt dæmi um hið gagnstæða.
Heimili hennar í Barmahlíð 49 bar
merki þess, að húsráðandi stæði
traustum fótum á gömlum gildum.
Hraði og ofboð komust þar aldrei
inn fyrir þröskuld. En þar var þó
enginn útkjálki, sem dagað hafði
uppi. Ástríður fylgdist ætíð vel
með og hafði fasta og óbilandi
skoðun á mönnum og málefnum.
Fyrir henni lágu viss sannindi svo
í augum uppi, að naumast var
hægt að bera því við að ímynda
sér, að um þau þyrftu að vera önd-
verðar meiningar. Gilti þetta
jafnt um þjóðmál og trúmál.
Ástríður missti báða foreldra
sína í bernsku og var þar skammt
stórra högga á milli. Henni og
systkinum hennar var komið í
fóstur eða vist, hverju á sínum
bænum. Ekki þarf að hafa mörg
orð um þann sársauka, sem þessi
missir hefur haft fyrir litla stúlku
og aldrei yrði að fullu bættur.
Hennar lán var þó að fóstrast hjá
frændkonu sinni á myndarheimili
að Breiðabólstað í Fljótshlíð. Bæði
var þar búið af meiri reisn en víða
annars staðar um þær mundir og
þar hlaut hún gott atlæti og eilífa
vináttu. Um „Staðinn“ talaði
Ástríður ætíð af einstakri hlýju og
virðingu. Þaðan giftist Ástríður
að Móeiðarhvoli, Skúla Thoraren-
sen, og bjuggu þau þar myndarbúi.
Þau eignuðust einn son, Þorstein,
borgarfógeta í Reykjavík.
Þau Skúli urðu að bregða búi
fyrr en ella vegna heilsuleysis
húsbóndans og fluttu til Reykja-
víkur. Ástríður bjó í Reykjavík í
tæp 40 ár. Fyrst á Þórsgötu 17A,
en síðan í Barmahlíð 49. Lengst
bjuggu þær saman hún og Ingunn,
eldri systir hennar. Þær voru ólík-
ar um margt, en þó samrýndar.
Ekki gat skemmtilegri stund en að
sækja þær systur heim, hvort sem
börn eða fullorðnir áttu í hlut.
Allir, sem kynntust Ástríði,
fundu fljótt, að þar fór afar
óvenjuleg kona. Hún var bráð-
greind og mjög minnug. Naut hún
þess alla tíð að hafa fengið betri
undirstöðumenntun en títt var um
stúlkur á hennar æskuárum, bæði
hjá fóstra sínum og einnig í
Kvennaskólanum í Reykjavík.
Hún var í gerðinni listfeng vel,
bæði málaði hún ágætlega og var
músíkölsk. Þannig lék hún á oregl
við kirkjuathafnir um langt skeið,
ekki síst í tengslum við Hall-
grímssókn og prest hennar, sr.
Sigurjón Þ. Árnason.
Astríður Thorarensen var vin-
mörg kona, en þó einkum vinaföst
og trygg. Til hennar var ætið gott
að koma, góðvild og gestrisni var
þar í fyrirrúmi. Því er hún nú
kvödd með miklum söknuði um
leið og færðar eru fram þakkir
fyrir að hafa fengið að njóta vel-
vildar hennar og vináttu. Nafna
hennar kveður í dag sina bestu
vinkonu.
Davíð Oddsson
Ástríður Thorarensen, Ásta
frænka eins og við kölluðum hana,
lést 6. ágúst og verður jarðsungin
í dag.
Hana vantaði fáa daga upp á
níræðisafmælið sitt. Níutíu ár eru
ef nánar er íhugað næstum ótrú-
lega löng mannsævi. Hver sem
nær þeim aldri hefur ekki aðeins
lifað tímana tvenna, heldur
þrenna eða ferna.
Það fylgir svo háum aldri að
beygja sig fyrir lögmálum ellinn-
ar. Starfstíminn er svo löngu lið-
inn, að hann verður eins og æva-
gömul minning. En bjart er yfir
þeim, árunum þegar Ásta var hús-
freyja á Móeiðarhvoli fyrir hart-
nær hálfri öld og standa okkur,
sem nutum fósturs hennar, fyrir
hugskotssjónum sem ógeymanlegt
ævintýri.
