Tíminn - 17.07.1945, Blaðsíða 2

2
TfMITVTV. þriðjudaglnii 17. jiilí 1945
53. blað
Þriðjiudayur 17. jiílí
Sambúðín víð
Bandaríkin
Fyrir fáum dögum voru liðin
fjögur ár síðan, að ameríski her-
inn steig hér fyrst á land. Þótt
undarlegt megi virðast, hefir
þessa afmælis verið lítið getið
í íslenzkum blöðum. Hefði það
þó sannarlega verið vel þess vert
af mörgum ástæðum og þá ekki
sízt þeirri, að herinn er nú að
hverfa úr landi og þannig er af
hálfu Bandaríkjanna sýndur
fuliur vilji til áð efna það lof-
orð að hafa hann hér ekki leng-
ur en þörf krefði, vegna styrj-
aldarinnar.
Þegar litið er yfir þetta fjögra
ára sambýli íslendinga og ame-
rísks hers, verður tæpast annað
sagt en það hafi teki'zt vonum
framar. Að visu eru þar til
nokkur leiðinleg atvik, en þau
megna þó enganveginn að
dekkja heildarmyndina. Senni-
lega mætti víða leita, til að
finna dæmi um jafn góða sam-
búð íbúanna og erlends hers og
vafasamt hvort það finndist
nokkurs staðar. Þetta er áreið-
anlega ekki sízt að þakka yfir-
mönnum ameríska hersins hér,
sem tóku jafnan á þessum mál-
um með miklum skilningi og
velvilja, og vafalaust má segja
þetta sama um yfirgnæfandi
meirihluta hermannanna. ís-
lendingar geta bezt gert sér það
ljóst, hve mikið þeir hafa hér
að þakka, ef þeir bera saman
framkomu hersins hér við frétt-
irnar af framferði þýzku herj-
anna í Noregi og Danmörku.
í þessu sambandi er líka fleira
að minnast en sambýlis við her-
inn. Bandaríkjastjórn hefir á
öðrum sviðum sýnt fullan vilja
til að fullnægja ákvæðum her-
verndarsáttmálans. Það mun
sýna sig, þegar gerður er saman-
burður við aðrar þjóðir, að ís-
landingum hefir verið síður en
svo vanskammtaður skipakost-
ur og vörukaup af hálfu banda-
rískra stjórnarvalda. Það er
enginn smeðjuskapur eða skrið-
dýrsháttur að viðurkenna þetta.
Það er kurteisi og drengskapur
að kannast við það, sem vel er
gert, en talsvert skortir á, að
slíkt hafi verið gert sem skyldi
í samskiptunum við Bandaríkin.
Þeir menn eru til, sem telja það
ekki nema skylt og sjálfsagt,
sem Bandaríkj amenn hafa fyrir
okkur gert, og þess vegna ekkert
þakkarvert. Að þessu má vitan-
lega færa ýms rök. Þegar hins
er svo gætt, að ofbeldi, lögleys-
ur og svik vaða uppi í stórum
hlutum heimsins og einkenna
framferði sumra stórveldanna
við smáþjóðirnar, þá geta ís-
lendingar vart fullmetið þá
gæfu, að það stórveldið, sem þeir
hafa átt mest skipti við á jmd-
anförnum árum, skuli hafa
haldið alla samninga og virt
rétt íslendinga í hvívetna.
Hitt er jafnframt vert að
hafa vel í minni, að þróunin
hefði ekki orðið á þessa leið, ef
þeir íslendingar, sem voru
undir áhrifum þýzk-rússneska
vináttusáttmálans, hefðu fengið
að ráða, þegar herverndarsátt-
málinn lá fyrir til ákvörðunar.
Komniúnistarnir börðust þá
gegn honum með hvers konar
dylgjum og é^róðri og greiddu
síðast atkvæði gegn honum á
Alþingi. Hefði stefna þeirra
fengið að ráða, hefði sambúðin
eðlilega orðið með öðrum hætti
og fjandskaþur skapazt milli
landanna í stað vaxandi gagn-
kvæmrar vináttu. Þjóðin mætti
vel af þessu læra, hve vel má
treysta forsjá kommúnista í
utanríkismálum. Hún getur líka
lært það af hrakspám þeirra
um herverndarsáttmálann, hve
mikið muni að marka óhróður
þeirra um Bandaríkin, þegar
þeir taka upp þá „linu“ aftur
að ófrægja þau og niðurniða,
sem vel getur orðið fyrr en varir.
