Tíminn - 20.11.1945, Blaðsíða 2

2
TÍMIMV, þriðjndaginn 20. nóv. 1945
88. blað
Þri&judagur 20. nóv.
Fimmta herdeildin
Þann 7. þ. m. var mikið um
dýrðir hjá einum stjórnmála-
flokki landsins — Sósíalista-
flokknum. Hann boðaði til há-
tíðafunda 1 helztu samkomu-
sölum höfuðstaðarins og hvar-
vetna út um land, þar sem því
varð komið við. Blöð hans voru
fleytifull af væmnustu lofgrein-
um og flokksforingjarnir voru
prúðbúnari þennan dag en
nokkurn annan dag á árinu.
Hafði einhver merkilegur at-
burður í sögu íslands, sem sér-
stök ástæða var til að minnast,
g,erzt þennan dag? Var verið að
miijnast íslenzkrar frelsisbaráttu
og lofa þá glæsilegu árangra,
sem þar hafa náðst?
Nei, tilefni þessara miklu há-
•tíðahalda var ekki neitt þess
konar. Tilefnið var það eitt, að
á þessum degi var 28 ára afmæli
rússnesku byltingarinnar. Það
var að sönnu merkur og þýð-
ingarmikill atburður fyrir þá
þjóð, þar sem hann gerðist, en
fyrir aðrar þjóðir er jafn lítil
ástæða til að minnast hans með
sérstökum hátíðahöldum og t.
d. stofnunar kínverska lýðveld-
isins eða annarra lýðvelda þar
austur frá, er leyst hafa ein-
ræðisherra af hólmi.
Með slíkum hátíðahöldum og
feginslátum í tilefni af minn-
ingardegi erlends ríkis, er því
vissulega sýndur sá fullkomn-
asti undirlægjuháttur, er hugs-
ast getur. Slíkt geta þeir einir
gert, sem eru andlega háðir
hlutaðeigandi ríki og telja sig
hafa skyldur að rækja við það
eins og það væri sjálft föður-
landið. Annars myndu þeir ekki
gera minningardag þessa ríkis að
mesta hátíðardegi ársins.
Menn þurfa ekki heldur að
efast um, • að þessu er þannig
raunverulega varið. Fyrir ligg-
ur frá helzta valdamanni þessa
flokks tilvitnun í ummæli kom-
múnistaforingjans Dimitrofs,
sem hann telur að eigi að vera
leiðarljós allra sannra kommún-
ista. Þau ummæli eru á þá leið,
að prófsteinninn á heiðarleik
hvers sósíalista og verkalýðsfor-
ingja, sé afstaða hans til Sóvét-
ríkjanna. Afstaðan til Sóvét-
ríkjanna á m. ö. o. að genga
fyrir afstöðunni til síns eigin
lands. Þetta er röskstutt með
því, að sigur kommúnismans sé
kominn undir gengi Sóvétrikj-
anna eða m. ö. o. að þau verði
þess megnug að koma sem eins-
konar frelsarar, líkt og þau gera
nú í Balkanlöndunum.
Þegar á þetta er litið, hlýtur
það að dæmast sem skoplegast
öfugmæli, er þessi sami flokkur
telur það fyrsta og helzta verk-
efni sitt á nýloknu flokksþingi
sínu „að fylkja þjóðinni til bar-
áttu fyrir sjálfstæði fslands"!
Hverjum meðalgreindum manni
má vera ljóst, að slík* barátta
flokksins miðast við það eitt,
sem Rússum er þóknanlegast á
hverjum tíma, eins og barátta
hans gegn hervernd Banda-
manna fyrstu stríðsárin og svo
barátta hans fyrir stríðsþáttöku
íslands í ófriðarlokin eru ljósust
merki um. Sú barátta, sem hann
mun heyja undir yfirskyni ís-
lenzks sjálfstæðis, mun fyrst
og fremst verða háð fyrir rúss-
neska hagsmuni og yfirdrottn-
unarstefnu.