Það fylgir og svo háum aldri, að
standa síðastur uppi af hópi sinn-
ar kynslóðar, sjá laufskrúð vina-
hópsins þynnast, þar sem laufin
falla eitt og eitt til jarðar, uns að-
eins eitt er eftir, síðan ekkert. Það
varð hlutskipti Ástu að missa
maka sinn á miðjum aldri og lifa
síðan nær fjörutíu ár í einlífi og
ekkjudómi. En hún stóð sig vel.
Nokkur síðustu árin urðu kyrr-
setulíf, þar sem fæturnir tóku að
bila. En andlegum styrk, rök-
hyggju og umræðuhæfni hélt hún
næstum til hins síðasta. Hún
þurfti aldrei að dveljast á elli-
heimili, heldur hélt sitt eigið
heimili við Barmahlíð hér í bæ.
Þar gátum við heimsótt hana í
einveruíbúð hennar og víst komu
nokkuð margir til hennar, svo
aldrei þurfti hún að vera einmana.
Þar stundaði hún líka fram á síð-
ustu ár áhugamál sín, sem voru
mörg, kona hátt á níræðisaldri.
Það var ekki fyrr en í febrúar fyrr
á þessu ári, að hún flutti að
heiman og lagðist á sjúkrahús og
varð það hennar banalega.
í einni minningargrein get ég
varla meir en leitað að blæyrðum
um það, hvernig Ásta kom mér
fyrir sjónir. Hún var svo nátengd
mér í báðar ættir, að úr því varð
að heita má samfléttuð ævi einnar
fjölskyldu.
Hún var fædd að Þúfu í Vestur-
Landeyjum 10. ágúst 1895, af ætt-
um bænda og hagleikssmiða í lág-
sveitum Suðurlands. Foreldrar
hennar voru Kjartan Ólafsson
hreppstjóri og snillings skipa-
smiður sinnar sveitar, en þá
stunduðu Landeyingar sjóróðra
bæði úr sandinum og með búðsetu
í Vestmannaeyjum, en móðir
hennar var Kristín Halldórsdóttir
frá Álfhólahjáleigu. Systir henn-
ar, Ingunn Halldórsdóttir giftist
hinsvegar sýslumanni Rangæinga,
Hermanni á Velli og þar tengjast
ættir okkar saman, því að þau
voru langafaforeldrar mínir.
Hjónin á Þúfu áttu sex börn og
var Ásta yngst þeirra. En á
skömmum tíma féllu báðir for-
eldrarnir frá, móðir hennar þegar
hún var eins árs og faðir hennar
dó úti í Vestmannaeyjum alda-
mótaárið, þegar hún var fimm
ára. Heimilið leystist upp og börn-
unum var komið fyrir hjá vanda-
fólki, svo að segja sitt á hverju
landshorni. Afi minn og amma,
séra Eggert Pálsson og Guðrún
Hermannsdóttir á Breiðabólsstað
í Fljótshlíð tóku þá Ástu að sér.
Sjálf áttu þau eina dóttur, Ingunni
móður mína, sem var jafnaldra
Ástu og höfum við löngum orðað
það svo, að þar með eignaðist móð-
ir okkar systur. Að vísu finnst
okkur, að þær hafi verið ólikar i
sér, en þær urðu það sem kallast á
nútímavísu „algerar samlokur".
Samtengsl þeirra urðu undursam-
lega frjó í manneskjulegri þátt-
töku og áhuga á öllu lífinu í kring-
um þær. Kannski litu einhverjir á
þær sem einskonar heldrimanna-
dætur, því að heimilisfaðirinn var
um áratuga skeið leiðtogi héraðs-
ins bæði sem þingmaður og pró-
fastur. Ekki könnumst við þó við
heldrimannasnið á þeim. Á upp-
eldisárunum uxu þær upp ur ís-
lenskri alþýðumenningu, sivak-
andi fyrir öllum þeim mannlegu
áhrifum og örlögum sem hrærðust
í kringum þær. Þær drukku í sig
þjóðsögur og ævintýri og gaman-
sögur, sem aftur urðu eins og móð-
urmjólkin fyrir okkur í næstu
kynslóðinni, sem þær fóstruðu
upp.
Þær lifðu yndisleg æskuár sam-
an, án þess að hlaðið væri undir
þær eða lifað í óhófi. Hverja frí-
stund notuðu þær til að auka við
þekkingu sína og lifa sig inn í un-
aðsheima ljóðs og ævintýris.
