Tíminn - 14.09.1945, Blaðsíða 4

4
TÓIIAX. föstuclagmn 14. sept. 1945
69. blað
Austan hafs og vestan
Pyrir nokkru barst mér upp
í hendurnar Almanak Ólafs
Thorgeirssonar fyrir árið 1944,
en þetta er fimmtugasti árgang-
ur Almanaksins og er Richard
prófessor Beck ritstjórinn. Eins
og við' átti, er þessi árgangur
með sérstöku hátíðasniði og er
hin eigulegasta bók. En ekki var
það hann út af fyrir sig, sem
ég vildi gera hér að umtalsefni,
heldur minnast á Almanakið al-
mennt. Meginið af fimmtíu ár-
göngum þess er nú að vonum
með öllu ófáanlegt, og lítt hugs-
anlegt, að ná saman heilum ein-
tökum, hversu mikla elju sem
menn vildu við það leggja og
hverju sem þeir vildu til þess
fórna. En Almanakið er alveg
einstætt merkisrit fyrir sögu ís-
lendinga vestan hafs, auk mikils
fróðleiks annars, sem það geym-
ir og almennt gildi hefir. Það er
sá minnisvarði, sem lengi mun
standa óbrotinn á gröf Ólafs.
Það er slíkt undirstöðurit, að
hverjum íslenzkum fræðimanni
er það stórtjóm að vera, eða
verða að vera, án þess. Er ein-
sætt, að fyr eða síðar hlýtur það
að verða prentað upp, og þá vita-
skuld ljósprentað. Því fyr sem
þetta er gert, því betra. Hygg ég
að hér væri nú verkefni fyrir
framtakssaman forleggjara, sem
vinna vildi gagn, og ekki er ég
í vafa um það, að ef nú væri leit-
að eftir áskrifendum að útgáf-
unni, þá mundi fjöldi manna
þegar í stað gefa sig fram. Út-
gáfan kynni að taka nokkur ár,
en auðveldlega ætti að mega
koma út á fimm árum þeim 50
árgöngum, sem til eru orðnir.
Þyrfti að vinna bráðan bug að
því, að semja við þá, er útgáfu-
réttinn eiga, og jafnframt um
stækkun upplagsins. Ef ekki er
að svo stöddu unnt að fá ritið
ljósprentað hér, mundi þess
vafalaust kostur vestan hafs.
En svo er það annáð, sem ég
vildi minnast á um leið. Allt frá
því er íslendingar tóku að setj-
ast að í Vesturheimi, hafa þeir
rekið þar nokkra útgáfustarf-
semi — um eitt skeið stórmikla.
Undantekningarlítið eiga blöð
þeirra og bækur erindi til okkar
hér heima. En þrjá síðustu ára-
tugina hefir mjög lítið af þessu
sést hér á markaðinum, eða öllu
heldur hart nær ekkert. Nokkru
skárra var það áður, meðan fáir
gátu keypt hér bók. Þetta er
bersýnilega ekki eins og það ætti
að vera, enda mætti ætla að
fyrir bækurnar a. m. k. væri nú
aðalmarkaðurinn hér. Nú er
mikið talað um skipulagningu,
en á þessu sviöi er augljóslega
engin skipulagning til. Hér er
hennar þó þörf. Og hér hlyti að
mega koma henni á, ef góðir
menn báðum megin hafsins
’ildu taka höndum saman. Ég
gæti hugað mér einhverja mið-
stöð vestra, ef til vill Þjóðrækn-
isfélagið sjálft, en annars fyrir
þess aðgerðir, sem annaðist fyr-
ir forleggjarana heimsendingu
bókanna til íslands, eða a. .m. k.
