Tíminn - 06.11.1945, Blaðsíða 1

<
: RITSTJÓRI: \
i ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
\ ÚTGEPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
»
RITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Sími 2323
29. árg.
Reykjavik, þriðjudagmn 6. nóv. 1945
84. bla»
Stettarsambandi bænda yeröi p^y „m auyj fjarmagn Og hærri lanveit-
falið verkefm bunaðarins, uitz . , „ .•' _, , .
íngar nyggingar- og andnamssjoos
framleiösluráðið tekur til starfa
Alit og tillögur Bjarna
Asgeirssonar og Jóns á
lteynistað.
Annar minnihluti landbún-
affarnefndar neffri deildar,
Bjarni Ásgeirsson og Jón á
Reynistaff, hafa nú lagt fram
nefndarálit og breytingartil-
lögur viff búnaffarráffslögin.
Breytingartillögurnar eru í
affalatriffum þær, aff stéttar-
sambandi bænda verði faliff
verkefni búnáffarráffs, unz sú
tilhögun er komin á, sem frv.
um framleiffsluráff gerir ráff
fyrir. Nefndarálitið sjálft fer
hér á eftir:
„Landbúnaðarnefnd hefir þrí-
klofnað um afgreiðslu þessa
máls. Tveir nefndarmenn (Jón
Pálmason og Sigurður Guðna-
son) vilja samþykkja frv. efnis-
lega óbreytt. Við, sem að nefnd-
áliti þessu stöndum, viljum gera
á því þær breytingar, að Stétt-
arsambandi bænda verði falin
störf landbúnaðarráðs og verð
lagsnefndar. Einn nefndar-
manna (Barði Guðmundsson)
tjáði §ig ayidvígan frv., en kvaðst
þó ekki mundu greiða atkvæði
gegn bráðabirgðalögum né
stjórnarfrumvörpum, sem borin
væru fram af ríkisstjórn, er
hann að öðru leyti styddi aö
málum, og sat því hjá við af-
greiðslu málsins í nefndinni.
Breytingartillaga 2. minni hlut%
og síðan frv. sjálft féll því hvort
tveggja með jöfnum atkvæðum
á nefndarfundi.
Við, sem að áliti þessu stönd-
um, teljum, að grundvöllur dýr-
tiðarlaganna frá 14. apríl 1943
um hið svo kallaða sexmanna-
nefndarverð hafi ekki verið
burtu fallinn, er bráðabirgða-
lögin voru gefin út. í lögunum
um dýrtíðarráðstafanir er kveð-
ið svo á, að verðlag á landbún-
aðarvörum skuli ákveðið samkv.
grundvelli sex manna nefndar-
innar, á meðan núverandi styrj-
aldarástand helzt. Lögin miða
með öðrum orðum við styrjald-
arástandið, en ekki sjálfa styrj-
öldina. En það styrjaldarástand,
sem olli því, að löggjafarvaldið
sá sig knúð að láta mál þessi
til sín taka á þennan hátt, var:
1) lokun ýmissa beztu utan-
landsmarkaða landbúnaðarins
fyrir styrjöldina, svo sem á meg-
inlandi Evrópu og á Norðurlönd-
um; 2) verðlagsástandið í land-
inu sjálfu, sem olli þvi, að fram-
leiðsluverð íslenzkra landbúnað-
arafurða — sem annarra vara —
var svo hátt, að eini erlendi
markaðurinn, sem stóð þeim op-
inn að nokkru leyti, enski mark-
aðurinn, fullnægði engan veg-
inn því verðlagi, er bæri uppi
framleiðslukostnaðinn; 3) svo
þrálátar og háværar deilur um
verðlag landbúnaðarvara innan
lands, að nauðsyn þótti á dóm-
stól, er báðir aðilar sættu sig við,
er skæri úr um það, hvaða verð-
lag teldist réttlátt, til þess að
bændur bæru úr býtum fyrir
störf sin svipað kaupgjald og
aðrar vinnandi stéttir landsins.
Þessi dómstóll var sexmanna-
nefndarsáttmálinn.
Við sjáum enga breytingu til
bóta á þessu ástandi, frá því að
dýrtíðarlögin voru sett, og telj-
um því, að eðlilegast hefði verið
að túlka þessi ákvæði dýrtíðar-
laganna þannig, að þau væru
enn í gildi, og láta sexmanna-
nefndarverðið koma til fram-
kvæmda þetta ár að öllu leyti.
