Tíminn - 01.06.1945, Page 8

DAGSKRÁ er bezta íslenzha tímaritið um
þjóðf élaffsmál.
8
REYKJ AV ÍK
Þeir, sem vilja hynna sér þjóðfélagsmál, inn*
lend og útlend, þurfa að lesa Dagshrá.
I. JÚNÍ 1945
40. blað
r AMÁLL
26. maf, laugardagur:
Stríðsgróði upptækwr.
Frakkland: Franska stjórnin
tilkynnti, að hún ætli að gera
upptækan allan stríðsgróða.
Gefnir verða út nýir peninga-
seðlar til að fyrirbyggja að
stríðsgróðanum verði komið
undan.
Noregur: Mál Kvislings var
tekið fyrir rétt. Flutti hann
sjálfur varnarræðu.
27. maí, sunnudagur:
Óeirðir í Sýrlandi.
/ Sýrland: Allmiklar óeirðir
urðu í Damaskus og víðar
vegna ágreinings Frakka og
Sýrlendinga. Sýrlenzkir her-
menn hafa strokið úr franska
hernum og veldur það auknum
viðsjám.
Kína: Kínverjar hafa tekið
Nanning, höfuðborg Kwangsi-
fylkis, og sækja þaðan til landa-
mæra Indó-Kíija.
28. maí, mánudagur:
Matarskortur í iÞýzka-
landi.
Þýzkaland: Tilkynnt að mik-
ill ákortur sé að verða á mat-
vælum í Þýzkalandi. Víða er
matarskammturinn ekki nema
TÍJIANS ^
1200 hitaeiningar, en í Bretlandi
er hann . 3600 einingar handa
erfiðisvinnumanni, en annars
2800. Fangar eru settir í land-
búnaðarvinnu og reynt að greiða
fyrir mataröflun á allan hátt.
Bretland: Tilkynnt að hætt
sé að láta skip sigla í skipa-
lestum, nema þar sem óttast
megi japanska kafbáta.
29: maí, þriðjudagur:
Tékkar krefjast
Dresden.
Tékkóslóvakía: Tékkar bera
fram kröfu um að innlima all-
mikið þýzkt land, m. a. borgina
Dresden.
Japan: Hafnarborgin Joko-
hama varð fyrir stórkostlegri
loftárás. Skemmdir gífurlegar.
30. maí, miðvikudagur:
Bardagar í Sýrlandi.
Sýrland: Miklir bardagar geis-
uðu í Damaskus og beittu
Frakkar stórskotaliði. Sam-
komulagshorfur eru taldar von-
litlar.
Iran: Stjórnin í Iran hefir
sent stjórnum Bretlands, Rúss-
lands og Bandaríkjanna þau til-
mæli, að þau kveðji heri sína
þaðan, þar sem þeirra sé ekki
lengur þörf vegna Evrópu-
stríðsins.
Kommúnistar heímta ...
(Framhald af 1. slðu)
timbrið af S. í. S. og afhenda
það heildsölunum, heldur vilja
þeir einnig láta taka það af við-
skiptamönnum kaupfélaganna í
kaupstöðum, kauptúnum og
sveitum utan Reykjavíkur og
láta það ganga nær eingöngu
til Reykvíkinga. Er ekki einu
sinni svo vel, að afleiðingin af
þessu yrði sú, að byggt yrði yfir
brággaíbúana í Reykjavík, eins
og Þjóðviljinn vill vera láta, því
að sinnuleysi og vesaldómur rík-
isstjórnarinnar er það mikill, að
hún hefir ekkert gert til að beit-
ast fyrir slíkum byggingum. Af-
leiðing þessarar ráðstöfunar,
sem kommúnistar eru að heimta,
yrði sú ein, að timbrið yrði tek-
ið af því fólki utan Reykjavík-
ur, sem þarf nauðsynlega að
byggja yfir sig, til þess að auð-
kóngarnir reykvísku gætu byggt
enn meira af skrauthýsum og
skri'fstofuhöllum. Hundruð
manna í sveitum, kauptúnum
og kaupstöðum úti á landi yrðu
að búa áfram í lekum og óholl-
um íbúðum til þess að hægt væri
að auka lúxushúsnæði í Reykja-
vík.