Margt er nú um það rætt, að
samskipti íslands og Bandaíkj-
anna muni ekki vera eins náin
í komandi framtíð, hvort heldur
menningarlega eða viðskipta-
lega, og hún hefir verið undan-
farin ár. Víst er það líka, að

Á viðavangi

y
Utanríkisþjónustan.
Sendiherrar íslands erlendis
hafa verið hér í bænum að
undanförnu. Mun það erindi
þeirra hingað að ræða um það
við ríkisstjórnina, hvernig utan-
ríkismálaþjónustunni skuli hátt-
að 1 framtíðinni. Eins og kunn-
ugt er, var sú tilhögun tekin
upp til bráðabirgða að hafa
sendiherra hj^ helztu stórveld-
unum, meðan styrjöldin stæði
yfir og verið væri að leysa sjálf-
stæðismálið. Sköpuðu þær á-
stæður taisverða nauðsyn fyrir
diplomatiska sendimenn hjá
stórveldunum, en þær eru nú
úr sögunni, sem betur fer. Þess
vegna er nauðsynlegt að endur-
skoða þá bráðabirgðatilhögun,
sem verið hefir á utanríkismála-
þjónustunni og samræma hana
breyttum kringumstæðum, sem
krefjast meira ræðismanna og
verzlunarfulltrúa en diplomat-
iskra sendimanna, sem eru lík-
legri að verða til tildurs en
gagns. Þarf við þá endurskoðun
að leggja sérstakt kapp á, að ut-
anríkisþjónustan verði sem hag-
kvæmust og ódýrust, en hún
mun sennilega kosta hátt á
aðra milj. kr. á þessu ári og
mun slíkur baggi reynast þjóð-
inni þungur til frambúðar. Mun
þeirri skipun, sem ríkisstjórnin
velur utanríkisþjónustunni til
frambúðar, áreiðanlega verða
veitt mikil athygli hjá þjóðinni,
og það ekki mælast vel fyrir, ef
enn verður aukið á kostnaðinn
og tildrið, í stað þess að reyna
að draga hvorttveggja saman
eins mikið og unnt er.
Tvær nýjar nefndir enn.
Stjórnin heldur áfram að
fjölga nefndum. Tvær hafa
bætzt við nýlega.byggingarnefnd
búnaðarskóla á Suðurlandi og
umferðarslysanefnd, báðar skip-
aðar þremur mönnum hvor.
Báðar eru nefndirnar alveg ó-
þarfar, t. d. voru settir í um-
ferðarslysanefndina þeir emb-
ættismenn, sem fyrst og fremst
eiga að kynna sér það mál.
Stjórnin hefir nú a. m. k. skipað
19 nefndir, skipaðar 66 mönn-
um (í aðstoðarnefndinni í
stjórnarskrármálinu eru 12
menn, en ekki 8, eins og nýlega
var sagt frá hér í blaðinu).
Þetta er líka eina „nýsköpunin“
hjá stjórninni, sem er í veruleg-
um gangi!
Búðardalsfundurinn.
Morgunblaðið segir frá fund-
inum, sem Framsóknarflokkur-
inn boðaði til í Búðardal fyrra
laugardag, eins og um einhvern
hvalreka hafi verið að ræða.
Sahnleikurinn var sá, eins og
skýrt hefir verið frá í Tímanum,
að manntalsþing og hreppa-
stefna var í næstu sveit, uppboð
I annarri og skip var nýkomið
til Búðardals, sem þurfti að af-
ferma strax og fjöldi manna
vann við.
Það var því ekkert annað en
vangá að fresta ekki fundinum,
þegar vitað var um þessar að-
stæður. Hitt skal rifjað upp í
þessu sambandi, Mbl. til fróð-
leiks, að einn af þingmönnum
Sjálfstæðisflokksins í kjördæmi
viðskipti og námsferðir íslend-
inga munu aftur færast að
mjög verulegu leyti til Evrópu.
