Tíminn - 30.01.1945, Blaðsíða 1

: RIT8TJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTOEFPANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN.
PRENTSMIÐJAN EDDA hI.
Slmar 3948 og 3730.
RITSTJÓRASKRIF8TOFUR:
EDDUHÚSI, Llndargötu 8 A.
Slmar 23S3 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OO AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI. Lindargötu 8 A.
Rimi 2328.
29. íirg.
Samvinna Færeyinga og
w
Islendinga þarí að aukast
Vlðtal við Thomas Thomasson skipstjóra.
Tfðindamaður blaðsins hefir spurt Thomas Thomasson, skip-
stjóra, frétta frá Færeyjum, en hann er fulltrúi stéttar sinnar í
færeysku samninganefndinni, sem dvelur hér um þessar mundir.
Hann er þéttur á vélli og þéttur i lund, og því sannur fulltrúi
færeysku sjómannastéttarinnar.
— í hvaða erindum er fær- j
eyska samninganefndin aðal-
lega kornin hingað?
— Aðalmálið er.að semja við
íslendinga um leigu færeyskra
skipa til fiskflutninga. Nefndin
hefir setið nokkra fundi með
íslendingum, og mér fellur vel
við íslenzku samningamennina.
Thomas Thomasson, skipstjóri
Til þess að koma í veg fyrir
atvinnuleysi í Færeyjum, tel ég
æskilegt, að 'helmingur skipa-
stólsins verði leigður til fisk-
flutninga og helmingurinn
stundi veiðar, því að þegar skip-
in eru að veiðum, eru 25 menn
á þeim, en ekki nema 7—8
menn, þegar siglt er. Færeying-
ar munu fara þess á leit við ís-
lendinga, að þeir taki eins
marga menn í vinnu og hægt
er, enda hefir skort vinnuafl á
íslandi undanfarin sumur, en
atvinna í Færeyjum tæplega
verið nóg. Þannig gæti þetta
verið ávinningur fyrir báðar
þjóðirnar, eins og samvlnna
þeirra getur verið á mörgum
sviðum. Þessar tvær þjóðir
þurfa að hefja aukna samvinnu
og samstarf, það verður þeim
báðum til hagsbóta. Vonandi er,
að för þessarar nefndar hafi
áhrif í þá átt.
— Er mikil dýrtíð í Færeyj-
um?
— Það hefir tekizt framar
vonum að halda dýrtíðinTii
niðri. Vísitalan er nú 156 stig
og hefir lækkað um 10 stig
á seinasta ári. Kaup í almennri
verkamannavinnu í Þórshöfn er
krónur 2.66 á klukkustund og er
dýrtíðaruppbót þá meðtalin.
Til samanburðar má geta þess,
að kg. af kjöti kostaði 5 krónur
í sláturtíðinni síðastliðið haust
og mjólkin kostar 70 aura hver
líter. Dýrtíðin hefir lækkað mest
vegna strangs eftirlits á vöru-
verði.
— Hvað getur þú sagt mér um
atvinnulíf í Færeyjum, í stuttu
máli?
— Færeyingar eru fyrst og
fremst sjómenn, og hafa verið
það frá fornu fari.
Aðalatvinnuvegur þeirra hlýt-
ur að verða sjávarútvegur,
vegna þess m. a., hvað landrými
er lítið í eyjunum. Útræði og
landbúnaður hafa þó alltaf
haldizt þar í hendur. Færey-
ingar alast því upp við sjósókn,
jafnhliða landbúnaðarstörfum.
— Fiskimiðin við Færeyjar
eru þó ckki sérlega góð?
-*“ Nei, það er ekki hægt að
segja þau góð, enda veiða fær-
eysku skipin aðallega hér við
land, eins og ykkur er kunnugt.
Þó eru stundaðir allmikið róðr-
ar á smábátum við eyjarnar, en
aflinn er oftast fremur lítill.
Fiskigöngur koma þar stöku
sinnum, og þegar við sjáum ís-
landsfiskinn við eyjar, þá er von
á fiskigöngu, sem oft stendur í
nokkra daga. Annars er það
helzt Norðursjávar-fiskur, sem
er við Færeyjar.
— Hafa Færeyingar orðið fyrir
miklu skipatjóni vegna styrjald-
arinnar?
— Styrjöldin hefir sært fær-
eysku þjóðina mörgum og djúp-
um sárum. Við erum búnir að
missa þriðj unginn af skútun-
um og helming togaraflotans.
(Framhald á 8. síSu)
rj--------"■--—-------— --------------* >
Afstaða fimmmenninganna
er óbreytt
Merkileg yfirlýsing Péturs Ottesen.