vekti yfir því, að bækur væru
sendar hingað. Hér yrði alveg
óumflýjanlega að vera önnur
miðstöð, sem veitti þeim við-
töku, sæi um sölu þeirra til ís-
lenzkra bóksala og annaðist
reikningsskil. En bóksalarnir
geri ég ráð fyrir, að keyptu bæk-
urnar hreinlega, í stað þess fyr-
irkomulags, sem nú tíðkast hér,
sem sé eilífra reikningsvið-
skipta. Þau eiga líka vonandi
eftir að hverfa að miklu leyti,
enda þyrfti margt að breytast í
íslenzkum bíksöluháttum, ef vel
ætt'i að vera. Tilvalin miðstöð
hér virðist mér að ætti að vera
skrifstofa sú, er bókadeild
menningarsjóðs hefir nú, enda
mundu forleggjarar vestra
sennilega telja hana tryggari en
einhvern máske lítt kunnan
bóksala. Er það og opinbert
leyndarmál, að viðskipti við þá
hafa ekki alltaf gefizt sem
skyldi. Ef ástæða þætti til, held
ég ekki að misráðið væri að veita
henni nokkurn fjárstyrk bein-
línis í þessu skyni.
Þessi tvö mál vildi ég nú fela
góðum mönnum til athugunar.
Mér virðast bæði þess verð, að
þeim sé hrundið í framkvæmd.
Sn. J.
íslenzk byggð vestan-
hafs minnist 70 ára
afmælis
DÍMRMmilVG:
Sigurbjörn Andrésson
bóndi á Þórisstöðum í Þorskafirði
Á þessu sumri áttu íslenzku
byggðirnar í Minnesota-ríki 70
ára afmæli, og var þeirra tíma-
móta í sögu þeirra minnzt pieð
fjölsóttri útiskemmtun í Minne-
sota þ. 12. ágúst.
Séra Guttormur Guttormsson,
sem um langt skeið var sóknar-
prestur byggþanna, stjórnaði
samkomunni. Dr. Richard Beck,
forseti Þjóðræknisfélags íslend-
inga í, Vesturheimi, hélt aðal
ræðuna. Flutti hann kveðjur frá
forseta íslands, ríkisstjórn og
íslenzku þjóðinni, lýsti lýðveld-
isstofununinni, hinum miklu
framförum síðari ára og fram-
tíðarhorfum, og lagði sérstaka
áherzlu á skerf íslands til
heimsmenningarinnar.
Aðrir ræðumenn voru Valdi-
mar Björnsson liðsforingi, er
sagði nýjustu fréttir af íslandi,
Jón B. Gíslason (einn af sonum
Björns Gíslasonar frá Hauks-
stöðum í Vopnafirði), sem í
mörg ár var ríkisþingmaður í
Minnesota, er minntist sérstak-
lega frumbyggjanna íslenzku;
og Gunnar B. Björnsson, for-
maður skattanefndar ríkisins
og fyrrum ríkisþingmaður, er
skýrði frá ýmsu frá hinum fyrri
árum.
Hópur íslenzkra námsmanna,
sem eru við nám í ríkisháskól-
anum í Minnesota, sungu ís-
lenzkra söngva, og einnig var
almennur söngur. Þóttu hátíða-
höld þessi takast hið bezta, enda
var veður hið ákjósanlegasta, og
sóttu þau margt fyrri byggða-
tfúa og annarra, sem alizt höfðu
upp á þeim slóðum, ýmsir langt
að. En íslenzku byggðirnar í
Minnesota eiga sér merka sögu
að baki, og hefir þaðan komið
stór hópur íslenzk-ættaðra
manna og kvenna, sem getið
hafa sér ágætt orð á ýmsum
starfssviðum.
Áskriftargjald Tlmans
utan Rvíkur og Hafnarfjarðar
er kr. 30.00. árgangurinn.
Þann 1. ágúst s. 1. andaðist í
sjúkrahúsinu í Stykkishólmi,
eftir langvarandi vanheilsu, Sig-
urbjörn Andrésson bóndi á Þór-
isstöðum í Þorskafirði.
