Tíminn - 02.11.1945, Blaðsíða 1

I
RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
í ÚTGEFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN
{ Símar 2353 og 4373
\ PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
(
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 94(1
Simar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A
Simf 2323
29. árg.
Reykjavík, föstudaginn 2. nóv. 1945
83. blað
Tvö stærstu togarafélögin hafa
aðeins pantað einn togara hvort
Óvíst um togarakaup Reykjavíkurbæjar
Við'aðra umræðu um bráðabirgðalög stjórnarinnar um togara-
kaup ríkisins var upplýst, að tvö stærstu togarafélögin í Reykja-
vík, Kveldúlfur og Alliance, hefðu ekki sótt til Nýbyggingaráðs
nema um einn togara hvert. Bendir þetta vissulega ekki tii, að
þeir, sem eiga að vera kunnugastir þessum málum, hafi mikinn
áhuga fyrir togarakaupum á þessum tímum. Þessi félög hefðu
þó átt að hafa sérstakan áhuga fyrir endurnýjun togaraflotans,
þar sem þau hafa ýmist selt eða misst flest skip sín á stríðs-
árunum. •
Osannindum
mðtmæit
í blaðinu Ófeigur, sem út kom
i þessari viku, stendur þessi
klausa:
„Lenti formaður Búnaðarfél.
ísl. hvað eftir annað í allerfiðum
skiptum við bændur í Kjalar-
nesþingi, í Borgarfirði og Döl-
um út af stéttarsamtökunum.
Að lokum þótti Bjarna Ásgeirs-
syni þessar aðgerðir bænda svo
nærgöngularBúnaðarfélaginu.að
hann mælti á almannafæri þessi
eftirminnilegu orð: Getur maður
þá hvergi verið í friði fyrir þess-
um andskotans bændasamtök-
um?“
Vegna þeirra, sém kynnu að
taka blaðið og ummæli þess al-
varlega, ef eijghverjir eru, þykir
mér rétt að lýsa nú þegar yfir
því, að frásögn þessi er uppspuni
frá rótum.
Bjarni Ásgeirsson.
or ð
Nýjustu íslendingablöð frá
Winnipeg skýra frá þvi, að
stúlka af íslenzkum ættum
hafi fyrir skömmu verið myrt
af. 19 ára, gömlum sjóliða í Chi-
cago í Bandaríkjunum.
Stúlka þessi var 28 ára að
aldri og var dóttir Ingvars Gísla-
sonar og konu hans, en þau
hjón áttu lengi heima í Reykja-
víkurbyggð við Manitobavatn.
Sigríður heitin hafði dvalið all-
lengi í Chicago og unnið þar í
lyfjabúð.
Önnur umræða um togara-
kaupalögin fór fram í neðri
deild í fyrradag. Fjárhagsnefnd
deildarinnar hafði klofnað um
málið og skilaði Skúli Guð-
mundsson séráliti og' tillögum
(sjá 3. siðu). Talsverðar umræð-
ur urðu um frv. milli Skúla
Guðmundssonar og forsætisráð-
herra.
í framsöguræðu sinni lagði
Skúli sérstaka áherzlu á, að
stjórnin hefði átt að vinna að
þvi að fá kaupendur að skipun-
um áður en endanlega var sam-
ið um smíði þeirra. Hefði stjórn-
in m. a. mátt telja þetta nauð-
synlega varúð af þeirri ástæðu,
að tvö stærstu útgerðarfélögin
í Rvík (Kveldúlfur og Alliance)
hefðu aðeins pantað einn togara
hvort hjá Nýbyggingarráði og
benti það til, að þeir, sem hafa
ættu mesta reynslu í þessum
málum, teldu ekki hyggilegt að
ráðast í stórfelld skipakaup á
þessum tímum. Þá beindi Skúli
þeirri fyrirspurn til forssétisráð-
herra, hvort tryggt væri, að
bæjarstjórn Reykjavíkur ætlaði
að kaupa 20 af þeim 30 togur-
um, sem búið væri að semja uöi
smíði á, eins og hún hefði sótt
um til Nýbyggingaráðs. Pöntun
bæjarstjórnarinnar hafði þó ver-
ið bundin því skilyrði, að teikn-
ingar af skipunum yrðu sam-
þykktar af henni. Það skipti
vitanlega miklu máli fyrir rík-
issjóð, ef staðið yrði við þessa
umsókn, því að þá væri alltaf
tryggður kaupandi að 20 togur-
um, enda þótt horfur væru á,
að bæjarstjórnin sjálf þyrfti þá
að annast útgerð 11—12 togara,
þar sem einkafýrirtæki og ein-
staklingar í Reykjavík hefðu enn
ekki sótt um nema 8—9 togara.