Þetta verður þjóðin að gera
sér ljóst. Hún má ekki glepjast
af fagurgala mannanna, sem
sýna svo raunverulegt innræti
sitt með því að gera 7. nóv. að
mesta hátðisdegi ársins. Hún
verður að gera sér ljóst, að eins
og forustu Sósíalistaflokksins er
háttað í dag, er hann ekkert
annað en fimmta herdeild Rússa
á íslandi.
Verkfallið
•
Á öðrum stað hér í blaðinu
er birt skýrsla frá Eimskipafé-
lagi íslands, er fjallar um sjó-
mannadeiluna. í skýrslunni er
m. a. gerður samanburður á
grunnkaupi háseta og kyndara
á íslenzkum kaupskipum ann-
ars vegar og enskum, sænskum,
úíiatianai
Húsgagnaverðið.
Upplýsingar þær, sem nýlega
birtust i Tímanum um hús-
gagnaverð í Svíþjóð, hafa vakið
mikla athygli. Þær sýndu, að
húsgögn eru í mörgun tilfellum
tíu sinnum dýrari hér en þar.
Af þessu má gleggst marka, að
ýmsar atvinnugreinar eru
langtum ver staddar í þessum
efnum en landbúnaðurinn, þótt
sá söngur sé stöðugt sunginn í
blöðum kommúnista og ýmsum
íhaldsblöðunum, að hann sé
eini íslenzki atvinnuvegurinn,
sem ekki þoli verðsamanburð
við hliðstæða erlenda atvinnu-
vegi.
Það er að vonum margt um
það rætt, hvernig bæta eigi úr
því vandamáli, sem þetta pán-
dýra húsgagnaverð er. Það hefir
verið rætt um stórfelldan inn-
flutning á húsgögnum og lækk-
un verndartollsins og virðist
slíkt vissulega eiga rétt á sér,
ekki sízt þar sem skortur er nú
á húsgögnum. Þetta á þó ekki
að vera framtíðarlausnin, því að
æskilegast er að við smíðum
húsgögn okkar sjálfir. Það, sem
þarf að gera, er að lækka dýr-
tíðina og með því framleiðslu-
kostnaðinn innanlands og gera
jafnframt ýmsar endurbætur á
húsgagnaiðnaðinum, því að
vafalaust stendur þar sitthvað
til bóta eins og á öðrum sviðum.
Þegar svo er komið, mun það
sannast, að íslenzki húsgagna-
iðnaðurinn er vel samkeppnis-
fær atvinnugrein.
„Lýðræði“ Titos og Mbl.
Nýlega fóru fram kosningar í
Jugoslavíu. Þær fóru fram með
þeim hætti, að flokkarnir, sem
vildu taka þátt í þeim, urðu að
standa saman að einum lista,
hversu ósammála, sem þeir ann-
ars voru. Þeir, sem ekki vildu
vera á listanum, voru stimpl-
aðir fasistar og landráðamenn.
Þetta er ekki ósvipað og hjá
Mbl., sem hélt því fram allan
síðastl. vetur, að flokkarnir
ættu allir að standa saman að
ríkisstjórn, hversu mikill sem
skoðanamunurinn væri, og þeir,
sem skærust þar úr leik, væru
vandræðamenn og þjóðníðingar.
Þótt Mbl. fordæmi „lýðræði“
Titos nú grimmilega, er vissulega
ekki mikill munur á því og „lýð-
ræðinu,“ sem það var að predika
í vetur.
Offramleiðsla Kiljans.
Kiljan birti nýlega eina af
landbúnaðardellum sínum í
Þjóðviljanum og helt því þar
fram, að hér væri offramleiðsla
á kjöti, en það mun víst eiga að
þýða, að hér sé framleitt meira
kjöt en landsmenn hafi þörf fyr-
ir. í tilefni af þessu væri fróðlegt,
ef Kiljan vildi rökstyðja þessa
fullyrðingu sína með því að til-
greina, hvað heilsufræðingar
telja hæfilega kjötneyzlu á
mann og reikna síðan út, hver
kjötneyzla íslendinga ætti að
vera. Ef Kiljan vildi athuga
málið þannig á heilbrigðum
grundvelli, myndi hann kom-
ast að raun um, að hér er ekki
offramleiðsla, á kjöti, heldur of-
lítil framleiðsla. Það, sem þarf,
er ekki að draga úr kjötfram-
leiðslunni, heldur að auka kjöt-
neyzluna, svo að hún samrímist
því, sem heilsufræðingar álíta
nauðsynlegt.
