Tíminn - 20.11.1945, Blaðsíða 5

Tíminn - 20.11.1945, Blaðsíða 5
88. blað TÓITVTV. |>riðjndagÍMii 20. móv. 1945 5 RITSTJÓRI: SIGRÍÐUR INGIMARSDÓTTIR MANNELDISSÝNINGIN Þann 10. nóv. opnaði Kven- félagasamband íslands mann- eldissýr^ingu í Þjóðleikhúsinu. Þótti það mörgum nýlunda, að fá tækifæri til að stíga fæti inn í. Þjó^leikhúsið, sem aldrei er fullgert til þess, sem því er ætl- að að vera. Þegar sýningin var opnuð, var boðið forseta íslands, alþingis- mönnum og forgöngukonum kvenfélaga. Forseti K. F. í., frú Ragnhildur Pétursdóttir, bauð gestina velkomna. Auk þess tal- aði ráðunautur sambandsins, f rú Rannveig Kristj ánsdóttir, um þýðingu sýninga við kennslu. Það fyrsta, sem við rekumst á, þegar inn kemur i sýningar- skálann, er jólaborðið. Þar er borð með laufabrauði (útskornu á norðlenzkan hátt), flatbrauði (glóðarbakað?), smjöri í ökj- um og feitum, reyktum bringu- kolli (sem gæti verið af sauð austan af Hólsfjöllum). Allt er þetta íslenzkt og þjóðlegt. Þá eru mörg kerti til að kveikja á og epli 1 skál. Mér fannst hér vera bent á það, að ekki skuli þreyta hús- móðurina allt of mikið með heitum mat á fötum, heldur að- eins hafa eina tegund af heit- um mat á undan þessu. Ég sakn- aði þess þó, að ekki var hér reyktur magáll eða þá að minnsta kosti magállinn í öðru for’mi, eins og hann er nú fram- reiddur 1 slagrifjum (rúllu- pylsu). Nú göngum við til vinstri. Þar stendur: Heimild er bezt til hverra verka. Þar er talað um efni þau, sem þurfa til að byggja upp líkam- ann, en það er eggjahvíta, kol- vetni, fita, vitamin, steinefni og vatn. Sýndar eru ýmsar tegundir matar, sem hafa þessi efni inni að halda, og aðgreint, hve mikið þau hafa af hverju. Mest * eggjahvíta er í eggjum, mjólk, lifur og nýrum. Góðir orkugjafar eru ýmis konar feit- meti, fQitt kjöt, kornmatur, sykur og kartöflur. Vítamínin eru margs konar. Fást þau einkum úr lifur, lýsi, eggjum, smjöri, heilkorni, baun- um, tómötum, mjólk, grænmeti, kartöflum, lauk, krækiberjum, hráum rófum, síld og grænmeti, ennfremur ávöxtum. í annarri, deild er sagt frá, hve mikið næringarefni hverj- um einum skal ætla. Það fer þá nokkuð eftir kyni, starfi og veðráttu. Fæðirannsóknir manneldis- ráðs, 1939, benda til: 1) Að engin hætta sé á, eggja- hvítuskorti hér. 2) Að kalkskortur sé ekki fá- tíður í kaupstöðum. 3) Að C-vitamín skortur sé algengur seinnipart vetrar. 4) 'Að A og D-vítamín skortur sé einnig nokkuð algengur, sér- 'staklega hjá börnum, ef lýsi er ekki tekið að staðaldri. Kalk fæst úr mjólkurafurð- um, ostum og skyri. Framleiðsla mjólkurafurða verður að aukast, ef tryggj a skal heilsu þjóðarinnar. E-vítamín fæst úr kartöflum, ávöxtum og grænmeti. Við eigum að rækta meiri kartöflur, margfalda grænmet- isuppskeruna og leyfa innflutn- ing ávaxta. A og D-vitamín fæst úr lýsi, lifur, sumarsmjöri og síld. Veitið síldinni veglegri sess. Aðalatriðið í matreiðslunni er ekki að kunna að búa til sem flesta rétti, heldur hitt, að kunna að velja saman réttar fæðutegundir og matbúa þær þannig, að þær haldi einkenn- um sínum sem bezt og tapi sem minnstu af efnum. Kjötið er ljúffengast vel steikt eða soðið. Kartöflurnar eru lang beztar vel og réttilega soðnar og halda þannig bezt efnunum. Kál er gott hvort heldur er soðið eða hrátt. Síld á að vera síld. Við höfum ef til vill sökkt okkur heldur mikið niðurífræði- atriði sýningarinnar. Nú skulum við snúa okkur að borði. Þar stendur ein ágæt kona og útbýt- ir síld á smáskálar og réttir hverjum, sem hafa vill. Það er bezt að koma nær og ná í eina. Jú, hér var allrabezta síld með lauk og öðru kryddi, á borðum er líka smurt rúgbrauð. Það er okkur