í umræðunum um Andakílsvirkjunina í sameinuðu þingi
26. þ. m. lentu þeir Jón Pálmason og Pétur Ottesen í
nokkrum deilum. M.a. minntist Jón á bréf Péturs til kjós-
enda sinna, er getið hefir verið um hér í blaöinu, og þótt-
ist hann nú sjá merki þess, að Pétur væri að hverfa frá
þeirri afstöðu til ríkisstjórnarinnar, sem hann lýsti yfir
þar. Pétur svaraði með því m. a., að gera að umtalsefni frá-
sagnir Jóns á fundum í Austur-Húnavatnssýslu f vetur
um þá fimmmenninga. Sagði Pétur, að Jón hefði skýrt
kjósendum sínum svo frá, að þeir fimmmenningarnir
væru nú fullir iðrunar yfir þvf, að hafa ekki gerzt stuðn-
ingsmenn stjórnarinnar, og vildu nú fyrir hvern mun kom-
ast í stjórnarliðið. Hins vegar hefði Jón sagt, að vafasamt
myndi, að þeim yrði veitt þar móttaka nú! Út af þessu
sagði Pétur, að því færi mjög fjarri, að Jón hefði hér far-
ið með rétt mál. Engin breyting hefði orðið. á afstöðu
fimmmenninganna til rfkisstjórnarinnar, og það, sem
fram hefði komið síðan rikisstjórnin var mynduð, hefði
sannfært þá um, að sú ákvörðun, sem þeir tóku, hefði
verið rétt. *
Reykjavík, þriðjudaginn 30. jan. 1945
8. blað
Frumvarp um heildarlausn raforku-
málanna hefir veríð lagt fyrir Alþíngí
MOUNTBATTEN LÁVARÐIIR.
Stærsta nýsköpunarmálið, sem lagt
Sókn Breta í Burma hefir nú borið þann árangur, að landflutningaleiðin
milli Kína og Indlands hefir verið opnuð aftur og mun Bandamönnum
þvi verða kleift að koma meiri vopnum til Kína hér eftir en að undan-
förnu. Hér á myndinni sést yfirhershöfðingi Bandamanna í Suðvestur-
Asíu, Mountbatten lávarður, (til vinstri) vera að ræða við aðstoðarmenn
sína. Mountbatten hefir unnið sér mikla frœgð í styrjöldinni, m. a. með ó-
venjulega persónulegri dyrfsku, þegar liann var í sjóhernum. Mountbatten
er náfrœndi Bretakonungs.
•WSÍSH'-

Ekkeit rætist úr öngþveitinu
í fisksölumálunum
t mörgum verstöðviiin hafa útgerðarmeim
þegar orðið fyrir miklu tjóni.
Úr öllum áttum berast fréttirnar um öngþveitið f verstöðum
landsins vegna ráðleysis ríkisstjórnarinnar í fiskmálunum. Út-
vegurinn hefir þegar beðið stórtjón og mun víða stöðvast alveg,
ef ríkisstjórnin tekur ekki upp ný og endurbætt vinnubrögð.
hefir verið fram á pessu pingi
Stærsta málið, sem lagt hefir verið fyrir þing það, sem nú
situr, var lagt fram í neðri deild síðastl. fimmtudag. Er það
frumvarpið til raforkulaga, sem milliþinganefndin í raforku-
málum hefir samið, og sent ríkisstjórninni til athugunar fyrir
tveimur mánuðum síðan. Þar sem stjórnin hafði eigi sýnt merki
þess, að hún ætlaði að sinna þessu einu allra stærsta nýsköp-
unarmáli landsmanna, ákváðu stuðningsmenn frv. að ieggja það
fyrir Alþingi. Flutningsmenn þess eru Jörundur Brynjólfsson,
Jón Pálmason, Barði Guðmundsson, Ingólfur Jónsson og Skúli
Guðmundsson, en allir þessir menn áttu sæti í milliþinganefnd-
inni að Barða einum undanskildum.
Frv. fylgir ýtarleg greinargerð milliþingsnefndar, jafnframt
áætlunum, er hún hefir látið semja um rafveitukerfi, er næði
til kaupstaða og héraða, þar sem 103 þúsund landsmanna
eru nú búsettir. Sýna þessir útreikningar glögglega, að raf-
magnsmál landsmanna verði bezt og haganlegast leyst á þeim
grundvelli, sem gert er ráð fyrir í frumvarpinu. 'n
Mbl. gerir þessi mál, að um-
ræðuefni á laugardaginn og
segir meðal annars, þegar það
talar um .þann vanda, sem að
höndum hafi borið:
„Nú komu samtök útvegs-
manna að góðu liði. Vegna
þeirra var unnt að koma föstu
skipulagi á þessu mál strax í
byrjun ... En vegna sambands-
ins og að það hafði á að skipa
mönnum með ágætri þekkingu
á þessum málum, varð allt
miklu auðveldara í framkvæmd
en ella hefði orðið“.