(Framhald á 8. síðu)
AFLEIDING DÝRTIÐARSTEFNUNNAR:
Húsgögn eru /lér mörgum sinnum
• dýrari en í Svíþjóð
Tíminn birtir hér tvö mynda-
mót af auglýsingum, er birt-
ust fyrir nokkru síffan , í
sænska blaffinu Göteborgs Sjö-
farts- ock Handelstidning, en
auglýsingarnar \eru frá hús-
gagnverzl. og sýna þær verff
á ýmsum húsgögnum, sem þær
hafa til sölu. Þess ska^ gétiff,
aff sænska krónan er allmiklu
hærri en íslenzka krónan. Gera
100 sænskar krónur 155 krónur
íslenzkar. ■
Til samanburffar hefir Tím-
inn aflaff sér upplýsinga um
verðlag hjá nokkrum hús-
gagnaverzlunum í Reykjavík.
Verff á sófum er hér kr. 2.400—
2.600, djúpum stólum kr. 1.200
—1.600, armstólum kr. 700—
820 og borffstofustólum kr. 175
—250.
Þessi samanburður gefur til
kynna, að verð á húsgögnum
hér er i mörgum tilfellum
meira en tíu sinnum hærra en
húsgagnaverðið í Svíþjó'ð.
Þessi mikli verðmunuivstafar
vitanlega ekki af því, að
För varje
HEM
«*Bij.
hos ossl'Utsökta mo-
deller.
Kr. 50-
UtstSllas 12 vSningar
Utan köþtváng —
Jamför priser och kvalltcer
Báddsoöor
178-225
kládda med moderna
vackra tyger, stor
sortering frán kr
till- högre priser
MÖBELKOMPANBET
Kr. 65- Vasagatan 34
.. Affaren med de billigaste priserna •
Möbelkompaniet, ---------
sænskir húsgagnasmiðir standi
íslenzkum húsgagnasmiðum
mikið fra'mar, heldur er hann
fyrst og fremst afleiðing þeirr-
ar miklu dýrtíðar, sem skapazt
hefir hér á striðsárunum.
Samt halaa blöð kommúnista
og fleiri blöð stjórnarflokk-
anna því fram, að landbúnað-
urinn sé eini atvinnuvegurinn,

Bððdsoffor fr. 225:—
Fraktfritt till skUrg&rden och över h'ela landet. Aven pá avbetalning.
sem dýrtíðin hefir gert ósam-
keppnishæfan. Er hægt að
hugsa sér meiri ósvífni og ó-
sannindi, þar sem menn geta
haft dæmin um það gagn-
stæða alls staðar fyrir augun-
um og margar aðrar atvinnu-
greinar eru stórum ver staddar
i þessum efnum en landbúnaðr
urinn?

*
Arlegir vextir og afborganir af lánum
sjóðsins lækkaðir að miklum mun
Tveir þingmenn Framsóknarflokksins, Jörundur Brynjólfsson
og Sigurffur Þórffarson, hafa nýlega lagt fram í neðri deild frv.
um stórfelldar breytingar á lögunum um Byggingar og landnáms-
sjóff. Frv. er flutt aff tilhlutun Framsóknarflokksins. Affalefni
frv. er aff stórauka fjármagn sjóffsins, lækka útlánsvextina og
heimila hærri lánveitingar til einstakra lántakenda. Allar þessar
breytingar eru nauffsynlegar, ef hinn aukni byggingarkostnaður,
sem skapazt hefir seinustu árin, á ekki aff standa í veginum
fyrir byggingaframkvæmdum, sem eru óhjákvæmilegar, ef fólk
á aff halda áfram aff vera í sveitum landsins.
Þá hefir einnig veriff flutt frv. af hálfu Framsóknarflokksins
um aff ýmsu leyti hliffstæðar endurbætur á lögunum um verka-
mannabústaffi og samvinnubyggingafélög. Verffur þess nánar
getiff í næsta blaði.
SoHbord ír. 42:
F&töljcr fr. 45:-
1Vi sparar tOO-lappar hos
KOOPERATIVA MÖBELAFFÁREN
Hviffeldtsplatsen 9-11
hörnet Rosenlundsplatsen
Rannsókn á gerlafjolda í mjólk
sem kemur til Samsölunnar
* ^ v
Síffastl. sunnudag birtu dagblöðin í Reykjavík skýrslu frá Sig-
urði Péturssyni gerlafræðingi um rannsóknir, sem hann hafffi
gert á gerlafjölda í mjólk við móttöku hennar hjá Mjólkur-
stöðinni í Reykjavík. Rannsóknir þessar virðast gefa til kynna,
aff gerlafjöldinn sé mjög mikill í þeirri mjólk, sem lengst er
affflutt, en þó virffist hann enganveginn fara eftir vegalengd-
um, t. d. er gerlafjöldinn margfalt minni í Kjósarmjólkinni en
Álftaiíesmjólkinni. Gerlafjöldinn í mjólkinnj, þegar Mjólkur-
stöffin tekur viff henni, er hins vegar enginn mælikvarði á þaff,
hver hann er, þegar búiff er aff gerilsneyða hana, því aff viff geril-
sneyðinguna er 99% af gerlafjöldanum drepinn.
