Tíminn - 14.08.1945, Blaðsíða 8

Þeír, setn viljja Uynna sér þjfóðfélatjsmál, Ínn-
DAGSKRÁ er bezta íslenzUa tímaritið uwn
Jtjjóðfélatfstnál.
8
REYKJAVÍK
lend ofi útlend9 Jturfa að lesa DaqsUrá.
14. AGÉJST 1945
60. blað
Rangfærslum hnekkt
(Framhald af 1. slðu)
lega ólögmætar og brjóta í bág
við heilbrigða og eðlilega rétt-
armeðvitund. Aðalfundur kaup-
félags er yfir stjórn félagsins.
Þess vegna kemur auðvitað ekki
til mála að stjórn geti vikið að-
alfundarfulltrúum úr félagi eða
svipt þá umboði þeirra. Ef slík
regla væri talin gilda, mundu
afleiðingar hennar verða þær,
að ómögulegt gæti verið að koma
stjórn frá, því að hún gæti rek-
ið þá fulltrúa, sem væru á móti
henni rétt fyrir aðalfundínn.
Þó að fulltrúarnir gætu fengið
sig dæmda inn í félagið, kæmi
það ekki að gagni, þar eð aðal-
fundurinn væri um garð geng-
inn, þegar slíkur málarekstur
væri á enda. Svo mætti reka þá
aftur fyrir næsta fund og svo
koll af kolli. Slík regla stangast
á við heilbrigða skynsemi og
viðteknar réttarreglur. Hins
vegar gæti hún óneitanlega ver-
ið handhæg fyrir stjórnir, sem
hafa talsverða einræðishneigð í
pokahorninu. Jafnframt hinum
29 fulltrúum rak svo stjórnin
41 félagsmann úr félagmu og
síðast vék hún kaupfélagsstjór-
anum frá störfum.
Hvað átti Sambándið að gera,
þegar þessu fór fram? Átti það
aíð horfa aðgerðalaust á aðfarir
þessar og horfa á sambandsfé-
lag lagt í rústir á þennan hátt?
Spurningum þessum má I vissu-
lega svara neitandi. Ef Sam-
bandið hefði gert slíkt, hefði
það tvimælalaust brugðizt
skyldu sinni. Ekki hafði þó fyrr-
verandi stjórn séð neina ástæðu
til að leita til Sambandsins um
aðstoð til að leysa þessa deilu.
Hin fyrstu afskipti, er sam-
bandsstjórn hafði af máli þessu,
voru þaur að hún kvaddi á sinn
fund Sigurð Tómasson kaupfé-
lagsstjóra og gaf hann stjórn-
inni skýrslu um atburði þá, sem
fram höfðu farið í K. F. S. að
undanförni}. Að þeirri skýrslu
fenginni ákvað stjórnin að
senda lögfræðing Sambandsins
norður til þess að kynna sér
allar aðstæður, enda þótt hún
gæti eftir skýrslu Sigurðar ekki
verið í vafa um, að stjórn fé-
lagsins hefði með framkomu
sinni brotið lög. þess og reglur
og fyrirgert rétti sínum til að
vera stjórn.
Lögfræðingur Sambandsins
fór síðan norður og ræddi við
báða deiluaðila. Jafnframt sat
hann á framhaldsaðalfundi fé-
lagsjns hinn 21. júní og fylgdist
með því, sem þar fór fram. En
á fundi þeim mættu 46 fulltrif-
ar, ýmist aðalfulltrúar eða vara
fulltrúar með umboði. Enginn
vafi gat því á því leikið, að þar
væri um löglegan aðalfund fé-
lagsins að ræða. Eftir að hafa
gefið Sambandsstjórn skýrslu og
rætt við hana um þessi mál, fór
lögfræðingur Sambandsins enn
á ný norður og lagði þá, að til-
hlutan stjórnar Sambandsins,
ákveðin frumdrög að sáttum
fyrir deiluaðila. Tillögur þær
voru á þessa leið:
1. Fulltrúar þeir, sem sæti
áttu á aðalfundi félagsins
7. júní s.l., verði viður-
kenndir lögmætir aðal-
fundarfulltrúar 1945.
