Tíminn - 02.11.1945, Blaðsíða 6

6
TlMOinV, föstmlaglim 2. nóv. 1945
83. blað
ÁTTRÆÐUR:
Jón Samúelsson
bóndt á Hofsstöðum I Álftaneshreppi.
Áttræður' varð 20. október
•bændaöldungurinn Jón Samú-
elsaon, bóndi á Hofsstöðum í
Álftaneshreppi í Mýrasýslu.
Fæddur er Jón í Knarrarnesi 20.
október 1865. •Misserisgamall
missti hann föður sinn; ólst
síðan upp hjá móður sinni í
Knarrarnesi og var þar þangað
til hann fluttist að Hofsstöðum
og kvæntist Sesselju Jónsdótt-
ur bónda þar, mestu ágætis-
konu.* Hafa þau Sesselja og Jón
síðan búið á Hofsstöðum nokkuð
á sjötta tug ára myndar- og
rausnarbúi. Var heimili þeirra
um langt skeið eitt stærsta og
traustasta heámili sveitarinn-
ar. Oft var þá mannmargt, bæði
gestir og heimamenn, á heimili
þeirra hjóna^ Gestum þótti þar
gott að koma og heimafólkj.
gott að vera. Var gestrisni, höfð-
ingslund, svo og hjúasæld hjón-
anna rómuð mjög, og það að
verðleikum. Tvö börn eiga þau
hjónin: Friðjón bónda á Hofs-
stöðum og Ólöfu húsfreyju á
* Álftárósi.
Fjölda trúnaðarstarfa gegndi
Jón um langan og skamman
tíma. Hátt á fjórða tug ára átti
hann sæti í sveitarstjórn
hreppsins, og lengi oddviti. Þá
var hann í sýslunefnd, sóknar-
nefnd og skattanefnd, svo eitt-
hvað sé talið. Öll hin marg-
þ$ettu störf hefir Jón leyst af
hendi með frábærri lipurð og
vandvirkni, enda sífellt endur-
kosinn, þar til hann skoraðist
undan að taka við kosningu.
Fyrstur Álftnesinga lærði Jón
organleik, og var marga áratugi
forsöngvari í Álftaneskirkju.
Það varð hlutskipti Jóns að
vera. sveitabóndi og sveitar-
höfðingi, og fer honum það vel.
Hins vegar hafa þó sjóferðir og
veiðiskapur jafnan heillað hug
hans meira en landbúnaðar-
störfin, enda alla sína búskap-
artíð stundað sjóinn samhliða
búskapnum. Um tvítugsaldur
varð hann formaður á sexær-
ingi, og vakti þá þegar athygli
á sér fyrir framúrskarandi sjó-
■ mannshæfileika og aflasæld.
Þegar fiskiróðrar að mestu
lögðust. niður á Mýrum, sótti
Jón sjóinn eftir sem áður, og
þá oftast einn á báti. Notaði
hann þá jöfnum höndum hand-
færið og byssuna. Var það eink-
um á selinn, sem hann miðaði
byssu sinni, og mun þá sjaldan
hafa misst marks, því að hann
er skytta með afbrigðum. Eng-
inn veit tölu selanna og þaðan
af síður fiskanna, sem Jón er
búinn að flytja á skektunni
sinni heim til bús síns á Hofs-
stöðum. Enginn maður hygg
ég, hvorki fyrr né síðar, hafi
þekkt jafnmörg fiskimið fyrir
Mýrum, sem Jón, né verið svo
kunnugur sem hann hinum ill-
ræmda skerjaklasa fram af
Mýrunum, sem orðið hefir leg-
staður svo margra vaskra
drengja, enda er það enn svo,
að þegar Jón er með í sjóferð,
hversu vel sem skipið er mann-
að, er hann ávallt sjálfkjörinn
formaður. Enginn þekkir leiðina
sem fara skal eins vel og hann,
og enginn kann betur en hann
að halda um stjórnvölinn, ef
Ægir skyldi ylgja brim. Öllu er
óhætt, þegar Jón er við stýrið.
Aldrei hefir neitt orðið að á
því skipi, sem hann stjórnaði.
Hefir hann þó ærið oft komizt
í krappan dans við dætur Ægis
innan um boða og blindsker
Mýrabugtarinnar, og oft í
dimmviðri og náttmyrkri.
Jón Samúelsson ber vel sín
80 aldursár. Enn ber það *við,
að hann fer einn á sjó. Hárið er
fyrir löngu orðið silfurhvítt og
minnir á sædrif, hendurnar
farnar nokkuð að krpppast, enda
oft búnar að taka utan um ár-
arhlumm, stýrissveif, veiðarfæri
o. fl. o. f 1., en andinn er ungur,
og ætíð er Jón hrókur alls fagn-
aðar, hvar sem hann er, ekki
sízt á sjónum. Þekki ég engan
mann, sem betur eiga við orðin
hans Steingríms: „Fögur sál er
alltaf ung undir silfurhærum1.