Áhugaleysi kommúnista fyrir
nauðsynlegum íbúðarbyggingum
í Reykjavík má líka bezt marka
á því, að KRON, sem er undir
yfirstjórn kommúnistans ísleifs
Högnasonar, gerði enga pöntun
um Svíþjóðartimbur til S. í. S.
fyrir Reykvíkinga, þótt mörgum
félagsmanni þess hefði komið vel
að geta fengið timbur hjá því.
Það, sem wm er
barizt.
Það má búast við, að barátt-
an eigi enn eftir að harðna um
þetta mál, því að kommúnistar
reyna nú að koma ofbeldis-
áformum sínum fram á hærri
stöðum. Þess vegna er gott, að
menn geri sér höfuðatriði þess-
arar baráttu vel ljós og það því
frekar, sem hún er raunar háð
á mörgum öðrum sviðum. Og
höfuðatriði þessarar baráttu eru
þessi:
Kommúnistar berjast fyrir því
að samvinnufélögin séu beitt
ólögum og ofbeldi til hags fyrir
hcildsalana.
Kommúnistar berjast fyrir
því, að landsmenn utan Reykja-
víkur hafi annan og minni rétt
en Reykvíkingar.
Það rétta í byggingarmálunum
væri vitanlega það, að tekin yrði
upp skömmtun innanlands á
byggingarefni og miðað við
brýna eftirspurn á hverjum
stað, en ekki það hvort staður-
inn heitir Reykjavík eð)r ein-
hverju öðru nafni. Þá myndi það
sjást, að hlutur þeirra, sem búa
utan Reykjavíkur, yrði sízt of
ríflegur, þótt þeir fengju allt
Svíþjóðartimbur S. í. S. og meira
til. En þetta vilja kommúnist-
ar ekki. Þeir vilja ekki réttlæti.
Það hentar ekki heildsölunum né
auðkóngunum í Reykjavík, sem
vilja byggja stórhýsi. Það hentar
ekki þeim áformum að eyði-
leggja kaupfélögin og þrengja
kost landsbyggðarinnar til hagn-
aðar fyrir þá „stóru“ í Reykja-
vík.
Þess vegna verður nú að heyja
harða baráttu fyrir rétti sam-
vinnufélaganna og landsbyggð-
arinnar. Ef sú barátta á að verða
sigursæl má enginn samvinnu-
maður né íbúi landsbyggðarinn-
ar skerast úr leik. Sú barátta
ætti líka að mega vænta stuðn-
ings allra sannsýnna Reykvík-
inga, því að hún er barátta fyrir
jafnrétti, en ekki misrétti og ó-
logum, eins og kommúnistar
berjast fyrir.
Aðalfwndwr Kf. Skagf.
(Framhald af 1. síðu)
skora á Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga að taka að sér að
hrinda málinu í framkvæmd,
enda tryggi sér það einkarétt til
sölu og framleiðslu tilbúins á-
burðar hér á landi, sem og styrk
og ábyrgð ríkissjóðs til stofn-
kostnaðar fyrirtækisins".
Frá sömu mönnum kom fram
svohljóðandi tillaga:
„Aðalfundur Kaupfélags Skag-
firðinga haldinn á Sauðárkróki
15. maí 1945 ályktar að lýsa yfir
því, að hann telur óréttmætt
það ákvæði í lögum um Búnað-
armálasjóð frá síðasta þingi, að
samþykki ráðherra þurfi til f jár-
veitinga úr sjóðnum. Þar sem
Búnaðarmálasjóður er alger
einkaeign bændastéttarinnar,
mótmælir fundurinn því ákvæði
að umráðaréttur bændasamtak-
anna í landinu yfir sjóðnum, sé
á nokkurn hátt skertur og skor-
ar á næsta Alþingi að nema
þetta ákvæði úr lögunum“.
Tillagan var samþykkt með
samhljóða atkvæðum.
Svohljóðandi tillaga var sam-
þykkt frá Gísla Magnússyni Ey-
hildarholti: .