2. Gerðir fulltrúafunda á
tímabilinu 10. til 21. júní
s.l. falli niður og nauðsyn-
legar ráðstafanir gerðar til
þess að afturkalla þær.
3. Gerð verði breyting á sam-
þykktum félagsins á þá
leið, að fjölgað verði um
• tvo menn í stjórn.
4. Niður falli allar brottvikn-
ingar á félagsmönnum, er
átt hafa sér stað eftir 7.
júní s.l.
5. Tryggt verði að meirihluti
stjórnar og aðalfundar-
fulltrúa standi að kosningu
formanns og ráðningu
kaupf élagsst j óra.
i Eins og allir sjá, er með sam-
komulagstillögum þessum geng-
ið mjög til móts við minnihluta
| fulltrúanna og hinn gamla
'stjórnarmeirihluta, einkum þeg-
i ar tillit er tekið til hinna óhæfi-
j legu aðferða þeirra. Hin nýja
jstjórn samþykkti fyrir sitt leyti
að ganga að tillögum þessum
til samkomulags. Hins vpgar
hafnaði minnihlutinn þessum
tillögum algerlega. Hafði þó
fyrrverandi stj órnarmeirihluta
verið rækilega bent á það, að
Sambandið mundi gera sínar
ráðstafanir, ef samkomulags-
tilraunum þessum yrði með öllu
hafnað, þar á meðal að það
mundi ekki halda áfram við-
skiptum við stjórn, er það teldi
algerlega ólögmæta.
Þegar málum var þannig kom
ið taldi Sambandið rétt að reyna
að aðstoða hina nýju stjórn og
meirihluta félagsmannanna til
að ná rétti sínum gegn ofbeldi
hins gamla stjórnarmeirihluta.
Jafnframt taldi það skyldu sína
að hætta viðskiptum við félag-
ið á meðan óvissa var um það,
hvaða stjórn ætti að fara með
völd í félaginu.
rANNÁlJL TÍiHAiVIS
9. ágúst, fimmtudagur:
Ræða Trnman/
forseta
Bandaríkin: Truman forseti
hélt ræðu, sem útvarpað var um
öll Bandarikin. Hann sagði að
Bandaríkjamenn ætluðu að
halda öllum herstöðvum sínum
í framtíðinni og kvað hann það
nauðsynlegt til þess að öryggi
Bandaríkjanna yrði tryggt í
framtíðinni. Hann kvað Rússa
hafa farið í styrjöldina við Jap-
ani, án þess að gera kröfu til að
komast að Jeyndaripálinu um
kj arnorkusprengj una.
Mansjúría: Rússar eru sagðir
sækja fram, en >mæta þó harðri
mótspyrnu Japana.
10. ágúst, föstudagur:
Japan býður uppgjöf
Japan: Bandamönnum barst
uppgjafartilboð frá Japönum
með því skilyrði að keisarinn
fái að halda völdum og vald
hans verði. að engu skert. Upp-
gjafartilboði þessu var komið til
Bandamanna fyrir milligöngu
stjórna Svíþjóðar og Sviss.
11. ágúst, laugardagur:
Bandamenn svara
Bandaríkin: James Byrnes ut-
anríkismálaráðherra Bandaríkj -
anna afhenti svissneska sendi-
herranum í Washington svar
Bandamanna við uppgjafartil-
boði Japana. Taka þeir upp-
gjafartilboðinu með því skilyrði,
að keisarinn hlýðnist fyrirskip-
unum frá yfirherstj órn Banda-
manna, meðan herir þeirra eru
í landinu. Annars gera þeir kröfu
til að allt fari fram samkvæmt
uppgjafaráskoruninni, sem gefin
var út frá Potsdamráðstefn-
unni.