Hér er átt við landssamband
útvegsmanna.
Getur Mbl. ekki skilið, að i
augum þeirra manna, sem dag-
lega verða fyrir stórtjóni vegna
sleifarlagsins í þessum málum,
þá líta þessi ummæli út sem
megnasta háð og mun mörgum
finnast nóg um það, sem komið
er, þótt þessi mál séu ekki höfð
með þessum hætti í flimting-
um.
Eða er Mbl. að vekja athygli
á Landssambandi útvegsmanna
í þessu sambandi, til þess að láta
menn halda, að það beri ábyrgð
á meðferð þessa máls yfirleitt
en ekki ríkisstjórnin?
Það er víst engin tilviljun,
að þegar rætt er um það, hve
vel hafi heppnast að ráða fram
úr tessum málum, þá er ríkis-
stjórnin ekki nefnd!
Ætli ríkisstjórnin hefði ekki
verið nefnd, ef eitthvað hefði
verið hægt að telja henni til
gildis í sambandi við þessi mál!
Framkoma ríkisstjórnarinnar
í þessum málum er með þeim
hætti, að hún hlýtur að sæta
þyngsta ámæli.
í haust ferðaðist atvinnu-
málaráðherra í verstöðvar við
Faxaflóa á pólitíska fundi og
lofaði útvegsmönnum gulli og
Igrænum skógum: Ríklsstjórnin
mundi útvega mönnum flutn-
ingaskip með sannvirðisleigu
og þeir þyrftu engar áhyggjur
að hafa. Þegar til kemur eru
efndirnar þær, að í vertíðar-
byrjun er allt í öngþveiti og
skipulagsleysi.
Næst lætur ráðherrann Fiski-
málanefnd skrifa útvegsmönn-
um við Faxaflóa um áramótin
og bjóða þaim upp á eftir-
f arandi:
„1. Nefndin afli með aðstoð
ríkisvaldsins nægilega margra
skipa til fiskflutninganna og
ráðstafi »þeim milli útflutnings-
hafna eftir því, sem þörf krefur
og ástæður leyfa.
2. Nefndin greiði fyrir fisk-
inn sama verð og greitt var fyr-
ir hann s. 1. ár og verði hagn-
aður af fiskflutningunum að
frádregnum kostnaði skiptist
hann niður á fiskframleiðendur
í hlutfalli við innlagðan afla
hvers fiskframleiðanda. Þetta
að því tilskyldu, að hámarks-
verð í Englandi verði óbreytt frá
frá s. 1. ári.“
Þegar þessu boði er svo tekið
af aðilum við sunnanverðan
Faxaflóa, reynist þetta mark-
leysa. Ráðherrann hefir ekki
skipin og eftir því, sem frekast
er hægt að fá fregnir um, er
því nú haldið fram, að ekki hafi
(Framhald á 8. síðu)
......................
f DAG
birtist á 3. síðu grein eftir
Guffjón F. Teitsson skrif-
stofustjóra um Skipaút-
gerff ríkisins, er nú hefir
veriff starfrækt í fimmtán
ár.
Neffanmáls er grein um
hvaff við muni taka í
Þýzkalandi, er Hitler
hrökklast frá völdum.
Aðalákvæði frv. raforkulaga
eru þessi:
Ríkinu einu er heimilt að reisa
og reka raforkuver, sem eru
stærri en 100 hestöfl. Réttur
þessi verður ekki framseldur
nema með leyfi Alþingis.
Ríkisstjórnin setur á stofn o*
starfrækir rafveitur, er vera
skulu eign ríkisins og reknar séu
sem sjálfstæð fyrirtæki. Verk-
efni ’f eirra er að útvega almenn-
ingi og atvinnuvegum landsins
næga raforku á sem hagfeld-
astan og ódýrastan hátt.
Engum nema Rafveitum ríkis-
ins er heimilt að selja raforku.
Þó er þeim, sem nú eiga raf-
orkuver, heimilt að selja raforku
frá þessum . raforkuverum eða
raforku, sem þeir kaupa
af ríkisráfveitunum. Rafveitur
ríkisins sjá um dreifingu raf-
orkunar, nema þar sem kaup-
staðir, kauptún eða héruð óska
eftir að láta innanhéraðsveitu
annast dreifinguna og fá slík-
ar veitur þá rafmagnið keypt
fyrir eins konar heildsöluverð.
