Tíminn - 14.09.1945, Blaðsíða 8

DAGSKRÁ er trezta íslenzha tímaritið um
þjjóðfélatjsmál.
8
r
REYKJAVÍK
Þeir, sem viljjti hynna scr þjóðfclagsmál, imt-
V
lend ofi úilend, þurfa að lesa Dtitjskrá.
14. SEPT. 1945
69. blað
"f AIVMLL TÍMAWS V
10. september, mánuðagur:
Qulsling dæmdur.
Noregur: Kveðinn var upp
dómur í máli Vidkun Quislings
og var hann dæmdur til dauða.
Quisling áfrýjaði dómnum til
hæstaréttar.
Japan: MacArthur gaf fyrir-
skipun um handtöku allra jap-
anskra stríðsglæpamanna og
ritskoðun á japönskum blöðum.
Hann tilkynnti, að japanska
herforingjaráðið yrði lagt niður
frá 14. september að telja.
Rússland: Rússnesk blöð
deildu hart á Breta og Banda-
ríkjamenn vegna þess, að þeir
hafa gagnrýnt stjórnarfarið í
Rúmeníu.
Bandríkin: Byrnes utanríkis-
málaráðherra lýsti yfir, að
Bandaríkin vildu fá bækistöðv
ar á Bermundaeyjum.
11. september, þriðjudagur:
Fundur utanríkis-
ráðhcrra.
Bretland: Settur var í London
fundur utanríkisráðherra Bret-
lands, Bandaríkj anna, Frakk-
lands og Rússlands. Mun hann
standa alllangan tíma og ræða
öll helztu dagskrármál stórveld-
anna.
Japan: Tojo, sem var forsæt-
ráðherra, þegar Japan hóf
styrjöldina, reyndi að ráða sér
baná, þegar amerískir hermenn
ætluðu að handtaka hann. Til-
ræðið misheppnaðist.
Danmörk: Scavenius, fyrrum
utanríkismálaráðherra Dan%,
andaðist.
Bandaríkin: Yfirflughershöfð-
ingi Bandaríkjanna tilkynnt, að
flugherinn hefði ýms ný'vopn í
fórum sínum, m. a. sprengju,
sem hægt er að stjórna af manni
í 25 km. fjarlægð.
12. september, miðvikudagur:
Krafizí landa af
Itölum.
Bretland: Á fundi utanríkis-
málaráðherranna voru lagðar
fram landakröfur á hendur
jtölum. Grikkir krefjast Tylftar-
eyja, Jugoslavar Trieste, Aust-
urríkismenn Suður-Tyrols og
Frakkar nokkurra landamæra-
héraða.
Egyptaland: Fors^etisráðherr-
ann bar fram þær kröfur, að
allt enskt herlið Breta verði
flutt úr landinu, og Egyptar fái
hluta af Afríkunýlendumjtala.
Kína: Brezkur her gekk á land
í Hongkong.
Vanræksla
Nýbyggingarráðs
Ein nefndin enn
(Framháld af 1. síðu)
ástæðu er líka þriggja daga
fresturinn, sem sagt er að skipa-
smíðastöðvarnar hafi sett, ærið
grunsamlegur.
Þegar áðurnefndir togara-
kaupmenn rikisstjórnarinnar
komu heim, var sett ný nefnd
til að rannsaka, hvað það væri,
sem þeir hefðu útvegað og sam-
ið um (sbr. hina opinberu til-
kynningu). Kom þá ýmislegt í
Ijós. — í fyrsta lagi vantar svo
nmrgt í togarana, ef þeir eiga
að fullnægja öllum kröfum hér,
að það mun kosta nokkur
hundruð þús. kr. til viðbótar
því verði, sem áður hafði verið
greint frá. í annan stað eru tog-
ararnir minni en hagkvæmt er
taiið af þeim, sem eru raunveru-
lega sérfræðingar um þessi mál.
Nýlega hefir svo þriðja nefnd-
in verið skipuð*’ í viðbót. í
henni eiga sæti þeir Helgi Guð-
mundsson bankastj., sem á víst
að upplýsa um hvað fyrsta
nefndin hefir samið, Gísli Jóns-
son alþingismaður, og Aðal-
steinn Pálsson skipstjóri, sem
enginn efast um að hefir hald-
góða þekkingu á þessum málum.
