Tíminn - 14.09.1945, Blaðsíða 6

6
TÍMEVN, föstndagiim 14. sept. 1945
Þannig stjórnuðu kommunistar
Kaupfélagi Siglufjaröar
(Framhald af 3. síðu)
Á starfsárinu 1944 telja
gjörðarbeiðendur, að vörurýrn-
un hjá K. F. S. hafi orðið ó-
eðlilega mikil eða á mili 110.-
000.00 og 120.000.00 krónur.
Muni hún í einni deild félagsins
hafa verið um 11%, en óeðlileg
verði vörurýrnun að teljast, sé
hún um eða yfir 2%. Á vöru-
rýrnuninni hafi engin fram-
bærileg skýring fengizt. Þá telja
gjörðarbeiðendur og, að af ýmsu
sé auðsætt, að bókhaldi félags-
ins sé harla ábótavant. En allt
bendi það, er talið hafi verið í
þessum lið ótvírætt til þess, að
stjórnin hafi ekki gætt hags-
muna félagsins svo sem henni
var skylt og að hún hafi van-
rækt nauðsynlegt eftirlit með
rekstri þess.
7. Á aðalfundi K. F. S. árið
1944 telja gjörðarbeiðendur
framkomu félagsformanns, er
stjórnaði þeim fundi, hafa verið
slíka, að ekki hafi verið við un
andi. Nefna þeir sem dæmi, að á
fundinum hafi Kristján Sigurðs
son, gjörðarbeiðandi, flutt til-
lögu varðandi trúnaðarmanna
val í félaginu, er ræddur var 7.
liður dagskrárinnar, er var
kosning nokkurra trúnaðar-
manna. Sé svo bókað í fundar
gerðabók aðalfundarins, að for-
maður hafi úrskurðað, að til-
laga Kristjáns skyldi teljast
undir 8. lið dagskrárinnar, er
var: önnur mál. En er að þeim
lið hafi komið og komið hafi
fram tillaga, er m. a. hafi hnigið
í þá átt að hefja umræður uiá
tillögu Kristjáns, hafi formaður
lýst yfir, að hann vísaði síðar-
fluttu tillögunin frá, þar eð dag-
skrárliðurinn, er hún ætti að
teljast til, val trúnaðarmanna,
væri þegar afgreiddur á lög-
mætan hátt. Hafi þannig tillaga
Kristjáns alls ekki fengizt rædd
á fundinum. Þá hafi formaður
og á ýmsan hátt annan beitt
aðalfundinu ólögum,k t. d. hafi
hann meinað Halldóri Kristins-
syni, gjörðarbeiðanda, að tala
um nýgreinda tillögu Kristjáns
Sigurðssonar, hann hafi talið at-
kvæði einn og neitað að skipa
teljara, einnig hafi hann neitað
að taka til greina athugasemdir,
er gerðar hafi verið við tillögur,
Fundi hafi hann slitið áður en
fundargerðin fengizt lesin upp
og neitað hafi hann að taka ný
mál á dagskrá.
Þá hafi stjórnin og haft að
éngu ýmsar samþykktir og á
lyktanir aðalfundarins, t. d.
samþykktinji um, að K. F. S
hætti ekki meiru fé í h/f. Gils
laug en búið væri, svo og þá
samþykkt fundarins, að stjórn
in skyldi sjá um, að samþykktir
félagsins yrðu teknar til ræki-
legrar athugunar í deildum fé
lagsins nægilega snemma til
þess að breytingar á þeim, er
nauðsynlegar kynnu að teljast,
gætu orðið samþykktar á riæsta
aðaifundi, þ. e. aðalfundinum
1945.
8. Gjörðarbeiðendur skýra svo
fr^, að í gildi hafi verið samn
ingur um kaupfélagsmál milli
Framsóknarfélags Siglufjarðar
Alþýðuflokksfélags Siglufjarðar
og Sósíalistafélags Siglufjarðar.
Hafi þessi samningur á sínum
tíma verið gerður vegna tog
streitu, er verið hafi í K. F. S.
sem verið hafi óheppileg fyrir
félagið. Hafi samningurinn því
verið gerður í því skyni að
tryggja hagsmuni kaupfélagsins
með því að fyrirbyggja deilur
viðkomandi stjórnmálaflokka
innan vébanda þess, t. d. um
kosningar í stjórn félagsins.