boðið með síldinni. Þetta var ágætt, og hefði sjálfsagt verið reglulega gómsætt, ef við hefðum ekki verið nýbúin að borða miðdagsmatinn. Á öðru borði fengum við að smakka fisk, allt alíslenzk fæða. Þarna sem matborðið var, var einmitt eld- húsið. Þar var borð með ýmsum tækjum til matreiðslu, sem hentug eru í eldhúsi. Manni verður að hugsa sem svo: Sælar eru ungu húsmæðurnar, sem geta eignazt slík tæki. Þó er einn hlutur enn ótalinn, sem sýndur var fram í horni sýningarskál- ans. Það var ísskápur. Hann var fullur af frystu grænmeti. Það þarf ekki að skemmast mat- urinn á heimilinu, sem hefir {jennan skáp. Það er nýmæli að frysta grænmeti. Þaö hefir dr. Jakob Sigurðsson látið gera s.l. sumar, væri það mikils virði ef heimilunum gæti tekizt að frysta grænmeti, hvert fyrir sig. Þarna gefst lika kostur á að sjá niðursoðna síld. Hefir verið gerð tilraun með það á Siglufirði í sumar að sj*óða‘ niður síld. Margt mátti hér sjá, sem of langt væri upp að telja. Fjórða deildin fjallaði um vöruvöndun er það mjög mikilvægt atriði og eftirtektarvert. Mörg borð voru þarna dúkuð með ýmsu móti. Nýmæli var það einkum að nota mottur á borð- in undir diskana en ekki dúka, aðeins renning á mitt borðið. Sýning þessi ætti að verða mikilvæg vakning húsmæðrun- um til umhugsunar um sitt á- byrgðarmikla starf. Jónína S. Líndal. Fréttabréf (Framhald af 4. síðu) menn krafa, 4að lögum þessum verði breytt á þann veg, að eitt gangi yfir alla um niðurgreiðslu kjötsins, og að bændum verði tryggðar útflutningsuppbætur á það kjöt, sem út þarf að flytja, á meðan núverandi innanlands- verðlag er jafn hátt og óhag- stætt landbúnaðarvöruútflutn- ingi. Saurum 3. október 1945. Jóhannes Guðjónsson. FYLGIST MEÐ Þið, sem í drelfbýllnu búlð, hvort heldur er við sjó eða i sveit! Minnist þess, að Tíminn er ykkar málgagn og málsvari. Sýnið kunningjum ykkar blaðið og grennslizt eftir þvl, hvort þeir vilja ekki gerast fastir áskrif- endur. Crtvegið sem flestir ykkar einn áskrifanda að Timanum og lát- lð aígrelösluna vita um það sem íyrst. Yinnið ötullega fyrir Tímann. LARS HANSEN: Fast þeir sóttu sjóinn ir og hann sjálfur. Þeir höfðu ekki á neitt að treysta nema gamla „Noreg“. Hefði hann ekki verið þessi dómadags asni að koma í veg fyrir, að þeir hásetarnir réðu sig annars staðar, þá hefði bæði ekkjan og telpurnar fengið allt, sem þær þurftu til lífsins, og sjálfur hefði hann þá ekki borið annan þimga en sína eigin fjölskyldu. En komið sem komið var. Nú bar hann ábyrgð á konu sinni og fjórum börnum og auk þess ekkjunni og telpunum hennar. En pað var þó allra verst, að hann bar líka ábyrgð á Nikka og Lúlla, og færi allt á verri veg, þá .... Hann var svo niðurdreginn, að þegar allir aðrir fóru í land, slangraði hann niður í vélarúmið, og þar sat hann, þegar „Norska ljónið“ kom róandi út að „Noregi" seint um nóttina. Hún klofaði yfir borðstokkinn, en sá engin lífsmerki á þil- farinu. Þá hrópaði hún: — Kristófer! Kristófer! — Já, rumdi í honum niðri i vélarúminu. Hann stóð þar eins og negldur niður, hélt um eitt hjólið — og hngsaði. Á venjuiegum tímum var það enginn ieikur fyrir þá íshafsskip- stjóra, er voru að bögglast við að gera út sjálfir, að útvega allt, er þurfti til nmðurferðar. Þeir áttu sjálfir fleytu sína, oft skuld- lítið, en mjög fáir voru svo vel stæðir, að þeir gætu búið sig að vistum og veiðarfærum, án þess að biðja um lán. Þess vegna urðu skipin að vera vátryggð, þvi að vátryggingin var að jafnaði lögð að veði fyrir skilvísri greiðslu lánsins, er alla jafna var greitt, þegar heim kom að liðnu sumri. Það var í fyrsta skipti í öll þau ár, er Kristófer hafði stundað