Tíminn - 30.12.1944, Síða 1

Tíminn - 30.12.1944, Síða 1
RITSTJÓRI: ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON. ÚTGEFPMíDI: FR AMSÓKN ARFLOKKURINN. PRENTSMIÐJAN EDDA h.f. Símar 3948 og 3720. ‘ $ ( RITSTJÓRASKRIFSTOFDR: EDDUHÚSI, Llndargötu 9A. Símar 2353 Og 4373. AFGREIÐSLA, INNHEIMTA OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: EDDUHÚSI. Ltndargðtu 9A. Sími 2323. 28. árg. Reykjavík, laugardaginn 30. des. 1944 108. blað KanpSél. Norður-Þingeyinga hálfrar aldar gamalt Kaupfélag Norður-Þingeyinga á Kópaskeri á fimmtíu ára starfsafmæli á þessu ári. Það fékk fyrstu vörur sínar í land á Kópaskeri sumarið 1894, en fyrir þann tíma var ekki kauptún á þeim stað. Af kaupfélögum, sem nú eru starfandi, er K. N. Þ. hið fimmta í röðinni eftir aldri. En eldri eru Kaupfélag Þingeyinga, Kaupfélag |]yfirðinga, Kaupfélag Skagfirðinga og Kaupfélag Svalbarðseyrar. % Jón Jónsson, frá Gautlöndum. Þorsteinn Þorsteinsson, Daðastöðum Aðalhvatamaður að stofnun K. N. Þ. var Jón Jónsson frá Gautlöryium, en hann er elzti núlifandi kaupfél.stjóri lands- ins (83 ára). Var Jón formaður félagsins og framkvæmdastjóri fyrstu tuttugu árin. Átti hann þá heima á Héðinshöfða og í Ærlækjarseli í Öxarfirði. En Árni Ingimundarson var starfs- maður félagsins á Kópaskeri. Hefir hann unnið í þjónustu fé- lagsins frá stofnun og er nú elzti starfsmaður þess. Þegar Jón frá Gautlöndum hætti störfum við félagið, varð Björn Kristjánsson kaupfélags- 'stjóri á Kópaskeri og hefir gegnt því starfi síðan. Hefir hann haft forustu um margt í málum hér- aðsbúa hina síðari áratugi. Var þingmaður Norður-Þingeyinga árin Í931—34 og er fulltrúi þeirra í miðstjórn Framsóknar- flokksins. Um það leyti sem kaupfélagsstjóraskipti urðu var formennska og framkvæmda- stjórn aðgreind eins og í fleiri félögum. Var Þorsteinn Þor- steinsson á Daðastöðum lengi formaður félagsins, en að hon- um látnum Pétur Siggeirsson á Oddsstöðum, og er hann nú for- maður þess. K. N. Þ. nær yfir allar vestur- sveitir Norður-Þingeyjarsýslu, Kelduhverfi, Hólsfjöll, Öxar- fjörð, Núpasveit óg Sléttu. Hefir --------------------------—7 í DAfí birtist á 3. og 6. síðu grein, sem nefnist Við áramót, eftir Hermann Jónasson, form. Framsóknarflokks- ins. Á. 4. síðu er grein eftir Björn Pálsson bónda á Ytri-Löngumýri, um ís- lenzka dilkakjötið. \ —-----—------—------— Björn Kristjánsson, Kópaskeri. Pétur Siggeirsson, Oddsstöðum. félagið nú útibú á Raufarhöfn, en útibússtjóri þess þar er Gunnlaugur Stefánsson frá Ak- urseli. Fyrstu árin var lifandi fé aðalútflutningsvara félagsins eins og flestra annara pöntun- arfélaga um það leyti, en síðar var hafinn útflutningur salt- kjöts og sláturhús byggt. Eftir að útflutningur freðkjöts höfst fyrir alvöru, varð K. N. eitt af fyrstu kaupfélögunum, sem komu sér upp frystihúsi. Fjár- hagur þess hefir lengst af verið traustur og góður félagsandi ríkjandi, enda héraðsbúar á- hugasamir samvinnumenn. Hef- ir félagið og verið heppið í vali foiVstumanna. Geta má þess, að að verzlun Norður-Þingeyinga hefir hin síðari ár verið mest- öll í höndum samvinnufélaga (N. N. Þ. og K. L. á Þórshöfn), og er Norður-Þingeyjarsýsla því eitt mesta samvinnuhérað landsins. 