í tilefni af niffurstöffum þessara rannsókna hefir dómsmála-
ráffherra faliff Sigurffi Péturssyni eftirlit meff mjólkursölunni í
Reykjavík. Er þar þó raunverulega ekki um neina breytingu aff
ræffa, því aff slíku starfi hefir Sigurffur gegnt sem starfsmaffur
Mjólkursamsölunnar undanfarin 10 ár.
Margt virðist benda til, að
rannsókn þessi hafi ekki verið
framkvæmd eins vísindalega og
óhlutdrægt og skyldi. Þannig er
heitasti tími ársins, þegar
verst er að verja mjólkina
skemmdum, valinn til rann-
sóknarinnar. Gerlafræðingurinn
birtir eingöngu niðurstöðurnar
um gerlafjölda í mjólkinni, þeg-
ar Mj ólkurstöðin tekur á móti
henni, og byggir á þeim þann
úrskurð, að mikið af mjólkinni
sé „eyðilögð og ónothæf". Hins
vegar skýrir hann ekkert frá því,
hver gerlafjöldinn hafi verið,
þegar búið var að gerilsneyða
mjólkina, enda mun hann sömu
daga og rannsóknin fór fram,
hafa gefið yfirlýsingu, sem eft-
irlitsmaður við Mjólkurstöðina
þess efnis, að mjólkin, sem þá
fór frá henni til sölu i bænum,
væri vel söluhæf vara! Gætir
hér vissulega meira en lítils og
óvísindalegs ósamræmis. Fleira
mætti nefna, sem virðist benda
(Framhald á 8. síðu)
Frv. um kaup á
strandf erðaskipum
í gær var lagt fram á Al-
þingi frv. um kaup á nýjum
strandferffaskipum. Frv. er
flutt af samgöngirmálanefnd
n. d. eftir beiðni samgöngu-
málaráffherra. Efni frv. er aff
heimila ríkisstjórninni 7 milj.
króna lántöku til kaupa á
einu 1400-^1500 rúml! strand-
ferffaskipi og tveimur 300
smál. vöruflutningaskipum.
Tildrög máls þessa eru þau, að
fyrir -tveimur árum var skipuð
fjögurra manna nefnd til að
gera tillögur um strandfysrða
málin eða einn maður frá
hverjum flokki. Þrír nefndar-
mennirnir, Pálmi Loftsson, Jón
A. Pétursson og Arnfinnur Jóns-
son, lögðu til að framangreind
skip yrðu keypt, en fjórði
nefndarmaðurinn, Gísli Jóns
son alþm., lagði til, að athugað
yrði, hvað slík skip myndu
kosta og síðar yrði hafizt handa
um framkvæmdir.
Samkvæmt þessum tillögum
meirihluta nefndarinnar fól
aamgöngumálaráðherra Pálma
Loftssyni að fara utan sl. sum-
ar og leita tilboða um byggingu
slíkra skipa. Liggja nú slík til-
boð fyrir frá allmörgum er-
(Framhald á 8. síðu)
Megincfni frv.
Aðalefni frv. um breytingar á
Byggingar- og landnámssjóði er
þetta:
Árlegt framlag ríkisins, sem
nú er 300 þús. kr., verffi aldrei
minna en tvær milj. kr. á ári,
unz stofnfé sjóffsins nemur 30
milj. kr., en síffan eigi minna en
ein milj. kr. á ári. Heimild rík-
isstjórnarinnar til aff taka lán
handa sjóðnum, sé ótakmörkuff,
en er nú bundin viff 3 milj. kr.
Vextir og afborganir af lánum
sjóffsins séu ekki yfir 3%% af
allri lánsupphæffinni, en eru nú
5%. Lánin mega nema allt að
% hlutum af kostnaffarverði
bygginga þeirra, er lánaff er til,
en nú mega lánin ekki vera
hærri en kr. 6000.00.
Bygginga- og landnámssjóff-
ur tekur aff sér lánastarfsemi
Nýbýlasjöffs, en hann hefir mátt
lána 4500 kr. til nýbýla. Þar sem
stofnendur nýbýla geta fengið
samkv. frvt % byggingarkostn-
affar lánaða úr Byggingar- og
landnámssjóði, er þeim séff fyr-
ir meiri lánum en áffur og hag-
stæðari. Nýbýlastyrknum verff-
ur hins vegar haldiff áfram meff
svipuffum hætti og áður.
Gremargerð frv.