Sjálfar ortu þær margt, sem varð-
veitist, rituðu dagbækur og síðar á
ævinni sömdu þær hvor fyrir sig,
en þó i samráði, endurminningar
um sitt ógleymanlega samlíf, sem
munu halda áfram að verða að-
gengilegar afkomendum þeirra.
Hluti af þessri innlifun var þýðing
móður minnar á hinu heimsfræga
ævintýri Alís i Undralandi, sem út
kom fyrir tveimur árum, en sjálf-
um finnst mér vart hægt að hugsa
sér hugljúfari bók með yndislegu
tungutaki. Tök Ástu á móðurmál-
inu, hvort sem var i töluðu eða
rituðu máli, gáfu þvf heldur ekki
eftir.
Stallsysturnar Ásta og Inga uxu
upp og urðu fulltiða manneskjur.
Hermt hefur mér verið, að þær
hafi báðar verið ljómandi fallegar
ungar stúlkur, þær voru kallaðar
ljósa og dökka tvíburasystirin.
Ásta var sú ljósa, með fagurgullna
siða lokka og hef ég oft ímyndað
mér, að hún sem var blondínan,
hljóti að hafa verið sú fegurri. Ég
hef líka ímyndað mér, að Ásta
hafi verið ennþá skarpgreindari
og næmari og minni hennar verið
óskeikulla á orð og setningar og
atvik. En báðar lærðu þær og
kunnu utan að og mundu fram á
efstu ár, ótrúlegan fjölda ljóð.
Þær höfðu hvenær sem var til-
tæka langa Ijóðabálka þjóðskáld-
Peningamarkaöurinn
r
GENGIS-
SKRANING
Nr. 150 — 13. ágúst 1985
Kr. Kr. Toll-
Ein. KL 09.15 Kaup Sala Xenp
1 Dollari 40,900 41,020 40,940
1 SLpund 56,994 57,161 56,760
Kan. dolUri 30,170 30,259 30354
1 Donskkr. 4,0778 4,0897 4,0361
lNoiskkr. 4,9912 5,0058 4,9748
ISenskkr. 4,9513 4,9658 4,9400
IKLmark 6,9293 6,9496 6,9027
1 Fr. franki 4,8268 43410 4,7702
1 Bek>. franki 0,7289 0,7311 0,7174
1 Sv. franki 17,9052 17,9578 173232
1 HolL ollini 13,1245 13,1630 123894
1 V-þsark 14,7600 143033 143010
1ÍL líra 0,02197 0,02203 0,02163
1 Austurr. arh. 2,0997 2,1059 2,0636
1 1‘ort. esmdo 0J479 03486 03459
1 Sp. pesrti 03504 0,2511 03490
1 Jap. jen 0,17288 0,17339 0,17256
1 írskt pund 46,037 46,172 45378
SDR. (SérsL
dráttarr.) 42,4746 423984 423508
Kr ij. franki 0,7200 0,7221
V
INNLÁNSVEXTIR:
Spantjóðsbækur----------------- 22,00%
Span>|óösreiknmgar
meó 3ja mánaóa upptðgn
Alþýðubankínn.............. 25,00%
Búnaóarbankinn............. 25,00%
Iðnaðarbankinn............. 23,00%
Landsbankinn............... 23,00%
Samvinnubankinn............ 25,00%
Sparisjóðir................ 25,00%
Otvegsbankinn............ 23,00%
Verzlunarbankinn........... 25,00%
með 6 manaða upptögn
Alþýðubankinn.............. 28,00%
Búnaöarbankinn............. 28,00%
lónaöarbankinn............. 32,00%
Samvinnubankinn............ 30,00%
Sparisjóðir................ 28,00%
Útvegsbankinn.............. 29,00%
Verzlunarbankinn............31,00%
með 12 mánaða upptðgn
Alþýöubankinn.............. 30,00%
Landsbankinn............... 31,00%
Útvegsbankinn.............. 32,00%
með 18 mánaða upptögn
Búnaðarbankinn....... ....... 38,00%
Innlántikírteini
Alþýöubankinn................ 28,00%
Búnaðarbankinn............... 29,00%
Samvinnubankinn.............. 29,50%
Sparisjóöir.................. 28,00%
Verðtryggðir reikningar
miðað við lántkjaravisitölu
með 3ja mánaða upptðgn
Alþýðubankinn................. 1,50%
Búnaöarbankinn................ 1,00%
lönaðarbankinn................ 1,00%
Landsbankinn................. 1,00%
Samvinnubankinn............... 1,00%
Sparisjóöir................... 1,00%
Utvegsbankinn................. 1,00%
Verzlunarbankir.n............. 2,00%
með 6 mánaða upptögn
Alþýöubankinn................. 3,50%
Búnaöarbankinn................ 3,50%
lönaðarbankinn................ 3,50%
Landsbankinn.................. 3,00%
Samvinnubankinn............... 3,00%
Sparisjóöir................... 3,50%
Útvegsbankinn................. 3,00%
Verzlunarbankinn.............. 3,50%
Ávítana- og hlaupareikningar:
Alþýðubankinn
— ávísanareikningar......... 17,00%
— hlaupareikningar.......... 10,00%
Búnaöarbankinn................ 8,00%
Iðnaöarbankinn................ 8,00%
Landsbankinn..................10,00%
Samvinnubankinn
