Tíminn - 10.04.1945, Blaðsíða 4

4
TÍMIM, þrlSJntlaglnn 10. april 1945
20. blað
Sérhvað hæfir sinni iið
I.
„Ef þú gengur inn í hið póli-
tíska musteri, skaltu skilja ær-
una eftir fyrir utan dyrnar“. —
Þessi setning er höfð eftir ein-
um siðspilltasta manni, sem set-
ið hefir í ráðherrastóli á Norð-
urálfu. Þegar hann sagði þessa
setningu, var hann að leika
heiðarlegan mann og reyna að
fá þjóð sína til að trúa því, að
árásir, sem á hann höfðu verið
gerðar, væru rógur og níð, sem
allir, þótt heiðarlegir væru, yrðu
að þola, ef þeir ættu við stjórn-
mál.
Þessi stjórnmálamaður end-
aði í tugthúsinu. En það tók
mörg ár að koma honum frá
völdum og þangað, sem hann
raunverulega átti heima.
Maður þessi var um siðustu
aldamót einn af valdamestu
mönnum á Norðurlöndúm.
Hann var auðugur. Hann hafði
mikinn blaðakost. Hann hafði
ótal handlangara, þýmenni og
málpípur til að láta hrósa sér
í ræðu og riti og til að stimpla
allar árásir sem ofsókn, róg og
lygi. Þetta tókst honum um
langt skeið.
En sókninni að þessu ógeðs-
lega vígi var haldið áfram ár-
um saman, og loks stóð þessi
maður frammi fyrir þjóð sinni
eins og hann var raunverulega
var og hafði alltaf verið, þótt
honum tækist að hreykja sér
um skeið.
II.
Þetta dæmi, en mörg viðlíka
eru tiltæl^ er ekki valið til að
bera neinn íslending saman við
þennan mann. Það er valið til
að sýna með hverjum hætti sið-
spillingin hefir varið sig öld
fram af öld. Þegar sótt er að
spillingunni, ver hún sig sjald-
an beint með því að hnekkja
því, sem sagt er, heldur með
þeim aðferðum, sem hér að
framan eru nefndar. En vegna
þess, að árásir eru oft uppspuni
einn, er almenningur eðlilega
efagjarn og varnaraðferðin get-
ur dugað, jafnvel um langt skeið.
íslenzka þjóðin telur sig hafa
alveg sérstaka ástæðu til efa-
girni. Þjóðin hefir reynt það
siðleysi af mönnum í Sjálfstæð-
isflokknum, að þeir reyndu að
koma pólitískum andstæðingi
fyrir á geðveikrahæli sem brjál-
uðum manni, til þess að koma
honum úr leik. Þjóðin hefir séð
menn úr sama flokki búa til
annað eins mál og kollumálið.
Hún hefir séð sömu aðila láta
endurskoðanda „dikta“ upp
heilu þjófnaðarmáli gegn Skipa
útgerð ríkisins o. fl. o. fl. Og
hún hefir séð að þetta og svo
óteljandi margt annað hverfa
niður í gin hins kokvíða Morg
unblaðs, þegar það varð að eta
ofan 'í sig óhróðurinn, eftir að
honum hafði verið með karl-
mennsku mætt.
Þar sem stjórnarandstaða
hefir verið rekin í 10—20 ár með
slíku siðleysi, er eðlilegt að al-
menningur sé tortrygginn, því
að hann var orðinn því vanur,
að stjórnarandstaða væri að
verulegu leyti rógur og níð.
Það virðist nú ætlun Sjálf-
stæðisflokksins að nota sér þá
ótrú, sem hann hefir sjálfur
skapað á því, að til sé sæmileg
stjórnarandstaða. Nú á fólk að
trúa því, að flestar aðfinnslur
stjórnarandstæðinga sé ósæmi-
legur rógur og öfundsjúkt níð
eins og kollumálið og margs
konar góðgæti sömu tegundar.
Stjórnarliðið beitir nú sömu
varnaraðferð og maður sá, er
nefndur er í upphafi þessa májs.