Vinir Jóns — og þeir eru
margir — munu þann dag hafa
sent honum hugheilar árnaðar-
óskir. Ég hefi ekki völ á að óska
honum annars betra en að hann
um ókomin ár megi varðveita
unglinginn í sál sínni og að hon-
um endist heilsa og þrek til
þess við og við að komast út á
sjóinn, þar til hann ýtir úr vör
í síðasta sinn og siglir á sæinn
ókunna. S.
FIMMTUGUR:
Guðjón Jónsson
trésmíðameistari, Bíldudal.
Þann 27. október síðastliðinn
varð Guðjón Jónsson trésmiða-
meistari á Bíldudal fimmtugur.
Hann er fæddur i Selárdal i
Arnarfirði 27. október 1895, son-
ur hjónanna Guðbjargar Hall-
dórsdóttur og Jóns Jónssonar,
dugandi sæmdarhjóna, ^r síðar
bjuggu lengi á Granda í Bakka-
dal og ólst Guðjón þar upp,
ásamt nörgum systkinum sín-
um. Jafnframt erfiðisvinnu til
sjós og lands fram eftir aldri,
nam hann bókbandsiðn hjá
Guðjóni i Austmannsdal og
dvaldi ^íðar í Reykjavík við frek-
ara nám í þeirri grein. Stundaði
hann bókband um skeið. Senni-
lega hefir honum ekki þótt það
nægilegt verksvið, því jafnframt
fór hann að stunda trésmíði
upp á eigin spýtur og hvarf að
lokum algerlega að þeim störf-
um og hefir fyrir alllöngu feng-
ið viðurkennd meistararéttindi.
Hefir hann smíðað fjölda húsa
á Bíldudal og víðar þar vestra.
Er hann viðurkenndur fyrir
dugnað og vandvirkni og munu
verkin lengi lofa meistarann.
Hverju því verki er vel borgið,
sem Guðjón tekur að sér.
Hann kvæntist vorið 1923
Katrínu Gísladóttur bónda
Árnasonar í Króki í Selárdal og
Ragnhildar Jensdóttur konu
hans. Voru þau systkinin 13 alls,
myndar- og dugnaðarfólk. Mörg
þeirra eru búsett víðsvegar um
Arnarfjörð. Þau Guðjón og
Katrín hafa alltaf búið á Bíldu-
dal og eignazt tvö börn, sem nú
eru nær úppkomin. Heimili
þeirra er viðbrugðið fyrir gest-
risni og myndarbrag, enda
munu þeir margir, sem notið
hafa umhyggjusemi og góðvild-
ar þeirra hjóna, og mun hlútur
konunnar þar sízt mega gleym-
ast, eins og svo oft.
Guðjón er maður hlédrægur
og lætur lítið yfir sér, en hann
býr yfir eftirsóknarverðum
mannkostum, sem hafa skapað
honum tiltrú og vinsældir meðal
samborgamnna. Hann er einn af
þeim mönnum, sem leggur öll-
um góðum málum lið, fordildar-
laust, og kappkostar að láta alls
staðar gott af sér leiða. Sam-
vinnustefnan hefir átt öruggan
málsvara, þar sem Guðjón var,
enda hefir hann lengi átt sæti í
stjórn Kaupfélags Arnfirðihga á
Bíldudal. Mörgum öðrum trún-
aðarstörfum gegnir hann, þótt
eigi verði rakið hér. Hamingju-
óskirnar verða því margar og
einlægar, sem fylgja honum frá
þessum merkisáfanga í Ifinu.
X.
Hestur tapast
Síðastliðið vor tapaðist bleik-
ur hestur, fullorðinn, lítill,
styggur.
Mark: Tvígagnfjaðrað hægra.
Þeir, sem kynnu að verða
hestsins varir, eru vinsamlegast
beðnir að tilkynna það símstöð-
inni að Hjarðarfelli í Hnappa-
dalssýslu.
—i.
Togarakaup ríkisins
(Framhald a) 3. siSu)
greiðslumöguleika Reykjavíkur-
bæjar, en ósennilegt verður að
teljast, að bæjarstjórnin hafi
gefið áðurnefndar skuldbinding-
ar um togarakaup án þess að
hafa umráð yfir því fjármagni,
sem þarf til kaupanna.
Gengið verði frá sölu
skipaima sem fyrst.
