Tíminn - 05.10.1945, Blaðsíða 2

2
TÍMIXX, föstndaginn 5. okt. 1945
75. Mat$
Föstudmjur 5. oht.
Ný „kollsíeypa”
ÞaS var strax ljóst, þegar
íariö var inn á niöurgreiösiu-
leiöma i dýrtiðarmáiunum, aö
ekici væri um annað en ör-
þrifaiuiia bráðabirgöaráðstöf-
un að ræða. En samkomuiag
náðist þá ekki um önnur Urræoi
og nauosynlegt var að gera eitt-
hvað, eí öyrtiöaraukningin, sem
skapaðist í stjórnartið Oiafs
Tfiors, átti ekki að nöa atvinnu-
vegunum strax að fufiu. Þess
vegna var- það, sem utanpings-
stjornin íór inn á þessa öraut,
þött henni og reyndar önum,
sem aö þvi stoöu, væri það sar-
nauðugt.
A siðastl. hausti var öllum
hugsandi mönnum oröið ijost,
að þessi leiö væri óífer iengur.
Þáverandi rikisstjórnneitaöipess
vegna að íyigja henni iengur
og benti á ónnur úrræði. Bun-
aöarþing bauö íram eítirgjöí af
háiiu bænda, ef það mætti
veröa öörum stéttum til íyrir-
myndar. Framsóknaríiokkur-
inn lýsti því jafniramt ylir, að
hann tæki ekki þátt i neinni
rikisstjórn, nema hafizt væri
handa um stöðvun og niður-
færslu dýrtiðarinnar.
Við ölliun þessum aðvörun-
um var þó skotið skolleyrum.
Forsprakkar Sjáifstæðisilokks-
ins, sem í fyrstu tóku undir
þær, gerðu hina frægu „koll-
steypu“ og höíðu forustu um
myndun nýrrar ríkisstjórnar,
sem ekki mátti heyra stöðvun
og niðurfærslu neínda á nafn.
í þess stað var hafizt handa um
nýjar og víðtækar kauphækk-
anir. Jafnframt var ákveðið að
halda niðurborguninni áfram og
verja til þess meira fé en nokk-
uru sinni áður.
Til voru þeir menn í hópi
stjórnarliðsins, sem sáu hvílíkt
óráð þetta var, en fylgdust
samt með straumnum, vegna
Pilatusareðlis sins. Má þar fyrst
nefna fjármálaráðherrann, sem
lagði á það áherzlu við mörg
tækifæri, að „niðurgreiðslu-
stefnan“ væri ekki „sín stefna,“
og hann teldi „óhugsandi að
halða henni áfram,“ þótt það
yrði gert í þetta eina skipti,
þar sem ekki væri tími né ráð-
rúm til að undirbúa aðra lausn.
Fjármálaráðherrann hefir nú
haft ellefu mánuði til að undir-
búa hina nýju lausn. Því frekari
ástæðu hefði hann átt að hafa
til að breyta um stefnu, að allt,
sem gerzt hefir síðan, hefir
sannað aðvaranir Framsóknar-
manna, Búnaðarþings og utan-
þingsstjórnarinnar á síðastl.
hausti. Dýrtíðin hefir enn auk-
izt, kaupgjaldið hækkað, fram-
leiðslukostnaðurinn hækkað.
Lengur mátti það vissulega ekki
dragast að snúa við.
Bæði végna þessa og hinna
skeleggu skrifa -Mbl. undanfarn-
ar vikur, að nú yrði að snúa við,
ef ekki ætti að láta „nýsköpun-
ina drukkna í dýrtíðarfióðinu,“
munu ýmsir hafa gert sér von-
ir um, að hinar nýju ráðstafanir
myndu tákna algera stefnu-
breytingu í þessum efnum. Þess
ir menn, sem enn trúðu fjár-
málaráðherranum og Mbl., hafa
nú orðið fyrir nýjum vonbrigð-
um. Hinar nýju ráðstafanir í
dýrtíðarmálunum eru ekkert
annað en áframhald á sama
niðurgreiðslukákinu og áður,
en að sumu leyti í breyttu og
ranglátara formi.