Hins vegar væri það áreiðanlega
illa farið, ef tengslin slitnuðu
að mestu leyti við Bandarikin.
Þar getum við fengið margt það,
sem okkur vanhagar um, og þar
ættu að geta fengizt markaðir
fyrir ýmsar útflutningsvörur
okkar. Það er líka áreiðanlega
mikill fengur að vera í tengsl-
um við ameríska menningu.
Það varnar því að við drög-
umst of einhliða i aðrar áttir og
skapar vissa fjölbreytni og
fullkomnun. Traust og vinsam-
leg sambúð íslendinga við hina
voldugu lýðræðisþjóð í vestri
verður líka sjálfstæði landsins
alltaf mikils virði. Þess vegna
ber að gæta þess vel af hálfu ís-
lendinga að slíta ekki um of
böndin, sem tengt hafa þessar
þjóðir saman seinustu árin, þótt
hinar nýju aðstæður breyti á
ýmsan hátt sambúð þeirra.
skammt frá, hélt mörg leiðar-
þing í vor og á ýmsum þeirra
mættu aðeins tveir menn og
hömljiðu þó engar sérstakar á-
stæður. Vildi ekki Morgunbl.
skýra frá þessu?
Það er ástæðulaust fyrir Mbl.
að gera sér nokkrar vonir um,
að Dalamenn muni hlíta „koll-
steypu“-forustu Sjálfstæðis-
flokksins, enda hefir sitthvað
komið fram hjá þeim, er sýnir
hið gagnstæða. Morgunbl. mun
síðar reka sig á það.
Barátta kommúnista gegn
heildsölunum.
Sú var tíðin, að Þjóðviljinn
taldi kommúnista allra manna
skeleggasta í baráttunni gegn
óleyfilegum verzlunarmáta
heildsalanna. Dag eftir dag
flutti blaðið skeleggar greinar
um svindl og okur heildsalanna,
þar sem þess var krafizt, að
þessir starfshættir yrðu tafar-
laust afhjúpaðir og hinir seku
dregnir fyrir lög og dóm og látn-
ir sæta ströngustu refsingu.
Nú er öldin hins vegar orðin
önnur og yfirleitt er nú ekkert
blað hæverskara en Þjóðviljinn,
þegar það ræðir um heildsalana.
Þannig hefir Þjóðviljinn þagað
jafnvel enn vendilegar um
svindlmál S. Árnasonar & Co.
en sjálft Mbl. Hann hefir ekki
heldur látið sér nægja að þegja
um málið, heldur hefir hann
gengið það lengra en Mbl., að
krefjast þess, að annar aðaleig-
andi hins brotlega fyrirtækis
verði settur yfir úthlutun á
leyfum á öllum innflutningi til
landsins!
Þessi endalok á baráttu kom-
múnista gegn verzlunarháttum
heildsalanna, er lærdómsríkt
dæmi þess, hve mikið er að
marka skraf þeirra um réttlæti
og umbætur.
„Alltaf úr þynnra í þynnra“.
Eftir hinar ömurlegu undir-
tektir, sem „nýsköpunarstagl“
stjórnarflokkanna hlaut á fund-
unum á dögunum, gera stjórn-
arblöðin meira að því en
nokkru sinni áður að týna jafn-
vel til hin allra smæstu atriði, til
þess að sanna „nýsköpunar“-
vinnu stjórnarflokkanna. Þau
éta þetta hvað eftir öðru, venju-
lega byrjar Þjóðviljinn og svo
kemur Mbl. fljótlega á eftir.
Lýsa orð skáldsins „alltaf úr
þynnra í þynnra“ vel þessum
starfsháttum stjórnarblaðanna.
Nýjustu einkenni
steypunnar“.
