Tíminn - 13.02.1945, Blaðsíða 4

4
TÍMIM, þrigjiidaginn 13. febr. 1945
12. folatt
Launbarnakennara
Eftir, Signrvin Einarsson
Það mun varla orka tvímælis,
að sú stétt opinberra starfs-
manna, er sætt hefir aumustu
launakjörum allra stétta, eru
barnakennarar. Hafa þeir um
langt skeið óskað leiðréttingar
sinna mála án verulegs ár-
angurs. Afleiðingarnar hafa
líka sagt til sín. Kennaraskólinn
lítt sóttur þegar allir aðrir skól-
ar eru yfirfullir, 70—80 far-
skólahéruð kennaralaus árlega,
og ekki meir en svo að sótt sé
um kennarastöður við föstu
skólana á þessum síðustu árum.
Loksins eiga nú að koma ný
launalög. Er barnakennurum
þar ætlaður sess, er þeir hafa
helzt til lengi beðið eftir. Þetta
hefir tekizt vegna þess, að þeir
menn, sem þekktu og skildu
störf kennaranna í þágu þjóð-
arinnar, gættu þess frá byrjun,
að þeir yrðu ekki troðnir undir
að þessu sinni.
í umræðum þeim, er fram
hafa farið, utan þings og innan,
um útgjaldahækkanir ríkis-
sjóðs vegna væntanlegra launa-
laga, hefir þeirri hækkun, sem
kennaralaunin valda, verið sér-
staklega hampað. Pjárhags-
nefnd efri deildar bað fjármála-
ráðuneytið að reikna út þær
héildarhækkanir, er launalaga-
frumvarpið hefði í för með sér.
En ekki vanst tími til þess fyrir
3. umræðu nema um kennara-
launin. Þar er þess skilmerki-
lega getið, að hækkunin nemi,
fyrir ríkissjóð, kr. 3.320.893,09.
Já, 9 aurum — mikil er ná-
kvæmnin! Hins vegar vita þing-
menn varla sjálfir, hvort heild-
arhækkanir frumvarpsins verða
6, 7 eða 8 miljónir. Þess er rétt
að geta, .eins og segir í nefndar-
álitinu, að. launahækkunin er
ekki svona mikil til kennararifia,
heldur gjaldahækkun ríkissjóðs,
og liggur það í því, að bæja-
og sveitafélog eiga að greiða
minni hluta af launum en áður,
en ríkissjóður meiri. Hefir þess
verið getið á þingi, að þetta
muni spara Reykjavíkurbæ
einan um kr. 200 þús. En hver
er þá heildarhækkunin á kenn-
aralaunum? Þetta reiknaði
fjármálaráðuneytið út fyrir
milliþinganefndina í desember
1943. í skýrslu ráðuneytisins
segir, að hún sé kr. 626.556. Er
þá miðað við till. milliþinga-
nefndar anna^s vegar, en þá-
verandi grunnlaun og uppbætur
(nema verðlagsuppbót) hins
vegar. Með verðlagsuppbót sam-
kvæmt vísitölu 274 stig, virðist
mér heildarhækkunin vera um
kr. 2,4 milj. og er þá reiknað
með kennarafjöldanum 1943.
Þetta er mikil hækkun, því
verður ekki neitað. En hún er
mikil af þeim tveimur ástæð-
um, að launastigi starfsmanna
yfirleitt er mjög hækkaður og
að kennarar voru miklu verr
launaðir en aðrir. Höfuðrökin
fyrir nauðsyn nýrra launalaga
voru þau, að koma á meira
.samræmi í launagreiðslum. En
það er ekki hægt að gera hvort
tveggja í einu, að koma þessu
samræmi á og sleppa þó við
hækkunina af samræmingu
kennaralauna við laun annarra
manna. Hér geldur/ ríkissjóður
synda sinna undanfarin 25 ár.