Einu sinni enn hefir það
sannazt, hve lítið er að marka
yfirlýsingar forkólfa Sjálfstæð-
isflokksins. Enn einu sinni hafa
þeir tekið „kollsteypu" til að
geta hangið um stund í flat-
sænginni hjá kommúnistum.
Hversu lengi ætla óbreyttir liðs-
menn Sjálfstæðisllokksins að
þola slíkt framferði forustu-
manna sinna?
Rangiátar ráðstafanir
Hinar nýju ráðstafanir stjórn-
arinnar hafa ekki aðeins þann
annmarka, sem niðurgreiðslu-
leiðin hefir alltaf haft, að þær
stöðva ekki að neinu leyti vöxt
dýrtíðarinnar, þótt þær kosti
mikil fjárframlög úr ríkissjóði.
4 V t $ a ú a h (j i
E RLE N T Y FIR LIT
in í Þýzkalandi
„Áætlunarbúskapur"
kommúnista.
Þjóðviljinn skrifar nú hverja
greinina á fætur annarri um
nauðsyn þess, að bændur taki
upp „áætlunarbúskap,“ en svo
nefnir hann það, að framleiðsl-
an verði fyrst og fremst miðuð
við það, sem seljanlegt er á
hverjum tima.
Vissulega er sitt hvað rétt í
þessum skrifum Þjóðviljans, en
jafn víst er líka það, að engir
menn væru ólíklegri til að koma
á „áætlunarbúskap,“ hvort
heldur er í landbúnaðinum eða
á öðrum sviðum en kommúnist-
ar. Því til sönnunar geta menn
kynnt sér „áætlunarbúskapinn“
í byggingamálunum, síðan
kommúnistar komust til valda.
„Áætlunarbúskap" í bygginga-
málunum á vitanlega að fram-
kvæma þannig, að þær bygging-
ar hafi forgangsrétt, sem taldar
æru nauðsynlegastar, en það eru
íbúðabyggingar. í stað þess, að
nokkuð sé um slíkt hirt, er nú
unnið að alls konar öðrum bygg-
ingum, eins og t. d. skrifstofu-
og verzlunarhúsum og sumar-
bústöðum og sjálft ríkið hefir
forgönguna með ýmsum stór-
byggingum. Niðurstaðan verður
því sú, að vinnuafl og bygging-
arefni vantar til að koma upp
nauðsynlegustu íbúðabygging-
um og ekkert miðar því til að
bæta úr húsnæðisvandræðunum.
Meðan kommúnistum og fylgi-
flokkum þeirra gengur ekki bet-
ur „áætlunarbúskapurinn“ en
byggingamálin bera vott um,
ættu þeir ekki að látast vera
menn til að kenna öðrum hann.
Sízt af öllu ættu þeir að þykjast
geta kennt bændum hann, sem
hafa opnari augun fyrir nauð-
syn slíkrar skipulagningar en
flestar stéttir aðrar og hafa í
undirbúningi að leysa þetta mál
á grundvelli frjálsra samtaka.
Nú talar Mbl. ekki
um „þegnskap."
Meðan verið var að ákveða.
verðið á landbúnaðarafurðun-
um, birti Mbl. hverja greinina
á fætur annari, þar sem skorað
var á bændur að sýna „þegn-
skap“ og gera ekki kröfur um
fullt sexmannanefndarverðið.
Væri blaðið sjálfu sér sam-
kvæmt, hefði það ekki síður átt
að beina slíkum áskorunum til
sjómanna nú í tilefni af verk-
fallinu á flutningaskipunum,
þar sem sjómenn gera kröfu til
þess samkvæmt upplýsingum
Eimskipafélagsins að fá helm-
ingi hærra kaup en sexmánna-
nefndarálitið ætlar meðalbónda
nú eða um 37 þús. kr. á ári. En
það kynlega skeður, að Mbl.
minnist ekki neitt á þegnskap í
sambandi við þetta verkfall og
hefir yfirleitt forðast að minn-
ast nokkuð á verkfallið frá eigin
brjósti.