30. júní í sumar stofnaði fé- lagið til afmælisfagnaðar á skólasetrinu Lundi í Öxarfirði. Var samkoman mjög fjölmenn, enda veður fagurt, og var talið að margir bæir næst samkomu- staðnum hefðu tæmst af fólki, en þorri skráðra félagsmanna verið viðstaddur af öllu félags- svæðinu. Van samkoman haldin undir beru lofti í fögrum garði sunnan undir skólanum, en veitingar í tjaldi. Ræður voru haldnar og kvæði flutt, en auk þess var til skemmtunar kór- söngur og dans. Fulltrúaráð fé- lagsins hélt fund um daginn og voru þeir þar gerðir að heiðurs- félögum Jón Jónsson frá Gaut- löndum og Sigurður Þorsteins- son bóndi í Hólsseli, en þeir eru nú einir á lífi af stofnendum fé- lagsins. Jafnframt var ákveðin heiðursgjöf handa elzta starfs- manni félagsins. Daginn eftir (Framhald á 8. síðuj Eina sparnaðartill niður framlag til Hrakin falsrök Pétnrs Magnássonar og Mbl. í áburoarverksœidiuraálinu Morgunblaðið gerir nú hinar örþrifafyllstu tilráunir til að verja framkomu stjórnarsinna í áburðarverksmiðjumálinu. Sein- asta tilraun blaðsins er sú, að tefla Pétri Magnússyni fram sem vitni og er hann látinn bera fram hin furðulegustu falsrök í málinu. Er það bersýnilegt, að Kveldúlfsklíkan byggir nú helztu vonir sínar á því, að hægt sé að nota< það álit, er Pétur hefir not- ið, sem einskonar skjöld til að verja með vammir og misgerninga stjórnarliðsins. En hætt er við, að þetta álit Péturs gangi sig fljótt til húðar, ef slíku heldur áfrai^, og Mbl. gagni það lítið, þótt það geti sagt: Hann Pétur segir þetta! Falsrökin, sem Pétur hefir verið látinn bera fram og. Mbl. vitnar til, eru aðallega þessi: 1. Undirbúningur málsins frá hendi fyrv. landbúnaðarráð- herra sé svo lélegur, að hann (þ. e. Pétur) 'Sé jafn nær eftir að hafa kynnt sér þá athugun. 2. í hinni fyrirhuguðu verk- smiðju eigi að framleiða „sprengiefni, sem talið er að megi nota sem áburð“. Þessi áburður hafi, „að því er mér (þ. e. Pétur) hefir verið sagt“, aldrei verið reyndur á Norður- löndum. 3. Mikil vandkvæði séu við geymslu þessa áburðar. 4. Framleiðslan verði svo dýr, -þótt ríkið greiði allan stofn- kostnaðinn, að verðið á áburð- inum verður svipað og á erlend- um áburði nú. 5. Þrátt fyrir allt þetta fari stjórnin þó -gkki fram á meira en að láta athu-ga málið betur. Þessi rök Péturs skulu nú at- huguð nokkuð nánar: 1. Fyrv. landbúnaðarráðherra, Vilhjálmur Þór, fékk eitt fræg- asta verkfræðingafirma Banda- ríkjanna á þessu sviði, Chemi- cal Construction Corporation, til að rannsaka skilyrðin fyrir á- burðarverksmiðju hér og dvaldi verkfræðingur frá því alllengi hér í þessu skyni. Á grundvelli þessarar rannsóknar skilaði firmað svo nákvæmri og ítar- legri áætlun. Efnilegum íslenzk- um verkfræðingi, Birni Jóhann- essyni, var síðan falið að athuga áætlunina. Hann skilaði um hana ítarlegu áliti, þar sem m. a. segir: „Eftir því, sem ég get bezt séð af uppkasti verksmiðj- unnar, þá er hlutunum þar skynsamlega komið fyrir, enda er Chemical Construction Corp- oration betur trúandi ti^ slíkra hluta en flestum öðrum. . . Til- veruréttur verksmiðju sem þessarar virðist hafa óvenjulega heilbrigðan grundvöll frá hag- fræðilegu sjónarmiði". En Pét- ur er samt „jafnnær“ eftir