Tíminn - 05.02.1946, Side 4

TÍMINry. þriðjndaginn 5. febr. 1946
4
22. hlað
Helgi Benediktsson:
f iskiþingið
Dánarmlnnmg:
Óskar Úlfarsson
frá Fljótsdal
Eftir
Þátttaka útvegsmanna I við-
skiptaráði og samninga-
nefnd utanríkisviðskipta.
„FiskiþingiS skorar á Alþingi
og ríkisstjórn að hlutast til um,
að skipaðir séu fulltrúar frá
helztu útflytjendum, svo sem
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna,
Landssambandi ísl. útvegs-
manna og Síldarverksmiðjum
ríkisins í samninganefnd utan-
ríkisviðskipta og viðskiptaráð."
Örðugleikar bátaútvegsins.
„Fiskiþingið telur fjárhags-
grúndvöll vanta til þess að hægt
verði, að óbreyttum aðstæðum,
að gera vélbátaflotann út á
þorskveiðar í vetur. Telur þingið
að útgerðin geti því aðeins haf-
izt almennt, að .útgerðarkostn-
aður verði með opinberum ráð-
stöfunum færður niður til
verulegra muna, eða afurðaverð
hækkað."
Stuðningur við hraðfrystihúsin.
„Jafnframt skorar Fiskiþing-
ið á ríkisstjórnina og bankana
að veita Sölumiðstöð hraðfrysti-
húsanna fyllsta stuðning til þess
að kaupa eða leigja, eða hvort
tveggja, skip til að flytja fram-
leiöslu sína á erlendan markað.
Einnig að veita öðrum félags-
samtökum útgerðarinnar sams
konar aðstoð.“
Ráðstöfun framleiðsiunnar.
„Fiskiþingið telur sjálfsagt
að framleiðsluvörur útvegsins
verði ekki seldar á erlendum
markaði án þess viðkomandi
félagssamtök útflytjenda sam-
þykki verðið.“
Áhyggjur Péturs.
Pétur Ottesen alþm., kom eitt
sinn á fund sjávarútvegsnefnd-
ar Fiskiþingsins.
Pétur kvað ekki gott í efni
með nýsköpun Jóhanns, því
hafnarmálaástand landsins
væri slíkt, að ef skip þau og sér-
staklega vélbátafloti sá, sem
verið væri að smíða fyrir ís-
lendinga kemur til landsins, þá
væri hvergi til nægilegt eða ör-
uggt hafnarpláss fyrir þessa
flotaaukningu. Jafnframt lýsti
Pétur því að búið væri að eyða
fyrirfram 3 miljónum af næsta
árs hafnarbótafé, og sæi hann
ekki annað úrræði, en að taka
stórt rikisíán til að byggja höfn
eða hafnir til að geyma flotann
í. Sveinn Benediktsson taldi
sjálfsagt að krefjast stöðvunar
á innanlands-bátabyggingum
ríkisstjórnarinnar, en Magnús
Gamalíelsson benti á, að ef ráð-
ist yrði í hinar stórfenglegu og
hröðu hafnarbyggingar, sem
Pétur vildi láta gera, þá yrði að
taka þá fáu og sífækkandi ís-
lendinga, sem fiskveiðar stunda,
til hafnarbygginga og færu þeir
þá aldrei til fiskveiða framar.
Ekki er öll vitleysan eins, né
skortur á fyrirhyggju.
Bölsýni.
Einar Sigurðsson, formaður
Sölumiðstöðvar hraðfrystihús-
anna, segir svo i skýrslu sinni
til hraðfrystihúsanna:
„Trú manna á bjargráð hefir
veikst, því sumir útgerðarmenn
hafa orðið að taka bjargráðalán
mitt í „stríðsgróðanum“, sem á-
góði næsta árs eða næstu ára,
eftir því hvernig gengur, fer til
að greiða. Bóndinn gengur á
bústofn sinn vegna lítilla heyja
og uggir að sér um nýjar fram-
kvæmdir, þótt þeirra sé full þörf.
Um afurðaverð hans standa há-
værar deilur og skoðar nokkur
hluti þjóðarinnar þennan þjóð-
holla og nauðsynlega átvinnu-
rekstur sem ómaga á þjóðar-
búskapnum."
Enn segir Einar.
' „Fiskimálanefnd leigir svo
fjölda „Færeyinga“ meðan verst
horfir fyrir frystihúsunum, og
tekur fisk i þá og önnur skip,
sem frystihúsin höfðu stundum
samning um eða höfðu þörf fyr-
ir að fá til að halda rekstri sín-
um stöðugum. Olli þetta miklum
óþægindum og mörgu frystihús-
inu stórtjóni."
Verðjöfnunargjald.