„Fundurinn ályktar að skora
á næsta Alþingi að samþykkja
óbreytt frumvarp það til laga,
um breytingar á jarðræktarlög-
um, er samið var af milliþinga-
nefnd búnaðarþings 1944 og lagt
Skípun Mjólkursöluneindar
Séra Sveinbirwi Högnasyni og Jónasi Krist-
jánssyni veitt viðnrkenning
Tveir þeir menn, sem hafa unnið einna heilladrýgst starf í
mjólkursölumálunum, séra Sveinbjörn Högnason og Jónas Krist-
jánsson, forstjóri Mjólkursamlags K. E. A., hafa nýlega hlotið
viðurkenningu fyrir störf sín. Pétur Magnússon endurskipaði
hvorugan þeirra í mjólkursölunefndina, þegar endurskipun
hennar fór fram fyrir nokkru síðan.
Þessi framkoma Péturs Magn-
ússonar mun áreiðanlega ekki
hafa komið mönnum á óvart,
því að það hefði verið I ósam-
ræmi við mjólkurverkfállsfor-
ustu hans og aðra forsögu í
landbúnaðarmálum, ef hann
hefði skipað reyndustu trúnað-
armenn bænda í mjólkurverð-
lagsnefnd. í raun réttri geta þeir
Sveinbjörn og Jónas tekið þessa
ráðstöfun Péturs sem viður-
kenningu fyrlr störf sín, þótt
þeir hefðu hennar hins vegar
ekki þörf, því að árangurinn af
starfsemi þeirra og traust bænd-
anna er þeim meira en næg við-
urkenning. Jónas hefir byggt
upp hið glæsilega mjólkurskipu-
lag Eyfirðinga og nýtur þar við-
urkenningar allra fyrir störf
sín. Sveinbjörn hefir- í þau 10
ár, sem hann hefir verið for-
maður mjólkursölunefndar, átt
njeginþátt í því, að koma mjólk-
ursölunni í Rvík undaa opin-
berri stjórn í hendurnar á sjálf-
stæðu fyrirtæki bænda, Mjólk-
ursamsölunni, og gera hana að
einu stærsta og' glæsilegasta
fyrirtæki þeirra. Þetta starf
hans hafa bændur líka réttilega
metið með því að gera hann að
formanni í stjórn Mjólkursam-
sölunnar. Hins vegar harmar
Mbl. það mjög, þegar það skýr-
ir frá skipun mjólkursölu-
nefndar, að störf hennar séu nú
ekki lengur nema svipur hjá
sjón, þar sem Mjólkursamsalan
sé orðin óháð fyrirtæki bænda.
Ættu bændur vel að geta skil-
ið þá hryggð blaðsins og metið
hana á réttan hátt.
Það er vissulega vafasamur
álitsauki fyrir þá Guðmund á
Hvanneyri og Guðmund á Núpi,
sem koma í stað þeirra Svein-
fyrir síðasta Alþingi, en náði
þá eigi fram að ganga“.
Eftirfarandi tillaga var fram-
borin af Magnúsi Bjarnasyni
kennara og Gísla Magnússyni
bónda í Eyhildárholti:
„Fundurinn skorar á stjórn
Síldarverksmiðja ríkisins, ný-
byggingarráð og ríkisstjórn að
láta hefja byggingu síldarverk-
smiðju á Sauðárkróki árið
1946“.
Fundurinn sendi heiðursfé-
laga sínum, Albert Kristjáns-
syni bónda á Páfastöðum, viður-
kenningar- og þakkarkveðju
fyrir hans ágætu störf í þágu
félagsins. Hann er nú einn á lífi
af þeim framsýnu og stórhuga
mönnum, er stofnuðu Kaupfé-
lag Skagfirðinga fyrir 55 árum
.síðan, og var þá strax á stofn-
fundi félagsins kosinn í trúnað-
arstöðu og hefir hann alla tíð
síðan gegnt ábyrgðarstörfum
fyrir félagið, átt sæti í stjórn
þess og nú síðast, fjölda mörg
ár, verið annar aðal endurskoð-
andi, en varð að hætta því á
þessu ári vegná lasleika. Albert
hefir unnið öll hin margháttuðu
ábyrgðarstörf, er á hann var
hlaðifr, félagsins vegna, af hinni
alkunnu vandvirkni, trú-
mennsku og snilld, er einkennt
hefir öll hans störf sem bónda,
ræktunarmanns og samvinnu-
frömuðar.
