Tímarit Máls og menningar - 01.09.1973, Blaðsíða 94
Tímarít Máls og menningar
sannfærandi í hetjuhlutverkinu kemst
Gunnar nær því að verða skúrkur sögunn-
ar, þegar hann vægðarlaust nýtir sér að-
dáun Kjartans í klækjabrögðum sínum.
Þeir eiga þó ýmislegt sameiginlegt, báðir
gerast uppreisnarmenn gegn fjölskyldu
sinni en eru eftir sem áður múlbundnir
viðjum stéttar og umhverfis, barátta Gunn-
ars gegn ættinni verður því einkum í því
fólgin að slá á aumasta blettinn, peninga-
veskið. Hann verður í raun ættmennum
sínum engu óprúttnari, skirrist jafnvel
ekki við að vega að föður sínum, þræl og
bitbeini ættarinnar, til að ná hefndum.
Gunnar verður þó aldrei jafn skýr persóna
og Kjartan, hann er ein leikbrúðanna í
þeirri leiksýningu borgaranna, sem Kjart-
an horfir á í aðdáun, dregst síðan inn í
og hrökklast úr fullur undrunar og við-
bjóðs.
Hér hefur verið lögð megináhersla á að
lýsa höfuðpersónum sögunnar, það ber ekki
svo að skilja að aðrar persónur séu svo
fáar eða fábreyttar. Eitt megineinkenni
sögunnar er persónumergðin og fjölbreytn-
in. Margar þeirra verða lesandanum eftir-
minnilegar, t. d. fjölskylda Gunnars, móð-
ir Kjartans, bátsmaðurinn Skúli og Inga,
stúlkan sem Kjartan býr með. En eitt er
persónunum sameiginlegt, liversu mjög
viðbrögð þeirra mótast af umhverfi þeirra
og stétt. Má segja að þar liggi sá pólí-
tíski bakgrunnur, sem sagan byggir á.
Vésteini Lúðvíkssyni er bersýnilega vel
gefið að segja frá. Frásögnin er létt og
lipurleg, þó framvinda sögunnar virðist á
stundum nokkuð hæg; gætir þar ekki síst
þess vana hans að segja náin deili á
persónunum, stundum full viðamikil,
sjaldnast verður þetta þó til að draga úr
athygli lesanda. Samtöl sögunnar eru og
óþvingaðri og eðlilegri en yfirleitt gefur
að líta í íslenzkum skáldsögum.
Ég held því að óhætt sé að fullyrða að
sjaldan hafi fyrsta skáldsaga ungs höfund-
ar vakið jafn verðskuldaða athygli.
Að lokum skal þess getið að ég hef
ekki hirt um að telja prent-, mál- og stafa-
villur, tel slíkt heyra frekar til íþrótta-
mennsku.
Geirlaugur Magnússon
„VÉR HINIR HLJÓÐLÁTU“
Þessi einkennisorð, tekin úr kvæðinu Rœða
hinna biðlunduðu, gætu verið umsögn um
skáldið Ólaf Sigurðsson og skáldskap hans.
Eg hef grun um að ýmsir hafi ekki heyrt
rödd hans um skeið fyrir margs konar
hávaða umliðinna ára, en fyrir skemmstu
tók hann sig til og lét út ganga þrjár bæk-
ur sem allar sæta tíðindum; það reyndist
sem fyrr að rödd hans, mjög ]ág og afar
hæg, er einstaklega skýr og leitar á enda
flytur hún ekki stafi staðlausu.
Ein hinna þriggja nýju bóka er Ijóða-
bók.1 Ilún geymir 30 kvæði, flest fremur
stutt og viðhafnariaus, snotur og geðþekk.
Það fer ekki á milli mála að hér lítur
roskinn maður í hug sinn, staldrar við;
hann er ekki í vígahug en hugar að ýmsu,
sumu smálegu, sem skiptir meira máli en
séð verður í fljótu bragði hversdagsins.
Hann lítur um öxl; „undir bláum himni/
horfinna daga“ eins og hann orðar það í
fyrsta ljóðinu (Minning) og minnist sælu-
stunda (t. d. Gömul nœturvísa). Það sem
fram undan leitar á hug hans „á dumb-
ungslegu kvöldi“ (Turnmerki) og dauðinn
verður honum oftar en einu sinni að yrkis-
efni, þessi eilífa spurn skáldanna og regin-
vandamál mannlegrar tilveru. Minningar og
vissa um dauðann fram undan renna í eitt
þegar skáldið óskar sér samfylgdar yfir
hið „óvæða fljót" (Fengir }>ú að koma).
1 Ólaíur Jóliann Sigurðsson: Að laufferj-
um, Helgafell, 1972. 73 bls.
204