Um það segir Einar:
„Verðjöfnunargjald er svo á-
kveðið. Útflutningsskipunum er
gert að greiða 15% hærra verð
fyrir fiskinn en frystihúsunum.
Liggur það í augum uppi.hversu
vel slíkt misræmi er fallið til að
skapa andúð útgerðarmanna og
sjómanna á því að selja frysti-
húsunum aflann. Kemur þetta
þó enn gleggra í ljós nú eftir á.
Það er skaðlegt fyrir þennan
nauðsynlega atvinnurekstur, ef
honum skapast andúð, eins og
átt hefir sér stað með landbún-
aðinn í sambandi við uppbætur
á framleiðsluvörum bænda.“
Niðurstaða Einars.
„Vísitalan hefir haldið áfram
að þokazt upp. Hún var í árs-
byrjun 273 stig og er nú 278
(285). Grunnkaupshækkanir
hafa sums staðar átt sér stað.
Allt er þetta á einn veg.
Takmark fyrir öllu: Verði nú
á næsta ári áfram vegið í sama
knérunn með framleiðslustöðv-
un, lækkuðu afurðaverði, tak-
mörkun á framleiðslu, þvingun
og hráefnasvelti Fiskimála-
nefndar, aðstöðumun flutninga-
skipanna, hækkandi vísitölu og
kaupgjaldi, þurfa einhverjir
ekki um skeihu að binda að ári
um þetta leyti.“
Bankaviðskipti útvegsins.
Meðan Fiskiþingið stóð yfir,
voru útgerðarmenn af Suður-
nesjum og víðar gangandi bón-
leiö á milli búða bankanna í
Reykjavik, um útgerðarlán og
fengu litla áheyrn.
Uppástunga Finnboga.
Finnbogi Guðmundsson vildi
láta afhenda útgerðinni, eða
nánar tiltekið hinum ýmsu fé-
lagasamtökum útvegsins, Út-
vegsbankann, og breyta starf-
rækslu hans til samræmis við
nafn.
Fiskveiðasjóður.
\
Fiskiþingið var á einu máli
um að stefna bæri að því að
gera Fiskveiðasjóð að sjálf-
stæðri bankastofnun, og taka
hann úr stjúpmóðurfóstri Út-
vegsbankans. Að vextir af út-
gerðarlánum og stofnlánum út-
vegsins ættu og yrðu að stór-
lækka. Stofnlán þyrftu að
hækka. Starfsemi Fiskveiða-
sjóðs til útlána ætti að verða
víðtækari. Að Fiskveiðasjóði
ætti að veitast réttur til gjald-
eyrisverzlunar til jafns við
Landsbankann og Útvegsbank-
ann og að bönkum beri að stilla
fyrirgreiðslugjöldum (provisi-
onum) í hóf þannig, að þau
verði ekki óeðlilegur baggi á út-
gerð og verzlun landsmanna.
Má það merkilegt teljast af
hvaða ástæðum verðlagseftirlit-
ið hefir undanfellt að verðleggja
þessa starfrækslu til jafns móti
hliðstæðum í annarri starf-
semi.
Aukafiskiþing.
Til að reyna að fyrirbyggja
að samþykktir þingsins yrðu
svefnþorni stungnar, samþykkti
Fiskiþingið á síðasta fundi sín-
um:
„Fiskiþingið felur. stjórn
Fiskifélagsins að kalla sáman
auka fiskiþing, fái. helztu sam-
þykktir mála þessa þings ekki
eðlilega áheyrn og afgreiðslu.“
Kosningar.
Á Fiskiþinginu rikti almenn
óánægja yfir • aðgerðaleysi og
undirbúningsleysi mála af hálfu
stjórnar Fiskifélagsins. Mun Ól-
afur B. Björnsson fyrstur hafa
vakið máls á, að ekki yrði kom-
izt hjá að skipta algerlega um
stjórn félagsins.
Tvenns konar sjónarmið.
í aðalatriðum skiptust menn
í tvo flokka, annar flokkurinn
vildi annaðhvort láta endur-
kjósa alla stjórnina, eða kjósa
eingöngu nýja menn, og þá að-
haga vali þeirra þannig, að
kosnir yrðu starfandi áhuga-
menn i útgerðarstétt, og var
Arngrímur Fr. Bjarnason for-
mælandi þessa sjónarmiðs, og
var Ólafur B. Björnsson búinn
að setja fram á einkafundum
og í samtölum tillögur um slíka
stjórn, og virtust menn þar
nokkuð á einu máli. Þó tók Ól-
afur þann fyrirvara, sem ekki
olli ágreiningi, að einn maður,
Laugardaginn 19. f. m. var
líkami hans til moldar borinn
að Hlíðarenda í Fljótshlíð.