Ýmsar fleiri ályktanir sam-
þykkti fundurinn um innanfé-
lagsmálefni.
Úr stjórn félagsins átti að
ganga Gísli Magnússon og var
hann endurkosinn. Aðrir stjórn-
armenn eru: Árni Hafstað, Vík,
Arngrímur Sigurðsson, Litlu-
Gröf, Páll Sigfússon, Hvíteyr-
um, Tobías Sigurjónsson, Geld-
ingaholti.
Fundurinn stóð í 3 daga og
voru fjöldamörg málefni rædd
er snerta félagsstarfsemina og
almenn framfaramál héraðsins.
bjarnar og Jónasar; að hafa
hlotið tilnefningu Péturs í
mjólkursölunefndina, en þess
ber að vænta, að þeir reynist
ekki maklegir þess trausts ráð-
herrans að ganga erinda hans
og kommúnista í nefndinni.
Auk þessara breytinga á hin-
um stjórnskipuðju fulltrúum í
mj ólkursölunefnd, haf a orð-
ið þær breytingar á nefnd-
inni, að Alexander Guðmunds-
son verður fulltrúi Alþýðusam-
bandsins í stað Jóns Brynjólfs-
sonar og Gunnar Thoroddsen
fulltrúi bæjarstjórnar Reykja-
víkur í stað Sigurðar Guðnason-
ar. Egill Thorarensen er áfram
fulltrúi Flóabúsins, Jón í Deild-
artungu fulltrúi S. í. S. og Ein-
ar í Lækjarhvammi fulltrúi
Mjólkursamlags Kjalnesinga.
Sjómannadagurinn
á sunnudagínn
Sjómannadagurinn verður
næstkomandi sunnudag, 3.
júní. Sjómenn efna til mik-
illa hátíðahalda þennan dag
eins og að undanförnu.
Hátíðahöldin hefjast á morg-
un, laugardag, kl. 3 e. h. með
kappróðrum á Rauðárvíkinni.
Verður veðbanki starfandi í
sambandi við kappróðrana og
lýsingu af þeim útvarpað, sem
og öðrum atriðum hátíðahald-
anna. Einnig verður nokkuð af
hátíðahöldunum kvikmyndað.
Á sunnudag kl. 2 e. h. hefst
útisamkoma á Arnarhólstúni
við styttu Ingólfs Arnarsonar og
hefst hún með minningarathöfn
biskupsins, herra Sigurgeirs Sig-
urðssonar. Síðan verða flutt á-
vörp. Siðar um daginn fer fram
reipdráttur, stakka- og björg-
unarsund.
Um kvöldið verður sjómanna-
hóf að Hótel Borg og skemmtan-
ir í öðrum samkomuhúsum bæj-
arins. Sjómannadagsblaðið og
merki dagsins verða seld á göt-
unum og renpur ágóði af söl-
unni og hátlðahöldunum til
dvalarheimilis aldraðra sjó-
manna.
Hinu fyrirhugaða Dvalar-
heimili sjómanna barst nú fyrir
skömmu mjög vegleg og kær-
komin gjöf, er erfingjar og
nokkrir góðkunningjar Magn-
úsar heitins Stefánssonar skálds
(Arnar Arnarsonar) ákváðu að
stofna sérstakan sjóð til minn-
ingar um hinn látna og afhenda
hann Dvalarheimili sjómanna
ásamt öllum eftirlátnum eign-
um skáldsins, þar með talinn
höfundarréttur að öllum verk-
um hans, prentuðum og óprent-
uðum.
Nvr forstjórí í
Brunabótaíelaginu
Félagsmálaráðuneytið hefir
skipað Stefán Jóh. Stefánsson
hæstaréttarlögmann til að
gegna forstjórastarfinu við
Brunabótafélag íslands frá 1.