Kiljan mætti einnig athuga
það, að á síðastl. ári nam salan
á kindakjöti innanlands 5100
smál., en kjötþungi dilkanna,
sem var slátrað í haust, nemur
rúmlega 4.700 smál. Hefði
stjórnin ekki spillt kjötmark-
aðinum, hefði allt þetta kjöt
átt að geta selzt innanlands og
meira til. Þó var kjötneyzla hér
í fyrra hvergi nærri eins mikil
og í sumum nágrannalöndun-
um.
Málæði Kiljans um offram-
leiðslu á kjöti er þannig á engu
byggt, heldur er aðeins offram-
leiðsla manns, sem langar til að
glamra um mál, sem hann hefir
enga þekkingu á og vantar á-
huga til að afla sér hennar.
Korpúlfsstaðabúskapurinn.
Korpúlfsstaðabúskapurinn var
til umræðu á seinasta bæjar-
stjórnarfundi. Valtýr Stefáns-
son, sem er formaður landbún-
aðarnefndar bæjarins, upplýsti
að þar væru nú 32 kýr eða 10
sinnum færri en i tíð Thor Jen-
sens. Slíkur er búskapur þeirra
Valtýs, Sigfúsar og Bjarna á
sama tíma og þeir ástunda þá
iðju að álasa bændum fyrir að
framleiða ekki nóga mjólk!
Þá fluttu ýmsir íhaldsfull-
trúanna ræður og kenndu Fram-
sóknarmönnum - og Alþýðu-
flokksmönnum um, að þeir hefðu
eyðilagt búskap Thor Jensens.
Engin rök voru hins vegar færð
fyrir þessu, enda ekki hægt að
benda á eitt einasta dæmi þess,
að Thor Jensen hafi búið við
nokkuð lakari aðstöðu en aðrir
bændur. Ástæðan til þess, að
dönskum og norskum skip-
um hins vegar. Saman-
burðuf þessi sýnir, að
grunnkaup háseta og kyndara
á íslenzkum skipum er nú meira
en tvisvar sinnum hærra en á
skipum þessara þjóða og verður
þrisvar til fjórum sinnum hærra,
ef krafa Sjómannafélagsins um
grunnkaupshækkun gengur fram.
Krafa Sjómannafélagsins um
grunnkaupshækkunina virðistþó
ekki ósanngjörn, þegar miðað er
við annað kaupgjald í landinu,
en hins vegar má vafalaust deila
um kröfu þess varðandi áhættu-
þóknunina.
Þessi staðreynd, að grunnkaup
á íslenzkum kaupskipum þarf að
vera þrisvar til fjórum sinnum
hærra en á kaupskipum ná-
grannaþjóðannna, ef það á að
vera sambærilegt við annað
kaupgjald í landinu.mætti vissu-
lega opna augu valdhafanna og
annara fyrir því, hvernig komið
sé í dýrtíðarmálunum. Má það
sannárlega vera öllum ljóst, að
slíkt kaupgjald og dýrtíð gerir
okkur með öllu ókleift að halda
uppi siglingum í samkeppni við
aðrar þjóðir og það sama gildir
vitanlega hverja þá atvinnu-
grein, þar sem um erlenda sam-
keppni er að ræða.
Ríkisstjórnin, sem lofaði þjóð-
inni vinnufriði og þóttist hafa
tryggt hann, hefir nú fengizt
við það hátt á annan mánuð að
leysa deiluna á kaupskiþunum,
en árangurslaust. Fyrir stóra
landshluta hefir þessi dráttur
á lausn deilunnar þegar orðið
mjög tilfinnanlegur, en verður
það þó enn meira, ef lausnin
dregst mikið lengur. Stjórnin
verður því að fara að hraða að-
gerðum sínum í þessum efnum
og fyrst og fremst þarf henni þó
að vera ljóst, að hún er hér að
glíma við sinn eigin draug.