Þegar kallið kom, varst þú
því viðbúinn. Svo er um þá, sem
góðir eru.
Óskar var fæddur 27. des. 1889,
að Fljótsdal í Fljótshlíð. Af góð-
um stofni enda hvers manns
hugljúfi. Þegar ég minnist þín,
kæri látni vinur, dettur mér í
hug, fögur er Hlíðin, enda hefir
þaðan margt fagurt komið, svo
má einnig ségja um æviferil
þinn. Óvíða er eins mikla feg-
urð að finna og á æskustöðvum
þínum, hin háu fjöll og grasi-
grónar hlíðar, syngjandi fossar
Þórólfsfell, Þórsmörk, Eyja-
fjallajökull og Markarfljót í
fögrum skógardal, allt hefir
þetta haft að sjálfsögðu áhrif
á huga þinn og hjarta. Fátt var
þér hugstæðara en að fylgja
fólki yfir hin straumþungu vötn
Sveinn Benediktsson, kæmi ekki
til greina í stjórn. Annar flokk-
urinn, undir forustu Sveins,
vildi láta framkvæma pólitíska
hreinsun, sem hann kallaði, til
þess að útiloka Framsóknar-
menn og kommúnista frá
stjórnarstörfum, og mun hafa
getað fallizt á hvern sem væri,
ef hann fengi sjálfur að vera
með.
Kosningaúrslitin
urðu svo þau, að gamla stjórn-
in var endurkosin, að undan-
skildum Ingvari Pálmasyni, og
þannig gerð tilraun til þess að
koma Fiskifélaginu á vettvang
pólitísks dægurþrass, auk þess
sem þetta átti að vera hnefa-
högg í andlit Framsóknarflokks-
ins af hendi meirihluta fulltrú-
anna — sennilega í þakkarskyni
vegna þess, að Framsóknarfl.
er eini flokkurinn, sem hiklaust
og afdráttarlaust hefir stutt
Fiskifélag íslands á Alþingi.
Skrítin niðurstaða.
Ef athuguð eru störf Fiski-
þingsins og samþykktir, þarf
ekki lengi að leita til þess að
sjá, að samþykktir þess eru lít-
ið annað en stefnuskrá Fram-
sóknarflokksins, eins og hún
til Þórsmerkur. Þar var sú feg-
urð,sem þér fannst vert að sýna
Óskar var elztur sinna systkina
og var því leiðtogi hinna yngri,
hann var eigi gamall maður er
hann lagði fram krafta sína til
hjálpar föður sínum og systkin-
um, en móður sína missti hann
ungur. Ég man þá tíð er minnst
var á hið gestrisna Fljðtsdals-
heimili, hvað börnin væru góð
og myndarleg og var það með
sanni sagt. Hjálpfýsi þín, Óskar,
og góðleiki mun seint gleymast,
og hugprýði þín við dauðastríð-
ið sýndi bezt, hve trúaður þú
varst og í fullu trausti fólst þig
Guði. Þín er nú sárt saknað af
elskandi systkinum, bróður-
dætrum er þér voru svo hug-
stæðar, ættingjum og vinum.
Minning þín lifir og lýsir sem
viti um ókomin ár.
var samþykkt á 7. flokksþingi
Framsóknarmanna í apríl 1944.
Sagan endurtekur sig.
í bók sinni íslenzk samvinnu-
félög hundrað ára, lýsir Arnór
Sigurjónsson því, hvernig sam-
vinnusamtökin komu upp svo að
segja samtímis á mismunandl
stöðum, án þess fyllilega yrðu
rakin sambönd á milli hinna
ýmsu samtaka stofnana.
Sj ávarútvegsmálastefnuskrá
Framsóknarflokksins var að vísu
á sínum tíma birt í tímariti
Fiskifélagsins, Ægi, svo að ekki
vantar kynni útvegsmanna né
vitneskju um hver hún er, en
niðurstaða Fiskiþingsins er
fyrst og fremst sú sem raun ber
vitni, vegna þess að Framsókn-
arflokkurinn hefir einn lands-
málaflokkanna, fylgzt með þró-
uninni í útvegsmálunum og er
þess vegna í samræmi við hið
starfandi líf.
Jafnrétti þegnanna.
Þá er enn ógetið einnar til-
lögu, sem allmiklar umræður
spunnust út af á Fiskiþinginu.
„Fiskiþingið skorar á alþingi,
að taka til alvarlegrar athug-
unar þá misjöfnu aðbúð þegn-
(Framhald á 7. síðu)
N. K.
Af hálfu Þingeyinga töluðu
þau: Jón Sigurðsson Yztafelli,
Bergþóra Magnúsdóttir á Hall-
dórsstöðúm og Jón Haraldsson
á Einarsstöðum.