En sú spurning hlýtur að
vakna, eftir að frumvarpið hefir
farið í gegnum efri deild, hvort
Alþingi muni meta meira, sam-
ræmið og sanngirnina gagnvart
kennurum, eða þörf ríkissjóðs
fyrir að minnka nokkuð þessa
gjajdahækkun. Meðferð máls-
ins í efri deild gefur nokkra
bendingu í þessu efni. Auðvit-
að má lækka launastigann og
draga nokkuð úr hækkuninni
á þann hátt. Kennarar munu
varla taka því verr en aðrir.
En tvennt ér það, sem gerðist
í efri deild, sem bendir á, að
önnur leið sé þingmönnum hug-
stæðari gagnvart launum kenn-
ara: Laun mikils fjölda starfs-
manna voru hækkuð frá því,
sem upphaflega stóð í frum-
varpinu, en laun sumra kenn-
ara voru aftur á móti lækkuð,
og voru það einu lækkanirnar,
sem gerðar voru á frumvarp-
inu í deiltíinni. En voru þá þess-
ar lækkanir til samræmis?
Grunnlækkanirnar voru þessar:
Skólastjórar við heimavistar-
skóla eiga að lækka úr kr. 8400
við 7 mán. skóla í kr. 7000. Nem-
ur þetta um kr. 3800 á hvern
ácólastjóra á ári, með núverandi
verðlagsuppbót. Farkennarar,
sem ekki hafa kennarapróf,
eiga að lækka frá upphafleg-
um tillögum úr kr. 4000 byrj-
unarlaun í kr. 3000, en úr kr.-
5200 hámarkslaun í kr. 3900.
Nemur þetta með núv. verðlagi
um kr. 2740 og kr. 3014 á hvern
kennara.
Um skólastjóra heimavistar-
skóla er það að segja, að ekki
munu aðrir kennarar gegna
vandasamari störfum, þar sem
þeir eru, auk kennslunnar,
heimilisfeður barnanna, meðan
skólinn stendur. Þó eiga þeir að
vera um 8770 krónum lægri í
launum með núv. verðl.yt. en
skólastjórar stærstu barnaskól-
anna, sem starfa 2 mán leng-
ur. Lækkunin á farkennurum
er óvenjuleg. Ég man ekki eftir
því að áður hafi verið launað
mísjafnlega fyrir sama starf,
eftir því, hvaða menntun mað-
urinn hefir haft, fyrst honum
var veitt stkrfið. Ekki verður
heldur séð á frumv., að þeir,
sem gegna skrifstofustörfum og
litla eða enga skólamenntun
hafa fengið, eigi jið hafa 3A
lanna móts við hina, sem til-
skilda menntun hafa. Þarna er
litið samræmi.
Mjög er það dregið fram í
umræðum um kennarana, að
þeir geti stundað aðra atvinnu
mikinn hluta sumarins. Þetta er
rétt um þá, er skemmstan tíma-
kenna, ef atvinnu við þeirra
hæfi er fyrir hendi. En hvernig
er það með kennara annara
skóla? Ekki kenna þeir lengur.
Geta þeir ekkert fundið sér til
dundurs að sumrinu, sem eykur
tekjur þeirra? Ekki er það að
sjá á frumvarpinu.
Nýlega hefir námstími barna-
kennara verið lengdur svo, að
nú þarf um 6 ár til að ljúka
kennaraprófi. Er því rétt að
bera laun þeirra, eins og þau
eru ákveðin í frumvarpinu, sam-
an við laun ýmsra annara, þar
á meðal þeirra, er sýnu skemmri
námstíma þurfa til starfans.
B AltNAKENNAR AR:
Skólastjórar með fleiri en
20 kennara 9 mán.
10—20 — 9 —
5—10 — 9
1—4 — 9
1—4 — 8
1—4 — 7
1—4 — 6
Heimav.sk. 8
— 7
— 6
Kennarar við:
10.200 krr
9.600 —
9.000 —
8.400 —
7.467 -v
6.533 —
5.600 —
8.000 —
7.000 —
6.000 —
Byrj..l Hám.l.
9 mán. skóla . 6.000
8 mán. skóla 5.333
7 mán. skóla 4.667
6 mán. skóla 4.000
Fark. (6 mán.) 4.000
Fark. án kennara-
menntunar .... 3.000
7.800
6.933
6.067
5.200
5.200
3.900
ÝMSIR STARFSMENN:
Byrjunarlaun — Hámarkslaun
6.600 9.000
2. flokks fulltrúar ýmsra emb-
ættismanna.