En hvers vegna fór enginn sér-
fróður maður til þessara samn-
inga í byrjun? í opinberu til-
kynningunni segir, að nefnd
þessi eigi að reyna að fá skipin
stækkuð frá því, sem ráð er fyr-
ir gert í tilboði því, sem fyrsta
nefndin fékk eða í bráðabirgða-
samningum hennar. Hefir þá
verið samið nú þegar um minni
togara en almennt eru taldir
hagkvæmastir hér? Ef svo er,
mun það vera hagkvæm
samningsaðferð að þurfa þann-
ig að sækja undir högg til breyt-
inga á gerðu samkomulagi?
Allt er þetta á huldu ennþá og á
væntanlega eftir að upplýsast,
þótt það kunni að taka nokkurn
tíma. En tilkynningum ríkis-
stjórnarinnar, til að reyna að
draga fjöður yfir gerð mistök,
taka menn yfirleitt með varúð,
eins og stjórnarháttum er kom-
ið.
Ýmislegt fleira vekur líka at-
hygli. í tilkynningu ríkisstjórn-
arinnar segir, að hinir um-
sömdu togarar verði með gufu-
vél, en ekki diesel-vél. Timinn
vill ekki leggja dóm á þetta að
svo komnu. En þó verður ekki
hjá því komizt að benda á þetta:
Þær gufuvélar, sem Englend-
ingar framleiða ennþá í togara
eru af fróðum mönnum taldar
eyðslufrekari en þær gufuvélar,
sem sumar aðrar þjóðir fram-
leiða og nota. Fróðir menn ýms-
ir telja því vafasamt að þessi
gerð sé samkeppnishæf. Mun
það ekki reynast okkur erfitt að
stunda fiskveiðar við Bjarnar-
ey, Spitzbergen eða Grænland,
ef þörf krefur, ef togararnir eru
knúðir eyðslufrekri gufuvél og
nota þarf mikið af burðarmagni
skipsins til kolaflutninga?
Kunnugir menn staðhæfa, að
Ameríkumenn telji úrelt að nota
annað en diesel-togara. Og vel
hafa nýja Esja og Ægir reynzt,
með diesel-vélum, enda mun
ætlunin að hafa skip, sem
byggja á til strandferða og
strandgæzlu, með dieselvélum.
En kannske þetta sé allt þaul-
hugsað hjá ríkisstjórninni og sér
fræðingum hennar. Það færi
betur að svo væri. Það væri
sorglegur atburður, ef við eydd-
um nú inneignum okkar til þess
að kaupa togara, þegar verðið er
allra hæst, og sætunj svo uppi
með úrelt skip fyrir tvöfalt verð
samanborið við það, sem ef til
vill verður eftir stuttan tíma. -
Þjóðin hefir alla ástæðu til að
vera tortryggin og vel á verði.
Skipakaup, meira og minna á
vegum ríkisstjórnarinnar, munu
nú orðin fyrir um hundrað
miljónir króna. Flest í sambandi
við þessi skipakaup virðist gert
með einkennilega miklu og
ógætnislegu flaustri og svo yirð-
ist, sem oft sé meira hugsað um
auglýsingaþyt og hávaða en
hófi gegnir. Slík vinnubrögð eiga
ekki oft samleið með heilla-
vænlegum verkum. Vitað er það,
meðal annars, að fáir eða engir,
sem skyn bera á, telja fiskveið-
ar geta borið það verð, sem inn-
lendu bátarnir, er nýlega var
samið um smíði á, munu kosta
Fróðlegt væri að fá vitneskju
um það, hvort rétt sé, að fé-
sterkustu, og að því er margir
telja hyggnustú útgerðarmenn-
irnir, hafi ýmsir enn engin af
skipum ríkisstjórnarinnar pant-
að.
Endurnýjun fiskiflotans og ís
lenzks atvinnulifs, sem stjórnin
hefir kosið ac5 kalla hinu yfir-
lætislausa nafni, „nýsköpun",
er vitanlega nauðsynleg — um
það er ehginn ágreiningur.
Til þessa — til þess að búa okk-
ur öruggari og betri framtíð,
eigum við aö verja þeim fjár-
munum, sem við höfum fengið
/einstakt tækifæri til að safna.