/ *
12. ágúst, sunnudagur:
Pólland á lieljarþröm
Ítalía: Anders hershöfðingi,
yfirforingi pólsku hersveitanna
við Miðjarðarhaf, hefir yarað
hermenn sína við að snúa aftur
til Póllands að stríðinu loknu.
„Ef þið snúið aftur heim, þá
komið þið ekki til Póllands, held-
ur til Rússlands. Það verður ekki
frelsi, sem tekur við, heldur
fangelsi og nauðungarvinna.“
Rússland: EisenhoWer er nú
í Moskva og var viðstaddur hóp-
sýningu íþróttamanna þar í borg
og auðnaðist honum sá heiður
við það tækifæri, að standa
næst Stalin, meðan skrúðgang-
an fór fram hjá.
Japan: Ekkert svar barst frá
Japönum viðvíkjandi uppgjaf-
artilboðinu og svarinu frá Banda
mönnum. Hernaðargerðir halda
áfram, eins og ekkert hafi í
skorizt.
Af framanrituðu ætti að vera
ljóst, hversu aðdróttanir Þjóð-
viljagreinarinnar frá 2. ágúst,
eru óréttmætar og ástæðulaus-
ar. En í grein þessari er því m.
a. haldið fram, að framkoma S.
í. S. í máli þessu hafi verið
„frek og svívirðileg valdamis-
beiting í þágu Framsóknaraft-
urhaldsins,“ að S. í. S. hafi reynt
„að svelta Kaupfélag Siglfirð-
inga til hlýðni," að stjórn S. í.
S. hafi tekið sér dómaravald og
að Sambandið „ætli að stela
þeim innflutningsleyfum, sem
það hefir fengið vegna Kaup-
fplags Siglfirðinga og afhenda
þau hæfilega þægum framsókn-
arkaupfélögum.“ Þetta eru að-
eins nokkur sýnishorn af orð-
færi og sannsögli Þjóðviljans í
þessu máli.
í Þjóðviljánum 3. ágúst birtist
ritstjórnargrein um þessi efni
undir fyrirsögninni: „ InnflutnT
ingsleyfin verða að komast beint
í henáur kaupfélaganna.“ í
grein þessari er það staðhæft, að
stjórn Sambandsins hafi snúið
sér til Viðskiptaráðs og farið
fram á það við ráðið, að Kaup-
félagi Siglfirðinga yrðu engin
innflutningsleyfi veitt. Um þetta
segir svo orðrétt í Þjóðvilja-
greininríi: „Stjórn S. í. S. grun-
aði að þessi leið yrði farin (þ. e.
að Kaupfélag Siglfirðinga sækti
um innflutningsleyfi til Við-
skiptaráðs) og það var ekki hætt
við öðru'en hún vildi setja undir
lekann. Og hún skrifaði Við-
skiptaráði og fór þess á leit, að
Kaupfélagi Siglfirðinga yrðu
engin innflutningsleyfi veitt.“
Þetta éru alger ósannindi.
Sannleikurinn í málinu er sá,
að hinn 24. f. m. sendi Viðskipta-
ráðið Sambandinu til umsagnar
bréf, er ráðinu hafði borizt frá
Kaupfélagi Siglfirðinga, þar sem
félagið fer fram á að sér yrði
veitt innflutningsleyfi og skýrt
var frá viðskiptum Sambandsins
við það út frá sjónarmiði hins
fyrrverandi stjórnarmeirihluta
kaupfélagsins.
Þessu svaraði Sambandið 26.
s. m. í niðurlagi bréfs þess segir
orðrétt svo:
„Oss virðast því allar ástæður
mæla með því, að Viðskiptaráð-
ið fresti að taka ákvörðun um,
hvort Kaupfélag Siglfirðinga
sku,li fá sérleyfi fyrir innflutn-
ingi sínum, þar til fógetaréttur
hefir fellt úrskurð um hvort
stjórnin sé lögleg."