þ. m. Hafði Halldór Stefánsson,
sem er orðinn 68 ára gamall,
óskað eftir að láta af forstjóra-
starMnu, en hann hefir gegnt
því í 17 ár. /
Menntaskólinn í Reykjavík
heíir fengið að gjöf brjóstlíkan af
■Jónasi Hallgrímssyni. Voru það 25-ára
stúdentar sem gáfu skólanum þessa
virðulegu gjöf. Pálmi Hannesson rektor
veitti gjöfinni móttöku fyrir hönd
skólans. Brjóstlíkan þetta er gert af
Einari Jónssyni myndhöggvara.
"GAMLA B í Ó • • • N Ý J A B í Ó •
PMAMA HATTIE Æskaoéelli
Söngva- og gamanmynd.
. Red Shelton, („In Our Time“)
Ann Sothern.
Sýnd kl. 9. Sýnd kl. 6,30 og 9.
Andy Hardy LEYNDARDÓMUR BÓKASAFNSINS
milli tveggja elda („Quiet Please Murder“)
(„Andy Hardy’s Double Life“)
Spennandi leynilögreglumynd.
Ann Rutherford, George Sanders,
Mickey Rooney, Gail Patrick.
Esther Williams. Sýnd kl. 5.
Sýnd kl. 5, 7 og 9. ♦ Börn fá ekki aðgang.
Þeir gerðu garðlnn
frægan
OG
Dáðir
vorw drýgðar
eru ágætar skemmtibækur og
hafa auk þess þann kost að
4 '
vera ódýrar.
TJARNABBÍÓt
LMGT FIMST
ÞEIM SEM BÍÐER
(Since You Went Away)
Hrífandi fögur mynd um hagi
þeirra, sem heima sitja.
Claud. Colbert, Jennifer Jones,
Joseph Cotten, Shirley Temple,
Monty Wooley, L. Barrymore,
Robert Walker.
Sýnd kl. 6 og 9.
Þokkaleg þrenning
Sprenghlægileg sænsk gaman-
mynd.
Sýnd kl. 4.
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR
Gift eða ógíft
Gamanleikur í þremur þáttum eftir J. B. Briestley.
Síðdegissýning næsta laugardag kl. 3—6.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 4—7 í dag.
Ú R BÆNUM
Strætisvagnagjöld hækka.
Frá og með deginum í gær hækkuðu
fargjöld með strætisvögnum í Reykja-
vík. Fyrir fullorðna kostar nú 50 aura
á öllum leiðum vagnanna og 25 aura
fyrir börn 14 ára og yngri. Fargjald
fullorðinna var áður 25 aurar á
skemmstu leiðunum. í skrifstofu strs^t-
isvagnanna verður hægt að kaupa
farmiða-blokkir með 15% afslætti og
gilda blokkirnar í ■ þrjá mánuði.
Frjálsíþróttamót K. R.
fór fram síðastl. sunnudag. Þrjú ís-
landsmet voru sett á mótinu. Skúli
Guðmundsson setti met í jafnfætis-
langstökki (3,10 m.) og 110 m. grinda-
hlapi 16,5) en boðhlaupsveit í. R. setti
met í 4x200 m. hlaupi (1,36,0).
Sundknattleiksmót íslands
fór fram í Sundhöll Reykjavíkur
sðastl. miðvikudagskvöld. Úrslit urðu
þ'au, að A-lið Ármanns vann íslands-
meistaratitilinn .og sigraði A-lið K.R.
með 4:1. B-lið Ármanns vann B-liö
K.R. með 5:0.
Sameinaða
gufuskipafélagið
danska hefur sent umboðsmanni sín-
mu hér á landi, Erlendi Ó. Péturssyni,
skeyti, þar sem segir, að félagið muni
að nýju taka .upp íslandsferðir strax
og ástæður leyfa, en skip félagsins,
Dronning Alexandrine, sem annaðist
þær ferðir fyrir styrjöldina, er nú kom-
ið í leytirnar. Vegna vélabilunar getur
skipið ekki hafið ferðir strax, en Þjóð-
verjar höfðu 4ekið það í sínar þarfir
á hernámstímanum.