að hafa kynnt sér öll þessi gögn. 2. í greinargerðinni fyrir frv. um áburðarverksmiðjuna, eru taldar upp ekki færri er^.40 slík- ar áburðarverksmiðjur, sem reistar hafa verið víðs vegar um heim á undanförnum árum, þar á meðal ein í Noregi. Björn Jó- hannesson skýrir ennfr. frá því, að 225 þús. smál. af þessu efni verði notað til áburðar í Banda- ríkjunum á þessu ári (1944) eða 70-fallt meira en ætlazt er til að framleiða hér. Þrátt fyrir þetta segir Pétur, að það „sé tal- ið, að nota megi þetta efni sem áburð“ og það sé alveg óþekkt sem slíkt á Norðurlöndum! 3. í áliti Björns Jóhannes- sonar segir, að geymsla áburðar þessa hafi verið nokkrum vand- kvæðum bundin, einkum í röku loftslagi, en á íslandi er kalt loftslag, — einkum á Norður- landi, — sem er eins hagstætt fyrir þessa áburðargeymslu og verið getur. Hitt skiptir þó meira máli, að fundnar hafa verið' upp nýjar aðferðir til að gera geymsluna örugga. Segir Björn um þetta að lokum: „Það er yfirleitt álit þeirra sérfræð- inga á jarðræktarsviðinu, sem ég hefi talað við, að ammoníum- nitrat (þ. e. áburður sá, sem hér um ræðir) eigi mikla framtíð fyrir sér sem ábdrður, og þeir eru bjartsýnir á, að erfiðleik- arnir í sambandi við geymslu þessa áburðar verði — eða séu þegar — að fullu sigraðir“. 4. Niðurstöður áætlunarinnar um verksmiðjuna sýna, að á- burðurinn, sem hún myndi framleiða, verður a. m. k. þriðj- ungi ódýrari en tilsvarandi út- lendur áburður er hér nú. Síðan áætlunin var samin, hefir verið upplýst, að hægt væri að fá frá Laxárvirkjuninni 10% ódýrara rafmagn en þar er gert ráð fyrir. Myndi það mjög lækka áburð- arverðið. Pétur skrökrar því hér um rúmlega þriðjung. 5. Ef það vekti eingöngu fyrir stjórninni að láta athuga á- burðarverksmiðjumálið betur, hefði það verið hrein vitleysa að fella niður fjárveitinguna til verksmiðjunnar, því að ekki var Síður nauðsynlegt að hafa stofn- fé hennar handbært, þótt fram- kvæmdir drægjust eitthvað. Með því að fella þetta framlag nið- ur, hefir stjórnin sýnt, að fyrir henni vakir ekki að rannsaka málið betur, heldur að stöðva það alveg. Allarþessar mótbárurPéturs eru þannig ekkert annað en falsrök, eins og hér hefir verið lýst. Þær eru tilbúningur vondrar sam- vizku og annað ekki. Almenn- ingur mun sjá í gegnum slíkt og stjórnarliðinu mun ekki gagna falsið og ósannindin neitt betur, þótt hægt sé að bera Pét- ur fyrir þeim. Viðbótai’fals Mbl. Mbl. finnur líka, að falsrök Péturs muni tæplega koma að tilætluðum notum og þess vegna finnur það ástæðu til að bæta við nýjum ósannindum. Segir blaðið, að ákveðið hafi verið að reisa verksmiðjuna á Akureyri, en þar muni rafmagnið, sem hún þurfi að nota, verða miklu dýr- ara en hér. Sannleikurinn er aftur á móti þessi: í frv. var ákveðið, að fyrsta stjórn verksmiðjunnar skyldi á- kveða hvar hún yrði reist og er það því algerlega óbundið af frv., hvar það verður. Áætlunin sýndi hins vegar, að verksmiðj- an verður ekki reist í Reykja- vík, án virkjunar Efra-Sogsins, og ekki á Akur„eyri, án stækk- unar Laxárvirkjunarinnar. Sam- kvæmt upplýsingum Steingríms Jónssonar rafmagnsstjóra yrði virkjun Efra-Sogsins svo dýr, að selja þyrfti árskw. á 350 kr., en (Framhald á 8. síðu) . Péturs