(Framhald á 8. síðu)
Landbúnaðarnefnd nl þrí-
klofin um búnaðarráðslögin
V • .\ ( '
Barði Guðmuitdssoit ncitar að greiða
atkvæði með lögunum
Þau tíffindi hafa gerzt í landbúnaffarnefnd neðri deild-
ar, aff nefndin hefir þríklofnaff um búnaffarráffslögin.
Bjarni Ásgeirsson og Jón á Reynistaff hafa lýst sig and-
víga lögunum og vilja fella þau. Barffi Guffmundsson hefir
einnig lýst sig andvígan lögunum, en telur sig þó ekki
geta greitt atkvæffi gegn þeim, þar sem hann sé stuffn-
ingsmaffur stjórnarinnar. Mun hann því sitja hjá viff at-
kvæffagreiffsluna um þau. Jón Pálmason og fulltrúi kom-
múnista í nefndinni hafa hins vegar lýst eindregnu fylgi
viff lögin og telja þau réttarbót fyrir bændur! .
Framkoma Barffa Guffmundssonar sýnir bezt, að allir
sæmilegir menn hafa andúff á þessari lagasetningu, svo
ranglát er hún og ósvífin. Hins vegar vilja sumir þeirra
enn ekki snúast til beinnar andstöðu viff þau af þægff
viff ríkisstjórnina. Fyrir bændur gildir þaff nú aff herffa af
kappi baráttuna gegn lögunum og láta ekkert tækifæri
ónotaff til aff mótmæla þeim. Því fyrr munu bætast í hóp-
inn þeir menn, sem viffurkenna aff lögin séu rangindi ein,
en hafa þó ekki enn snúizt til fullrar andstöffu gegn þeim.
Frumvarp um aukin fjárráð og víðtækara
starfssvið Ræktunarsjóðs Islands
Ætlazt er til, að sjóðurinn geti veitt lán
til smá-rafvirkjana, mjólkurvinnsiustiiðva,
viðgerðarverkstæða, þvottahúsa og fleiri
starfsemi í þágu landbúnaðarins
De Gaulle fagnab í Brussei
Tveir þingmenn Framsóknarflokksins, Páll Zophóníasson og
Skúli Guffmundsson, hafa nýlega lagt fram í efri deild frv. um
vífftækar breytingar á lögunum um Ræktunarsjóff íslands. Er í
frumvarpinu gert ráð fyrir þremur meginbreytingum, þ. e. aukn-
um fjárráffum sjóðsins, auknu starfssviffi hans og vaxtalækkun.
Frumvarpið er flutt aff tilhlutun Framsóknarflokksins.
De GauIIe fór nýlega í opinbera helmsókn til Brussel. Mynd þessi var
tekin, þegar han ók þar um göturnar og var fagnaö af miklum mannfjölda.
Erindi de Gaullc til Brussel mun hafa verið það, að fá Belgíumcnn til að
styðja hugmynd hans um bandalag Vestur-Evrópuríkja.
Þriðja heildsalamálið
tekið til dóms
Ölöglegur ágóði nani
270 þiís. kr.
Sakadómarinn í Reykjavík
sendi dómsmálaráðuneytinu
hinn 16. þ. m. útskVift af rétj;ar-
rannsókn í verðlagsbrotamáli
heildverzlunarinnar Sverrir
Bernhöft h. f., ásamt fullnaðar-
skýrslu hins löggilta endurskoð-
anda, Ragnars Ólafssonar,
hæstaréttarlögmanns, ■ er falin
hafði verið rannsókn á verð-
lagningu hlutafélágsins. Sám-
kvæmt þeirri skýrslu nemur
hin ólöglega álagning hlutafé-
lagsins kr. 270.191.19.
Dómsmálaráðuneytið hefir
hinn 29. þ. m. lagt fyrir saka-
dómara að ljúka rannsókn máls
þessa og höfða síðan mál gegn
framkvæmdastjóra og stjórn-
endum félagsins fyrir brot gegn
verðlagslöggjöfinni, gjaldeyris-
löggjöfinni og XV. kafla hegn-
ingarlaganna, svo og til upp-
töku á hinni ólöglegu álagn-
ingu. (Samkv. fréttatilkynningu
frá dómsmálaráðuneytinu).