Eins og málum þessum er nú
komið leggur piinni hluti n°fnd-
arinnar áherzlu á, að nú pegar
verði hafnir samningar við
væntanlega kaupendur um sölu
skipanna og fullnægjandi trygg-
ingar fengnar hjá þeim fyrir
greiðslu á kaupverðinu á þeim
gjalddögum, sem ákveðnir eru
í samningi ríkisstjórnarinnar.
Minni hl. flytur því breytingar-
tillögu við frv. um, að kaupend-
ur skuli fyrir 1. des næstk. borga
þann hluta af verði skipanna,
sem á að greiða fyrirfram, og
setja fullnægjandi tryggingar
fyrir greiðslu eftirstöðvanna.
Láistökulieiinilclin
lækki.
Samkv. 2. gr. frv. er ríkis-
stjórninni heimilt að taka allt
að 60 milj. kr. lán til togara-
kaupanna. Þar sem hér er lagt
til, að ríkisstjórnin geri samn-
inga um sölu á skipunum innan
skamms óg kaupendur þeirra
borgi verð skipanna á þeim
gjalddögum, sem ákveðnir eru
i samningunum, er hér einnig
flutt tillaga um, að lántöku-
heimildin verði ' lækkuð úr 60
í 25 milj króna. Engin þörf virð-
ist fyrir víðtækari lánsheimild
til ríkisstjórnarinnar vegna
þessara framkvæmda, ef nú
þegar verður gerð gangskör að
því að selja skipin, eins og hér
er lagt til og sjálfsagt er.
Samkvæmt þessu ber ég fram
við frv. þessar
BRE YTIN G ARTILLÖ GXJR
1. Við 1. gr.: Við greinina
bætist ný málsgrein, svohljóð-
andi:
Fyrir 1. des. 194$ skulu vænt-
anle,£ir kaupendur skipanna
borga einn fimmta hluta af
umsömdu verði þeirra og setja
fullnægjandi tryggingar fyrir
greiðslu á eftirstöðvum af
kostnaðarverði skipanna á þeim
gjalddögum, sem um hefir verið
samið af ríkisstjórninni.
2. Við 2. gr.: í stað ,',60 milj.
króna“ komi: 25 milj. króna.
Bókmenntir og listir
'(Framfiald a) 3. siSu)
lökkun og önnur slík meðferð
á þiljum, húsgögnum, sperrum
o. s. frv. er mikil vörn gegn
meindýrum.
En mesta átakið, sem ég hygg
að hægt væri að gera til þess að
draga úr meindýrahættunni og
hinu mikla tjóni, sem meindýrin
valda árlegg, er aukin kunnátta,
reglusemi og nákvæmni í ýms-
um ræktunarstörfum og aukinn
þrifnaður með þjóðinni. Þrifn-
aður þarf bæði að aukast á
einstökum heimilum til sjávar
og sveita og á opinberum stöð-
um. Auk þes veltur mikið á
þrifnaði umhverfis hús og 'á
götum úti í kaupstöðum og sjáv-
arþorpum, engu síður en á
syeitabæjum. Er meðferð á
sorpi t. d. mjög ábótavant sums
staðaiv. Sorpinu er dyngt í hauga
í útjöðrum kaupstaðanna, þar
sem það er veigamikil uppeldis-
stöð fyrir rottur, flugur og fleiri
meindlýr. Sjálfsagðasta eyðing
sorpsins er að brenna það í þar
til gerðum ofnum. Sorpílátin við
húsin, þurfa að vera vönduð og
vel lokuð, svo að rottur komist
ekki í þau, eða sorpið dreifist
um lóðir og húsagarða. ílátin
þarf að tæma reglulegít og svo
oft, að þau verði aldrei fyllri
en að vel sé hægt að loka þeim.
Við skipulagningu kaupstaða
og sjávarþorpa, við gatnagerð og
Þetta er POLLYANNA
Nýkomin er í bókaverzlanir skáldsagan Pollyanna eftir amerísku skáldkonuna
Eleanor Porter. — Bók þessa hefir Freysteinn Gunnarsson skólastjóri íslenzkað. —
Pollyanna er lítil amerísk telpa, sem er gædd þeim dásamlega hæfileika að allir
komast í gott skap, sem kynnast henni. Bók þessi var í mörg ár metsölubók í Ame-
riku, og Pollyanna litla varð svo afhaldin þar í landi, að hún er nú orðin að hugtaki
eða ímynd alls sem er óspillt, gott og skemmtilegt. Þegar E. Porter dói hafði hún
skrifað tvær bækur um Pollyönnu, en fólkið vildi fá að vita meira um þessa
skemmtilegu telpu og sömdu þá aðrir höfundar fleiri bækur um Pollyönnu, svo að
nú eru þær orðnar 12, er hver þéirra sjálfstæð skáldsagá.