Þessi ólíka afstaða Mbl. til
sexmannanefndarverðsins og
sjómannaverkfallsins mætti
vera bænS*-ín góður leiðarvísir
um ólíka af.stöðu Sjálfstæðis-
flokksins til þeirra og annarra
stétta.
„Sannvirðl"
Jóns Pálmasonar,
í seinasta þriðjudagsblaði
Mbl. birtist grein eftir Jón
Pálmason, þar sem hann lýkur
lofsorði á allar gerðir ríkis-
stjórnarinnar i verðlagsmálun-
um og þá ekki sízt á þær ráð-
stafanir hennar að draga úr
kjötneyzlunni innanlands. í
grein sinni margtuggast Jón m.
a. á því, að sannvirði sé nú á
landbúnaðarvörunum. Þetta
„sannvirði“ er fólgið í því, að
bændur fá 12.5 aurum minna
fyrir mjólkurlíterinn og 2.80
fyrir kjötkg. en þeim ber sam-
kvæmt sexmannanefndarálitinu.
Er hægt að sanna bænda-
kvíslingseðlið betur en með því
að kalla slíkt verð „sannvirði?“
Kengálumaður íhalðsins
dreginn úr skúmaskotinu.
Höfundur „hundaþúfu" og
„Kengálu" greinanna í Mbl.
hefir nú ekki getað dulizt leng-
ur, enda hafði „Dagur“ ljóstrað
upp hver hann var. í seinasta
miðvikudagsblaði Mbl. gengst
Páll Kolka við því, að hafa skrif-
að greinar þessar og dreitir jafn-
framt úr sér hvers konar sví-
virðingum og óþverra í hefnd-
arskyni fyrir afhjúpunina. Þarf
nú engan að undra lengur naz-
istaeinkennin á greinum þess-
um, því að Páll hefir verið ofsa-
fyllsti nazisti landsins og m. a.
gengið svo langt að hóta að
misnota læknisstöðu sína í póli-
tískum tilgangi og sett hótun-
ina fram með þeim hætti, að
ekki var unnt að skilja hana,
nema á eina leið. Sýnir það bezt
hina málefnalegu eymd Sjálf-
stæðisfiokksins; sem þykist vera
lýðræðisílokkur, að hann skuli
teíla fram til málsvarnar fyrir
sig illræmdasta nazista, sem
heiðvirðir menn telja fyrir neð-
an virðingu sína að eiga orða-
stað við. Þær málsbætur heíir
þó flokkurinn, að hann reyndi
í lengstu lög að grimukiæða
þennan „riddara" sinn, en á því
sést, að honum hefir hrosið hug-
ur við að þiggja liðveizlu hans
opinberlega.
Það er vitanlega fyrir neðan
virðingu Framsóknarmanna að
fara að svara þessum ofstækis-
brjálaða nazista frá orði til orðs.
Forkólfar nazistahreyfingarinn-
ar hér ógnuðu foringjúm Fram-
sóknarmanna með aftökum á
sínum tima og höfðu þá á
„svörtum lista“ hjá sér. Fram-
sóknarflokkurinn hefir stórum
aukið fylgi sitt síðan, en íslenzka
nazistahreyfingin er liðin undir
lok. Framsóknarflokkurinn mun
halda áfram að vaxa, en níð-
skrif Kengáluriddarans munu
fara í sömu gröfina og „hreyf-
ing“ hans.
Hyggindi'
nýbyggingarráðs.
Formaður nýbyggingarráðs,
Jóhann Jósefsson, lýsir því ný-
lega yfir í Mbl., að hann telji
verðið mjög óhagstætt á bátum
þeim, sem nú sé verið að smíða
í Svíþjóð að undirlagi fyrrv.
ríkisstjórnar.
Þetta mun mörgum þykja
næsta kynlegt, þar sem nýbygg-
ingaráð hefir alteg nýlega
gengið frá samningum um smíði
innanlands á 30 bátum, sem
verða tiltölulega miklu dýrari
en Svíþjóðarbátarnir.