Afhending sænsku
bátanna tefst enn
Það er nú komið á daginn,
að afhending bátanna, sem
smíðaðir hafa verið fyrir íslend-
inga í Svíþjóð, muni dragast um
nokkurn tíma. Upphaflega var
von til þéss, að nokkrir bátanna
kæmu hingað ekki síðar en á
síðastl. sumri. Þessi von brást
vegna verkfalls málmiðnaðar-
manna í Svíþjóð síðastl. vetur.
(Framhald á 8. síðu)
Fundahöld Fram-
sóknarflokksins
\
Framsóknarflokkurinn efndi
til fjögurra funda í Árnessýslu
um seinustu helgi. Fundirnir
voru fyrir Framsóknarmenn og
gesti þeirra. Yfirleitt voru
fundirnir sæmilega sóttir og
spmir þeirra ágætlega.
Fundirnir voru haldnir í
Hveragerði, á Skeggjastöðum,
Minni-Borg og Brautarholti. í
Hveragerði mættu af hálfu
flokksins Jörundur Brynjólfs-
son og Halldór Kristjánsson, á
Skeggjastöðum Páll Zophónías-
son og Halldór kristjánsson, á
Minni-Borg Jörundur Brynjólfs-
son og Steingrímur Steinþórs-
son og í Brautarhoiy Eysteinn
Jónsson og Páll Þorsteinsson.
Á öllum fundununj kom fram
mikill áhugi fyrir baráttu
Framsóknarflokksins og ein-
dregin andúð gegn gerræðis-
verkum ríkisstjórnarinnar í
landbúnaðarmálunum.-
Um næstu helgi hefir Fram-
sóknarflokkurinny boðað til
tveggja funda í vestur-Skafta-
fellssýslu og þriggja funda í
Rangárvallasýslu.
Samið nm smíði
tveggja dieseltogara
Forsætisráðherra skýrði frá
því í neðri deild í fyrradag, að
ríkisstj órnin hefði . samið um
smíði tveggja dieseltogara i
Bretlandi. Verða þeir aðeins
minni en togarar þeir, sem
stjórnin hefir áður samið um
smíði á, en 5 þús. sterl.pd. ó-
dýrari. Togararnir eiga að vera
tilbúnir á árinu 1948.
Hefir stjórnin þá alls samið
um smíði 30 togara í Bretlandi.
Aukiai íjárráð sjjóös-
Ins.
Fyrsta meginbreyting frv. er
um aukin fjárráð sjóðsins. Sam-
kvæmt því leggur ríkLssjóður
eina milj. kr. í sjóðinn árlega
næstu fimm árin og badtist sú
upphæð við höfuðstólinn. Hþf-
uðstóll sjóðsins var um seinustu
áramót kr. 3.793.159.89 og þar
að auki varasjóður, sem nam
kr. 512.811.10. Fyrri ákvæði lag-
anna um útgáfu jarðræktar-
bréfa haldast óbreytt, en vaxta-
bréf í umferð mega aldrei nema
meira en sexfaldri upphæð höf-
uðstóls Ræktunarsjóðs.
Öamkvæmt frv. verður höfuð-
stóll Ræktunarsjóðs þannig
aukinn um meira en helming
og mun það vitanlega gera
sjóðnum mögulegtÆið auka stór-
lega lánastarfsemi sína.
Aukið verksvið.
Samkvæmt núgildandi lögum
má Ræktunársjóður eingöngu
lána fé til jarðræktar og húsa-
gerðar á býlum 'í sveitum. Sam-
kvæmt frv. á sjóðurinn að halda
áfram að lána til þessara fram-
kvæmda, þó ekki til ibúðarhúsa,
því að flutt er annað frv. um
eflingu Byggingar og lánd-
! námssjóðs, svo að 'hann verði
i einfær um að sinna því verk-
j efni. Ennfremur má sjóðurinn
| nú lána fé til margvíslegrar
ístarfsemi annarar í þágu land-
j búnaðarins eða eins og segir í
i eftirfarandi grein frv.:
| „Fé ræktunarsjóðs má ein-
; göngu lána til jarðræktar og
húsagerðar á býlum í sveitum
(þó . ekki til íbúðarhúsa), raf-
stöffva og annarra mannvirkja
| í þágu landbúnaffarins, svo sem
mjólkurvinnslustöffva, kjöt-
frystihúsa., ullarverksmiffja,
skinnaverksmiðja, þvottahúsa
og viffgerffarstöðva landbúnaff-
arverkfæra, ennfremur til kaupa
á vélum, sem notaffar eru viff
landbúnað.