Hann var fæddur síðla vetrar
árið 1893 í Djúpadal í Gufudals-
sveit næst elzta barn hjónanna
Guðrúnar Jónsdóttur og Andrés-
ar Sigurðssonar, sem þá voru í
vinnumennsku þar, en fluttust
þá upi vorið að Þórisstöðum, og
hafa búið þar í 52 ár. Eignuðust
þau hjón með vissu 15 börn og
lifa 13 þeirra, öll mannvænleg
og dugmikil. Var oft þungur róð-
ur að koma upp þessum stóra
barnahóp meðan flest voru í
æsku, en með mikilli atorku og
dugnaði beggja tókst það svo vel
að aldrei þurfti pphibera hjálp.
Sem að líkum lætur vandist
Sigurbjörn snemmá að vinnu,
enda varð hann mesti dugnað-
armaður, unz heilsan bilaði. Um
tvítugt fór hann til sjós á skút-
um frá Flatey á Breiðafirði, —
en þar var þá mikil útgerð —
og var lagt út í apríl en hætt í
september. Stundaði Sigurbjörn
það mörg vor og sumur, en var
ávallt heima haust og vetur. Var
hann ávallt með beztu dráttar-
mönnum og oft hæstur á Flat-
eyjarskipunum. Fór nú hagur
heimilisins að batna, því tekjum
sínum varði hann einvörðungu
til að bæta hag þess.
, Eins og margir aðrir miklir
færamenn þreyttist hann við
það starf, og má vera að þangað
megi rekja orsakir sjúkdóms
hans, lömun í fótum, sem hann
fór að kenna um fertugsaldur
og sem ágerðist æ meir, unz
allur líkaminn lamaðist, og varð
honum loks að bana. — Sigur-
björn var ‘foreldrum sínum og
systkinum einstaklega góður,
enda mun það aldrei hafa
hvarflað að honum að yfirgefa
þau. Sambúð þeirra feðga var
með eindæmum góð. Á seinni
árum bjuggu þeir feðgar báðir
á jörðinni. Þórisstaðir er lítil
jörð, slægjur reytingssamar og
fjarlægar, og tún var lítið, en
hefir nú verið bætt svo og stækk-
að að það mun nú gefa af sér
helmingi meiri töðu en áður.
Sauðfjárhagar eru þar góðir, og
vetrarbeit nær óbrigðul enda
notuð til hlítar. Höfðu þeir
feðgar gott bú á seinni árum og
voru velmegandi.
Sigurbjön kvæntist aldrei.
Hann var greindur vel og bók-
hneigður. Hann sat um hríð í
hreppsnefnd sveitar sinnar og
var o'ddviti hennar. Umboðs-
maður Brunabótafélags íslands
var hann einnig á seinni árum.
Straumurinn liggur nú um
skeið frá sveitunum í kauptúnin
og bæina, — í velgengnina, —
og óvissuna. En þeir sem lengst
sinnar ævi hafa verið í sveit,
mega ekki hugsa til að hverfa
þaðan. Svo mun það og vera um
foreldra Sigurbjarnar, þótit nú
sé örðugt um vik. Þau orðin ör-
vasa gamalmenni og börnin öll
farin, nema 3 yngstu systurnar,
er nú verða að annast nær öll
störf utanbæjar sem innán.
Mundi mörgum ungum stúlkum
eigi þykja það fýsilegt. En tryggð
og ræktarsemi systranna við for-
eldra sína er til fyrirmyndar.
Það er bjart yfir minningu
Sigurbjarnar í hugum vanda-
manna hans og vina, og gamlir
vinir foreldra hans hugsa méð
hlýju og samúð til þeirra, og
óska þeim að ævikvöldið verði
sem þolanlegast og bezt.
, S. J.
Sjómanna- og gesta-
heimili Siglnfjarðar
Árbók Sjómanna- og gesta-
heimilis Siglufjarðar fyrir árið,
1944 er nýkomin út. Aldrei í sögu
heimilisins hefir aðsókn að því
verið eins mikil og þetta ár, alls
voru skráðir í dagbók 7404 gest-
ir. Flestir gestir á einum degi
voru 360.