Af þessu er augljóst, að það
er fjarri sanni, að Sambandið
hafi að fyrra bragði snúið sér
til Viðskiptaráðs og farið þess
á leitÁð Kaupfélagi Siglfirðinga
yrðu engin innflutningsleyfi
veitt. Það er yiðskiptaráðið, sem
ótilkvatt snýr sér til Sambands-
ins og leitar eftir umsögn þess
um málið, og verður slíkt tæpast
talið óeðlilegt. í öðru lagi er það
alrangt að Sambandið hafi lagt
á móti því að Kaupfélagi Sigl-
firðinga yrðu veitt sérleyfi fyrir
innflutningi. Það leggur aðeins
til að ákvörðun um þetta efni
sé frestað þar til fógetaréttúr
hefir fellt úrskurð um hvor
stjórnin sé lögleg.
í umræddri Þjóðviljagrein seg-
ir ennfremur orðrétt svo:
,:,Viðskiptaráðið hefir veitt
Kaupfélagi Siglfifðinga þau inn-
flutningjsleyfi, sem það bað um,
svo það þarf ekki að vera upp á
S. í. S. komið.“
Samkvæmt upplýsingum frá
Viðskiptaráði er hér skýrt alger-
lega rangt frá. Viðskiptaráðið
hefir enn ekki veitt Kaupfélagi
Siglfirðinga nein sérstök inn-
flutningsleyfi. Það frestaði ein-
mitt að gera slíkt, þar til úr-
skurður fógetaréttar lægi fyrir.
Sýnist sú afgreiðsla málsins
sjálfsögð og eðlileg, eftir öllum
atvikum, Hitt er auövitað að
það mun ekki neita löglegri
stjórn félagsins um þau inn-
flutningsleyfi, sem því ber.
Þá er því haldið fram í Þjóð-
viljagreininni, að stjórn S. í. S.
dragi undir sig leyfi kaupfélag-
anna og mismuni þeim svo í
vöruúthlutúnum eftir því sem
henni þykir henta.
Út af þessari ósvífnu aðdrótt-
un, er vert að taka það fram, að
hjá Viðskiptaráðj liggja fyrir
innkaupsskýrslur kaupfélag-
anna, sem innfJutningskvóti
fyrirtækja er nú reiknaður eftir.
Við úthlutanirnar á því að vera
útreiknað hverju sinni hvað
hverju kaupfélagi ber af inn-
flutningsleyfum. Hvert kaupfé-
lag hefir ótvíræðan rétt til að
krefjast þess að sér sé afhent
það innflutningsleyfi, sem því
ber. Sambandið hvorki getur né
vill koma í veg fyrir slíkt. Allar
bollaleggingar um það að nú
þurfi að fara að úthluta leyfun-
um beint eru því út í bláinn, af
því að í raun og veru hefir það
alltaf verið gert, þó að félögin
hafi svo ávísað leyfum sínum til
S. í; S., af því að slíkt hefir þótt
þægilegra og af því að á milli
Sambandsins og sambandsfélag-
anna ríkir yfirleitt fullkomið
gagnkvæmt traust, sem engar
Þjóðviljadylgjur eða aðdrótt-
anir munu fá haggað við. Af
þessu ætti að vera ljóst, áð Sam-
bandið leggur síður en svo á móti
því að Kaupfélagi Siglfirðinga
séu afhent innflutningsleyfi
þess, ef ósk um slíkt kemur fram.
En vitaskuld verður ósk um
slíkt að koma frá löglegri stjórn
félagsins, en ekki einstökum fé-
lagsmönnum, sem með fram-
komu sinni hafa tvímælalaust
brotið lög félágsins og unnið til
brottreksturs úr félaginu.