Lán til húsagerðar á sveita-
býlum má veita til peningshúsa
og geymsluhúsa úr vönduðu
efni, er samsvarar jörðinni sem
bændabýli að stærð og verði, en
venjulega skal þess krafizt, að
jarðabætur séu áður gerðar á
býlinu, eftir því sem stjórn
Ræktunarsjóðs telur hæfilegt“.
Lán tjil vélakaupa mega nema
allt að % kostnaðarverðs.
f Telja má víst, að nauðsynlegt
verði á næstunni að reisa mörg
iðnfyrirtæki í þágu landbúnað-
arins, t. d. mjólkurvinnslu-
stöðvar, viðgerðarstöðvar, ullar-
verksmiðjur og þvottahús, og
ætti það að greiða fyrir þessum
framkvæmdum, ef hægt verður
að fá lán til þeirra úr Ræktun-
sjóðí.
Lækknn v;ixta.
Þriðja aðalbreyting frv. er um
lækkun vaxta. Nú eru vextir á
(Framhald á 8. síðu)
Ekkert samkomu-
lag í kaupdeilunni
Sáttatilraunir nefndarinnar,
\sem ríkisstjórnin skipaði til að
koma á sáttum i kaupdeilunni
á verzlunarskipunum, hafa enn
ekki borið neinn árangur. Tjón-
ið og óþægindin af verkfallinu
verða þó tilfinnanlegri með
hverjum degi, sem líður. Á ýms-
um stöðum úti á landi er farið
að bcra á vöruþurrð, og auk
þess, scm það getur orðið mjög
bagalegt, ef menn geta ekki
byrgt sig upp fyrir veturinn.
Fyrir flest viðskipti, sem bund-
in eru við strandflutninga, er
verkfallið þegar orðið mjög
þungbært.
Það hlýtur að verða krafa alls
almennings, sem á við þessar
búsifjar að búa, að ríkisstjórn-
in, sem taldi sig hafa vald og
möguieika til að lofa vinnufriði,
dragi það ekki lengur að sýna
til fullnustu hvers hún er megn-
ug til að standa við þetta loforð
sitt. Það er vissulega kominn
tími til þess, að stjórnin sýni
það í verki, að þetta loforð
hcnnar hafi verið meira en
blekkingin helber.
Afnám ákvæðanna
um
Frv. Bjarna Ásgeirs-
sonar
BjarnhÁsgeirsson hefir ný-
lega lagt fram í neffri deild
frv. um afnám 17. greinar
jarffræktarlaganna (fylgifjár-
ákvæðiff) og um afnám hliff-
stæðs ákvæffis í lögunum um
byggingar- og landnámssjóff.
Frv. þetta er flutt samkvæmt
ákvörffun seinasta búnaffar-
þings.
í greinargerff fyrir frv. 'segir
svo:
„Á síðasta búnaðalrþingi var
samþykkt svohljóðandi ályktun
varðandi 17. gr. jaðræktarlag-
annk og hliðstæð ákvæði í lög-
um um byggingar- og landnáms-
sjóð:
„Búnaðarþing lýsir yfir því,
að það telur, að 17. gr. jarð-
ræktarlaganna og hliðstæð á-
kvæði í lögum um byggingar-
og landnámssjóð, frá 9. okt.
1941, nái ekki þéim tilgangi að
koma i veg fyrir óeðlilega
verðhækkun jarða, og leggur því
til, að þessi ákvæði verði numin
úr lögum. Jafnfrapit ályktar
búnaðarþing að kjósa þriggja
manna nefnd til þes að gera til-
lögur um löggjöf, er miði að því
að hindra varhugaverða verð-
hækkun á jörðum og ennfrem-
ur lóðum og lendum í kaupstöð-
um, kauptúnum og í öðru þétt-
býli.“
Nefnd sú, ér um getur 1 seinni
(Framhald á 8. síðu)