— Ef endurnýjun atvinnutækj-
anna væri gerð með gætni og
hyggindum, gæti hún orðið þjóð-
inni ómetanleg gifta. En verði
mest um það hugsað, að gera
úr þessu auglýsinga-hávaða til
bess að framlengja líf ríkis-
stjórnar, sem fylgir háskalegri
fjármálastefnu, þá er illa farið.
— Með því móti mætti svo fara,
að hin svokallaða „nýsköpun"
verði gerð að.þeim mylnusteini
(Framhald af 1. síðu)
íslenzku. Skipaskoðunarstjóri
upplýsti ennfremur, að a. m. k.
10 sænsk fiskiskip, er keypt hafa
verið á þessu ári, hefðu fengið
þá undanþágu til 1. október
n. k., að þau mættu ganga til
fiskveiða, þótt þau fullnægðu
ekki íslenzku reglunum. Eftir
þann tíma fá skipin ekki haf-
færisskírteini, nema þau verði
meira og minna endurbætt, svo
að þau geti fullnægt íslenzkum
reglum.
Samkvæmt öðrum upplýsing-
um, sem Tíminn hefir aflað sér,
barf að gera miklar endurbæt-
ur á mörgum þessara skipa til
bess að þáu fulnægi íslenzkum
haffærisreglum. Böndin eru
allt of fá, ýmsa styrktarviði
vantar alveg, boltunin er ófull-
komin o. s. frv. Vélarnar eru
sagðar lélegar í ýmsum þeirra,
enda hafa Svíar orðið að not-
ast við mjög lélegar olíur und-
anfarin ár.
Er hægt að hugsa sér meiri
vanrækslu hjá nokkurri opin-
berri stofnun en að ráð, sem á
að tryggja innflutning vandaðra
og fullkominna skipa, skuli láta
bað þannig alveg eftirlitslaust
hvers konar skip eru flutt til
landsins, ef þau aðeins hafa
haffærisskírteini?
Morganblaðið lýsir
„nýsköpimmni“.
Til frekari skilningsauka á
þessari „nýsköpun“ Nýbygg-
ingarráðs, þykir rétt að birta
lýsingu sjálfs Morgunblaðsins á
henni, en hún hljóðaði ^svo í
Keflavíkurbréfi, sem birtist í
blaðinu 7. þ. m.:
„Sænsku bátarnir eru mikið
umræðuefni hér um slóðir, sér-
staklega í sambandi við nýbygg-
ingar, því verð þessara gömlu
(jar,ua Síó
rakið, er það meira en ljóst, hve
fullkomlega Nýbyggingaráð van-
rækir þ^ð hlutverk sitt, að sjá
um, að éingöngu fullkomin skip
séu keypt til landsins. Það hefir
sett sér þær starfsreglur, að auð-
velt er að fá flutt inn hin ó-
heppilegustu og óhentugustu
skip, ef þau aðeins fá haffæris-
skírteini. Með þessu er farið
eins langt frá að tryggja raun-
verulega „nýsköpun“ og hugsazt
getur, og gjaldeyri eytt alger-
lega fyrirhyggjulaust. Og ráðn-
inguná á þessari sviksemi Ný-
byggingaráðs er að fá í grein
Morgunblaðsins. Hún er sú, að
„tölu- og kastarholu-heildsal-
arnir“ hafa |undið hér upp at-
vinnugrein, /sem þeir telj a á-
batasama. Það er brasksjónar-
miðið, sem ræður, og fyrir því
verður „nýsköpunin“ að lúta. Jó-
hann Jósefsson er ekki formað-
ur Nýbyggingaráðs fyrir ekki
neitt.
Þessar upplýsingar, sem hér
liggja fyrir, munu frá,sjónar-
miði allra hugsandi manna
styrkja þær kröfur, að ýtarleg
rannsókn vr^ði látin fara fram
á öllum starfsháttum Nýbygg-
ingaráðs og því settar nýjar
reglur og því skipuð hæfari
forusta en það hefir nú. Þjóðin
hefir ekki efni á því, að gjald-
eyri sé eytt til að kaupa meira
og minna vafasöm skip, þótt þau
fái haffærisskírteini. Það
verður að láta brasksjónarmiðið
víkja, en láta raunverulegt ný-
sköpunar-sjónarmið ráða.