III.
Að sjálfsögðu hafa aðfinnslur
og árásir allra flokka á ríkis-
stjórnir veríð ósanngjarnár að
einhverju leyti. Öllum getur yf-
irsézt. En ég hef veitt því alveg
sérstaka athygli, að Tíminn hef-
ir í stjórnarandstöðu nú undan-
farið ekki hreyft öðrum ádeil-
um en þeim, sem byggðar hafa
verið á staðreyndum. Sýnist
mér þetta stinga mjög í stúf við
þá stjórnarandstöðu, sem þjóð-
in hafði áður átt að venjast um
langt skeið.
Það er staðreynd, að Fram-
sóknarflokkurinn markaði með
skýrum línum fjármálastefn-
una á haustþinginu 1941. Sú
stefna var í samræmi við það,
er gert hefir verið í dýrtíðar-
málum í nálægum þjóðlöndum.
En sú stefna, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn tók,þegar stjórn hans
tók við vorið 1942, var alveg
gagnstæð þessari fjármála-
stefnu. Það er hverjum hugs-
andi manni augljóst, að hér er
reginmunur milli tveggja fjár-
málastefna og um þær hefir
verið barizt. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefir fengið því ráðið, að
stefnunni frá 1942 hefir verið
fylgt og er fylgt. Hann hefir átt
alla fjármálaráðherrana síðan
fyrir stríð og ber því alveg ó-
umdeilanlega ábyrgð á fjár-
málaástandinu og þeirri stefnu,
sem nú er fylgt.
Sjálfstæðisflokkurinn ætti að
láta sér skiljast, að hann getur
ekki kallað það róg, níð eða á-
rásir, þó að á þetta sé bent.
Sjálfstæðisflokkurinn getur
ekki gert hvort tveggja í senn,
markað fjármálastefnuna, átt
ráðherrana, sem framkvæma
hana, en í hinu orðinu sagt, að
stefnan sé fordæmd stefna og
hann beri ekki ábyrgð á henni.
Ádeilur Fjamsókhairflokksins
á afgreiðslu launalaganna, af-
greiðslu fjárlaganna og á skatta-
málastefnuna, sem allt eru af-
leiðingar af fjármálastefnunni
síðan 1942, eru ekki aðeins eðli-
legar, heldur alveg sjálfsagðar
af hálfu Framsóknarflokksins,
og það væru bein svik af hans
hálfu, ef hann ekki benti á,
hvert hin dauðadæmda fjár-
málastefna meirihluta Sjálf-
stæðisflokksins og bandamanna
hans er að fara með þjóðina.
Ég hefi og veitt því athygli,
að allar ádeilur Tímans á Ólaf
Thors styðjast við staðreyndir.
Enginn er í yafa um drengskap-
arheit Ólafs 1942 og ég vil segja
það hræðilega fyrirbrigði í ís-
lenzkum stjórnmálum, þegar
drengskaparheitið var rofið.
Skreytni Ólafs síðan er söguleg
staðreynd. Þá held ég, að það
hafi ekki farið framhjá lands-
mönnum, þegar forseti samein-
aðs þings varð að lýsa yfir frá
forsetastóli, að forsætisráðherra
hefði gengið frá því, sem hann
hefði við sig talað. Og síðasta
afrek þessa manns er það, að
hann gefur út opinbera skýrslu
um fisksölumálin og skrökvar
þar upp á fyrverandi ríkisstjórn
með þeim hætti, að hún sá sig
tilneydda að leiðrétta bæði í út-
varpi og blöðum, En forsætis-
ráðherra verður að þegja við
þessari leiðréttingu eins og
strákur, sem hefir orðið upp-
vís að ósannindum.
Vitanlega er það engum
ánægjuefni, að svo skuli vera
ástatt um mann í mikilsvarð-
andi embætti. En það er hollast
í þessu efni sem öðrum að gera
sér grein fyrir staðreyndum.
j „Þau eru verst hin þöglu svik“.