Athafnir hennar og flokka
hennar á undanförnum árum
hafa vakið upp og, magnað þann
dýrtíðardraug, sem nú er að
sliga allt atvinnulíf í landinu.
Ráð stjórnarinnar hefir verið,
þegar draugsi hefir látið ófrið-
lega, að fita hann þeim mun
meira og láta hann enn færast
í aukana. Annað hvort er nú
fyrir stjórnina að hverfa frá
þessari stefnu eða láta enn und-
an draugsa sínum og lofa hon-
um að halda áfram iðju sinni,
unz hann hefir eyðilagt allt at-
vinnulíf landsmanna.
Lausnin í sjómannadeilunni
er ekki sú að láta sjómennina
búa við lægra grunnkaup en
aðrar vinnandi stéttir landsins.
Þvert á móti mætti það vera
heldur hærra. Lausn sjómanna-
deilunnar verður því aðeins
heilbrigð og varanleg, að hún
verði þáttur í allsherjarlausn,
sem miðar að því að bjarga ekki
*aðeins siglingunum, heldur öllu
atvinnulífi landsmanna. Þessi
lausn er niðurskurður dýrtíðar-
innar, þ. e. lækkun afurðaverðs,
kaupgjalds, verzlunarálagning-
ar og hvers konar milliliða-
kostnaðar. Væri ve 1 haldið á
þessum málum og þó einkum
því, sem að milliliðakostnað-
inum veit, ætti þessi niður-
færsla hæglega að geta orðið, án
þess að kaupmáttur launanna
væri skertur, þótt þau lækkuðu
í krónutölu. Með þessu væri at-
vinnuvegunum ekki aðeins
bjargað, heldur væri tryggður
hinn eini öruggi grundvöllur
fyrir endurnýjun þeirra og efl-
ingu.
hann hætti búskapnum, var sú,
að honum og sonum hans þótti
hann ekki. álitlegur, þegar
vinnufólksekla og aðrir erfið-
leikar stríðsáranna þrengdu að.
Hefðu aðrir bændur gert það
sama, geta Reykvíkingar gert
sér í hugarlund, hvernig mjólk-
urmálum þeirra væri nú komið.
„Kosningabomba“ kratanna.
Alþýðublaðið skrifar nú mik-
ið um nauðsyn þess, að Reykja-
víkurbær komi upp kúabúi á
Korpúlfsstöðum. Þetta mun víst
eiga að vera „kosningabomba,"
því að þetta mikla „nauðsynja-
mál“ virðist fyrst hafa orðið Al-
þýðuflokksmönnum ljóst nú
tveimur mánuðum fyrir bæjar-
stjórnarkosningarnar. Til af-
sönnunar því, að þetta sé þó
nokkuð ný „fluga“ hjá Alþýðu-
flokknum, bendir Alþýðublaðið
á kúabúið á ísafirði. En Alþýðu-
blaðið þyrfti bara að segja meira
frá kúabúinu á ísafirði, t. d.
hve mikill hagnaður sé af rekstri
þess. Það myndi geta orðið Reyk-
víkingum nokkur leiðbeining
um, hve eftirsóknarverð þessi
„kosnjngabomba" kjratanna
muni vera!
Sannanir kommúnista.
Kommúnistar gera sér mikið
far um að „sanna“ það á
Framsóknarflokkinn, að hann
sé sjávarútveginum fjandsam-
legur. Seinasta „sönnunin“ er
sú, að Framsóknarmenn hafi
ekki greitt atkvæði um frv.