,koll-
Mbl. er öðru hvoru að auglýsa
eftir sönnunum um það, að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi gert
„kollsteypu", er hann myndaði
stjórn með kommúnistum á síð-
astliðnu hausti. Mbl. skal gerð
sú ánægja að benda því á nýj-
ustu sönnunina. Á dögum Jóns
Þorlákssonar hefði Sjálfstæðis-
flokkurinn talið það réttu lausn-
ina, ef einstaklingar hættu að
vilja eiga og reka útgerð, að
skapa aftur það fjárhagsástand,
að einstaklingarnir verði fúsir
til að gera þetta, af því að þeir á-
líti það arðvænlegt. Eftir „koll-
steypuna" telur Sjálfstæðis-
flokkurinn lausnina vera bæjar-
útgerð.
Þegar Gísli sannaði
óhæfni Gunnars.
Á fundum þeim, sem Gísli
Jónsson mætti á, á Snæfellsnesi
í vor, gerði hann sér sérstakt
far um að raupa um það, hve
miklar framkvæmdir hann hefði
undir höndum i Barðastrandar-
sýslu og hve vel hann ynni fyrir
kjördæmið á annan hátt. Hélt
Gísli þessu áfram, unz einn
heimamanna reis upp á einum
fundinum og benti mönnum á,
að þetta væri sönnun þess, að
þeir ættu ekki að hafa Gunnar
Thoroddsen fyrir þingmann.
Hann gerði ekkert af því, sem
Gísli segðist gera, og væri því
bersýniléga gagnslaust fyrir
héraðið að senda hann á þing.
Kórab-málið.
Eitt af mörgum hneykslismál-
um ríkisstjórnarinnar, er hið
svonefnda Kórabmál í Vest-
mannaeyjum. Á sama tíma og
tekinn er á leigu mesti sægur af
færeyskum skútum, mörgum lé-
legum, neitar Áki ísfisksamlagi
Vestmannaeyinga um að taka í
þjónustu sína pólskt vélskip, er
fullnægði öllum kröfum til fisk-
flutninga. Bakaði hann sjó-
mönnum og útgerðarmönnum í
Eyjum stórtjón með þessum ein-
dæma þjösnaskap sínum, ,er
hann mun síðar mega bæta.
Mál þetta vakti feikna gremju
í Eyjum og reyndu svörtustu
kommúnistar tæpast til að verja
það, að hið ákjósanlegasta skip
lægi bundið í höfn meðan fisk-
urinn var að skemmast í fær-
eysku skútunum.
Nú hefir samlagið orðið að
greiða tjónið af þessu háttalagi
Áka, og mælist það að vonum
illa fyrir. Sjómenn telja sig hafa
annað við. aurana að gera en að
borga fyrir axarsköft hans.
Þegar Áki veit um þessa ólgu
gegn sér meðal sjómanna í Eyj-
um, gerir hann þeim orðsend-
ingu um, að þeir skuli ekkert
greiða af þessum halla, og hafa
þeir eftir beiðni hans gert um
það samþykktir. Hér er því hver
silkihúfan upp af annarri. Fyrst
er neitað um leyfi handa skip-
inu til fiskflutninga, sem sam-
lagið hafði gert samninga við.
Síðan á að svíkja erlenda far-
menn um tilskilda greiðslu.
Hvaða álit skyldu þeir fá á
stjórnarfarinu á íslandi um
þessar íhundir?
Stjórnarandstaða — lýðræði.
Eitt hinna sífelldu ásökunar-
efna stuðningsflokka ríkis-
stjórnarinnar ,á hendur Fram-
sóknarfl. er það, að hann skirr-
ist ekki við að deila á þá fyrir
skrum þeirra og manndómsleysi
í stjórnarháttum. Það er eins
og þeir menn, sem ríkisstjórnin
hefir kjörið til þess að halda
uppi vörnum fyrir sig, séu eitt-
hvað skilningssljóir. Hingað til
mun ekki það lýðræðisríki hafa
verið til, þar sem það sé reiknað
stjórnmálaflokki til lýta, þótt
hanmdeili á það, sem aflrfga fer
og segi afdráttarlausa skoðun
sina nábúanum. í þeim rétti er
einmitt fólgið fjöregg lýðræðis
og lýðræðislegra mannréttinda.