Ýmsar endurbætur hafa verið
Skæðasti óvinur-
inn eftir
Samkvæmt skýrslum Eng-
lendinga sjálfra, eyddi þjóðin
£600,000,000 -r- sex miljónum
sterlingspunda í áfenga drykki
á árinu 1944. Það eru 20% af
öllum þjóðartekjunum. 'Þetta
hefir þeim farið fram síðan ’38,
þá eyddu þeir 12y2% af þjóðar-
tekjunum í áfenga drykki. 1914
var drykkjureikningur þeirra
£500,000,000. Á fyrri styrjaldar-
árunum komst hann í £232,000,
000 og var það eingöngu að
þakka sterkum lagahömlum,
sem stjórnin neyddist þá til að
setja á, áfengisviðskiptin í land-
inu.
Er þjóðum, sem árlega auka
áfengisneyzlu sína, trúandi til að
bjarga heimsmennittgunni? Það
var David Lloyd George, sem
sagðí á fyrri styrjaldarárunum,
þá forsætisráðherra Englend-
inga: Við eigum í stríði við Þjóð-
verja, Austurríkismenn og
áfengið, en af þessum þremur er
áfengið skæðasti óvinurinn.
Þennan óvin eiga Bretar enn
eftir að sigra, og við íslendingar
eigum líka eftir að sigra hann.
Hann færist nú drjúgum í auk-
ana hjá okkur. Víðast um land
standa menn nú sem steini
lostnir yfir áfengisflóðinu og
öllum þeim ófarnaði, sem því
fylgir: slysum, hruni heimila,
atvinnutjóni og manntjóni.
Eru ekki þau mannslíf, sem
farast af völdum áfengisins, og
þau eru mörg, eins dýrmæt og
hin, sem farast í hernaði eða
sjóslysum?
Á íslenzka þjóðin ekki nógu
marga þjóðholla menn til þess
að heyja útrýmingarstríð gegn
skæðasta óvininum?
Pétur Sigurðsson.
gerðar á heimilinu, meðal ann-
ats var í fyrrasumar komið upp
fjórum baðklefum fyrir steypi-
böð og einum fyrir kerlaug, og
eru þau mikið notuð af gestum
heimilisins.
f stjórn Sjómanna- og gesta-
heimilisins eru nú: Pétur
Björnsson, Andrés Hafliðason
og Óskar J. Þorláksson.
7) Noregur skal vera konungs-
ríki í framtíðinni.
Hinir norsku samningamenn
lýstu sig fyrst andvíga þessum
þýzku kröfum, en gerðu gagn-
tilboð um það, að hæstarétti
yrði fengið vald til þess að skipa
ríkisráð, er færi með stjórn
meðan konungur og ríkisstjórn
væru erlendis. Þjóðverjar harð-
neituðu að fallast á þessa til-
lög.u, og báru nú fram nýjar ógn-
anir. Eftir langar umræður
fram og aftur féllust norsku
fulltrúarnir loks á það að fallast
á kröfur Þjóðverja sem gund-
völl framhalds-viðræðna.
Röðd konungs.
Forsetar Stórþingsins sendu
kröfur Þjóðverja áleiðis til kon-
ungsins 27. júní. Á þessari
stundu var það einungis hin
óhagganlega afstaða ríkisstjórn-
arinnar og konungsins, sem
bjarga^i þjóðinni frá algerri
auðmýkingu. Svarið varð ekki
misskilið: „Uppástunga forset-
anna verður ekki talin í sam-
ræmi við afstöðu frjálshuga,
norskra manna, heldur árangur
kúgunar erlends hernámsliðs."
Vonleysið orsök unðanhaldsins.
Nú í dag getur það virzt ó-
skiljanlegt, að norsku samninga-
mennirnir skyldu láta teyma sig
svo langt, án þess að tryggja
hagsmuni norsku þjóðarinnar
jafnframt. Það var háð loka-
atkvæði Þjóðverja, hverjir sæti
skyldu taka í sjálfu ríkisráðinu.
