Læknablaðið - 15.02.1986, Blaðsíða 32

44
1986; 72: 44-51 LÆKNABLAÐIÐ
Pétur Pétursson
AÐ LÆKNA MEÐ SÝKLALYFJUM -
MJÓTT ER MUNDANGS HÓFIÐ
INNGANGUR
Læknislist í einhverri mynd er sennilega
nokkurn veginn jafngömul mannkyninu.
Enda þótt þessi göfuga grein hafi á síðustu
tímum fengið æ traustari vísindalegan grund-
völl að byggja á, virðist hún lítið hafa breytzt
að megininntaki.
Þrjú atriði sýnast mér einkenna læknislist-
ina:
í fyrsta lagi njóta iðkendur hennar víðast
hvar umtalsverðra forréttinda og virðingar
fyrir þekkingu sína og störf, sem ávallt eru
hjúpuð vissri dulúð. Gildir það jafnt um
kristilega kraftaverkamenn, grasalækna,
andalækna, iljanuddara, hnykklækna sem
og meðlimi Læknafélags íslands.
í öðru lagi er grunnurinn undir árangri í
lækningastarfi ávallt viljinn til að hjálpa
öðrum.
í þriðja lagi er aðferðin til að koma öðrum
til heilsu oftast sú að virkja á einhvern hátt
sjálflækningargetu sjúklingsins; vekja upp
lækninn, sem innra með flestum einstak-
lingum býr. Ekki skiptir meginmáli í því sam-
bandi, hvort við köllum fyrirbærið lyfleysu-
áhrif, endorfínverkun, ímyndun eða vilja-
styrk, né heldur hvort við notum trumbuslátt,
nálastungur, hlustpípur, tölvustýrð
sneiðmyndatæki, lyf eða línuhraðla, til að
kalla áhrifin fram. Kostnaðarmunur þessara
aðferða getur þó orðið umtalsverður og
gagnsemin mismunandi eftir sjúklingum og
læknum.
ÁVÍSANAVENJUR
íslenzk læknastétt er í heild fremur raunvís-
indalega þenkjandi og reynum við læknar eft-
ir megni að hagnýta okkur framfarir á sviði
tækni og lyfjafræði af samvizkusemi og
góðum vilja. Fróðlegt er þó að bera saman
ávísanavenjur einstakra læknahópa á hina
ýmsu lyfjaflokka.
Hér á íslandi er lítið um aðgengileg rann-
Frá Heilsugæzlustöðinni í Bolungarvík. Barst ritstjórn 11/09/-
1985. Samþykkt til birtingar og sent í prentsmiðju 20/09/1985.
sóknargögn í þeim efnum ennþá, enda þótt
tölvuvædd skráningarkerfi á vissum heilsu-
gæzlustöðvum auki mjög á upplýsinga-
forðann. Velflestar athuganir, innlendar sem
erlendar, leiða í ljós meiri mun á ávísana-
venjum, heldur en nokkur leið er að skýra
með ólíku heilsufari eða sjúkleika hinna mis-
munandi sjúklingahópa.
Auðvelt er að bera saman lyfjakostnað
íslenzkra sjúkrasamlaga. Þær upplýsingar er
að finna í Félagsmálum, riti Tryggingarstofn-
unar ríkisins.
í fjölmennum sjúkrasamlögum eins og
Reykjavík, þar sem margir læknar starfa, eru
sveiflur á milli ára litlar og er lyfjakostnaður á
einstakling í Reykjavík jafnan 20-22% yfir
landsmeðaltali hvers árs.
í sjúkrasamlögum, þar sem mjög fáir
læknar starfa (t.d. viss samlög á mynd 1), má
aftur sjá verulegar sveiflur í lyfjakostnaði frá
ári til árs, ef læknaskipti verða og vekur það
grunsemdir um, að mjög víða fari lyfja-
kostnaður fremur eftir duttlungum læknanna
en heilsufari sjúklinganna. Jafnframt virðist
annar sjúkrakostnaður, svo sem greiðslur
fyrir sérfræðilæknishjálp, rannsóknakostn-
aður og sjúkrahúskostnaður vera mun hærri í
þéttbýlinu á suðvesturhorninu og Akureyri
heldur en í dreifbýli, þar sem heilsugæzlu-
stöðvar eru vel reknar og lítið um sérfræðinga
með ófullnægða starfsþrá.
í þessum samanburði er auðvelt að bera
saman sveitarfélög með svipaða aldurssam-
ansetningu (mynd 1) og breytir það í engu
fyrrgreindum niðurstöðum. Jafnframt kem-
ur í ljós, að þar sem heimilislækningar eru
rótgrónar á vel reknum heilsugæzlustöðvum,
svo sem Reykjalundi, Sauðárkróki og
Húsavík, rísa viðkomandi sjúkrasamlög sem
eyjar úr lyfjasóunarhafinu.
SKRÁNING NORRÆNU
LYFJANEFNDARINNAR
íslendingar hafa tekið þátt í starfi Norrænu
lyfjanefndarinnar frá þvi hún var sett á stofn