Yfirlýsing Nýbygging-
arráðs
Út af árásum á Nýbyggingar-
ráð í „Tímanum", blaði Fram-
báta,.sem Svíar þurfa að losna sóknarflokksins, þann 7. og 11.
við, er nær helmingi lægra en ; september s. 1. í sambandi við
fullkominna báta heimasmíð- Iveitingu ráðsins á gjaldeyris- og
aðra. Það er vitað, að þeir eru innflutningsleyfi fyrir Vélskip-
að öllum útbúnaði langt fyrir inu Haukur, sem sökk á leið til
neðan íslenzkar skipasmíðaregl- íslands frá Bretlandi þann 31.
ur, svo annað hvort er freklega ágúst s. 1., vill Nýbyggingarráð
FJÁRHÆTTF-
SPILARKVA.
(Mr. Lucky).
CARY GRANT,
LARINE DAY.
Sýnd kl. 9.
Gog og Gokke
í loftvarnaliðinu.
(Air Raid Wardens)
Sýnd kl. 5.
íia Síc
SOAGIIALLAR-
LIVDREV.
(„Phantom of the Opera“)
Stórfengleg og íburSarmikil
músikmynd í eðlilegum litum. '
Nelson Eddy,
Susanna Forster,
Claude Rains.
Bönnuð yngri en 12 ára.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.

rangt að hafa íslenzku regl-
urnar svo,strangar, eða að gefa
þessum sænsku aflóga bátum
haffærisskírteini,og sömu trygg-
ingargjöld og öðrum góðum bát-
um.Lætin í þessu bátabraski eru
orðin leiðinlega mikil. Fjöldi
tölu- og kastarholu-heildsala á-
samt'öðrum meinhægum mönn-
um hafa rokið til Svíþjóðar og'
sent upp fyrna langa lista yfir
skip og báta af öllum aldri og
stærðum, sem boðin eru til
kaups, fyrir ekki mjög margar
krónur.
Nokkrir hafa látið blekkjast
af þessum kaupum og gert þar
Svíum nokkurn greiða, enda eru
þeir alls góðs maklegir. Þetta
bátabrask minnir nokkuð á
þekktan atvinnuveg hér suður
frá, sem ’kallaður er Stapasnap,
en það er snap manna í ösku-
haugum setuliðsins á Vogastapa.
Þar er að ’vísu-mörgu nýtilegu
hent, en oftast er því eitthvað
áfátt.
Svíar eru eins og við, að end-
urnýja bátaflóta sinn, byggja
nýjar gerðir með nýjum vélum
ðg þykir því eðlilega .gott að
losna við sínar gömlu gerðir og
vélar, sem keyrðar hafa veriö
með lélegum olíum i 4 til 5 ár“.
Þannig hljóðar lýsing Mbl. á
þessum þætti í „nýsköpun“ Ný-
byggingaráðs og er víst, að blað-
ið vill þó ekki gera hana óhag-
stæðari fyrir ráðið en ástæður
eru til.
Rrasksjónarmiðið má
sín meira en .,ný-
sköpunin“.
Af því, sem hér hefir verið
um háls þjóðarinnar, að hún
fær ekki óhokin undir honum
staðið um langa framtíð. — Og
hvað sem öðíu líður, má full-
víst telja, að enginn er líklegri
til þess en núverandi ríkisstjórn
að láta sér takast að vinna slíkt
verk, með þeirri fjármálastefnu
og vinnubrögðum, er hún hefir
dyggilega fylgt til þessa. —
taka fram það, sem hér fer á
eftir:
Þegar kaúpendur Hauks leit-
uðu til Nýbyggingarráðs vegna
fyrirgreiðslu til skipakaupanna
var þeim þegar sagt, að tryggt
yrði að vera, að skipið væri byggt
eftir reglum og undir eftirliti
viðurkennds skipaflokkunarfé-
lags. Þeir lögðu og síðar fram
símskeyti frá umboðsmanni
Bureau Veritas í Halifax, er
staðfesti að skipið væri byggt
eftir reglum og undir eftirliti
Bureau Veritas.
