Skírnir - 01.12.1905, Blaðsíða 94

Arið 1905.
Það er ætlast svo til, að »Skírnir« flytji í lok fcvers árs stutt
yfirlit yfir hið helzta, sem gerst hefur á árinu, og verði það fram-
hald innlendra frétta, er ritið hefir áður flutt. Þeim lauk si'ðast í
ritinu við árslok 1903 og er því réttast að líta nú þangað aftur í
tímann.
Arið 1904 er hór merkisár, því með því hefst n/ stjórnar-
skipun, sem Islendingar hafa lengi þráð. En frá þessu er skýrt í
fróttum »Skírnis« siðastliðið ár og þess einnig getið, hver við völd-
um eigi að taka og hverjir embættismenn verði í hinu nýja stjórn-
arráði.
Nýja stjórnin settist að völdum 1. febr, 1904 og var breyt-
inganni fagnað með veizluhöldum bæði í Reykjavík og víðar utn
land. Ekki verður þó sagt, að flutningur stjórnarinnar inn í landið
hafi skapað þar samlyndi og eindrægni. Komu brátt upp ýmsar
greinir, bæði viðvíkjandi stjórnarskipuninni og stjórnarfarinu, er
ágreining vöktu og urðu undirrót þess, að flokkadráttur magnaðist
svo, að hann hefir ekki meiri verið hér áður um langt skeið. Að
miklu leyti hefir hin gamla flokkaskiputt haldizt, þótt nú séu það
ný mál, er flokkum skifta. Fyrsta ágreiningsmálið var um skip-
unarbréf ráðherrans. Það var undirskrifað af ráðaneytisformanni
Dana. Ymsir héldu því nú fram, og þar fremstur í flokki Jón
Jensson yfirdómari og foringi hinna svouefndu »landvarnarmanna«,
að hinn fráfarandi Islandsráðherra hefði átt að skrifa undir skipun-
arbrófið, en hitt töldu þeir hættulegt sjálfstæði Islands. Frá stjórn-
arinnar hálfu var því haldið fram, að þetta væri aðeins formsatriði,
er eigi hefði fengist breytt, en hefði enga þýðingu að því er snerti
sjálfstæði og sórstöðu Islaudsráðherrans.
Ágreiningurinn um þetta mál hefir þó að mestu horfið í skugga
annars stærra. Það er rits/mamálið. Það mál skifti mönnum í
flokka á síðasta þingi, enda var það hið fyrsta stórmál er nýja
stjórnin beittist fyrir. Lagði ráðherrann fyrir þiugið samning, er