Með framanrituðu hafa hinar
helztu aðdróttanir áðurnefndrar
Þjóðviljagreinar verið hraktar
og samvinnumönnum gefnar
hugmyndir um baráttuaðferðir
blaðs þessa og grandvarleik.
Hins vegar yrði oflangt mál að
eltast við hvað eina sem úr
þessari átt hefir komið þessu
máli viðvíkjandi. Þess vegna
verður ekki út í slíkt farið hér
á þessu stigi málsins. En þegar
yfirstandandi málaferlum í fé-
laginu er lokið mun verða birt
rækileg greinargerð um mál
þetta. Það er vissulega þess vert,
að landsmönnum sé gefinn kost-
ur á að fylgjast með í því og
margt má af því læra.
(jatnla Síó
Búnaðarfél. íslamls
beitir sér-fyrir stéti-
arsamtökum
(Framhald af 1. síðu)
Stéttarsambands bænda og felld
inn í lög Búnaðarfélags íslands
á næsta reglulega Búnaðar.-
þingi.“
Þessi lagabreytingin var sam-
þykkt siðdegis í gær með 22:2,
en þá var einn þingfulltrúi far-
inn af stað heimleiðis.
Með þessari lagabreytingu er
lagður grundvöllur að öflugum
stéttarfélagsskap bænda í nánu
sambandi við búnaðarfélags-
skapinn i landinu. —
Verður að telja öruggt, að um
þetta sameinist allir bændur
landsins, hvar sem þeir standa
í stjórnmálum og hvaða skoð-
anir, sem þeir kunnrí að hafa
haft um einstök fyrirkomulags-
atriði stéttarsamtaka bænda.
Éins og samþykktirnar bera
með sér er Búnaðarfélagi íslands
heimilt að löggilda fulltrúafund
búnaðarfélagamna, er boðað hef
ir verið til 7. september sem
stofnfund stéttarsambandsins.
Er því áríðandi, að þangað sæki
bændur af öllu landinu og þátt-
taka í kjöri fulltrúa heima í
sveitunum og á fulltrúafundum
í sýslunum verði sem almennust.
UR BÆNUM
Bálför
Teits Símonarsonar frá Grímarstöð-
um fór fram á bálstofunni í Edinborg
þ. 28. júlí.
Trúlofun.
Nýlega hafa opinberað trúlofun sína
ungfrú Steinvör Fjóla Guölaugsdóttir
Þrastargötu 3 og Kristinn Magnússon
húsasmíðanemi, Fálkagötu 14.
Rigningarnar.
Miklar rigningar hafa verið að und-
anförnu sunnan lands og vestan og
hafa sums staðar orðið miklir vatna-
vextir. Verulegt tjón hefirJþó ekki
hlotist af þessu. nema á stöku stað
hefir skolazt burt talsvert af heyi, þar
sem ár og vötn hafa flætt yfir bakka
sína. Hins vegar horfir víða mjög illa
um heyskapinn, sökum votviðranna.
tJtbreiðið Tímann!
„Þú ein4t
Söngvamynd með
Benjamino Gigli,
Carla Rust og
Paul Kemp.
Sýnd kl. 9.
\ alsakénguriim
The Great Waltz)
Fernand Gravey,
Louise Rainer,
Miliza Korjus.
Sýnd kl. 5.
Wýja Síq
Þeir gerðn garðinn
frægan
OG
I
Dáðlr
vorn drýgðar
eru ágætar skemmtibækur og
hafa auk þess þann kost að
vera ódýrar.
Sá á kvölina
seni á völina
(Uncertain Glory).
Mikilfengleg stórmynd
Errol Flynn,
Paul Lukas,
Jean Sullivan.
i
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Bönnuð börnum yngri
14 ára.
Jjatnafbíó
A fleygiferð
(Riding High)
Söngva- og dansmynd í
eðlilegum litum, frá
Vestur-slé.ttunum .
DOROTHY LAMOUR
DICK POWELL
VICTOR MOORE
GIL LAMB
Sýning kl. 5, 7 og 9.