Það væru þögul svik við íslenzku
þjóðina að þegja yfir því, að hún
hefir forsætisráðherra, sem er
með þeim ósköpum gerður, að
I það er ekki ætíð að marka það,
| sem hann segir. Sá tími kemur
| áður en langt um líður, að þjóð-
in gerir sér það ljóst, hvað það
kostar að láta slíkan mann sitja
í valdastóli.
IV.
Það virðist stundum hafa
horfið úr minni manna, hvers
konar stjórn nú er í landinu.
Hún er í eðli sínu sama stjórnin
og vorið 1942. Alþýðuflokksmenn
lentu þá í sinni eigin gildru. Þeir
gengu aftur í sína eigin gildru
nú. í bæði skiptin buðu þeir
andstæðingunum boð, sem þeir
héldu, að ekki yrði gengið að
— og sátu svo fastir, er boðin
voru samþykkt.
Menn virðast líka hafa gleymt
því, að kommúnistar sögðu það
vorið 1942, hvers konar stjórn
það var, sem þeir voru þá að
mynda með Ólafi Thors. Það
glopraðist út úr þeim í Þjóðvilj-
anum, að þeir væru með því gð
skapa lélega borgaralega stjórn,
sem væri nógu veik í kaup-
gjaldsmálunum og nógu léleg i
allri andstöðu gegn kröfum
þeirra. Og þegar þess er gætt, að
Ólafur Thors meðgekk, eftir að
hann hröklaðist úr ríkisstjórn-
inni 1942, að hann hefði orðið
að lofa kommúnistum því, að
gera ekki við þá ágreining í
neinum stórmálum, sízt af öllu
í dýrtíðarmálunum, þá verður
þetta allt skiljanlegt. Ólafur
Thors keypti sér ráðherrastól-
inn 1942 gegn því, að kommún-
istar réðu upplausninni í dýr-
tíðar- og fjármálum ríkisins.
Það ætti því að vera öllum
augljóst, að vitanlega vakir það
sama fyrir kommúnistum nú.
Það sýna og sanna kauphækk-
anir og eftirfarandi dýrtíðar-
alda, sem er endurtekning á
upplausninni frá 1942. Og vit-
anlega nota þeir sömu aðferð-
ina. Þeir vildu þá og þeir vilja
nú fá sem lélegasta borgaralega
stjórn. Ólafur er því ekki ráð-
herra á venjulegum forsendum,
ekki vegna hæfileika, tiltrúar
og trausts, enda ekki til þess í
stólinn settur að byggja upp og
efla íslenzkt þjóðfélag. Hann er
valinn í sætið vegna eiginleika,
sem eru hinum fyrrnefndu
gagnstæðir og til að vinna verk
í samræmi við það.
Við lifum á niðurlægingar-
tímabili. Orsakir þess eru skilj-
anlegar. Þjóðin er ölvuð af dýr-
tíðarvímu. Nokkur hluti hennar
vill ekki láta renna af sér. Það
vilja fæstar þjóðir, sem gerðar
hafa verið ölvaðar af áfengi
dýrtíðarinnar. Ríkisstjórnin á
íslandi er á þessu niðurlæging-
artímabili þjóðarinnar eins kon-
ar drykkjumeistari í hófi því,
sem nú er haldið á kostnað
framtíðarinnar. Þessi drykkju-
meistari réttir að þjóð sinni
meiri dýrtíðardrykk. Og enn má
ekki hugsa til næsta dags.
En aukin áhrif áfengis vara
takmarkaðan tíma. Það er og
hægt að fleyta sér um stund á
því að hálda áfram dýrtíðar-
ofdrykkjunni að vissu marki. —
En eftirköstin segja til sín.
Núverandi drykkjumeistarar
skulu gæta þess, að þegar reikn-
ingurinn kemur eftir þá dýrtíð-
ardrykkju, sem þeir standa fyr-
ir, verður krafa gerð til þeirra
um það, að þeir beri ábyrgð á
skuldaskilum.