ERLENT YFIRLIT
Kosningarnar í Kanada
Þann 11. júní síðastl. fóru
fram kosningar til samveldis-
þingsins í Kanada. Þetta voru
fyrstu kosningarnar, sem fóru
fram eftir stríðslokin og var
þeim því veitt óvenjuleg athygli.
Fram til þessa tíma hafa að-
allega tveir flokkar barizt um
völdin í Kanada, íhaldsflokkur-
inn og frjálslyndi flokkurinn.
Frjálslyndi flokkurinn hefir far-
ið með völd mestallan tímann
frá því seinustu heimsstyrjöld
lauk óg nú seinast samfleytt
talsvert á annan áratug. Foringi
flokksins allan þenna tíma og
forsætisráðherra, þegar flokkur-
inn hefir farið með völd, hefir
verið Mackenzie King. Hann er
nú orðinn sjötugur að aldri, en
er vel ern. King er ekki talinn
neinn afburðamaður, en þykir
laginn og farsæll stjórnandi.
Seinast var kosið í Kanada
1940 og* vann þá frjálslyndi
flokkurinn meiri kosningasigur
en nokkuru sinni áður og fékk
mikinn meirahluta þingsæta.
Síðan hefir flokkurinn þurft að
beita sér fyrir ströngum höml-
um á kaupgjaldi og verðlagi til
að halda dýrtíðinni í skefjum
og fleiri stríðsráðstöfunum, sem
ekki voru líklegar til vinsælda.
Margir töldu því, að flokkurinn
myndi tapa kosningunum, enda
höfðu andstæöingar hans til
hægri og vinstri hert mjög áróð-
ursstarfsemi sína. íhaldsflokk-
urinn hafði breytt um nafn og
kallaði sig orðið „framsækinn í-
haldsflokk“, sem vildi vinna að
margskonar „nýsköpun“. Hinn
nýi vinstri flokkur, Co-operative
Commonwealth Federation,hafði
færzt stórum í aukana og náð
fylkisstjórninni í einu fylkinu.
Þá hafði risið upp nýr verka-
mannaflokkur undir handleiðslu
kommúnista. Loks létu ýmsir
þjóðernisflokkar mikið á sér
bera í hinum franska hluta
Kanada, en þar hafði frjálslyndi
flokkurinn jafnan haft öruggt
fylgi.
Allar þessar ástæður urðu þess
valdandi, að þær spár voru ekki
óalgengar, a. m. k. utan Kanada,
að dagar frjálslynda flokksins,
sem frjálslynds miðflokks, væru
að öllum líkindum taldir.
Niðurstaðan varð hins vegar á
aðra leið. Það sýndi sig, að kjós-
endurnir kunnu að meta það við
frjálslynda flokkinn, að hann
hafði haldið dýrtíðinni í skefj-
um, og rekið hagsýna umbóta-
pólitík á undanförnum árum.
Flokkurinn hélt því velli í kosn-
ingunum, þótt hann missti
hins vegar allmörg þingsæti.
Sjálfur fékk hann 119 þingsæti,
en óháöir frjálslyndir 5, svo að
samtals styðja stjórnina 124
þingmenn af 245 alls. íhalds-
menn fengu 65 þingsæti, C.C.F.-
flokkurinn 28, Social Credit-
flokkurinn 13, en fylgi hans er
eingöngu staðbundið við eitt
fylki. Fimmtán þingsæti skipt-
ust milli annarra flokka og
flokksbrota. Stjórnarandstaðan
er því sundurleit og í molum og
gerir það stjórnina traustari í
sessi en þingmannatala hennar
bendir til. Fyrir kosningarnar
hafði frjálslyndi flokkurinn 160
þingmenn, íhaldsflokkurinn 40
og C. C. F.-flokkurinn 10 þing-
menn. Atkvæðatala flokkanna
varð þessi (atkvæðatölurnar frá
1940 innan sviga): Frjálslyndi
flokkurinn 1.800 þús. (2.350
þús.),íhaldsflokkurinn 1.200 þús.