Gjald fyrir raforku frá Raf-
veitur ríkisins skal vera hið
sama til notenda um land allt.
Rafveitur ríkisins skulu reisa
raforkuver og raforkuveitur,
sem hér segir:
Suffurlands- og Norffurlands-
veitu, er nær yfir svæðið frá
Mýrdalssandi til Melrakkasléttu,
að undanskildri Vestur-Barða-
strandarsýslu og ísafjarðar-
sýslum,Vestfjarffaveitu,sem nær
yfir _ Vestur-Barðastrandarsýslu
og ísafjarðarsýslur, og Aust-
fjarffaveitu, er nær yfir Múla-
sýslur og austustu hreppa N,-
Þingeyjarsýslu. Ennfremur skal
reisa rafveitur fyrir Skafta-
fellssýslur.
Sýni áætlanir um orkuver og
orkuveitur, að þær muni ekki
gefa nægar tekjur til að borga
allan rekstrarkostnað, skal
heimilt að borga það stóran
hluta stofnkostnaðar af skuld-
lausri eign raforkusjóðs, að
tekjur hrökkvi til að annast
greiðslur af þeim hluta stofn-
kostnaðar, sem þá er eftir.
Áður en ráðizt er í byggingu
orkuveita og orkuvera, skal raf-
orkumálastjórn athuga vand-
lega, hvernig raforkuþörf hlut-
aðeigandi héraðs eða landshluta
verði bezt leyst. Þegar þeirri
rannsókn er lokið, skal ráð-
herra leita samþykkis Alþingis
fyrir því, að framkvæmdir séu
hafnar og jafnframt leggja fyrir
það tillögur um fjáröflun (lán-
tökur) til framkvæmdarinnar.
Nú er áætlun og undlrbúningi
svo langt komið í mörgum hér-
uðum samtímis, að hægt er að
byrja framkvæmdir, og skal þá
það landssvæði setja fyrir, er
mest lánsfé getur útvegað að til-
tölu við fólksfjölda.
Raforkusjóður skal veita fé til
rafveitna ríkisins. Tekjur hans:
a) Tveggja milj. kr. árlegt fram-
laga ríkisins, b) Önnur framlög
ríkisins, er ákveðin kunna að
verða, c) Tekjuafgangur raf-
veitna ríkisins, d) Lántökur eftir
ákvörðunum Alþingis. Raíorku-
málastjórn stjórnar raforku-
sjóði.
Raforkumálastjórn, sem er
skipuð 7 mönnum, skal annast
stjórn Rafveitna ríkisins, rann-
sóknir á rafveituskilyrðum og
(Framhald á 8. síðu)
Rífleg kauphækkun
í Keflavík
Nýr kaupsamningur hefir
veriff gerffur milli verkalýffs-
félagsins í Keflavk og at-
vinnurekenda þar, aff afloknu
eins dags verkfalli. Atvinnu-
rekendur höfffu fallizt á til-
lögur sáttasemjara, en verka-
lýffsfélagiff hafnaði þeim með
litlum atkvæffamun. Hófst
því verkfall síffastl. föstudags-
morgun, en þaff stóð ekki
nema þann eina dag, því að
atvinnurekendur gerðu nýja
tilslökun, er félagiff taldi full-
nægjandi.
Samkvæmt hinum nýja kaup-
samningi hækkar grunnkaup í
dagvinnu úr kr. 2.10 í kr. 2.40
á klst. og flest annað kaup eftir
því. Þegar vísitöluuppbót er
með talin hækkar kaupið úr kr.
5.43 i kr. 6.55 á klukkustund,
eftirvinna úr 8.60 í kr. 9.83 og
næturvinna og helgidagavinna
úr kr. 11.46 í kr. 13.10 á klst.
í skipavinnu hækkar dagkaup
úr kr. 6.83 í kr. 7.23 á klst.,
eftirvinna úr kr. 10.24 í kr. 10.85
og nætur- og helgidagavinna úr
kr. 13.65 í kr. 14.47 á klst. Auk
þess var samið um nýjan lið,
skipavinnu. Heyra þar undir
vinna við sement, kol og salt. í
dagvinnu skal greitt kr. 7.64 á
klst., í eftirvinnu kr. 11.47 og í
nætur- og helgidagavinnu kr.
15.29 á klst. '
í nokkrum hluta upplagsins
af seinasta blaði Timans var
sagt frá því, að kaupdeilunni í
Keflavík væri þá lokið. Stafaði
þessi frásagnarvilía af röngum
upplýsingum. Hinsvegar reynd-
ist sú niðurstaða rétt, er þar var
gert ráð fyrir.