Aðstoðarmenn í stjórnarráð-
inu.
1. flokks fulltrúar í pósthúsi.
Byrjunarlaun — Hámarkslaun
6.000 8.400
Efnisverðir ýmsra stofnana.
Varðstjórar ritsíma. m
Ýmsir verkstjórar.
Yfirhjúkrunarkonur . stærri
spítala.
Byrjunarlaun — Hámarkslaun
6.000 7.800
Símritarar.
Póstafgreiðslumenn.
Tollritarar.
Tollverðir.
Lögregluþjónar.
Aðstoðar-yf irhj úkrunar-
konur.
1. flokks bókarar.
Byrjunarlaun — Hámarkslaun
5.400 7.200
Bifréiðaeftirlitsmenn.
2. fl. bókarar.
2. fl. skattritarar.
Innheimtumenn tollstjóra.
Nætur-hj úkrunarkonur.
Sölumenn.
Aðstoðar-verkstj órar.
Byrjunarlaun ■*- Hámarkslaun
4.800 6.600
(Framhald á 7. síðu)
Vesímannaeyjabréf
ísfisksamlagiff.
ísfisksamlagið seldi á s. 1. ári
16.700 smálestir af fiski fyrir
samtals 11,5 miljóríir króna. Af
fiskinum voru 1300 ámál. seldar
í hraðfrystihús, en 15700 smál.
seldar í fiskflutningaskip eða
samtals 121 farmur. Þar af 79
farmar í íslenzk skip og 42 farm-
ar í færeysk skip.
ísfisksamlagið var fyrir ver-
tið búið að tryggja sér nægan
skipakost til flutninga í vetur,
bæði íslenzk skip, sem leigð voru
að nokkrum hluta, og færeysk
skip, eA við nýskipunina komst
nokkur ruglingur á þetta. Áki
ráðherra lofaði framkvæmda-
stjóra ísfisksamlagsins því, að
Vestmannaeyjar yrðu sjálfstætt
verðjöfnunarsvæði og ísfisk-
samlagið þyrfti ekki að jtfeiða
verðjöfnunargjaldið í ríkissjóð,
heldur mætti samlagið hafa það
í sínum höndum, enda mælti öll
isanngirni með því, að svo yrði,
þar sem samlagið flytur aðeins
út fisk samlagsmanna sinna, en
kaupir engan fisk, og er þannig
hliðstætt sett og togararnir og
önnur þau skip, sem sigla með
sjálfveiddan fisk. En efndir
brugðust á þessum loforðum.
Sjómannadeilan.
Róðrar byrjuðu með seinna
móti vegna verkfalls. Sjómanna-
félagið Jötunn og Vélstjórafé-
lag Vestmannaeyja gengu sam-
eiginlega til samninga við út-
vegsbændafélagið og höfðu sam-
eiginlega samninganefnd. Svo
var komið á samkomulag á milli
samninganefndanna og búið að
skrifa samning á þeim grund-
velli, en þegar nefnd útgerðarr
mannanna og þrír nefndar-
manna sjómanna voru búnir að
undirskrifa samninginn, neituðu
tveir nefndarmanna sjómanna,
sem voru úr vélstjórafélaginu,
að undirskrifa og kröfðust auk-
ins hlutar handa 2. vélstjórum
á togbátum, og runnu samning-
arnir þar með út í sandinn. En
þetta er talið herbragð til þess
að skapa misræmi á milli 2. vél-
stjórá, sem í framkvæmdinni er
ekki annað en háseti, en í gegn-
um lögskráningu með vélstjóra-
nafnbót vinnur sér aukin rétt-
indi, og stýrimanna, til þess að
stýrimenn komi næst með aukn-
ar kröfur. í framkvæmd er það
nú orðið svo, að skyldugt er að
hafa skipstjóra, stýrimann og
tvo vélstjóra á bát, sem ekki er
skyldur að hafa neinn háseta.