En þetta á fyrst og fremst rót
sína að rekja til þess vonleys-
is, sem ríkti ósigurinn í Noregi
og hrun Frakklands. Þeir, sem
á þessum tíma báru höfuð-
ábyrgðina á örlögum þjóðarinn-
ar, héldu sig þjóna hagsmunum
hennar bezt með því, að koma
að einhverju leyti til móts við
Þjóðverja. Eftir fall Frakklands
gátu þeir í skársta lagi búizt við
langvarandi styrjöld. Þess
vegna reið á því að halda svo á
málum, að hernám Þjóðverja
yrði sem mildast. Sérstaklega
ægðu þeim hótanir Þjóðverja
um þýzka valdstjórn og burt-
flutning norsks æskulýðs.
Verklýðssambandið tók með
öðrum orðum þátt í þessum
samkomulagsumleitunum. En
það átti sér þó ekki stað mót-
spyrnulaust. Forusta samtak-
anna var á hinn bóginn öll í
höndum þeirra manna, sem
haldið höfðu áfram störfum í
hernumdu héruðunum.Formann
sambandsins og varaformann
höfðu Þjóðverjar sett af. Sama
var að segja um varaformann
Alþýðuflokksins og marga aðra
áhrifamenn, sem staðið höfðu
við hlið ríkisstjórnarinnar með-
an bardagarnir geisuðu. Verka-
lýðshreyfingin hafði þannig orð-
ið að sjá á bak sumum beztu
mönnum sínum,og bæði sumarið
1940 og síðar kom í ljós, hve til-
finnanlegur bagi það var. Það
tók sinn tíma að mynda nýja og
heilsteypta forustu.
Herferðin gegn verklýðsfélög-
unum.
Þegar konungurinn og ríkis-
stjórnin höfðu hafnað kröfu
Þjóðverja um að segja af sér, var
um skeið hljótt um stjórnmálin.
Stórþingið, sem koma átti sam-
an 25. júlí, var aldrei kvatt til
fundar. í þess stað gerðist her-
stjórnin æ athafnasamari. Um-
fram allt var reynt að hlekkja
stéttasamtökin. Þjóðverjar vissu
mætavel, að þau voru nú áhrifa-
mesti aðilinn í Noregi, og þess
vegna reið þeim á að koma í
veg fyrir, að stéttasamtökin og
fólkið í þeim snerust önd-
verðir gegn þéim. Þessi barátta
hófst með því, að fremstu menn
stéttasamtakanna voru reknir
frá störfum, þegar þeir komu
aftur heim frá bardögunum í
Norður-Noregi. Konrad Nordahl
fékk að vísu á fulltrúafundi að
gera grein fyrir starfsemi stétta-
samtakanna í hinum frjálsu
hlutum Noregs meðan vörnum
varð haldið uppi, en fulltrúarnir
gerðu enga tilraun til þess að
knýja það fram, að hinir brott-
viknu áhrifamenn yrðu aftur
teknir í embætti sín. Þetta var
einn hinna stóru ósigra, hversu
smávægilegt sem þetta kann að
virðast í fljótu bragði. Á þeirri
stundu, sem hinum kjörnu for-
sjármönnum var ekki lengur
leyft að gegna störfum sínum,
voru samtökin sem sagt búin að
missa sjálfsákvörðunarrétt sinn.
Félögin voru í þess stað dregin
á tálar með haldlausum loforð-
um um það^ að þessir menn
skyldu innan skamms fá að taka
við störfum sínum á ný.
Tökin hert.
Síðan voru stéttarsamtökin
sett undir fjárhagslegt eftirlit.
í byrjun júlímánaðar var" bæði
Verklýðssambandinu og einstök-
um félagasamböndum tilkynnt,
að félagsmálaráðuneytið, það er
að segja Þjóðverjar, yrði að sam-
þykkja allar fjárveitingar, er
næmu meira en 500 krónum.
Sama máli gegndi um einstölj
félög. Jafnframt kröfðust hin
þýzku yfirvöld þess að fá grein-
argerð um fjárhagsástand sam-
takanna' eins og það var 9. apríl.