(Framhald á 7. siðu)
Snemma 1 september birti
enska blaðið „News Cronicle“
grein eftir fréttaritara sinn í
Berlín. Hann lýsir þar þeirri
skoðun sinni, að hér eftir munu
Bandamenn ekki geta komið í
veg fyrir, að hundruð þúsundir
Þjóðverja deyi úr hungri og
kulda næsta vetjir. Þetta sé yf-
irvöldum Bandamanna líka
ljóst, því "að þau hafi þegar
skipað þýzku borgarstjórunum
að sjá um, að- gerðar verði nógu
margar grafir strax i haust, svo
að hægt verði að koma líkum
strax í jörðina. Líkkistur verða
ekki notaðar, þar sem slíkt þyk-
ir ofmikil timbureyðsla.
Það var strax ljóst í vor, að
mikil neyð myndi verða í Þýzka-
landi næsta vetur. Flestir at-
vinnuvegir landsins voru í kalda
koli og miljónir manna vantaði
húsnæði, þar sem loftárásir
Bandamanna höfðu lagt flestar
borgir landsins meira og minna
í rúst. Á hernámssvæðum
Bandamanna og Breta voru
örðugleikarnir enn meiri af
þeirri ástæðu, að þangað höfðu
leitað miljónir flóttamanna úr
héruðum þeim, er Rússar höfðu
hernumið.
" Um skeið leit því út fyrir, að
ástandið myndi verða betra á
hernámssvæði Rússa. Þetta hef-
ir hins vegar breyzt seinustu
mánuðina, og er ástandið nú
langverst þar. Þessu valda ýms-
ar ástæður, en sú er þó veiga-
mest, að þangað hefir streymt
fjöldi flóttamanna. Pólverjar
hafa hrakið í burtu nær alla
Þjóðverja, sem voru eftir á
hernámssvæði þeirra (þ. e.
nokkrum hluta Austur-Prúss-
lands, Pommern, Slesíu og
nokkrum hluta Brandenburg),
og Tékkar hafa hrakið Þjóð-
verja burtu úr Sudetahéruðun-
um. Þetta flóttafólk hefir leitað
sér hælis á hernámssvæði Rússa,
þar sem Bretar og Bandaríkja-
menn hafa stöðvað allan flótta-
mannastraum inn á hernáms-
svæði þeirra. Bæði er það, að
þeir geta ekki tekið á móti
fleiri flóttamönnum og- þeim
mun það ekki heldur leyfilegt
samkvæmt samningunum við
Rússa.
Kjör þessa flóttafólks eru
vitanlega hin hörniulegustu. í
ávarpi til brezks almennings um
þessi mál, sem nýlega var birt
frá biskupinum í Chichester og
fleiri málsmetandi Bretum, er
frá því sagt, að margt,af þessu
fólki hafi aðeins fengið 30 mín.
frest til að yfirgefa heimili
sín og það hafi hvorki getað
tekið með' sér vistir eða aðrar
nauðsynjar.þarsem þvi hafi ekki
verið séð fyrir neinum flutn-
ingatækjum. Meirihluti þessa
fólks eru gamalmenni, konur og
börn. Þetta fólk héfir ráfað um
veginn stefnulaust, hælislaust
og matarlítið. Margt barna og
gamalmenna hefir dáið í þess-
um hrakningum. Margir stefna
för sinni til Berlínar og höfðu
um 600 þús. flóttamanna kom-
ið þangað T lok júlímánaðar.
Fyrý-- alllöngu var flóttafólki
bannað að koma þangað. Tölu
flóttafólksins veit enginn ná-
kvæmlega, en gizkað er á, að 8
milj. flótCamanna séu nú á her-
námssvæði Rússa, en alls sé
tala flóttamannanna um 13
milj. í lok áðurnefnds ávarps
segir, að það sé ósamrýmanlegt
siðgæðishugsjónum brezku þjóð
arinnar að láta börn verða
hungurmorða, þótt þau heyri
til óvinaþjóð, og er því skorað
á brezkan almenning að bjóð-
ast til’að minnka enn matar-
skammtinn, svo að hægt verði
að veita Þjóðverjum hjálp.