Sjómannadeilan leystist eftir
tveggja daga stöðvun fyrir milli-
göngu Sveins Guðmundssonar.
Útgerðarmenn urðu að vísu al-
gerlega undir, því að þeir voru
bundnir af fyrri tilboðum sín-
um, og deilan snerti ekki línu-
róðrabátana, sem voru tilbúnir
til róðra, andstætt við togbát-
ana. Þó fengu vélstjórar ekki
kröfum sínum framgengt nema
að hálfu leyti, og var það sér-
stakri lagni Sveins að þakka, að
deilan leystist, því að talið var
að kommúnistarnir, sem þarna
réðu, hefðu fyrirmæli um að láta
samninga ekki komast á, nema
fyrir milligöngu ráðherra sinna.
Togbátamálin.
Mikið umtal vekur það, að
ekkert bólar á endurupptöku
togbátamálanna frá 1942, og er
þó brátt ár liðið frá því hæsti-
réttur vísaði málinu að nýju
heim í hérað.
Með kæru dagsettri 10. febr-
úar 1943, samdri af Friðþjófi
Johnsen héraðsdómslögmanni,
kærðiHallgrímur|Júlíusson skip-
stjóri til dómsmálaráðuneytis
Einars Arnórssonar, hæstarétt-
dómara, málsmeðferð í héraði. í
kæru þessari segir meðal ann-
ars: „Með kæru dagsettri 31.
marz 1942 kærðu nokkrir trillu-
bátaformenn, að 10 botnvörpu-
bátar hefðu verið að veiðum í
landhelgi dagana 17., 25. og 26.
marz s. á. Bátur sá, sem ég þá
var skipstjóri á, var einn þess-
ara báta. Síðan mun hafa verið
fyrirskipuð rannsókn og líklega
einnig málshöfðun gegn mér og
fleirum. Einhver rannsókn mun
hafa farið fram og þann 13. á-
gúst s. 1. var kveðinn upp dómur
í máli valdstjórnarinnar gegn
mér og ég dæmdur til þess áð
greiða kr. 29.500,00 sekt í Land-
helgissjóð íslands, en til vara 7
mánaða varðhald. Dómari í máli
þessu var Kristinn Ólafsson lög-
fræðingur í Vestmannaeyjum,
og mun hann hafa farið með
málið sem skipaður setudómari.
Ég tel, að margvíslegar mis-
fellur hafi átt sér stað við rann-
sókn og alla meðferð máls þessa
gegn mér. Leyfi ég mér að kæra
meðferð þess fyrir hinu háa
dómsmálaráðuneyti. Ég á að
hafa mætt í réttarhaldi hjá
rannsóknardómaranum þann 9.
júní. Ég kannast ekki við að
neinn rannsóknarréttur hafi
verið yfir mér settur af nefndum
rannsóknardómara dag þennan.
Hins vegar átti ég tal við Krist-
inn Ólafsson á heimili hans um
þetta leyti, en þar voru engin
réttarvitni, þó í dómsgerðunum
standi, að Jóh. J. Alberz (lög-
regluþjónn) og Páll Jónsson hafi
verið þarna réttarvitni. Einnig
segir, að ég hafi verið með í rétt-
inum dagbók skipsins. Þetta er
einnig rangt. Hins vegar sá
Kristinn umrædda dagbók hjá
mér niðri á Básaskersbryggju,
en í rétti sýndi ég hana alls
ekki.
Sama er að segja um svonefnt
réttarhald 22. júní s. 1. Hér er
sagt, að réttarvottar séu Guðm.
Sig. og Jóh. J. Alberz. Þegar ég
átti tal um mál þetta við K. Ó.
í annað skipti, var það einnig á
heimili hans, en þar voru engir
réttarvottar við og ég kannast
ekki við að neinn réttur hafi
verið settur þar yfir mér. Ekki
sést heldur, að dómarinn hafi
tilkynnt mér um málshöfðun.