Samningi þessum hafi Sósíal-
istafélag Siglufjarðar sagt upp
frá 1. janúar 1944 að telja, en
vafalaust sé, að stjórnarmeiri-
hlutinn í K. F. S. hefði getað
afstýrt uppsögninni, ef hann
hefði viljað. Hann hafi hins
vegar ekki gert það, en af upp-
sögn samningsins hafi síðan
leitt illvígar deilur, er á allan
hátt hafi haft slæmar afleiðing-
ar fyrir málefni K. F. S.“.
Þessu næst eru raktar viðr
bárur og vífilengjur gömlu
stjórnarinnar og afsakanir
hennar á óstjórn sinni, ger
ræði, vafasamri meðferð fjár-
muna kaupfélagsins og vöru-
þurrð. Síðan metur og vegur
setufógetinn ákærurnar og
vörnina að rannsókn lokinni og
fara niðurstöður hans hér á
eftir orðréttar samkvæmt rétt-
arskjölunum:
„Um 1. Ekki hefir reikningur
h/f. Gilslaugar við K. F. S. ver-
ið lagður fram í málinu og er
því ekki unnt að sjá með vissu
hvernig skiptum þeirra er farið.
H/f. Gilslaug sýnist þó hafa
verið allfjárfrekt fyrirtæki og
litlar tekjur hafa haft, ennþá
a. m. k. Virðist svo sem K. F. S.
eigi allmikið fé í hættu hjá
hlutafélaginu og að gengið hafi
verið alllangt í því að styðja það,
t. d. þegar fulltrúafundur K. F.
S. samþykkti 8. apríl 1944 að
veita h/f. Gilslaug veðleyfi fyrir
endurbyggingar- og rekstursláni
og lofaði jafnframt, að K. F. S.
gengi ekki að h/f. Gilslaug til
greiðslu skulda hlutafélagsins.
Samþykkt þessi var gerð með
16 atkvæðum gegn 13 og virðist
meirihluti stj órnarinnar hafa
staðið að henni. Ekki liggja fyr-
ir sannanir um, að fulltrúa-
fundur hafi beinlínLs samþykkt
endurbyggingu gróðurhúsa h/f.
Gilslaugar, en framangreint
veðleyfi fulltrúafundarins og
loforð um að ganga ekki að fé-
laginu til greiðslu skulda þess
við K. F. S. þykja þó gera lík-
legt, að meirihluti mættra full-
trúa hafi verið endurbyggingu
hlynntur.
Um 2. Ekki liggja fyrir nein
gögn, er unnt sé að ráða áf hve
hagstæð K. F. S. hérgreind vöru-
birgðakaup hafa verið. í fundar-
gerð stjórnarfundarins, sem
kaupin voru rædd á, er bókað,
að verð vörubirgðanna til K. F.
S. væri útsöluverð að frádregn-
um 27%. Hvernig verð þetta
hefir verið fyrir K. F. S., hefir
að sjálfsögðu farið alveg eftir
því, um hvaða vörur vai^ að
ræða, hvort þær voru seljan-
legar, hvernig ástand þeirra var
o. s. frv., en um þetta liggja
engin gögn fyrir. Engin hlunn-
indi fyrir K. F. S. virðast hafa,
fylgt kaupunum á vörum verzl-
unarinnar Anna. ög Gunna, og
einnig sýnast vörurnar hafa
verið keyptar upp til hópa af
þeirri verzlun. Af vörum verzl-
unarinnar Geislinn mátti hins
vegar undanskiljá það, er K. F.
S. ekki vildi og einnig fékk K.
F. S. verzlunarhúsnæði í sam-
bandi við þau kaup.