Enska blaðið „The Economist“
gerir þessi mál að umtalsefni
15. f. m. Það segir, að Þjóðverj-
ar séu ekki aðeins hraktir úr
Sudetahéruðunum og þýzku hér-
uðunum, sem Pólverjar hafa
hernumið, heldur éinnig frá
Rússlandi, Póllandi og Balkan-
löndunum. Kjör flóttafólksins
séu vitanlega hin hörmulegustu
og margt barna og gamalmenna
hafi látizt af vosbúðinni. Blaðið
segir, að Þjóðverjar hafi vissu-
lega unnið til refsingar, en
samt ekki til slíks mannúðar-
leysis og þeir séu beittir í þess-
um efnum. Ef Pólverjar og
Tékkar vilja sýna, segir blaðið
að lokum, að þeir séu á hærra
menningarstigi en nazistar,
(Framhald á 7. síðu)
Þær aðeins afstýra hruninu í
bili. Til viðbótar hafa þær svo
þá ókosti, að þær draga úr
neyzlu þeirrar vöru, sem er al-
menningi einna nauðsynlegust,
og skapa misrétti milli þegn-
anna, en hvorugt þetta gerði
fyrri niðurgreiðsluaðferðin.
Einn ljósasti blettur verðbólg-
unnar á striðsárunum hefir ver-
ið sá, að sala á landbúnaðar-
vörum innanlands hefir auk-
izt mjög mikið. Kaupstaðabúar
hafa nota,ð rýmri fjárráð sín
til að auka kaup á mjólk og
kjöti, enda hafa þeir ekki getað
bætt lífsviðurværi sitt betur á
annan hátt. Af öllum þeim
breytingum, sem hafa orðið á
stríðsárunum, er þetta sú breyt-
ing, sem sízt ætti að hverfa
aftur, og valdhafarnir hefðu því
átt að gera sitt ítrasta til að
gera varanlega. Gildir það jafnt
um hagsmuni ney tenda og bænda.
Sú ráðstöfun stjórnarinnar að
greiða ekki styrk til kaupa á
meira kjötmagni en 40 kg. á
mann, verður vitanlega til þess
að draga úr kjötneyzlunni. Er
þetta mjög augljóst, þegar þess
er gætt, að kjötneyzlan mun
hafa verið nálægt 60 kg. á mann
á síðasta söluári. Sérstaklega
mun þetta draga úr kjötneyzlnni
hjá þeim, sem lægst eru laun-
aðir. Ráðstöfun þessi bitnar því
jöfnum höndum á bændum með
samdrætti kjötframleiðslunnar
og láglaunafólki, sem ekki getur
keypt jafnmikið kjöt og áður.
Sú ráðstöfun stjórnarinnar að
undanþiggja ýmsa menn kjöt-
styrknum verður einnig til að
draga úr kjötneyzlunni, auk
þess, sem hún skapar misrétti
milli þegnanna, þar sem sundur-
greiningin fer ekki að neinu
leyti eftir efnahag eða öðrum
eðlilegum forsendum. Þeir at-
vinnurekendur, sem hafa hluta-
félagsform á rekstri sínum, fá
t. d. styrkinn, þar sem þeir starfa
í orði kveðnu sem launþegar
við fyrirtækin. Hins vegar fá
atvinnurekendur, sem hafa
einkarekstur, engan styrk.
Þannig munu t. d. nær allir
stórútgerðarmennirnir og heild-
salarnir fá styrkinn en hins
vegar verða margir smáútvegs-
menn, smáiðnrekendur og smá-
kaupmenn sviptir honum!
Kaupstaðamenn, sem ýmsir
eiga nokkrar kindur, eru sviptir
styrknum, þótt kjötframleiðsla
þeirra fullnægi ekki neyzluþörf
þeirra. FÍeira mætti nefna, sem
sýnir, hve sundurgreining þessi
er gerð af algeru handahófi, og
hve stórlega hún mismunar
mönnúm, án nokkurra réttlæt-
anlegra ástæðna.
Tilgangur stjórnarinnar með
þessum ráðstöfunum er vitan-
lega sá, að spara útgjöld ríkis-
sjóðs og skal sá tilgangur ekki
lastaður út af fyrir sig. En hitt
er fullkomlega fordæmanlegt að
byrja þennan sparnað með þeim
hætti að rýra hlut bænda með
samdrætti kjötsölunnar og hlut
láglaunafólks með því að géra
því erfiðara fyrir að afla sér
neyzluvöru, sem því er einna
nauðsynlegust. Þeim mun for-
dæmanlegra er þetta, þegar þess
er gætt, að stjórnin gerir ekk-
ert til að draga úr milliliða-
okrinu eða til að þyngja byrðar
á stríðsgróðamönnum á sama
tíma.