Ekki er mér heldur gefinn kost-
ur á að fá mér skipaðan verj-
anda í væntanlegu máli gegn
mér. 1. júlí s. á. vinnur vitnið
Ástgeir K. Ólafsson dreng-
skaparheit að framburði sínum
og segir að Helgi Jónatansson
hafi verið skipaður til að gæta
hagsmuna minna .... mér tjáð
vill Helgi ekki kannast við að
hafa verið beðinn að gæta
þarna hagsmuna minna né held-
ur gert það. Ekki sézt heldur
samprófun vitna og þess, sem
talið er bókað eftir mér ....
Ekki hefir rannsóknardómar-
inn yfirheyrt nokkurn af skips-
höfn minni. Samkvæmt dóms-
gerðunum kvað setudómarinn
upp dóminn yfir mér 13. ág. 1942,
en talið að málið hafi verið
dómtekið 7. s. m. Ég hefi ástæðu
til þess að ætla, að dómarinn
hafi hvorki verið hér í bænum
þann 7. né 13. ágúst s. 1. Vottar
við dómsuppkvaðningu eru sögð
vera þau Jóh. Jónsdóttir og J.
Jónsson og mun hér líklega vera
átt við eiginkonu og tengda-
föður dómarans .... Loks vil
ég benda á, að vitni þau, er stað-
festa framburð sinn, eru öll náin
skyldmenni, tveir eru bræður
og það þriðja ér föðurbróðir
hinna tveggja“. ,
Kæran fékkst aldrei tekin til
greina, þrátt fyrir ötula fram-
göngu lögfræðings kærandans
og fyrirspurnaskeyti til dóms-
málaráðuneytisins. Hins vegar
bauð dómarinn hinum dóm-
felldu fyrst fullnaðarkvittun,
gegn 500 króna greiðslu og síðar
náðun, ef þeir féllu frá kæru
og áfrýjun, en gat þess, að um
enga náðun yrði að ræða, yrði
málunum haldið til hæstaréttar.
Úrskurður hæstaréttar.
Dómur hæstaréttar nr. 110—
1943, uppkveðinn 3. maí 1944, er
mikið til endurtekning á kær-
unni út af málémeðferðinni í
héraði, enda var afrit af kær-
unni lagt fram í hæstarétti. En
í dóminum segir meðal annars:
„Með umboðsskrá 14. apríl 1942
var héraðsdómarinn í máli þessu
skipaður til þess að rannsaka
kærur, sem fram höfðu komið
um botnvörpuveiðar 10 vélbáta
í landhelgi í nánd við Vest-
mannaeyjar, og fara með og
dæma mál gegn þeim, er sak-
sóttir kynnu að vera. Dómarinn
hóf síðan rannsókn út af sakar-
giftum þessum sameiginlega og
ósundurgreint að því er varðaði
(Framhald á 7. síðu)
fátækir. Þessir menn gerðust nú
hinir raunverulegu forustuménn'
bæjarfélagsins.
Þúsund-manna-hreyfingin í
Kárdenas samdi sér þegar í upp-
hafi starfsskrá, og var dr.
Wharton aðalhöfundur hennar.
Þar var fyrst af öllu ákveðið, að
vinna hvert verk til hlítar, en
ekki að káka við of margt ei$a
mikið í einu. Þannig skyldi
steinleggja aðeins vissan hluta
einhverrar götu í einu og byrja
eklji á nýrri steinlagningu fyrr
en því verki væri lokið. Annað
meginatriði starfsskrárinnar var
að reyna að fá sem flesta til
þess að gerast þátttakendur í
viðreisnarstarfinu, enda væri
þessi hrexfing hafin til hags-
bóta fyrir alþýðu manna. Þriðja
atriði var að miða allt starfið
við framtíðina, en ekki aðeins
þann og þann daginn. Loks
var stranglega varað við loft-
köstölum, sem alltaf er hætt
við, að menn byggi í hrifningu
sinni, en ógerlegt reynist að
gera að veruleika. Slíkt skapar
vonbrigði og gat því aðeins orð-
ið hreyfingunni til tjóns, þegar
til lengdar lét.
Fyrst sneru menn sér að því
að rannsaka, hvað kosta myndi
að gera nothæfa steinlagningu
meðfram einni húsasamfellu.