Pollyanna er bók, sem kemur jafnt ungum sem gömlum í gott skap, en Pollyanna
er þó sérstaklega bók telpnanna og ungu sfiúlknanna.
Bókfellsútgáfan
húsabyggingar þarf að hafa
meindýrahættuna í huga. í sum-
um nýtízkuhverfum Reykjavík-
urbæjar er talið, að engar rott-
ur séu að staðaldri, vegna þess
að götur, gangstéttir, lóðir og
húsin sjálf eru þannig úr garði
gerð, að þær hafa þar hvergi
afdrep. Markið, sem alls staðar
þarf að keppa að í sambandi
við meindýr eins og t. d. rottur,-
er að láta þau hvergi finna af-
drep eða lífsskilyrði. Það er
áhrifamesta útrýmingin og hin
eina varanlega.
Enn er ískyggilega mikil lús
í landinu. Og þyrfti að reisa af-
lúsunarstöðvar og einnig kláða-
lækningastöðvar (fyrir manna-
maur) í Reykjavík og öðrum
stærstu kaupstöðum landsins
sem allra fyrst.
Þá er og hirðing húsdýra enn
víða ábótavant, og þyrfti þar að
gæta meiri reglusemi og ná-
kvæmni en nú er. Fjárkláða-
maurinn er enn mjög útbreidd-
ur, og þyrftu bændur að gera
gangskör að því að útrýma hon-
um. Þarf að framkvæma kiáða-
baðanir af meiri nákvæmni og
samvizkusemi en víða hefir átt
sér stað að undanförnu. Og
kláðaskoðunarmenn og aðrir,
sem umgangast kláðasjúkt fé,
verða að gæta ýtrasta þrifnaðar,
svo að þeir flytji ekki maurinn
af einni kind á aðra eða bæja
á milli.
Svo má ekki gleyma því, að
þrátt fyrir það, að flest íslenzk
meindýr hafi verið rannsökuð
meir á síðustu tíu árum en áður
á öllum öldum til samans, þá
fer því fjarri, að þeim rannsókn-
um sé lokið, enda flytjast sífellt
ný meindýr til landsins frá út-
löndum. Það verður því að halda
meindýrarannsóknunum áfram.
Það þarf að rannsaka útbreiðslu
þeirra og skaðsemi, sem er sí-
felldum breytingum undirorpin,
og það þarf að finna nýjar og
fullkomnari útrýmingaraðferðir.
Tökum t. d. fjárkláðamaurinn
og önnur sníkjudýr á búpeningi
eða birkifiðrildalirfurnar og
kálflugulirfurnar, sem öll valda
stórtjóni árlega. Baráttunni við
þessi dýr og önnur slík má ekki
linna, fyrr en þeim er útrýmt
úr landinu. En til þess að slíkt
takist, þarf víðtækari rannsókn-
ir á þeim en hingað til hafa
verið gerðar.
Að lokum skal svo drepið á
hina miklu nauðsyn á stofnun
upplýsingamiðstöðvar, þar sem
/
Sumband ísl. samvinnfélaga:
Kaupfélög!
Munið að senda oss verðskýrslur í byrjun hvers
mánaðar.
Nýtt náðhús
fyrir konur hefir verið opnað við Grjótagötu nr. 6
og verður það framvegis opið til afnota milli kl. 10 f.
h. til kl. 11 e. h. daglega.
Skrifstofa borgarstjóra
Framkvæmdastjórastaðan
við Síldarverksmiðjur ríkisins, Siglufirði, er laus til
umsóknar. Umsóknarfrestur til 15. nóvember n. k.
Umsóknum sé skilað til formanns verksmiðju-
stjórnarinnar, Sveins Benediktssonar, Reykjavík, er
gefur nánari upplýsingar.
Stjórn síldarverk-
smiðja ríkisins
fólk, hvar sem er á landinu, get-
ur fengið meindýr ákvörðuð,
leiðbeiningar um útrýming
þeirra og, aðstoð við hana ef
þarf, t. d. þegar nota skal blá-
sýrubrælu eða önnur lyf, sem al-
menningur getur ekki haft um
hönd. í sambandi við miðstöð
þessa ætti að vera húsrúm og
tæki til þéss að eyða meindýrum
í vörum, farangri fólks o. s. frv.,
með blásýrubrælu, hita eðá á
annan hátt. Ætti miðstöð þessi
að vera í Atvinnudeild Háskól-
ans eða Náttúrugripasafninu.
Með stofnun slíkrar stöðvar væri
málum þessum komið á fastan
grundvöll í framtíðinni."