Um 3. Eftir því, hvernig til-
gangur K. F. S. er skilgreindur
í 2. gr. samþykkta þess, verður
að telja, að hérgreind söltunar-
stöðvarkaup og söltunarfélags-
stofnun hafi verið utan starf-
sviðsmarka félagsins. Virðist
því, að sjálfsagt hefði a. m. k.
verið að halda fulltrúafund um
kaupin, áður en þau voru full-
ráðin, enda var hér og um að
ræða stórfenglega ráðstöfun,
se^ líkleg var til þes að geta
haft mikil áhrif á hag K. F. S.
í framtíðinni.
Um afskipti Kristjáns Sigurðs-
sonar, gjörðarbeiðanda, af kaup-
um þessum, er það eitt upplýst,
að hann samþykkti tillöguna 8.
október 1944 um að gerð yrði
tilraun til að festa kaup á sölt-
unarsts2 og kaupverð „miðað
við 200—250 þúsund króna há-
marksverð á stöðvum db. Ing-
vars Guðjónssonar eða O. Tyn-
es“. Hvort hann hefir viljað, að
stjórnin gengi endanlega frá
kaupi>num, a. m. k. fyrir svona
hátt verð, án þess að leggja
málið áður fyrir almennan fé-
lagsfund eða fulltrúafund, er
ekki unnt að ráða af gögnum
málsins.
Um 4. Sem dæmi um menn,
er gengið hafi úr þjónustu K. F.
S. vegna framkomu stjórnar-
innar, hafa gjörðarbeiðendur
einkum nefnt þá Árna Jóhanns-
son, bókara og Björn Dúason,
deilda.rstjóra. Ekki hefir um-
sagnar þeirra verið leitað um
þetta atriði og því ekki unnt
neitt um það að segja.
Um 5. Ekki hafa greinar þær
um K. F. S., er birtust í Neista
og Ólafur H. Guðmundsson var
rekinn úr félaginu fyrir, verið
lagðar fram í málinu. Verður
þannig ekki séð, hversu réttlæt-
anlegur brottrekstur hans hefir
verið. En hins vegar taldi yfir-
gnæfandi meirihluti aðalfund-
arfulltrúanna 1945 brottrekstur
Ólafs ofbeldisráðstöfun eina af
hálfu meirihluta stjórnarinnar
og ógilti hann með 43 atkvæð-
um gegn 15.
Um 6. Af gögnum málsins þyk-
ir sýnt, að rekstursútkoman hjá
K. F. S. árið 1944 sé mjög léleg
og að rétt muni vera hjá gjörð-
arbeiðendum, að hún sé í raun
réttri verri en reikningar fé-
lagsins sýna, þar eð minna
hefir verið afskrifað af vöru-
birgðum en varlegt má telja.
Virðist svo af gögnum málsins,
sem reksturshalli hefði orðið á
árjnu, hefði afskriftin verið
eðlilega há. Á vörurýrnuninni
hefir engin skýring fengizt.
Bendir þetta hvorttyeggja til
þess, að hagsmuna K. F. S. hafi
ekki verið gætt sem skyldi,
hverju eða hverjum, sem um er
að kenna.
Um 7. Þegar tillaga Kristjáns
Sigurðssonar, gjörðarbeiðanda,
varðandi trúnaðarmannaval
kom fram á aðalfundinum 1944
undir 7. dagskrárlið: kosningar,
neitaði félagsformaður, sem var
fundarstjóri aðalfundarins, að
bera hana upp undir þeim dag
skrárlið og neitaði einnig Hall
dóri Kristinssyni, gjörðarbeið-
anda, að ræða hana. Vísaði hann
tillögunni undir 8. dagskrárlið:
önnur mál. Ekki verður séð, að
Kristján hafi tekið tillögu sína
aftur og verður því að aétla, að
hún hafi legið fyrir, þegar kom
áð 8. dagskrárlið, endá flutti
ISsistján sjálfur ásamt Halldóri
Kristinssyni tillögu undir þeim
dagskrárlið, er í síðari hluta
sínum fór fram á, að tillaga sú
er Kristján flutti undir 7. dag-
skrárlið og fundarstjóri hafði
þá bannað að ræða og vísað til
8. dagskrárliðs, yrði tekin til
umræðu. Þá tillögu neitaði
fundárstjöri að bera upp og gaf
fundinum heldur ekki kost á að
ræða tillögu Kristjáns, sem
hann þó hafði vísað til 8. dag-
skrárliðs. Þessi meðferð fundar-
stjóra á tillögum þessum virð-
ist ekki verða skilin á annan
hátt en þann, að hann hafi vilj
að komast hjá að láta ræða til
lögu Kristjáns og geta má þess
hér, að engin þau ákvæði sýnast
ver^ í samþykktum eða fundar-
sköpum K. F. S., er gætu valdið
því, að óheimilt hefði verið að
ræða hana og virðist því eðli
legast, að hún hefði verið rædd
undir 7. lið dagskrárinnar.