T ilkynnmg
^ frá KJötverðlagsnefnd
Heidsöluverð á dilkakjöti i sumarslátrun, hefir verið
ákveðið fyrst um sinn kr. 12,70 hvert kíló.
Smásöluálagning óbreytt frá þvi sem verið hefir eða
13% á súpukjöti.
Vegna þess, að birgðir af frystu dilkakjöti eru nú
mjög litlar, vill Kjötverðlagsnefnd hvetja sláturleyfishafa
til að byrja slátrun nú þegar.
Kjötverðlagsnefnd
Finnar þakka
Finnska aðalkonsúlatið hefir
fengið svohljóðandi skeyti frá
utanrikisráðuneytinu í Helsing-
fors:
„Gjörið svo vel að koma á
framfæri, i blöðum eða á annan
viðeigandi hátt,' þakklæti frá
finnsku stjórninni og þjóðinni
í heild, fyrir hina velviljuðu og
mjög rausnarlegu gjöf, er
„Barnahjálp“ Sambands ís-
lenzkra barnakennara sendi
finnskum börnum og er mjög
þakklátlega móttekin af þeim og
aðstandendum þeirra.“
Rockefellersjóður-
inn gefur stórfé
(Framhald af 5. siðu)
til NeW-York af ríkisstjórninni
til að fjalla þar um málið, átti
sinn mikilsverða þátt í, að málið
fékk þessa endalykt.
Rockefellerstofnunin ver miklu
fé árlega til eflingar vísindum
í ýmsum löndum víðs vegar um
heim. Hafa margar af stofn-
unum þeim, sem hlotið hafa
stuðning Rockefellersjóðsins,
reynzt giftdrjúgar, og er vdn-
andi, að svo verði einnig um
þá stofnun, sem nú er svo rausn-
arlega til stofnað.
Háskólinn hefir að sjálfsögðu
þakkað þessa iríiklu gjöf og
virðir mikils það traust, sem
Rockefellersjóðurinn hefir sýnt
honum.
Skipuð hefir verið nefnd til
að undirbúa byggingu þessarar
stofnunar, og eru horfur á, að
húsagerðin geti hafizt á næsta
ári.
Treg síldveiði
Bátanna von heim, ef
ekki glæðist veíði.
Síldveiðarnar fyrir Norður-
landi ganga enn treglega. Sam-
kvæmt skýrslum, sem blaðið
hefir fengið frá Fiskifélagi ís-
lands, hafði síðastl. sunnudag
Verið alls landað í bræðslu á
öllu larídinu 390.608 hl. En á
sama tíma í fyrra var búið að
landa í bræðslu 870.429 hl.
Aflahæstu skipin eru Freyja
frá Reykjavík með 5454 mál,
Snæfell frá Akureyri með 5296
mál og Dagný frá Siglufirði með
5008 mál.
Þegar blaðið átti tal við frétta-
ritara sinn í Siglufirði í gær,
höfðu alls verið saltaðar þar 23
þús. tunnur, en 27 þús. tunnur á
öllu landinu.
í gær var allgott síldveiði-
veður en sama og engin síld.
Skipin voru úti að leita síldar.
Allmikill hafís er báðum megin
Skagans og ipn á Húnaflóa og
hafa borizt fregnir um að nokk-
ur síld sé í nánd við hann. í
gær var mikill straumur fyrir
Norðurlandi' og spillti það mjög
fyrir síldveiði.
Líklegt er, að margir bátar
muni hætta herpinótaveiðum í
næstu viku og ef til vill fyrr, ef
ekki rætist úr síldveiðinni.
Sænskir og norskir rekneta-
bátar, sem verið hafa undan-
farið á veiðum fyrir Norðurlandi
hafa aflað allvel undanfarið.
Bátar, sem nota herpinætur
geta ekki skipt um veiðiaðferð,
því að reknet munu ekki vera
til i landinu.