— ávísanareikningur.......... 8,00%
— hlaupareikningur........... 8,00%
Sparisjóöir...................10,00%
Útvegsbankinn................. 8,00%
Verzlunarbankinn............. 10,00%
Stjðmureikningar
Alþýöubankinn................. 8,00%
Alþýöubankinn..................9,00%
Safnlán — heimilitlán — IB-lán — plútlán
með 3ja til 5 mánaða bindingu
lönaöarbankinn............... 23,00%
Landsbankinn................. 23,00%
Sparisjóöir.................. 25,00%
Samvinnubankinn.............. 23,00%
Útvegsbankinn................ 23,00%
Verzlunarbankinn............. 25,00%
6 mánaða bindingu eða lengur
iónaöarbankinn............... 28,00%
Landsbankinn................. 23,00%
Sparisjóöir.................. 28,00%
Útvegsbankinn................ 29,00%
Innlendir gjildtyritreikningtr
Bandaríkjadollar
Alþýöubankinn...................8,50%
Búnaöarbankinn.................7,50%
lönaöarbankinn.................8,00%
Landsbankinn...................7,50%
Samvinnubankinn................7,50%
Sparisjóðir....................8,00%
Útvegsbankinn..................7,50%
Verzlunarbankinn.............. 7,50%
Sterlingtpund
Alþýöubankinn................. 9,50%
Búnaöarbankinn................ 11,50%
lónaöarbankinn................ 11,00%
Landsbankinn..................11,50%
Samvinnubankinn............... 11,50%
Sparisjóöir................... 11,50%
Útvegsbankinn................. 11,00%
Verzlunarbankinn.............. 11,50%
Vettur-þýtk mðrk
Alþýöubankinn..................4,00%
Búnaöarbankinn.................4,50%
lönaöarbankinn.................5,00%
Landsbankinn...................4,50%
Samvinnubankinn................4,50%
Sparisjóöir................... 5,00%
Útvegsbankinn..................4,50%
Verzlunarbankinn...............5,00%
Dantkar krónur
Alþýöubankinn................. 9,50%
Búnaóarbankinn ............... 8,75%
lönaðarbankinn................ 8,00%
Landsbankinn.................. 9,00%
Samvinnubankinn............... 9,00%
Sparisjóðir................... 9,00%
Útvegsbankinn................. 9,00%
Verzlunarbankinn.............. 104)0%
ÚTLÁNSVEXTIR:
Almennir víxlar, torvextir
Landsbankinn................ 30,00%
Utvegsbankinn............... 30,00%
Búnaöarbankinn.............. 30,00%
lönaöarbankinn.............. 30,00%
Verzlunarbankinn............ 30,00%
Samvinnubankinn............. 30,00%
Alþýöubankinn............... 29,00%
Sparisjóöirnir.............. 30,00%
Viðtkiptavixlar
Alþýðubankinn................31,00%
Landsbankinn................ 31,00%
Búnaöarbankinn...............31,00%
Sparisjóóir................. 31,50%
Útvegsbankinn.............. 30,50%
Yfirdráttarlán at hlaupareikningum:
Landsbankinn............... 31,50%
Útvegsbankinn.................31,50%
Búnaöarbankinn............... 31,50%
lönaöarbankinn................31,50%
Verzlunarbankinn..............31,50%
Samvinnubankinn...............31,50%
Alþýöubankinn................ 30,00%
Sparisjóöimir................ 30,00%
Endurteijanleg lán
fyrir innlendan markað_______________2635%
lán í SDR vegna útflutningtframl___ 9,7%
Skuldabráf, atmenn:
Landsbankinn................. 32,00%
Útvegsbankinn................ 32,00%
Búnaöarbankinn............... 32,00%
lönaöarbankinn............... 32,00%
Verzlunarbankinn............. 32,00%
Samvinnubankinn.............. 32,00%
Alþýöubankinn................ 31,50%
Sparisjóðirnir............... 32,00%
Viðtkiptatkuldabráh
Landsbankinn................. 33,50%
Útvegsbankinn................ 33,50%
Búnaöarbankinn............... 33,50%
Sparisjóöimir.................33,50%
Verðtryggð lán mtöað við
lántkjaravnitðlu
í allt aö 2% ár........................ 4%
lengur en 2% ár........................ 5%
Vanakilavextir........................ 42%
Óverðtryggð tkukfabréf
úlgefin fyrir 11.08.’84............ 31,40%
Lífeyrissjódslán:
Lífeyristjóður tlarftmanna rfkiaina:
Lánsupphæö er nú 300 þúsund krónur
og er lániö vísitölubundiö meö láns-
kjaravisitölu, en ársvextir eru 5%.