69. blað
Þau atriði önnur, er gjörðar-
beiðendur ásaka formann um
undir þessum lið, þ. e. að hann
hafi talið atkvæði einn, neitað
að skipa teljara, neitað að taka
til greina athugasemdir um
tillögur, neitað að taka ný mál
á dagskrá og loks slitið fundi,
j áður en fundargerðin væri lesin
upp, komu fram á aðalfundin-
í fyrra í mótmælum, er þau frú
Guðrún Björnsdóttir og Trausti
Reykdal létu bóka eftir sér,
þegar fundinum hefði verið
slitið. Svaraði formaður þeim,
einnig með bókun í fundargerð-
arbókina. Eru svör formanns
ekki skýr, og mótmælum þeirra
frú Guðrúnar og Trausta ekki
gerð þau skil sem skyldi.
Kveðst formaður hafa skipað
tvo tamingamenn, þegar þess
hafi veríð óskað af íulltrúum og
ágreiningur hafi veriö um at-
kvæðatalningu. Ásökuninni um
að hafa neitað að taka til greina
athugasemdir um tn.ögur svai'
ar formaður ekk'. og ásökunun
um um að hafa neitað að taka
ný mál á dagskrá og að hafa
slitið fundi áður en fundargerð-
in væri lesin, svarar fbrmaður
orðrétt á þessa leið:
„Fundarstjóri sleit fundi þeg-
ar öll mál voru afgreidd, sem
fyrir lágu, en bað jafnframt
fulltrúa að bíða meðan ritari
læsi fundargerðina. Þar sem
svo virðist, sem nokkrir van-
stiltir fundarmenn ætluðu sér
og gerðu tilraun til að lspilla
fundarfriði, var ekki hægt að
viðhafa önnur fundarsköp,
elnnvg í fullu samræmi við
framkomu einstakra fundar-
manna“.
Ekki verður af þessu svari
ráðið með vissu, hvort formað-
ur hefir leyft að taka ný mál á
dagskrá, eða hvort fundargerð
hefir verið lesin ppp X fundar-
lok, en helzt virðist þó sem svo
hafi ekki verið.
Hvort K. F. S. hefir lagt fé til
h/f. Gilslaugar eftir aðalfund-
inn 1944 verður ekki séð af
gögnum málsins. — Ekki verður
annað séð af því, sem fram hef-
ir komið í málinu, en að stjórn-
in hafi vanrækt að sjá um fram-
kvæmd þeirrar ályktunar aðal-
fundarins 1944, að samþykktir
félagsins yrðu teknar til athug-
unar í deildum þess nægilega
snemma til þess að hugsanlegar
breytingartillögur gætu legið
fyrir aðalfundinum 1945. Fyrir-
spurnarbréf það, sem gjörðar-
þolar nefna í svari sínu, varðar
ekki á neinn hátt samþykkta
breytingar og var heldur ekki
sent deildunum, heldur félags-
mönnum almennt. Bréf þetta-
sýnist hins vegar hafa verið sent
samkvæmt annari ályktun að
alfundarins, er var um það, að
félagsmönnum skyldu tvisvar á
ári sendir athugasemdamiðar,
er þeir gætu skrifað á, það sem
þeim virtist miður fara í félag-
inu.