En því miður eru litlar líkur
til að þessir menn séu um ann-
að færir en að veita þjóðinni
æsilyf dýrtíðarinnar, stjórna
henni meðan hún er í vímu þess
og draga hana niður á við. —
„Sérhvað hæfir sinni tíð“, segir
gamall orðskviður. — Hið forn-
kveðna sannast á ýmsan hátt.
Sunnlendingur.
DAMR3IL\.\L\G:
Vilborg StcSánsdóttir
h j likriniarkoiia
Hún var fædd í Efrihólum í
Núpasveit 29. júní 1895, dóttir
hjónanna Guðmundu Þorláks-
dóttur dfe Stefáns Þórarinsson-
“ár bónda í Efrihólum Benja-
mínssonar. Var Vilborg Stefáns-
dóttir heitin eftir ömmu sinni,
Vilborgu konu Þórarins^ í Efri-
hólum (en hún var móðursystir
Magnúsar skálds, sem lands-
kunnur varð undir gerfinafn-
inu Örn Arnarson, og þeirra
Vilborg Stefánsdóttir
systkina). Efrihólafólk fluttist
í Þistilfjörð. Stefán faðir Vil-
borgar varð ekki langlífur, en
móðir hennar giftist síðar Ólafi
bróður hans, og hafa þau hjón
lengi búið í Laxárdal í Þistil-
firði. Börn Guðmundu af fyrra
hjónabandi, alsystkini Vilborg-
ar, eru nú tvö á lífi, Stefanía
skólahjúkrunarkona á Laugar-
vatni og Þorlákur bóndi á Sval-
barði í Þistilfirði. En af síðara
hjónabandi: Þóra á ísafirði,
Kjartan, Þórarinn og Ófeigur,
nú allir í Reykjavík, og Eggert
bóndi í Laxárdal.
Vilborg Stefánsdóttir fór í
kvennaskólann í Reykjavík um
tvítugsaldur og stundaði þar
nám veturna 1915—16 og 1916—
17. En vorið 1918 fór hún alfar-
in. að heiman. Gerðist þá fyrst
starfsstúlka á Vífilstaðahæli.
Réðst upp úr því framtíð henn-
ar og ævistarf. Sigldi hún til
til hjúkrunarnáms í Danmörku
vorið 1919. Stundaði hún nám
sitt í þrjú ár í amtssjúkrahús-
inu í Álaborg og eitt missiri við
geðveikrahæli á Sjálandi, en
var síðan nokkra mánuði hjúkr-
unarkona í ríkisspítalanum í
Khöfn. (Myndin er frá fyrstu
námsárum hennar, og er hún
þar í búningi hjúkrunarnema).
Þegar hún kom heim að loknu
námi vorið 1923, starfaði hún
fyrst eitt ár á vegum hjúkrun-
arfélagsins Líknar í Rvík, en var
síðan bæjarhjúkrunarkona í
Hafnarfirði lengst af (þó um
tíma við hjúkrun í Svíþjóð)
fram til ársins 1930.
Það ár gerðist stórviðburður
í heilbrigðismálum þjóðarinnar.
Landsspítalinn í Rvík var full-
ger og tók til starfa um haustið.
Því ástandi var þá’lokið, að að-
alsjúkrahús landsins væri eign
útlendra manna. Landsspítala-
málið hafði verið alllengi á döf-
inni. Hinni nýju stofnun var
yfirleitt tekið með fögnuði af
almenningi og reynt að vanda
til hennar svo sem kostur var,
þótt þjóðin væri fátækari en nú.
Að spítalanum voru valdir
læknar, sem voru meðal hinna
ágætustu í. sinni stétt. Og nú
þurfti ekki að sækja hjúkrunar-
konur út fyrir pollinn eins og
áður hafði verið gert, er mikið
lá við. Vilborg Stefánsdóttir
varð þá yfirhjúkrunarkona í
skurðlækningadeild spítalans.
Gegndi hún því starfi ávallt síð-
an, að undanteknu einum ári,
er hún var yfirhjúkrunarkona
í heilsuhælinu á Kristnesi, og
svo árinu, sem leið, er hún hafði
leyfi frá störfum, til utanfarar.