Það hefði vissulega einhvern-
tíma sungið í tálknum kommún-
ista og jafnaðarmanna, ef hlut-
ur láglaunafólks hefði þannig
verið rýrður á sama tími og
stórgróðamennirnir hefðu fengið
að halda öllu sínu. En nú vinna
forkólfar þessara flokka það til
fyrir ýms persónuleg fríðindi að
styðja slíkar ráðstafanir. Hitt
er svo annað mál, hvort óbreytt-
ir liðsmenn þeirra vilja sætta
sig við þær og þá jafnframt
skapa þá hefð, að vasar þeirra
en ekki pyngjur stórgróðavalds-
ins verði þær „músaholur,“ sem
stjórnin leitar í, þegar hún er að
gera dýrtíðarráðstafanir sínar.
Vísir skýrði frá þvi fyrir nokkru, að
Nýbyggingarráð hefði samið frumv.,
þar sem gert væri ráð fyrir, að Lands-
bankinn lánaði Fiskveiðasjóði 100
milj. króna kr. með 1 %% vöxtum, en
Fiskveiðasjóður (bankastjórn Útvegs-
bankans) lánaði síðan þetta fé til
skipakaupa með 2% % vöxtum og
mættu lánin nema allt að % hlutum
af andvirði skipanna. Vísir gagnrýndi
þessa fyrirætlun, og birti Jóhann Þ.
Jósefsson alllangt andsvar í Mbl. í
svargrein til Jóhanns í Vísi 29. f. m.
segir svo:
„Ef Vísir hefir sett fram gagn-
rýni í sambandi við framkvæmdir
rikisstjórnarinnar eða aðgerðir
í ijýsköpuninni, hefir af sumum
verið stutt á þá strengi, að slíkt
sé hin mesta óhæfa af blaði, sem
telji sig fylgjandi Sjálfstæðis-
flokknum. Slík ásökun hæfir ekki
vel greindum og víðsýnum mönnum.
Þeir, sem slikt mæla gefa í skyn, að
frjáls gagnrýni sé dauðasynd og
blöðin eigi að vera skoðanalaus
vinnuhjú flokksstjórnarinnar er
segi já og amen þegar þess er ósk-
að. Slíkt skoðanafrelsi er ekki í
samræmi við hugmyndir Sjálfstæð-
ismanna um lýðræði. Vísir telur
sig ekki brjóta nein grundvallar-
atriði í stefnuskrá Sjálfstæðis-
flokksins, þótt hann haldi uppi
gagnrýni á gerðum Nýbyggingar-
ráðs.
Vísir hélt því fram, að kommún-
istar væru öllu ráðandi í Nýbygg-
ingarráði. Yfirmaður ráðsins mun
vera atvinnumálaráðherra eða að
mestu ráðandi um framkvæmdir
þess og stefnu. Enda kemúr það
greinilega fram i sambandi við á-
kvörðun um skipasmíðarnnar hér
innanlands, þegar samið var um
smíði á 31 bát fyrir verð, sem er
helmingi hærra en útgerðin getur
staðið undir, eins og nú er komið.
Óskiljanlegt er að varfærnir og
reyndir menn í Nýbyggingarráði
hafi stofnað til slíkra kaupa, ef
þeir hefðu mátt úm það ráða.
Og nú komum við einmitt að
höfuðatriðinu í sambandi við til-
lögur Nýbyggingarráðs um eflingu
Fiskveiðasjóðs. Sjóðurinn á að taka
að láni 100 millj. kr. hjá Lands-
bankanum, með ábyrgð ríkissjóðs.