500 dalir voru taldir nægja. Þá
var næsta spurning, hvort hægt
væri að afla þess fjár. Nefndin
áleit það — og það reyndist
einnig svo. 500 menn greiddu
sinn ^alinn hver.
Þessar undirtektir ýttu undir
.nefndina. Nú var reynt að fá
aðra 500 til þess að leggja fram
sinn dalinn hver, svo að hægt
vséri að steinleggja annan götu-
stúf. Það tókst einnig. Hreyf-
ingin var orðin - „þúsund-
manna" hreyfing.
Þetta vakt; hina mestu at-
hygli. Eftir margra ára van-
rækslu og getuleysi stjórnar-
valdanna komu borgararnir
sjálfir til sögunnar og leystu
þann vanda, er þau höfðu ekki
getað sigrazt á. Þar sem áður
hafði verið þrotlaus eðja og
elgur, var nú komið steinlagt
stræti, sem glumdi undir vagn-
hjólunum og lét ekki hið minsta
á sjá.
En hinir ötulu brautryðjend-
ur settust ekki í helgan stein
til þess að dást að verkum sín-
um. Sumir liðsmennirnir höfðu
helzt úr lestinni, og það varð að
fá nýja í þeirra stað. Því næst
var hafizt handa um stofnun
nýrrar deildar og komið föstu
skipulagi á hreyfinguna. Hver
maður skyldi greiða einn dal á
mánuði, og þá gat hver þús-
und manna deild steinlagt götur
meðfram tveim allmyndarlegum
húsasamfellum á mánuði.
Sumum fannst þetta of miklll
seinagangur. Þeir vildu hækka
mánaðargjaldið upp í fimm dali
og láta þá ríkustu greiða fimm-
tíu dali. En dr. Wharton sat við
sinn keip. Hann vildi ekki
spenna bogann svo að hann
brysti. Þeir, sem efnaðir voru,
gátu líka greitt hærra mánað-
argjald en tilskilið var, ef þá
langaði tíl þess.
Það sannaðist, að hann var
forustumaður, sem gott var að
fylgja. Menn af ýmsum stétt-
um mynduðu undirdeildir í
hreyfingunni, margir lögðu á
sig meiri og minni störf án þess
að taka gjald fyrir. Efnamenn
greiddu oft álag á skyldugjald
sitt. Auðugasti maður bæjarins
kom einn daginn og gaf hreyf-
ingunni mörg þúsund dali. Með-
al þessara frumherja voru all-r
margar konur. Þær efndu til
skemmtana — fiesta — til á-
góða fyrir hreyfinguna. Þær
hafa aflað þúsund-manna-
hreyfingu í Kárdenas auka-
tekna, er nema 5000 dölum til
jafnaðar á ári frá því hreyf-
ingin hófst.
Jafnvel yfirvöldin, sem sofið
höfðu á öllum góðum málum,
urðu hrifin af þessari nýbreytni,
þegar þau sáu, hve góðan ár-
angur hún bar og hve mikinn
hljómgrunn hún fann hjá fjölda
manna. Þau fóru smám saman
að leggja hreyfingunni til á-
höld og tæki til framkvæmd-
anna og síðan efni og fjárstyrk.
Nú er svo komið, að fram-
kvæmdanefndir þúsund-manna-
hreyfingarinnar hafa öðlazt
hlutdeild í stjórn og yfirráðum
ýmissa almannasjóða.
Auðvitað hefir saga hreyfing-
arinnar ekki verið ein óslitin
sigurganga eftir rósum stráðri
braut. Þegar í upphafi hafði dr.
Wharton lagt á það mikla á-
herzlu, að hreyfingin blandaði
sér alls ekki í stjórnmáladeilur
eða nein pólitísk átök í land-
inu. Voru því reistar við því
skorður, að stjórnmálamenn-
irnir eða þjónar þeirra næðu
tökum á henni. Þetta vakti
gremju þeirra, er gert höfðu sér
vonir um að geta gert hreyfing-
una að vígi handa sér. En hún
hjaðnaði þegar frá leið og það
kom ótvírætt í ljós, að hreyf-
ingin gekk ekki í lið með nein-
um aðila á þeim vettvangi.