Læknar og starfsystur hennar
við Landsspítalann geta senni-
lega bezt borið um hið mikils-
verða starf, er hún leysti þar
af höndum um rúmjega ellefu
|ára skeið. Sá, sem þetta ritar,
kynntist þeim nokkuð frá sjón-
armiði sjúklings og minnist
þeirra með einlægri þökk. IJún
j var áreiðanlega meðal hinna
j fremstu í hinni þolinmóðu sveit,
|sem þar vinnur líknarstörfin.
Hún átti mildar hendur og hin
góðu augu, sem draga úr mun-
aðarleysi þeirra, sem ekki geta
sér sjálfir björg veitt, en í fram-
göngu var hún ákveðin og hik-
laus. Þó að hún væri fáorð um
störf sín, var henni auðsjáan-
lega mjög annt um sjúklinga
sína, og það þóttist ég skilja, að
henni væri minnisstæð örlög
þeirra margra, og þó einkum
þeirra, er ekki varð bata auð-
ið. Umhyggjusemi hennar kom
einnig glöggt fram gagnvart
vinum hennar og vandamönn-
um, er næstir henni vóru og hún
fékk til náð. Kom það eigi sízt
fram við systurdætur hennar,
er misst höfðu foreldra sína í
bernsku og með henni dvöldu
um hríð við nám hér, og við föð-
ursystur hennar aldurhnigna,
sem verið hafði henni innan
handar hér syðra fyrrum, og nú
lifir hana.
Snemma ársin* 1944 réðst hún
til langferðar, vestur um haf.
Var það ætlun hennar að auka
enn reynslu sína við hjúkrun
vestra og njóta um leið nokk-
urrar tilbreytingar frá áhyggju-
sömu starfi hér. Mun hún hafa
vænzt þess, að þrek sitt og
(Framhald á 7. síðu)
horfði á þau. Litlu síðar ætlaði
ég að taka tal við hana að nýju,
en viti menn: hún lét eins og
hún sæi mig ekki og anzaði mér
alls ekki. Ég gafst upp eftir
nokkrar tilraunir — hélt, að ég
hefði móðgað hana. En svo sá
ég, að fréttaritarar hlógu að
mér. Þeir höfðu gefið gætur að
því, sem fram fór.
„Hélztu í raun og veru, að þeir
leyfðu þér að tala við fólk? Léztu
þér detta það í hug?“ sögðu þeir.
Rætt við landa.
Við fengum þægileg herbergi
i gistihúsi flughafnarinnar í
Omsk til íbúðar. En af einhverj-
um ástæðum gat ég ekki sofið.
Um klukkan tvö fór ég á fætur
og læddist ég niður, gegnum
fordyrið og inn í biðsalinn til
þess að ná mér í sígarettu. Ég
bjóst við, að þar væri mann-
laust, en svo var ekki. Tveir
menn lágu þar á bekk og risu
upp, þegar ég kom inn. Annar
þeirra spurði mig einhvers á
rússnesku. En áður en ég gat
komið svörum við, greip hinn
fram í og sagði:
„Þetta er ekkl Rússi, Tex“.
„Nei,“ svaraði ég. „Ég er
Bandaríkjamaður. Þið eruð þó
ekki Bandaríkj amenn líka?“
„Hver ert þú? spurði hinn,“
og hvað ert þú að gera hér?
Hvað heitir annars þessi borg,
sem við erum í?“
Ég sagði honum hver ég væri
og hvaða borg þeir væru stadd-
ir í.
„Omsk,“ endurtók hann lunta-
lega. „O-jæja. Það er víst eins
gott að bíða hér eins og ein-
hvers staðar annars staðar.“
Þeir sögðu mér nú, að þeir
væru verkfræðingar, sem starf-
að höfðu í þágu rússneska her-
gagnaiðnaðarins í námu langt
norður í landi.
„Hvernig hefir ykkur samið
við Rússa?“ spurði ég.