íshafsveiðar, að hann neyddist til þess að vátryggja skútuna sína, og þess vegna hafði honum hingað til verið ókunnugt um þær reglur, er settar voru af vátryggingarfélaginu og fullnægja varð, áður en skútan fékk vátryggingu. Þegar hann Kristófer kom upp á þilfarið, lagði konan hans höndina á öxl honum, hvessti augun framan í hann og sagði: — Lofaðu nú því að láta þetta ekki fá svo mikið-á þig, að þú sjáir alls staðar vofur á veginum. Minnstu þess, að drottinn er jafn auðugur og hann hefir allt af verið, og hann mun sjá þér farborða sem ætíð fyrr. Þetta er heldur ekki í fyrsta skipti, sem þú átt úr vöndu að ráða. Karen sýndi á sér fararsnið, en Kristófer tók í handlegginn á henni, og svo lömmuðu þau niður í káetu, þar sem nú tókust langar samræður. Þegar vanda bar að höndum, var Karen betri en allir aðrir, sem Kristófer gat snúið sér til. Þau skildu hvort annað, og þau höfðu deilt kjörum i bliðu og striðu frá æsku. Þegar Kristófer keypti „Noreg“, var hann hálfgerður krakki, ekki nema 21 árs, og Karen nitján ára. Þá fór hún með honum um borð, og var háseti á skútunni i öllum flutningaferðum, og á ishafið fór hún tvívegis, bæði i fyrsta og annað skiptið, er hann fór þangað á „Noregi“. Hún hafði lika verið tvær Lófótvertíðir og eina Finn- merkurvertíð á „Noregi“, og þegar Grödahl skipstjóri kom heim frá Grænlandi eftir vetrardvöl í Frostaflóa og sagði frá því, hví- lík ógrynni af ísbjörnum, moskusuxum, blárefum, hvítrefum og grænlenzkum hvítúlfum þar væru, var ákveðið að fara þangað og hafa þar veturvist. En það fór nú svo, því miður, að Karen varð ólétt, og þar með fór Grænlandsferðin forgörðum. Þau giftu sig auðvitað strax, en eftir að hún var búin að eignast krakka, neyddist hún náttúrlega til þess að vera í landi. Nú sátu þau bæði niðri i káetunni, og bæði voru ærið niður- dregin, þvi að það var auðséð, að vélin ætlaði að reynast Kristó- fer sá þyngsti baggi, er hann hafði nokkuru sinni tekið á sín- ar herðar. Niðurstaðan af þessum viðræðum varð sú, að Kristó- fer skyldi morguninn eftir ganga á fund Stoltenbergs, sem var umboðsmaður sjóvátryggingarfélagsins „Óðins“, og leggja málið fyrir hann og skýra fyrir honum, hve mikið hann þyrfti til þess að búast á íshafið. Þegar hann Kristófer settist undir árar og reri til lands, sat Karen í skutnum. Það var með naumindum, að hann greindi andlit hennar í myrkrinu og kófinu, en hann gat ekki annað en dást að henni, því að alltaf sá hún einhver úrræði, þótt öllum öðrum fyndist öll sund lokuð. Og þegar þau voru komin heim hálftíma seinna, komu tveir minni krakkarnir og settust á kné honum, og telpurnar frá Ljósuvik komu lika og vildu láta hann sitja undir sér. En þær komust ekki að með góðu, og Kristófer varð að kalla á hjálp, en hvorki Lúlli né Nikki hreyfðu hönd né fót, þótt þeir horfðu á leikinn. í>eir virtust bara skemmta sér vel við ærsl þeirra. En svo komu þa?r Marta og Karen og tóku börn- in og háttuðu þau, tvö í annað rúmið, þrjú í hitt. Daginn eftir var geislandi sóliikin og yndislegt veður, eins og það getur fegurst verið í Tromsö. Það getur að vísu gert stórhríð í byrjun júnímánaðar, en að einum eða tveimur sólarhringum liðnum, er venjulega komið sólskin og sunnanveður, sem á skömmum tíma bræðir snjóinn og sviptir hinu hvíta mjallarþaki af gróðurgrænu landinu. Og þá breytast hinir þunglamalegu, viðbragðsseinu íbúar bæjarins i hlaejandi og lífsglatt fólk, sem er á þönum um allar trissur i sólskininu. Það var þess vegna ekki svo undarlegt, þótt heyra mætti blíða og glaðlega rödd inni fyrir, er Hann Kristófer drap á dyr hjá Stoltenberg. — Gangið bara inn, var sagL, Kristófer tók af sér