Lánstími er allt aö 25 ór, en getur veriö
skemmri, óski lántakandi þess, og eins
ef eign sú, sem veö er í er litilfjörleg, þá
getur sjóöurlnn stytt lánstímann.
Lrfeyrieajóbur verzlunarmanna:
Lánsupphæö er nú eftir 3ja ára aöild aö
lifeyrissjóönum 168.000 krónur, en fyrir
hvern ársfjóröung umfram 3 ár bætast
viö lániö 14.000 krónur, unz sjóösfélagi
hefur náö 5 ára aöild aö sjóönum. A
tímabilinu frá 5 til 10 ára sjóösaöild
bætast viö höfuöstól leyfilegrar láns-
upphæöar 7.000 krónur á hverjum árs-
fjóröungi, en eftir 10 ára sjóösaöild er
lánsupphæöin oröin 420.000 krónur.
Eftir 10 ára aöild bætast viö 3.500 krón-
ur fyrir hvern ársfjóröung sem líöur. Þvi
er í raun ekkert hámarkslán í sjóönum.
Hðfuöstóll lánsins er tryggöur meö
lánskjaravísitölu, en lánsupphæöin ber
nú 5% ársvexti. Lánstiminn er 10 til 32
ár aö vali lántakanda.
Þá lánar sjóðurinn meö skilyröum
sérstök lán til þeirra, sem eru eignast
sina fyrstu fastelgn og hafa greitt til
sjóösins samfellt í 5 ár, kr. 460.000 til
37 ára.
Lánskjaravísriala fyrir ágúst 1985 er
1204 stlg en var fyrir júlí 1178 stig.
Hækkun milli mánaöanna er 2,21*/«.
Miöaö er viö visitöluna 100 í júni 1979.
ByggingavísKala fyrir júní til ágúst
1985 er 216,25 stig og er þá miöaö viö
100 í janúar 1983.
Handhafaskuldabréf i fasteigna-
viöskiptum. Algengustu ársvextlr eru nú
18-20%.
Sérboð
M. aa- overoir. verdtr. Verötrygfl. Höfuóstóls- fasrslur vsxts
kjðf kjör tfmabil vaxta é éri
Óbundiðté Landsbanki, Kjörbðk: 1) 7-34,0 1,0 3 mán.
Utvegsbanki, Abót: 22-34,6 1,0 1 mán. 1
Búnaöarb., Sparib: 1) 7-34,0 1.0 3 mán. 1
Verzlunarb., Kaskóreikn: 22-31,0 3,5 3 mán. 4
Samvinnub., Hávaxtareikn: 22-31,6 1-3,0 3 mán. 2
Alþýöub., Sérvaxtabók. 27-33,0 4
Sparisjóöir, Trompreikn: 32,0 3,0 1 mán 2
Bundiöfé: Iðnaöarb., Bónusrelkn: 32,0 3,5 1 mán. 2
Búnaöarb , 18 mán. relkn: 35,0 3,5 6 mán. 2
1) Vaxlaleiðrétting (úttektarg)ald) er 1,7% hfá Landsbanka og Búnaðarbanka.