Þessa miklu fúlgu á svo sjóðurinn
að lána út aftur með því að veita
lán, sem nemur 75% af byggingar-
kostnaði þeirra skiþa, sem nú er
verið að byggja. Öll skipin eru dýr,
sum fram úr hófi. Ef sjóðurinn
veitir 75% út á skipin, þá er lík-
legt að lánin nemi miklu hærri
fjárhæð en hægt verður að selja
skipin fyrir eftir 2—3 ár. Ef kaup-
endur skipanna geta ekki risið und-
ir lánunum, verður sjóðurinn að
taka við skipunum og endurselja
þau. Árangurinn yrði að líkindum
sá, að sjóðurinn ætti hvergi nærri
fyrir skuldum pg yrði þrotabú í
höndum ríkissjóðs.
Það er þetta, sem getur gerzt, ef
tillögur Nýbyggingarráðs ná fram
að ganga, eins og nú standa sakir,
meðan verðlagið er í hámarki. Það
væri ekki verið að efla sjóðinn, með
því að gera slíkar ráðstafanir nú.
Það væri verið að grafa undan
honum stoðirnar og skapa ríkis-
sjóði milljónatöp. Þess vegna væri
það glæfraleg ráðstöfun nú, að fara
að tillögum Nýbyggingarráðs með
því að afhenda Fiskveiðasjóði 100
millj. kr. og skylda hann svo til að
lána þær gegn veði, sem hlýtur að
falla stórlega í verði áður en langt
um líður.
En marga hlýtur að furða á, að
grípa þurfi til svona róttækra ráð-
stafana, að lána 75% af byggingar-
verði til þess að skipin verði keypt.
Hvers vegna koma ekki þeir, sem
hafa grætt stórfé á ófriðarárunum
og leggja fram fé til að kaupa skip?
Hvers vegna þarf að láta ríkissjóð
ábyrgjast því nær allt andvirðið?
Er það af því að einkaframtakinu
finnst ótryggur grundvöllurinn,
sem staðið er á? Er það að því að
tekið er fram fyrir hendurnar á
einstaklingnum í hvívetna?
Þeir, sem sjálfir hafa staðið í
athafnalífi, ættu að muna það, að
nauðsynlegt er að búa svo að einka
framtakinu að það vilji starfa.
Auðvelt er að svipta menn allri
hvöt til framkvæmda. Það er hægt
með því, að ríkið taki sífeút fram
fyrir hendur þeirra. Það er hægt
með verðbólgu, sem skapar ugg og
óvissu um framtíðina. Það er hægt
með sköttum, sem hirða allan af-
, rakstur framkvæmdanna. En þeg-
ar svo er komið verður hjólunum
ekki snúið í gang eingöngu með
miklum lánum og lágum ýöxtum.
Þeir, sem vilja efla útgerðina,
ættu fyrst að stuðla að því að hún
gæti starfað við heilbrigð skilyrði.
Þegar það er fengið, er gott að
efla Fiskveiðasjóð, jafnvel með
stórum lánum. Útlán sjóðsins, sem
byggjast á lánsfé, ættu að vera
miðuð við skynsamlegt öryggi, svo
að sjóðurinn verði ekki gerður
gjaldþrota.Aftur á móti mætti
hugsa sér, að sjóðurinn gæti lánað
fé (eða það sem ríkissjóður legði
til) sem áhættufé með lægri veð-
rétti, til þess að hjálpa mönnum
við skipakaupin þegar þess væri
talin þörf.Með þessu móti mætti
halda starfsemi sjóðsins á heil-
brigðum .grundvelli.
Það er ekki vandalaust hlutverk,
að „nýskapa" heilt þjóðfélag. Það
er vandasamt verk fyrir fimm
menn, sem ekki hafa allir velt stóru
hlassi það sem af er ævinni. Þess
vegna er ekki kynlegt, þótt margir
spái því um Nýbyggingarráð, að
ekki muni ættjörðin frelsast þar.“
Vissulega er margt athyglisvert í
þessum athugasemdum Visis. Sú spurn-
ing hans er þó ekki sízt athyglisverð,
hvers vegna þeir, sem hafa grætt stór-
fé á stríðsárunum, séu ekki látnir
leggja fram fé sitt til skipakaupa í
stað þess að velta nær allri ábyrgð-
innni og áhættunni yfir á ríkið.