í bréfi sínu 12. marz þ. á. til
Viðskiptaráðs, er hefir með
höndum útgáfu gjaldeyris- og
innflutningsleyfanna eftir með-
mæluirí Nýbyggingarráðs, tók
Nýbyggingarráð það fram ásamt
pðrum skilyrðum fyrir útgáfu
leyfisins, að skipið yrði að vera
byggt eftir reglum Bureau Veri-
tas. '
Vottorð frá trúnaðarmanni
Bureau Veritas, dags. í Halifax
17. maí þ. á., er staðfestir að
skipið hafi verið byggt eftir
reglum og undir eftirliti Bureau
Veritas, var afhent skipaskoð
unarstjóra ríkisins, þegar skipið
kom hingað til lands, og í haf
færisskírteini skipsins, útgefnu
í Reykjavík 6. júlí þ. á., segir, að
skipið fullnægi ákvæðum laga
nr. 93 frá 3. maí 1935 um eftir
lit mfeð skipum.
Telur Nýbyggingarráð,, að
framanritað ætti að nægja til
þess að sýna það, að ásakanir
Tímans á hendur ráðinu vegna
leyfi^Bveitingu fyrir þessu skipi
eru á engum rökum ýeistar.
Skrif Tímans um það, að Ný-
byggingarráð „virðist láta alger
lega eftirlitslaust hvers konar
skip séu flutt til landsins heldur
láti hvern sem vill fá gjaldeyri
til skipakaupa“ og „að hingað
séu keypt gömul skip, sem aðrar
þjóðir vilji ekki nota lengur“
munu eíga við nokkur sænsk
fiskiskip, sem Nýbyggingarráð
hefir samþykkt að veita gjald-
eyri fyrir.
Út af þessu skal það tekið
Bezta tœkifœrisgjöfin til
allra Ijóðavina er
Sótbráð
nýja Ijóðabókin eftir Guð-
mund Inga Kristjánsson.
Bolusetninga-
sprautur »««
sem stilla má,
sérstaklega vandaðar kr. 15,00
hólnálar, ryðfríar — 1,00
varagler — 2,50
Sendum um land ;allt.
Seyðisfjarðar Apótek.
U R B Æ N U
Flugsýning
• verður haldin á flugvellinum i
Reykjavík á morgun. Það er brezki
flugherinn hér. er heldur þessa sýn-
ingu, en Flugfélag íslands. mun hafa
til staðar tvær af flugvélum sínum til
hringflugs fyrir almenning. Sýningin
hefst . kl. 2. e. h. og mun standa í
2% klukkustund. Almenningi verður
við J)etta tækifæri gefinn kostur á að
koma á flugvöllinn og horfa á flug-
sýninguna og annað er þar verður til
sýnis. Aðgangur er ókeypis, én sam-
skotabaukur verður hafður og verður
fé því er í hann kemur, varið að hálfu
leyti til styrktarsjóðs flughfersins
brezka, en hinn helmingurinn verður
afhentur íslenzkum sjúkrahúsum, eða
látinn ganga til einhverrar góðgerða-
stofnunar hér á landi.
Stefan íslandi
hélt seinustu söngskemmtun sína að
þessu sinni í Gamla Bíó í gærkvöldi
fyrlr fullu húsi og við ágætar undir-
tektir áheyrenda eins og venjulega.
Söngnum var útvarpað að þessu sinni.
Söngmaðurinn mun leggja af stað til
Danmerkur næstu daga og taka aftur
til starfa á konunglega leikhúsinu í
Kaupmannahöfn, en Stefán er eins og
flestum mun kunnugt fastráðinn
söngvari við leikhúsiS og hefir verið
það síöan 1941.
Lokunartími sölubúð'a
breytist nú um næstu helgi frá því
sem verið hefir í sumar. í dag verða
því búðir ekki opnar nema til kl. 6,
en á morgun, laugardag, verða þær
einnig opnar til kl. 6.
Happdrætti Barðstrendinga-
félagsins.
Á morgun verður dregið í happdrætti
Barðstrendingafélagsins, í dag er því
seinasta tækifærið að kaupa miða.
Það ættu sem flestir að kaupa miða
í þessu happdrætti og styrkja með því
gott málefni, því að ágóðanum af því
verður varið til að koma upp gistihúsi
heima í héraði.
Leiðrétting.