Það átti að koma i veg fyrir, að
stéttarfélögin kæmu undan
fjármunum, áður en eftirliti
Þjóðverja yrði komið á til fulln-
ustu. Þessi fyrirmæli náðu einn-
ig til allra annarra samtaka, er
nokkurs voru verð, þar á með-
•al Vinnuveitendafélagsins ,pg
stjórnmálaflokkanna. Þessu
næst áttu samtökin að gera
grein fyrir eignum sínum^g nú
voru það alþýðuhúsin, hvíldar-
heimilin, prentsmiðjurnar og
útgáfufyrirtækin, sem Þjóð-
verjar höfðu í huga. Einnig var
„Wirtschaftssachverstándiger"
settur yfir samtökin. Hann gerði
aldrei neitt annað en að hirða
launin sín. Verkamannablöðin
urðu að lúta æ strangara eftir-
liti. Eftir nokkur minni háttar
bönn,, var „Arbeiderbladet“
bannað fyrir fullt og allt í lok
ágústmánaðar. Og það var ekki
laust við, að verkamennirnir
önduðu léttara þann dag. Það
var harðskeytt árás á Quisling
og áskorun, stíluð til alra Norð-
manna, hvar í stétt og flokki
sem var, sem leidi til þess, að
blaðið var bannað og hinn á-
byrgi ritstjóri þess fangelsaður.
Svikræði kommúnista.
En jafnframt því sem Þjóð-
verjar þrengdu þannig aðverka-
mannahreyfingu á allar hliðar,
létu kommúnistar, svikarar og
barnalegir undanvillingar innan
stéttasamtakanna ekkert tæki-
færi ónotað til þess að reka rýt-
inginn í bak henni. Kommún-
istar höfðu þegar í upphafi, er
konungurinn og ríkisstjórnin á-
kváðu að veita Þjóðverjum
fyllsta viðnám, snúizt öndverðir
gegn þeirri afstöðu. Þeir þótt-
ust vera „hlutlausir“ — eins og
vera bar samkvæmt utanríkis-
málastefnu Rússa þá. Síðar
börðust kommúnistar af afefli
fyrir því, að konungurinn og
ríkisstjórnin yrði rekin frá
völdum. Arvid Hansen skrifaði
langar greinar undir fyrirsögn-
inni: „Noregur þarf engan
konung“. En landið þurfti nýja
ríkisstjórn. Og það átti að vera
„alþýðustjórn“, er hefði samtök
hins vinnandi fólks að bak-
hjarli, eins og svo fagurlega vár
að orði komizt. Stefnan virtist
ekki óáþekk því, sem var í Stóra-
Bretlandi sumarið 1940, þar sem
þeir beittu sér af fremsta megni
fyrir því að torvelda og trufla
stríðsreksturinn. Þar var þess
líka krafizt, að „a people’s go-
vernment“ tæki við völdum.
Hitler var ekki höfuðóviinur-
inn, heldur „brezka auðvaldið"
og „heimsvaldastefnan“. Flug-
riti, þar sem svo var að orði
komizt, að vígorð Liebknechts
væri enn í fullu gildi, var dreift
um vinnustöðvarnar í Osló. „Ó-
vinurinn er í þínu eigin landi“,
var, sagt. Og óvinurinn var ekki
Þjóðverjar, heldur borgarar Nor-
egs. í síðasta eintaki kommún-
istablaðsins, sem út kom, var á-
grip af ræðu, sem föðurlands-
svikarinn Halvard Olsen hafði
haldið á „verkamannaráð-
stefnu“ vestan fjalls í Noregi.
Ljót samfylking. /
Halvard Olsen, sem orðið hafði
að láta af formannsembætti í
Verklýðssambandinu árið 1934,
v,ar ekki sá eini, sem reyndi að
fiska í hinu grugguga vatni. Við
hlið hans stóð fyrrverandi stór-
þingsmaður, Sverre Krogh, sem
hin síðustu ár hafði verið mjög
á reiki. Hans hægri hönd *va~r
aftur Birger Aamodt, sem áður
hafði verið trúnaðarmaður járn-
og málmiðaðarmanna í Osló, en
verið látinn víkja sökum of-
drykkju. Þessi þríeining átti
meira og minpa samstarf við
Nasjonal Samling, flokk Quisl-
ings. Hins vegar leitaðist erki-
svikarinn Hákon Meyer miklu
meira við að dylja þá samvinnu.