í greinargerð frv. segir:
„Byggingaþörfin í sveitum
landsins er nú meiri en áður
hefir verið um langt skeið. Erf-
iðleikar um innflutning bygg-
ingarefnis á styrjaldarárunum
hafa valdið kyrrstöðu um bygg-
ingar. Hús hafa hrörnað og
gengið úr sér, en efnisskoftur
hamlað eðlilegu viðhaldi þeirra
og torveldað endurbyggingar.
Til þess að sami mannfjöldi
haldist við í sveitum landsins og
nú er þar og hafi boðlegan húsa-
kost, þarf óhjákvæmilega að
endurbyggja fjöldamörg sveita-
heimili svo fljótt sefh því verð-
ur við komið og styðja að ný-
býlabyggingum.
Byggingarefni hefir, sem al-
kunnugt er, stórlega hækkað í
verði á stríðsárunum, en smíða-
vinna þó enn þá meira. Fyrir því
er höfuðnauðsyn að beina
nokkru af fjármagni þjóðarinn-
ar að þessu verkefni, og tekur
það jafnt til endurbygginga og
nýbýla.
Til þess að þjóðin geti lifað
heilbrigðu og starfsömu menn-
ingarlífi, þar hún að eiga sæmi-
legan húsakost. En á það skortir
bæði ,í sveitum og kaupstöðum,
að svo sé.
Samkvæmt ákvæðum gildandi
laga um Byggingar- og land-
námssjóð er fjármagn hans svo
lítið, að hann getur ekki nema
að mjög litlu leyti sinnt þeim
óskum, er til hans verðá vafa-
Ný réttarsætt
í verðlagsmáli
Flestir munu hafa gert sér
vonir um, að réttarsættin í verð-
lagsbrotamáli S. Árnason & Co.
hefði mælzt þannig fyrir, að
dómsmáiaráðuneytið 'afgreiddi
ekki fieiri slík mál með réttar-
sætt. Sú hefir þó ekki orðið
raunin, heldur hefir ráðuneytið
alveg nýlega afgreitt slíkt mál
á þennan hátt. — Verðlags- _
stjóri kærði nýlega Verzlunar- |
félag Borgarfjarðar fyrir ýms |
verðlagsbrot, einkum í sam- !
bandi við timburverzlun, og
mun hafa talið óleyfilega álagn-
ingu þess nema nokkrum tug-
um þúsunda kr. Málið var þó
afgreitt með réttarsætt og fyr-
irtækið þurfti ekki að endur-
greiða nema lítinn hluta af því
fé, sem verðlagsstjóri taldi það
hafa aflað sér óleyfilega.
Enga réttlætanlega afsökun
mun verða hægt að finna fyrir
þessari réttarsætt því að það
mun ekki verða talin gild af
sökun, að framkvæmdastjóri
þessa fyrirtækis var frambjóð-
andi Sjálfstæðisflokksins í j
Mýrasýslu í seinustu þingkosn-
ingum.
Hinar tíðu réttarsættir í verð- j
lagsmálum virðast benda til
þess, að dómsmálaráðherrann
líti nú öðrum augum á þessi mál
en fyrir þremur árum, þegar
hann var að heimta málshöfð-
unina gegn Jóni ívarssyni. En
þá var hann ekki heldur kom-
inn í bandalag við heildsalana.
Það er vitanlega afsökun út af
fyrir sig, en samt ekki afsökun,
er réttarvitund alþýðu tekur
gilda. Hún krefst þess, að öll-
um slíkum réttarsættum verði
tafarlaust hætt.
laust gerðar um lánveitingar til
bygginga, þegar greiðist um
innflutning byggingarefnis.
Hjá þvi verður ekki komizt að
auka fjármagn sjóðsins og
lækka útlánsvexti hans, ef hann
á að geta bætt úr aðkallandi
þörf bændastéttarinnar nú, svo
sem honum var í fyrstu ætlað,
er hann var stofnaðður.
Eins og högum vorum er nú
komið, eru allar byggingarfram-
kvæmdir mjög fjárfrekar. Er
því augljóst, að hærri lán þarf
nú til bygginga en áður var. En
þar sem íbúðarhús, er reist
verða á næstu árum, binda mik-
ið fjármagn og taka verður til-
lit til ýþess, að íbúðarhús gefa
ekki beinan arð, er augljóst, að
lán til þeirra mega ekki vera
dýr. Þess vegna^fej^hér lagt til,
að vextir og afborganir þeirra
verði ekki yfir 3y2% á ári. Bygg-
ingar- og landnámssjóður hefir
lánað til ^íbúðarhúsabygginga
með 5% árgjaldi af allri láns-
upphæðinni í 42 ár. Þetta svar-
ar til 4% í vexti og 1% í afbórg-
, (Framhald á 8. siðu)
0