(1.400 þús.), C.-C.-F.-flokkurinn
700 þús. (400 þús.). Smáflokkar
ýmsir og flokksbrot fengu miklu
fleiri atkvæði nú en 1940. At-
kvæðatala frjálslynda flokksins
var svipuð nú og i kosningunum
1935.
Margir telja, að þessi kosn-
ingaúrslit séu einn mesti sigur-
inn, sem frjálslyndi flokkurinn
í Kanada hafi nokkuru sinni
unnið, þegar miðað sé við allar
aðstæður. Úrslitin þykja líka
sýna það, að kanadiska þjóðin
hneigist , fyrst og fremst að
frjálslyndri • umbótastefnu í
stjórnmálum. Athygli vekur, að
verkamannaflokkur sá, sem
kommúnistar reyndu að efla,
hlaut nær engar undirtektir.
Það skyggði nokkuð á sigur
frjálslynda flokksins, að King
forsætisráðherra féll í kjördæmi
sínu. Féll hann fyrir frambjóð-
anda C. C. F.-flokksins. Áður
en hermannaatkvæðin voru tal-
in, hafði King 263 atkv. meira-
hluta, en þegar búið var að telja
þau, var hann kominn í 163
(Framhald á 7. síðu)
ffADDIR NA'ORANNANNA
I Skutli 28. júní s. 1. segir svo í grein,
sem nefnist: Morgunblaðið og heild-
salarnir:
„Mörgum hefir þótt furðu mikill
seinagangur á heildsalamálunum
svokölluðu, enda er nú að verða
ljóst, að þar er stimpasz við af
stœrsta flokki landsins.
Eftir langa undirbúningsrannsókn
voru loks höfðuð allmörg mál eftir
áramótin síðustu. Flestum óspillt-
um mönnum ofbauð sú spilling,
sem vitneskja fékkst um í Sambandi
við kærur Vlðskiptaráðs gegn
nokkrum af heildsölunum. Til þessa
hefir enginn treyzt tU að mæla
henni bót, eða a. m. k. talið það
fært, fyrr en dómur hefði gengið í
málunum. Því meiri furðu vakti
það, þegar fyrra þriðjudag birtist
löng ritstjórnargrein í Morgunblað-
inu, þar sem m. a. eru hafnar
svæsnar árásir á formann við-
skiptaráðs út af heildsalamálunum
almennt, auk þess sem sérstaklega
er veizt að honum fyrir kærur gegn
fyrirtækjum, sem Jóhann Jósefs-
son, formaður Nýbyggingarráðs, er
meðeigandi að. .
Um heildsalamálln segir Morg-
unblaðið m. a.:
„í vetur, nokkru eftir að stjórn-
arsamvinnan hófst með þeim
þremur flokkum, sem að ríkis-
stjórninni standa, var hafin árás á
verzlunarfyriftæki, mörg hér í bæn-
um. Hvert á fætur öðru. „Tíminn"
færðist í ásihegin. Nú skyldi öxin
reidd að rótum. Flest voru þetta
mál, sem vakin voru upp, til að
reyna að skapa pólitískan glund-
roða, og gera núverandi ríkisstjórn
erfitt fyrir. Það, sem verðlags- og
önnur viðskiptaráðsyfirvöíd höfðu
vitað um og liðið, ef ekki leyft, ár-
um saman, var allt í einu orðið svo
voðalegt í þeirra augum og „Tím-
ans“, að kærur og herferðir á
skrifstofur verzlunarfyrirtækja
urðu daglegir atburðir ....
Þetta allt með meiru voru Morg-
unblaðsins orð.
Mann hlýtur að reka í rogastanz
við að sjá slíka afstöðu tekna til
heildsalamálanna í aðalstuðnings-
blaði ríkisstjórnarinnar og mál-
gagni þess ráðherra, sem með við-
skiptamálin fcr. Það er nærri því
eins og Morgunblaðið álíti,\að rík-
isstjórn eigi vinnufrið sinn og
jafnvel tilveru undir því komna,
að þagað sé um og látið órannsak-
að allskonar svindilbrask og óreiða
í verzlunafmálunum. Það er því
ekki að ástæðulausu, að menn fari
að spyrja: Hvað líður rekstri og
rannsókn heildsalamálanna?