Þegar taldir voru upp fulltrúar á
stofnþingi stéttarsambands bænda að
Laugarvatni, hafa slæðzt þar inn tvær
villur. Karl Sveinsson, Hvammi gat
ekki mætt á fundinum, heldur mætti
varamaður hans, Gunnar Ólafsson,
fram, ^.ð Nýbyggingarráð hefir
við allar slíkar leyfisveitingar
gert það að skilyrði, að styrk-
leiki og gerð skipanna fullnægði
kröfum þeim, sem gerðar eru af
skipaeftirliti ríkisins.
Einnig hvað þetta snertir eru
því ásakanir Tímans úr lausu
lofti gripnar.
Reykjavík, 12. sept. 1945.
Jóhann Þ. Jósefsson
, (sign.)
Lúkvík Jósefsson
(sign.)
Steingrímur Steinþórsson
(sign.)
Óskar Jónsson
(sign.)
Reykjarfirðl. Hinn fuiltrúi sýslunnar
var Sigurbjörn Guðjónsson Hænuvík.
2. fulltrúi S.-Þingeyjarsýslu var Þránd-
ur Indriðason, Aðalbóli.
Magnús Sigurðsson
fulltrúi íslands í hjálparstofnun
hinna sameinuðu þjóða er kominn
heim af fulltrúafundi í London. Hann
fór einnig til Svíþjóðar og Danmerkur.
Farþegar
með E.s. Brúarfoss frá Englandi 12.
sept. 1945: Mr. Cawley, Mrs. Cawley
og barn, Mrs. Olga Anderson, Mrs.
Halla Abramowska, Mrs. Seex og 2 börn
Mrs. Þórunn Brown, Miss S. Bogason,
Mr. Haraldur Ólafsson, Sgt. H. Hansen,
Mrs. G. K. Olgeirsson og barn, Mr.
Arngrímur Kristjánss., Mr. Jón Bjarna-
son, Mr. Ragnar Þórðarson, Mr S. Sig-
urjónsson. Dr. Kjartan Guðmundsson,
Mr. J. A. Johnstone, Dr. Björn Jó-
hannesson, Mr. Ebbe Walther.
Togarasölur.
í síöustu viku seldu þessir "fogarar
afla sinn í Englandi: Skinfaxi er seldi
3288 kits fyrir 7.885 Sterlingspund,
Vörðrn- seldi 3715 vættir fyrir 7.502
pund, Júní seldi 2870 kits fyrir 7.686
pund, Baldur 2969 kits fyrir 8.378 pund,
Belgaum 2953 kits fyrir 9.133 pund,
Forseti 3121 kits fyrir 9.240 pund, Haf-
steinn 2907 kits fyrir 9.003 pund, Gylfi
3075 kits fyrir 9.145 pund og Venus
er seldi 3811 kits fyrir 13.366 sterlings-
pund.
Carl D. Tulinius
forstjórl lézt á heimili sínu af heila-
blæðingu síðastl. laugardag. Hann var
43 ára að aldri.
íða
vang l
(Framháld af 2. síðu)
kommúnista hefir lengi verið
augljós, en þó munu menn ekki
hafa trúað því fyrr en þeir sáu
það, að hann væri svo fullkom-
inn, að blaðið leggði sig niður
við að lepja verstu lygasögurnar
upp úr Þjóðviljanum. Þetta hef-
ir þó gerzt síðastl. sunnudag,
þegar Valtýr lepur það upp i
Reykjavíkurbréfi sínu, að Tím-
>inn hafi óskað þess, að öll skip,
sem Nýbyggingaráð keypti, færi
á sömu leið og Haukur! Þótt
miklar siðferðiskröfur séu ekki
gerðar til Valtýs sem blaða-
manns, er það samt nokkurn-
veginn víst, að hér dansar hann
eftir fyrirskipun kommúnista,
sem hafa þrátt fyrir allt skamm
ast sín fyrir sög.una, en talið
skömm sína heldur minni, ef
hún kæmi líka í- Mbl. Valtýr
hefir svo ekki þorað annað en
að hlýða þessu, þar sem hann
veit, að húsbóndi hans á met-
orð sín og pólitískt líf undir náð
kommúnista. Sézt vel á þessu,
hve djúpt forkólfar Sjálfstæðis-
flokksins eru sokknir í undir-
lægjuskapinn við kommúnista.