Manneðlið er líka sjálfú sér
líkt á Kúbu sem annars staðar.
Það vakti sára óánægju fátækl-
inganna, sem venjulega búa í
úthverfum borganna, að fram-
kvæmdanefndirnar skyldu láta
byrja á því að steinleggja
strætin í miðhverfunum, þar
sem viðskiptalífið var fjölbreytt-
ast og efnafólkið bjó. Það átti
ekki að mylja undir fátækling-
ana fremur en vant er, sögðu
menn. Framkvæmdanefndin í
Kárdenas lægði þessa óánægju,
með því að hefjast handa um að
leggja hringbraut umhverfis
borgina, gegnum fátækrahverf-
in, og út frá henni á síðan að
halda gatnagerðinni áfram.
Yfir húsdyrum hvers manns,
sem er í hreyfingunni, er lítið
spjald, sem á er letrað orðið
Mil. Þessi siður hefir verið tek-
inn upp í fleiri borgum. Annars
staðar er notuð talan 1000, eins
og til dæmis í Pinar del Ríó,
höfuðstað ágætasta tóbaksrækt-
arhéraðs heimsins. Neðan undir
töluna er skráð: „Pinar del Ríó
allt“. í þessari borg var það
fyrsta verkefni Þúsund-manna-
hreyfingarinnar að ræsa fram
og þurrka upp fenjamýrar í
grennd við borgina til þess að
vinna bug á flugnaplágunni. Það
eru aðeins tvö ár síðan hreyf-
ingin hófst þar, en þó er hún
búin að leggja 100 þúsund dali
til umbóta þar.
Sendinefndir frá Kárdenas
fóru til ýmsra borga á Kúbu,
og jafnvel annarrá eyja á þess-
um slóðum, til þess að fræða
menn um hreyfinguna og
grundvallaratriði hennar. Marg-
ir fóru líka til Kárdenas til
þess að sjá sjálfir, hvað þar
hefði verið gert, því að margir
voru vantrúaðir á þær sögur,
sem af því gengu. Því hefir
löngum verið haldið fram, að
Kúbumenn séu of sérsinna og
uppstökkir til að vinna saman,
og margir hafa trúað því mjög
fastlega, að svo væri. En hér
var sjón sögu ríkari.
En dr. Róbert L. Wharton
hafði langa og mikla reynslu af
samstarfi við Kúbumenn, og
hann hélt því fram, að þeir
væru ekki verr fallnir til sam-
eiginlegra átaka heldur en aðrir
menn, er þeir hefðu myndað
sér stefnuskrá, sem vert væri að
sameinast um, og nytu ótrauðr-
ar forustu. „Þjóðin er að vlsu
ung“, sagði hann, „og menn lítt
þjálfaðir í félagsmálum, en mis-
tökin og glappaskotin eru fyrst
og fremst eins konar vaxtar-
verkir. Kúba var '•síðasta ný-
lendan vestan hafs, er gekk úr
greipum Spánverja, og hefir
ekki einu sinni notið sjálfstæðis
í hálfa öld. Það er því ekki að
undra, þótt sú þjóð, er svo'
skamma stund hefir farið sjálf
með mál sín, eigi eitthvað ó-
lært.“
„En það er ný kynslóð að
vaxa upp í landinú', sagði dr.
Wharton ennfremur, „— kyn-
slóð, sem vill óðfús lyfta þjóð-
félaginu á hærra stig og beita
kröftum sinum til þess.“
Og til þess að færa sönnur á
þessa skoðun sína bauð hann
til sín ýmsu vantrúuðu og tor-
tryggnu fólki og gaf því kost á
að fylgjast með störfum Þús-
und-manna-hreyfingarinnar og
sitja fundi framkvæmdanefnd-
arinnar í Kárdenas, sem haldn-
ir hafa verið á hverjum mánu-
degi í fimm ár.
Þar gátu menn sjálfir séð,
hve vel happasælt félagsstarf
og einlæg samvinna fólksins
sjálfs blessaðist á Kúbu.