Ekki er vitað annað en að hin
kærðu fyrirtæki haldi áfram
rekstri sínum og innflutningi af
fullum krafti og fái innflutnings-
leyfi eins og ekkert hefði í skor-
izt. M. a. þess vegna er sjálfsagt að
flýta sem mest rannsókn málsins,
úr því ekki þykir fært að taka af
þeim innflutningsleyfin, meðan
rannsókn stendur yfir.“
Skutull segir ennfremur:
,Það er vitanlegt, að eitt hið
grunsamlegasta í öllum heildsala-
málunum er starfsemi umboðs-
manna heildsalanna í Ameríku. Það
mun hafa verið lagt til, að sendtr
yrðu menn til að rannsaka gögn
þeirra og bækur eftir því sem föng
voru á, enda var það alveg sjálf-
sagt, ef rannsókn ætti ekki að vera
með öllu ófullnægjandi. Ekki er
vitað til þess, að neitt yrði úr þessu.
Hvernig stendur á því, að ekkert
varð af þessari rannsókn? Tefir
ríkisstjórnin valdið þvf, að ekki
varð úr þessari ferð og hvaða á-
stæður liggja þá til þess?
Bæði vegna fyrrgreindra ummæla
Morgunblaðsins og allra annarra
hluta væri æskilegt, að stjórnar-
völdin létu almenning fylgjast með
gangi þessa stórfellda hneykslis-
máls, svo ekki skapist að óþörfu
sú skoðun, að Morgunblaðið túlki
réttilega afstöðu stjórnarinnar sem
heildar til málsins. — En það þyk-
ist Skutull, vita að ekki sé.“
Ætli að Mbl. sé samt ekki kunnugra
um afstöðu stjórnarinnar en Skutli?
Að minnsta kosti hefir framkoma
stjórnarinnar hingað til bent til þess,
að hún hefði nokkurnveginn sömu
skoðun á málinu og Mbl. og er þar
enginn hluti stjórnarinnar imdanskil-
inn.
* * *
Forustugrein Alþýðublaðsins 11. þ.
m. fjallar um víg Guðmundar Kam-
ban. Þar segir:
„Tilraunir voru gerðar eftir víg
Kambans til að varpa rýrð á minn-
ingu hans með dylgjum og fullyrð-
ingum um það, að hann'hefði ver-
ið í þjónustu þýzkra nazista; og eitt
íslenzkt blað lagðist meira að segja
svo lágt að bera opinberlega blak
af banamönnum hans með því að
stimpla hann dag eftir dag sem
n^zista og stinga undir stól öllu
"því, sem fram kom minningu hans
til uppreispar. Þegar þannig hefir
verið níðzt á minningu Guðmund-
ar Kamban, geta íslendingar engu
öðru unað, en að tildrögin aá vígi
hans og vígið sjálft verði rannsak-
að og upplýst til fullnustu þannig,
að sakleysi hans verði hafið yfir
allan efa, ef í Ijós kemur.
í því sambandi minnast menn
þess í dag, að ríkisstjórnin fór
fram á það við dönsk stjórnarvöld
fyrir löngu síðan, að slík rannsókn
á vígi Guðmundar Kamban yrði
látin fram fara og niðurstöður
hennar birtar. En hingað til er ekki
vitað, að sú málaleitun hafi borið
neinn árangur. Við slíka meðferð
svo alvarlegs máls getum við ís-
lendingar ekki sætt okkur. Við ger-
um ákveðnar kröfur til þess, að það
verði rannsakað til hlítar, svo að
minning Guðmundar Kamban verði
ekki að ósekju svívirt, eins og mjög
gildar ástæður eru til að ætla að
gert hafi verið.“
Vissulega verður að krefjast þess, að
ríkisstjórnin geri skyldu sína í þessum
efnum. En glöggt er það af grein Al-
þýðubl., að lítill áhugi virðist hjá
stjórninni fyrir þessu máli og Esju-
handtökunum, því að ella myndi blað-
ið ekki gera kröfu til þess dag eftir
dag, að stjórnin svíkist ekki um að
gera það, sem henni ber.
I