húfuna cvg settist. Hann stundi þvi upp, að nú þyrfti hann að fá „Noreg“ vátryggðan. Stoltenberg, sem um langt skeið hafði vátryggt skip á íshafs- ferðum, þekkti ekki einasta t ivert skip, heldur einnig hvern skip- stjóra, upp á sína tíu fing'ur. Skúta Kristófers var ein hinna minnstu, og eins og hún var , kom ekki til mála að vátryggja hana. Það sá Stoltenberg i hendi sér. Það var bara leiðinlegast að þurfa ^rrj'urinn (Skozk þjóösaga) Sigríður Ingimarsdóttir þýddi. Einu sinni var ríkur bóndi, sem átti þrjá syni. Hann lá fyrir dauðanum og kallaði því syni sína að rúmi sínu. Hann sagði við þá: „Synir mínir! Ég mun nú brátt yfirgefa ykkur. Ég vil ekki, að þið hefjið neinar deilur ykkar á milli, þegar ég er horfinn. Þið munuð finna peningaupphæð í skúffu í dragkistunni, sem stendur í innra herberginu. Skiptið peningunum heiðarlega á milli ykkar, yrkið jörðina og óúið saman eins og þið hafið gert hingað til.“ Skömmu síðar andaðist gamli maðurinn. Synirnir greftruðu hann og_ að því loknu gengu þeir að drag- dstunni, en fundu enga peninga í skúffunni. Þeir voru hljóðir um stund. Svo sagði yngsti bróðirinn: „Peningarnir voru þarna áreiðanlega, hvar sem þeir eru nú“. • Elzti sonurinn sagði: Hann faðir okkar talaði aldrei ósatt orð. Ég er viss um, að peningarnir voru þarna, þótt ég hafi ekki hugmynd um, hvar þeir eru nú. Komið nú,“ bætti hann við, „við skulum fara til karlsins, sem var vinur föður okkar. Þeir voru skólabræður og þekktust vel. Enginn vissi betur en hann um hagi föður okkar. Við skulum fara og spyrja hann ráða.“ Bræðurnir fóru því heim til gamla mannsins og sögðu honum upp alla söguna. „Dveljið hjá mér,“ sagði gamli maðurinn. „Ég ætla að hugsa málið. Ég skil ekki, hvernig í þessu liggur. Við vorum góðir vinir, og ég varð aldrei var við neina skreytni í tali föður ykkar.“ Bræðurnir dvöldu hjá honum í tíu daga. Þá kallaði hann þá til sín og lét þá setjast hjá sér. Síðari sagði hann þeim þessa sögu: „Einu sinni var ungur maður. Hann var mjög fátæk- ur, og hann varð ástfanginn af dóttur ríkismannsins% nágranna síns. Hún elskaði hann einnig, en þau gátu ekki gifzt vegna þess, hvað hann var fátækur. Þau gátu aðeins bundist heitum og bjuggu því eftir sem áður hvort í sínu lagi. Að nokkrum tíma liðnum bar annan biðil að garði hjá föður stúlkunnar. Hann var vel efnum búinn og varð stúlkan því föðurs síns vegna, að heita honum eiginorði. Skömmu síða rgiftust þau. En þegar brúðguminn kom til þess að sækja brúðina, grét hún og harmaði sér. „Hvað gengur að þér,“ spurði hann. Brúðurin þagði lengi, en að síðustu sagði hún honum allt eins og var, að hún væri heitbundin öðrum manni. „Klæddu þig,“ sagði maðurinn, „og fylgdu mér eftir.“ Hún klæddist brúðarskartinu. Hann sótti hest sinn, lét hana á bak fyrir aftan sig og reið heim' að húsi hins Alúðarkveðjur og innilegar þakkir sendi ég öllum nœr og fjœr, er heimsóttu mig, sœmdu mig veglegum gjöfum, sendu mér blóm og heillaóskir eöa sýndu mér á annan hátt vott virðingar og vináttu á sextugsafmœli mínu 10. þ. m. Fylgi hvers konar heill ykkur öllum i nútíð og framtið. MAGNÚS KJARTANSSON, málarameistari, Hafnarfirði Innilegt þakklœti fyrir heimsókn, gjafir og vinsam- leg skeyti í tilefni af sjötugsafmœli mínu, sjöunda þ. m. MATTHÍAS JÓNSSON Fossi í Hrunamannahreppi Heilsuverndarstöð Reykjavíkur (Líkn) óskar eftir tveimur stúlkum, sem eru vanar öllum algengum heimilisstörfum, til aðstoöar á heimilum sængurkvenna. Umsóknir, ásamt meðmælum frá fyrri húsbændum, sendist til t Sigríðar Eirfiksdóttur, formanns hjúkrunarfélagsins Líknar, Ásvallagötu 79.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.