„Þeir eru vingjarnlegir fyrsta
daginn, én sú dýrð stendur ékki
lengi. Það er eins og fólki sé
bannað, að viðlagðri refsingu,
að hafa nokkuð saman við okk-
ur að sælda. En verkafólkið er
samstarfsgott. En því hefir ver-
ið sagt, að í Bandaríkjunum fái
námumenn óheyrilega lág laun,
Bretland sé harðsvírað auð-
valdsríki og ráðstjórnarríki eigi
óvini allt í kringum sig.“
„Hvernig eru námurnar rekn-
ar?“
„Það fyrsta, sem þeir gera, er
að setja upp ræðustóla og hengja
upp myndir af Stalin og Lenin.
Annars er rekstur þeirra allur
ólíkur því, sem gerist hjá okk-
ur.“
„Hvernig eru verkfræðing-
arnir þeirra?“
„Þeir eru margir vel að sér
í sinni grein. Þeir beztu eru þó
NKVDmennirnir."
„En það er leynilögreglan
þeirra — eða hvað?“
„Jú-jú. En það eru 10—15
miljónir fanga í Rússlandi, þó
að þeir hafi annað snið á með-
ferð þess fólks heldur en.tíðk-
ast í vestrænum löndum. Þessu
fólki er skipað í vinnuflokka,
og leynilögreglan, sem gætir
þess, hefir á að skipa völdum
verkfræðingum."
„Þar sem við unnum, var nær
helmingurinn af verkafólkinu
fangar, flest konur. Og yfir þeim
var vakað við vinnuna," sagði
nú hinn.
„Þegar fólk er tekið fast,
hverfur það alveg. Ef einhver
gerir sér rellu út af því, er þó
með mikilli fyrirhöfn hægt að
fá að vita, hvað orðið hefir af
fanganum, og með aðstoð lög-
fræðings er hægt að fá að skrifa
honum einu sinni I mánuði, og
hann fær að skrifa tvisvar í
nlánuði. Þeir, sem teknir hafa
verið fastir fyrir stjórnmálasak-
ir, verða þó að hafa verið í út-
legð í tíu ár, áður en þeir fá að
eiga bréfaskipti við nokkurn
mann.
Én þeir fangar, sem látnir
eru lausir að endaðri útlegð, fá
vegabréf, sem á er rauð rönd.
Þeir menn fá aldrei framar þol-
anlega vinnu og mega hvergi
setjast að.
Verkamennirnir, sem við
kynntumst, bjuggu í gryfjum,
sem voru tuttugu feta breiðar
og hundrað feta langar, grafn-
ar fjögur fet í jörð, og síðan reft
yfir. Fletin voru á beru moldar-
gólfinu. Svo var til ætlazt, að
þetta fólk ynni tólf klukkust.
á viku, en í rauninni fékk
það ekki vinnu nema þriðjung
til helming þess tíma. Fæstir
fengu í sig né á. Öll mataráhöld
fanganna voru tvö tinílát, sem
fest voru við belti þeirra. Stund-
um var fleygt til þeirra hertum
fiski, líkt og stráð er fyrir skepn-
ur. Og litlu skárri var aðbúð
hinna frjálsu verkamanna. Eng-
inn fékk nægju sína, og margir
héldu ekki fullu þreki. Ég man
sérstaklega eftir rauðhærðri
stúlku, sem veiktist. Við báðum
yfirverkstjórann að láta hana
fá léttari störf. En hann hristi
bara höfuðjð. „Hvað kemur mér
þetta við?“ sagði hann. Hann
gat ekki skilið, að neinn varð-
aði um þessi veikindi,nema hana
sjálfa. Síðasta mánuðinn, sem
við vorum þarna, dóu 2600
manns úr taugaveiki."
í þessu bili heyrðist flugvéla-
dynur úti. Þeir félagar spruttu
á fætur, tóku farangur sinn,
kvöddu og fóru.
Tortryggni Rússa í garff
lýffræðisríkjanna.