•
Freyr, #
5. tölubl., þessa árs er nýlega komið
út. Af efni þess má nefna; Bráðadauði
í kúm eftir Pétur Gunnarsson tilrauna-
stjóra, Blóðpróf á kindum vegna garna-
veiki. Samanburður við húðpróf eftir
Björn Sigurðsson, Nokkur orð til bún-
aðarmálastjóra frá Runólfi Sveinssyni,
Heimagerðar ungamæður þýdd grein,
Athugasemd frá Eyfyrzkum bónda o.
m. fl.
Trúlofun
sína hafa nýlega opinberað ungfrú
Jónína Jónsdóttir frá Norðfirði og
Björri Guðmundsson frá Kópaskeri.
íþróttamenn minntust
Jónasar Hallgrímssonar
Jónasar Hallgrímssonar með sund-
móti í Sundhöll Reykjavíkur síðastl.
laugardag, Keppt var í 400 m. bringu-
sundi karla, 100 m. skriðsundi karla
og 100 m. bringusundi kvenna. Úrslit
urðu sem hér segir: 100 m. skriðsund:
1. Ari Guðmundsson Ægi 1:03,0 mín.
! og er það sami tími og mettími Jónasar
Halldórssoriar. 400 m. bringusund: 1.
Sigurður Jónsson K.R., 6:28,8 mín.
200 m. bringusund: Anna Ólafsdóttir
3:27,8 mín.
Eining,
5. blað 3. árg. er nýlega komið út fjöl-
breytt að efni, má þar til nefna:
F. D. Roosevelt, kvæði eftir Pétur Sig-
urðsson. Bindindisræða eftir Elias Mar.
Um bindindismálasýninguna á Akur-
eyri eftir Pétur Sigurðsson, Hvernig
foreldrarnir eyðileggja börnin eftir
Pétur Sigurðsson, Nýjasti skólinn,
Heimilið og margt fleira.
Nýtt kvennablað,
3. og 4. blað 6. árg., er nýlega komið
út. Af efni þess má nefna: Kvennadeild
Slysavarnafélags íslands 15 ára, eftir
Xngu Lárusd., Tvær svarfdælskar kon-
ur, eftir Hugrúnu, Skagfyrzk skáld-
kona sextug, Alþjóðlegi kvennadagur-
inn 8. marz, Sumar, kvæði eftir Höllu
Loftsdóttur, Snýkjudýr eftir Ófeig J.
Ófeigsson, Vor, kvæði eftir Ingibjörgu
Tryggvadóttur, Skuggar eftir Ingi-
björgu Þorsteinsdóttur, Framhaldssaga,
þýddar greinar o. m. fl.
Tuliniusarmótinu,
fyrsta knattspyrnumóti sumarsins,
lauk síðastl. þriðjudagskvöld með sigri
Frams. Úrslitaleikurinn fór fram milli
K.R. og Frams og vann hið síðarnefnda
með 5 mörkum gegn 3, eftir mjög harð-
an og tvísýnan leik, sem stóð í tvo
klukkutíma.
Drykk j umannahælið
í Kumbravogi
er rekið af Umdæmisstúku nr. 1.
Hefir stúkan tilkynnt bæjarráði, að
heimilið verði laust nú um mánaða-
mótin því drykkjumannahælið á að
flytja að Kaldaðarnesi og verður það
rekið þar með svipuðu sniði og í
Kumbravogi. stjórn drykkjumannahæl-
isins hefur farið þess á leit við bæjar-
ráð að Reykjavíkurbær taki við jörðum
og húsum í Kumbravogi og reki þar
uppeldisheimili fyrir börn.
Leikfélag Reykjavfkur
vill vekja athygli leíkhúsgesta á því,
að hinn bráðskemmtilegi nýji skop-
leikur „Gift eða ógift" verður sýndur
kl. 3—6 síðdegis á morgun (laugardag).
Verður þetta sennilega einasta síð-
degissýningin á þessum leik. Á sunnu-
dag falla alla sýningar niður í Iðnó
vegna skemmtana sjómannadagsins.
Þetta er því tilvalið tækifæri fyrir þá,
sem af einhverjum ástæðum eiga ver
með að sækja kvöldsýningar. Aðgöngu-
miðar að þessari sýningu verða seldir
kl. 4—7 í dag, sbr. auglýsingu á öðrum
stað hér í blaðinu.
*