stjórnarinnar um togarakaup-
in og jafnframt hafi þeir gert
tillögu um, að sölu nýju togar-
anna yrði hraðað. Um fyrra at-
riðið er það ^tð segja, að Fram-
sóknarflokknum var meinað að
taka nokkurn þátt í samning-
um um togarakaupin, en þar
hafa stórfelld mistök átt sér
s'tað. Með því að greiða at-
kvæði með frv., hefði flokkur-
inn gerzt meðábyrgur í þessum
efnum, og átti hann því ekki
annars kost en 'setja hjá, þar
sem hann vildi þó ekki bregða
fæti fyrir togarakaupin.Hvern-
(Framhald á 7. síöu)
Erlent yfirtit
Hernaðarátökin á Java
í útvarpsfréttum er nú dag-
lega skýrt frá þeim átökum milli
herliðs Breta og þjóðernissinna
á Jövu. Segja má, að verið hafa
stöðugur skæruhernaður á
eynni síðan Bandamenn komu
þangað og allar tilrauniir, til
sátta farið út um þúfur. Enn
er ósýnt, hvernig þetta mál muni
leysast, en lausn þess getur haft
víðtækar afleiðingar í för með
sér.
Java er minnst en fjöl-
byggðust hinna stærri Austur-
Indlandseyja, sem Hollendingar
ráða yfir. Hún er, ásamt nær-
liggjandi smáeyjum, um 130 þús.
fermílur, en íbúar hennar eru
rúmlega 40 milj. Hún er því
eitt þéttbýlasta land heimsins.
Aðalatvinnuvegur er landbún-
aður ogersykurræktineinnhelzti
þáttur hans. Java er þriðja
mesta sykurframleiðsluland
heimsins. Aðalútflutningsvör-
urnar eru sykur, kaffi, gúmmí
og timbur, en á Jövu eru ein-
hverjir mestu frumskógar í
heimi. Olía og kol og ýmsir góð-
málmar eru þar í jörðu. Iðnað-
ur er þar lítill og yfirleitt er
atvinnurekstur þar á lágu stigi.
Javabúar eru Malajar að upp-
runa. Indverjar komu þangað
snemma á öldum og voru um
alllangt skeið mestu ráðandi á
eynni. í byrjun 15. aldar byrjuðu
Arabar að koma þangað og hófu
þar boðun Múhameðstrúar. Efld-
ust áhrif þeirra svo skjótt, að
þeir voru orðnir þar öllu ráð-
andi um 1480 og síðan hefir
meginþorri eyjaskeggja játað
Múhameðstrú. Um 1500 byrjuðu
Portúgalar .að venja komur sín-
ar til eyjarinnar, en um 1600
höfðu Hollendingar hrakið þá
þaðan í burtu að mestu. Hafa
Hollendingar haft yfirráðin þar
síðan, nema um nokkurt ára-
bil, þegar Napoleonsstyrjöldin
stóð yfir, en þá lögðu Frakkar
eyna undir sig.
Nýlendustjórn Hollendinga
mun hvorki hafa verið verri né
betri en gengur og gerist. Eftir
fyrri heimsstyrjöldina tók að
bera talsvert á andblæstri gegn
stjórn þeirra og var talið, að
kommúnistar hefðu þar for-
göngu. Hollendingar börðu alla
slíka mótspyrnu niður með
harðri hendi.
Þegar Japanir lögðu eyjuna
undir sig i ársbyrjun 1941,
liófu þeir þar sams konar áróð-
ur og í öðrum nýlendum Banda-
manna, sem þeir hertóku, að
þeir væru komnir til að binda
enda á yfirdrottnun hvítu
þjóðanna og myndu veita hin-
um undirokuðu þjóðum aukið
frelsi. í samræmi við þetta settu
þeir á laggirnar stjórn inn-
fæddra manna á Jövu og mun
dr. Sokarno, foringi þjóðernis-
sinna, hafa verið aðalmaður
hennar. Þegar Japanir gáfust
upp i sumar, létu þeir þjóðernis-
sinnum í lé mikið af vopnum
og jafnframt munu ýmsir jap-
anskir herforingjar hafa geng-
ið í lið með þeim og tekið að
sér þjálfun á her þeirra.