Rússar treysta ekki umheim-
inum. Erindrekar erlendra ríkja
eru í rauninni fangar í strangri
gæzlu, ekki síðar en blaðamenn
og fréttaritarar. Sendiherranum
brezka tókst ekki að útvega okk-
ur ferðaleyfi um nágrenni borg-
arinnar meðan við dvöldum þar.
í einu þeirra ríkja, sem fylgir
Bandamönr^um að málum, sat
að völdum róttæk ríkisstjórn.
Hún sendi til Rússlands sérstak-
an vinnumálafulltrúa, er starfa
átti við sendisveitina í Moskvu,
og valdi mikils metinn mann til
þessa embættis. Hann kom til
Rússlands í þeim vændum að
tengja vinarbönd milli verka-
mannanna í vestrænum löndum
og starfsbræðra þeirra austur í
ríki sósíalismans. En hann hafði
ekki lengi verið þar, er hann
fór að kvarta yfir því, að í stað
þess að fá að sjá og kynnast ein-
hverju, væri sér ekki annað ætl-
að en sífelld boð og veizlur.
Þetta ófrelsi hefir nú breytt
harla mikið skoðunum hans á
hinu rússneska skipulagi. Til
samanburðar má benda á það,
að allir sendimenn og starfs-
menn Rússa í lýðræðisríkjun-
um fá að fara þar óhindrað
ferða sinna hvert sem þeir vilja
og hvenær sem þeir vilja.
Þessi tortryggni Rússa gagn-
vart öðrum hefir heldur farið
rénandi eftir Teheran-ráðstefn-
una, en þó er hún mjög mikil.
Hún á bæði rætur að rekja til
stjórnmálalegs skoðanamunar
og sögulegra staðreynda. Bolsé-
vikkar töldu upphaflega, að ekki
væri hægt að koma á því skipu-
lagi, sem. þeir börðust fyrir,
nema með heimsbyltingu, og er-
lend ríki efldu ófrið gegn þeim.
En Stalin hallaðist að þeirri
kenningu, að hægt væri að koma
hinu nýja skipulagi á í Rúss-
landi einu. Heimsbyltingin væri
æskileg, og hann vildi róa að því
öllum árum, að hún kæmist á.
En í nánustu framtíð væri hún
Rússlandi ekki lífsskilyrði.
I seinni tíð hefir svo verið
gengið enn lengra í þessa átt.
Nú er lýst yfir því í Moskvu, að
heimsbylting sé hvorki nauðsyn-
leg né æskileg frá sjónarmiði
Sóvét-Rússlands. Og hinir
glöggskyggnustu stjórnmála-
menn í Moskvu trúa því, að
þetta sé í einlægni mælt. Þeir
benda á, að máttur Rússlands
hafi þorrið og þeir þarfnist
friðartímabils til þess að rétta
við. Þeir segja, að Rússar sjái
sjálfir fram á það, að Norður-
álfan kæri sig ekki um að1-
„frelsast“, og það gæti aðeins
gerzt með áframhaldandi blóð-
baði, sem Rússar eru bæði ó-
fúsir og ófærir til að leggja út í.
Þeir telja, að Rússar muni því
helzt vilja eiga vinsamleg
skipti við Evrópuþjóðirnar.
Þessir menn gera sér ekki
neinar gyllingar um það, að
Rússar hafi tekið neinu ást-
fóstri við lýðræðið eða „auð-
valdið“ í Evrópu. Þeir vilja að-
eins koma sér ,vel við vestur-
veldin af því að þau heita þeim
friði og öryggi, sem Rússar þurfa
á að halda. Ef öryggið skyldi
verða minna en lofað er, þá eru
Rússar ekki svo skyni skroppnir,
að þeir hiki við að ota þar sín-
um tota. En ef England og
Bandaríkin halda vel á málun-
um, bæði í stjórnmálum og fjár-
málum, og tryggja stjórnhæfni
lýðræðisins í Evrópu, halda
þessír menn, að Rússar muni
taka þann kostinn að sætta sig
við sinn hlut.
I