Um 8. Samkomulag nefndra
stjórnmálafélaga, er greinir í
þessum lið, virðist aðallega hafa
verið um, að menn þeir, er fé-
lögunum fyigdu og væru félags
menn í K. F. S., skyldu standá
saman um kosningar á trúna?5-
armönnum kaupfélagsins, en frá
efni samningsins hefir ekki
verið skýrt að öðru leyti. Er ekki
ólíklegt, eftir því, sem fyrir
liggur, að stjórnarmeirihlutinn
hafi staðið að uppsöpi samn-
ingsins, enda skýrði formaður
svo frá í ræðu, er hann hélt,
þegar mál þetta var munnlega
flutt, að hann hefði verið and
vígur þessu samkomulagi og
unnið gegn því. Af þeim atburð
um, sem gerzt hafa innan K'. F.
S. síðan samkomulagi þessu var
sagt upp, virðist auðsætt, að
uppsögn þess hafi haft þau á
hrif að auka togstreituna innan
Samband ísl. smnvinnufélatia.
SAMVINNUMENN!
Fræðslu- og félagsmáladeildin hefir til sölu eftir-
talin rit um samvinnumál:
I. „íslenzk samvinnufél. hundrað ára‘L
II. „Samvinnan á ísland og íslenzkir samvinnu-
menn“.
III. Samvipnuþættir I.
IV. Hagfræði.
Ritin eru öll ódýr. Kaupið þau og fræðist um
hreyfinguna innanlands og utan.
Skinnaverksmidjan
Iðunn
framleiðir
StTUÐ SKKVN OG LEÐUR
ennfremnr
/
hina landskmmn
I ðunnarskó
Kunngjöring
Fra og med 9. september 1945 er pengesedler udstedt av Norges
Eank opphört á være lovlig betalingsmiddel og betaling med og
overdragelse av disse sedler er forbudt. Innlevering má skje til
norsk Legasjon eller Generalkonsulat innen 6. oktober 1945 led-
saget av underskrevet erklæring om nár og pá hvilken máte sedl-
erne er erhvervet. Bankers sedlersbeholdning innsendes gjennom
vedkommende lands sentralbank. Innskudd og andre tilgodehav-
ender í norske banker pr. 9. sept. 1945 má meldes til registrering
í vedkommende bank. Bankers innskudd er frifatt for registrer-
mgplikt. Alle ihendehaveribligasjoner, partialobligasjoner og
statsveksler betalbare í norske kroner skal meldes til registering
i norsk bank eller norsk autorisert fondsmegler. Alle aksjer og
andre dokumenter for rettigheter i norske selskaper skal meldes
t'il registering hos vedkommende selskap. Norske statsborgere skal
ogsá melde uterlandske verdipapirer til registreringsdirektoratet,
Oslo. Registreringspliktige bankinnskudd og verdipapirer som
ikke er meldt til registrering innen 15. november 1945 tilfaller
den norske stat. Melding til registrering má inneholde opplysn-
mg om eierens fjjlle navn og adresse, hvilken kommune han er
skattepliktig til, bankkontoens nummer og navn, for verdipapir-
ers vedkommende fullstendig spesifikasjon av disse, herunder
nummer. Eierens identitet má være bekreftet av norsk konsul
eller av bank. Skattepliktige til Norge og norske statsborgere er
videre plitétig til á inngi oppgave pá anordnet skjema over sin
íormue pr. 9. september 1945 innen 30. november 1945.
Nærmere opplysninger fáes pá de norske konsulater.
Den Kgl. norske Legasjon i Reykjavík,
den 10. September 1945.
Tvær stúlkur
vantar að Kleppjárnsreykjahæli frá 15. september
eða 1. október næstkomandi. Upplýsingar hjá for-
stöðukonunni og í skrifstofu ríkisspítalanna, sfmi
1765.
félagsins og hún þannig, a. m.
k. að því leyti, orðið því til ó-
þurftar".
Síðan segir:
„Allt það, sem nú hefir verið
skýrt frá, hafa aðiljar, og þá
sérstaklega gjörðarbeiðendur,
talið nauðsynl'egt að kæmi fram
í málinu til skýringar þeim at-
vikum, er nú verður farið að
lýsa. Og með því að fógetarétt-
urinn gat fallizt á að svo væri,
þá hefir framangreind forsaga
málsins verið rakin hér allýtar-
lega“.
Verður hermt frá næsta þætti
málsins í Tímanum áður en
langt um líður.