Bandamenn, og þó einkum
Hollendingar sjálfir, munu hafa
gert lítið úr'þjóðernishreyfing-
unni og þess vegna voru aðeins
fámennar hersveitir sendar
þangað í fyrstu til að afvopna
Japani þar og koma aftur fót-
um uncjir nýlendustjórn Hol-
lendinga. Það síðarnefnda
| reyndist ókleift vegna þess, hve
sterk ítök þjóðernissinna voru
orðin. Bretar reyndu lengi vel
að miðla málum, en Hollending-
ar voru hins vegar tregir til
nokkurs undanláts og neituðu
m. a. að tala við dr. Sokarno,
þar sem hann hefði haft sam-
vinnu við Japani. Þennan tíma
notuðu þjóðernissinnar til að
skipuleggja mótspyrnu sína.
Bretar gátu að lokum komið
þvi svo, að Sokarno var fús til
viðræðna, og nýlega fengu þeir
Hollendinga til að hefja samn-
inga við hann. En það virðist
ætla að verða um of seinan, því
að líklegt er, að hinir æstari
þjóðernissinnar hafi nú náð
völdunum að mestu í sinar
hendur og Sokarno sé orðinn
áhrifaminni en áður, þótt enn
teljist hann forsætisráðherra
stjórnar þjóðernissinna.
(Framhald á 7. síðu)
mvm NA6RANNANNA
í forustugrein Alþýðublaðsins 14. þ.
m. er rætt um sambúð Sjálfstæðis-
manna og kommúnista. Blaðið segir:
„Árum saman mátti hvergi segja
svo sannleikann um moldvörpustarf
kommúnista hér á landi og undir-
róður fyrir erlent einræðisríki, að
Morgunblaðið risi ekki upp þeim tii
varnar. — Þá var allt af verið að
gera þeim rangt til, því að nokkrir
helztu forsprakkar Sjálfstæðis-
flokksins þurftu á þeim að halda ..
En nú þegar kosningar nálgast á
ný, hefir Morgunblaðið allt í einu
uppgötvað óheiiindi kommúnista,
og ber þeim hvers konar launráð
á brýn við lýðræðið og flest það,
sem þjóð okkar er helgast, —
rétt eins og þeir hafi ekki alla tíð
verið sekir um flugmnennsku hér
á landi fyrir erlent stórveldi og
einræðisríki, einnig meðan vinátt-
an var sem heitust með þeim og
forsprökkum Sjálfstæðisflokksins?!
Og hvað sögðu kommúnistar áð-
ur um þá aðstandendur Morgun-
blaðsins, sem þeir úthúða nú mest
í dálkum Þjóðviljans? — „Hinn
frjálslyndi og framsækni hluti
borgarastéttarinnar" áttu þeir að
vera og sjálfkjörnir bandamenn
verkalýðsins í stjórn landsins.
Þannig var skrifað í Þjóðviljann
um það bil, er núverandi ríkisstjórn
var mynduð.
En nú kveður við nokkuð annan
tón í kommúnistablaðinu. — „Úr-
eltur flokkur", „málefnalaus flokk-
ur“ og „neikvæður flokkur" heitir
Sjálfstæðisflokkurinn í dálkum þess
síðustu dagana. Og í gær lýsir það
honum í aðalritstjórnargrein á
eftirfarandi hátt: “Þessi flokkur á
engin áhugamál, engin málefni til
að berjast fyrir: Öll hans stefna
er neikvæð, öll hans barátta er
gegn breytingum á því, sem var
og er; aldrei örlar á baráttu fyrir
framförum og nýjungum.“
Þetta er nú orðið úr því, sem
Þjóðviljinn lofaði sem „hinn frjáls-
lynda og framsækna hluta borgara-
stéttarinnar i fyrrahaust!"
Vissulega kveður nú við annan tón
í blöðum íhaldsins og kommúnista en
á síðastl. hausti. Nú eru nefnilega kosn-
ingar í nánd. En eftir kosningar munu
þessir aðilar skríða saman aftur, því að
kommúnistar munu enn telja sig hafa
hag af slíkri samvinnu. Þeir þurfa að
koma sér betur fýrir áður en „kall“
byltingarinnar hljómar. Og Bjarni Ben.
mun reynast nægilega grunnfær til að
þiggja bórgarstjórasæti við hliðina á
Sigfúsi og halda að hann sé með
slíku samstarfi að leika á kommúnist-
ana!