er að fella landbúnaðarins Þótt Churchill sé orðinn sjötugur, er hann enn hinn ótrauðasti til ferða- laga og hefir m. a. farið til Ameríku, Rússlands og Miðjarðarháfslanda 4 þessu ári. Nú um jólin fór hann til Aþenu til aö reyna að koma þar á sáttum. Meðfylgjandi mynd af Churchill er' tekin í Harvardháskóla í Bandaríkjunum, en hann var sœmdur doktorsnafnbót, er hann var á ferð þar vestra. Churchill er í doktorskápunni og er hinn vígalegasti. UECHIll t DOKTORSB tNINGI CII Hvað lengi ætla Austur-Hon- vetníngar að þola þetta? Jón á Akri er furðulegur mað- ur. Sjaldan hefir það þó komið betur í ljós en í greinarkorni, sem hann ritar nýlega í ísafold um dýrtíðina, eldhúsumræð- urnar o. fl. í eldhúsumræðunum gerðu Framsóknarmenn harða hríð að „dýrtiðarbandalaginu“ og sýndu fram á það, hvernig núverandi stjórnarflokkar hefðu brugðizt í dýrtíðannálunum hvað eftir annað, en Sjálfstæðisflokkur- inn hatramlegast 1942. Emil Jónsson reyndi að klóra í bakkann og halda því fram, að Framsóknarmenn bæru höfuð- ábyrgð á dýrtíðinni vegna þess, að þeir hefðu hækkað landbún- aðarafurðir á árinu 1940. Jón er afar hrifinn af þessum fullyrðingum Emils um að bænaur beri ábyrgð á dýrtíðinni, og eftir að hafa smjaðrað ógeðs- lega fyrir Emil — á þann hátt, sem Jóni einum er lagið, — segr ir hann um þetta, og hefir eftir Emil: „Allt tal Framsóknarmanna um að vöxtur dýrtíðarinnar hafi veyiö þessari stjórn (þ. e. „ó- stjórn“ Ólafs Thors 1942) að kenna, væri hrein villa. Á því sviði hafi úrslitasporið verið stigið fyrir forgöngu Framsókn- armanna þegar sambandið var rofið milli kaupgjalds og afuröa- verðs 1940“. Um þetta segir svo Jón frá eigin brjósti: „Þessi vitnisburður hins merka manns er viðeigandi snoppung- ur á hina gasprandi hruna- stefnumenn, sem ævinlega reyna að klína á saklausa menn og heiðarlega sínum eigin synd- um.“ Þarna hafa menn skoðun „bændaritstjóra" Sjálfstæðis- manna. Meginorsök dýrtíðarinnar, að hans/dómi, er frekja bændanna 1940 í verðlagsmálum landbún- (Framhald á 8. síðu) Nýr norskur sendí- herra hér Það hefir verið tilkynnt, að August Esmarch, sem hefir verið sendiherra Norðmanna hér, taki við sendiherrastörf- um í Stokkhólmi,en við sendi- herrastörfum hér tekur Tor- geir Andersen-Rysst stór- þingsmaður og fyrrv. her- málaráðherra. Andersen Rysst er fæddur árið 1888. Hann var um skeið ritstjóri „Sunnmörsposten“ í Álasundi, en var kosinn stór- þingsmaður fyrir Vinstri menn árið 1925 og var síðan endur- kosinn. Hann lauk lögfræðiprófi árið 1913 og árið 1934 var hann skipaður skattstjóri í Álasundi. Hann var hermálaráðherra í stjórn Johan Ludvig ^Mowinckels og nokkru fyrir stríð varð hann yfirmaður herkvaðningsstarf- seminnar norsku. Andersen Rysst var einn af fulltrúum Norðmanna við Alþingishátíð- ina 1930 og hefir tekið þátt í verzlunarsamningagerð íslend- inga og Norðinanna. Hann hef- ir oft komið til íslands. Höiðíngleg gjöi til ræktnnar t Þorsteinn Þorsteinsson al- þingismaður og sýslumaður Dalamanna átti nýlega sextugs- afmæli. Þann dag ákvað hann og kona hans, Áslaug Lárusdótt- ir að gefa þrjátíu þúsund krón- ur til aukinnar ræktunar í Dala- sýslu.

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.