Hann var nánasti samstarfs-
maður kommúnistans Brend-
berg, hins raunverulega leiðtoga
„Verkamannaandófsins 1940“.
Það var hann, sem lagði hinn
„fræðilega grundvöll“, sem
svikapólitíkin og blek^kingarnar
áttu að byggjast á.
Boðskapur kommúnista: Stríðiff
glæpur Stóra-Bretlands.
Það er líklega réttast að
birta hér höfuðinntak þessara
kenninga: „Alþýðuf lokkurinn
hefir svikið verkamannastétt-
ina. Hann hefir steypt þjóðinni
út í stríð. Síðan hefir hann gert
vopnahlé innan lands með því
að bjóða öllum stjórnmálaflokk-
um samstarf. Sú stjórnmála-
stefna, sem rússneskir kommún-
istar fylgja og hafa fylgt, hlýtur
einnig hér að vera sá grundvöll-
ur, sem baráttan verður að hvíla
á. Þýzkaland er búið að vinna
stríðið. Það er glæpur Stóra-
Bretlands, að það heldur áfram.
Nú ríður mest á því að efla skiln-
ing á nasjónalsósíalismanum
þýzka. Það verður að semja frið
við Þjóðverja. Embættismenn-
irnir, sem nú stjórna, verða að
fá sér til aðstoðar ríkisráð, sem
stofnað sé til af bændum, sjó-
mönnum og verkamönnum.
Verkamannafélögin verða að
hætta að skipta sér af stjórn-
málum og rjúfa þegar í stað allt
samband við Alþýðuflokkinn“.
Daufar undirtektir.
Þeir grunnhyggnu verka-
menn, sem létu ginnast af kom-
múnistunum og föðurlandssvik-
urunum, voru aldrei margir. Alls
voru 85 á þingi því, þar sem
stefnuskrá „andófshreyfingar-
innar“ var samþykkt. En aðeins
fáir þeirra undirrituðu hana.
Flestir þessara manna voru ein-
faldar sálir, sem sízt af öllu
vildu taka þátt í neinni svika-
starfsemi, heldur hugsuðu um
það eitt að halda til streitu
kaupkröfum á svipaðan hátt og
gert var fyrir innrásina 9. apr-
íl. Svo barnalegir voru þeir, að
stjórn járn- og málmiðnaðar-
manna í Osló tókst að fá félag
sitt til þess að fallast á þá uppá-
stungu, að krafa um að dýrtíð-
arupphbt frá 7. janúar yrði
greidd' að fullu, yrði lögð fyrir
félagsdóminn. Karlarnir héldu,
að Vinnuveitendafélagið ætti
sök á því, að þessi dýrtíðarupp-
bót hafði verið felld niður.
Gengið á lagið, er verst gegndi.
Formaður þessarar „andófs-
hreyfingar“ var Jens Tangen,
formaður Sambands byggingar-
verkamanna, en hann var i
rauninni viljalaust verkfæri
verkamannaforsprakka kom-
múnista, Brendbergs.Það er ekki
hægt að sanna, að þessir tveir
menn hafi haft bein samskipti
við Þjóðverja og Nasjonal Sam-
ling. En um Hákon Meyer er það
engum efa undirorpið. Hann tók
mjög fljótt upp samninga við
Quisling og lét Þjóðverja vita
um allt, sem gerðist innan
verkamannafélaganna. Sumarið
1940 reri þessi samfylking kom-
múnista, föðurlandssvikara og
stefnuleysingja að því öllum ár-
um að auka öngþveltið og óhug-
inn meðal verkamannastétt-
anna. Þess vegna verður það
harður dómur, sem felldur mun
verða yfir þessari mislitu hjörð.
Framh.
Allir, sem fylgjast vilja með
almennum málum, verða að lesa
TÍMANN.