Mbl. var nýlega að flagga með þeim
ummælum Þoródds Guðmundssonar,
að S. í. S. væri ekkert betra en heild-
salarnir. í tilefni af þessu segir Dagur
8. þ. m. frá eftirfarandi dæmi:
„Heildsali í Reykjavík sendi
verzlun einni hér í bænum talsvert
af amerískum kvenskóm. Verzlunin
lagði á skóna, sem henni var heim-
ilt, og áttu skórnir að kosta 43
Ip-ónur í útsölu. Um sama leyti fékk
kaupfélagið sendingu af nákvæm-
lega sömu tegund af kvenskóm frá
Sambandinu. Með fullri smá^ölu-
álagningu kostuðu þeir röskar 19
krónur í útsölu. Verzlun sú, er skipt
hafði við heildsalann, endursendi
þegar skóna, er þessi tíðindi urðu
kunn 1 bænum, og verðlagseftir-
litið hér mun hafa sent kæru á
hendur heildverzluninni til verð-
lagsyfirvaldanna í Reykjavík. Eng-
in tilkynning hefir hins vegar verið
birt um það, að þau yfirvöld hafi
kært yfir þessum verzlunarmáta til
dómstólanna. Hvað veldur?
Dæmi, sem þetta, hafa verið að
gerast öll síðastliðin ár og gerast
enn. Þau sýna hvar almenningur
hefði verið á vegi staddur, þrátt
fyrir öll verðlagslög, ef hann hefði
ekki notið þeirrar verndar, sem
verðlag samvinnufélaganna veitti
honum.“
Slík dæmi og Dagur nefnir mætti
áreiðanlega nefna í tugatali. Þau
sanna ómótmælanlega, að frjáls og
óheft samvinnuverzlun er bezta verð-
lagseftirlitið, og þess vegna ber að
vinna að því eftir megni, að samvinnu-
verzlun öðlist slík starfsskilyrði. En því
er vissulega ekki að fagna eins og nú
standa sakir, þegar innflutningshöml-
urnar eru eingöngu miðaðar við fyrri
innflutning og verzlunin er þannig
raunverulega einokuð.
í Útsýn 10. þ. m. segir svo um leynd-
ina, sem ríkisstjórnin lætur hvíla yfir
herstöövamálinu:
„Því verra er það, að öll meðferð
þessa máls í höndum núverandí
forsætis- og utanríkisráðherra hefir
verið þannig, að hún hefir sætt
rökstuddri gagnrýni og vakið
óánægju flestra. Og til eru menn,
sem þykjast vita það með vissu, að
það sé ekki aðeins hér á landi, að
' hún hefir valdið undrun og gremju.
Nú er komið á annan mánuð síð-
an orðsending Bandaríkjanna barst
honum í hendur. Ef frá er talinn
orðrómur um gífurleg fríðindi, sem
í boði séu, sem almennt er rakinn
til ráðherra og einstakra þing-
manna stjórnarflokkanna og þá
helzt þeirra, sem taldir eru hlynnt-
ir leigusamningunum við Banda-
ríkin, hefir ekkert orð heyrzt frá
ríkisstjórninni um þetta mál, þrátt
fyrir óskir, sem fram hafa komið
innan þingsins um að stjórnin gefi
út opinbera yfirlýsingu um það.
Þingmenn hafa heyyit kvarta yfir
því, að þeir fái minna að vita um
það, en jafnvel menn utan þings-
ins. Sýnilega er það ekki tilætlun
ríkisstjórnarinnar, að þjóðinni gef-
ist nokkur kostur á að mynda sér
skoðun á því, hvort óhjákvæmilegt
sé að afsala yfirráðarétti yfir ís-
lenzku landi í hendur einstaks stór-
veldis."
Það mun ekki ofsagt, að óánægja
almennings yfir pukri stjórnarinnar í
þessu máli magnast með hverjum degi
og það þó enn frekar af þeirri ástæðu,
að einum stjórnarflokknum er samt.
leyft að halda uppi einhliða áróðri um
málið.