Jón H. Þorbergsson þakkaði
fyrir hönd ferðafólksins boð
bæjarstjórnar Reykjavíkur og
hinar ágætu viðtökur. Var þá
Reykjavík hyllt og bæjarstjórn
með ferföldu húrrahrópi. Sig-
fús í Vogum stjórnaði söngrpm
skörulega eins og jafnan. Var
söngur þama mikill og fjör-
. ugur.
Fólkið gat hreyft sig um sal-
inn eftir vild. Skiptust menn á
gamanyrðum, spjölluðu og
hlóu. Fór samkvæmið hið bezta
fram og mun fólkið, sem þarna
var statt, jafnan bera hlýjan
hug til Reykjavíkur og Reykvík-
inga.
Um þetta var kveðið:
Allir lofa Reykvikinga rausn
og sanna dyggð:
reiddu þeir fram bjóra og
„snapsa“ smáa og stóra.
Þeir fengu líka ýmislegt sitt
bezta úr okkar byggð,
já, borgarstjórann sjálfan,
að minnsta kosti hálfan.
Það gæti verið hyggilegt
að halda við oss tryggð:
Vér höfum máske efni
i fleiri borgarstjóra.
Annar kvað:
Lifnaði ást við Ljósafoss
líkt og bál í þurri sinu.
Rak þar líka rembingskoss
Reykjavik að dreifbýlinu.
Frá Ljósafossi var ferðinni
heitið til Geysis. Á leiðinni var
stanzað við Kerið í Grímsnesi,
en það er gamall eldgígur.
Þegar kom að Haukadal, var
þar fyrir álitlegur hópur Bisk-
upstungnamanna. Fögnuðu þeir
komumönnum með söng. Því-
næst flutti Þorsteinn Sigurðsson
í Vatnsleysu ávarp og bauð
Þingeyinga velkomna. Eftir það
var gengið upp að Geysi. Hafði
Búnaðarfélag Biskupstungna
keypt 60 kg. af sápu, sem nú
var mokað í hverinn, eftir að
vatnið hafði verið lækkað í
honum, til þess að fá hann til
að gjósa fyrir þingeyska fólkið.
Stóð Sigurður Greipsson í
Haukadal fyrir þessum fram-
kvæmdum.
Veður var kalt og hryssings-
legt. Töldu kunnugir, að það
mundi spilla fyrir gosi. Auk þess
hafði hverinn .gosið um morg-
uninn, svo útlit fyrir mikið gos
var engan veginn álitlegt.
Meðan fólkið beið eftir gos-
inu, litaðist það um á hvera-
svæðinu, sem er víðáttumikið,
og er þar margt merkilegt að
sjá. Sumir fengu sér hressingu
heima í Haukadal.
Eftir alllanga bið, tóku að
heyrast drunur frá hvernum.
Þyrptust allir þangað. Var nú
hinn virðulegi öldungur byrjað-
ur að spúa ólyfjan þeirri, er
honum hafði verið gefin. Stóð
gosið lengi, en varð aldrei svo
hátt og fagurt sem Geysis-
gos geta orðið, enda lagðist
stormurinn þungt á vatnssúl-
una og spillti henni mjög.
Að lokum var skálin tæmd
og sá langt niður í kok hversins.
Heyrðust þaðan þungar drunur,
hvæs og sog, en einstakar vatns-
gusur spýttust hátt í loft upp.
Fór nú fólkið að tínast frá
hvernum og að bílunum, hrifið
af mikilleik Geysis og þakklátt
Biskupstungnamönnum fyrir
rausn þeirra og alúðlegar við-
tökur.
Var nú stefnt að Laugarvatni,
en þar skyldi gist um nóttina.
í Biskupstungum voru fánar
víða dregnir að hún á bæjum
meðfram veginum. Stóð heima-
fólk sums staðar úti og veifaði
til ferðafólksins. Var þá óspart
veifað í bílunum og hugsað hlýtt
til hinna smekkvísu og gestrisnu
stéttarsystkina í Tungunum.
Á leiðinni frá Geysi voru ein-
hverjir að tala um hinn óskap-
lega kulda meðan beðið var eft-
ir gosinu. Varð þá einum að
orði:
Hátignarlega Geysir gaus,
— gladdi það Norðanmenn —
en svo var þá kalt, að súlan fraus
— og situr þar máske enn.
Lítið nutu menn útsýnis
þennan dag, því lágskýjað var
og sást skammt frá sér seinni
hluta dagsins. Margir voru átta-
villtir eftir að farið var frá
Þingvöllum. Sumir sneru frá
þeirri villu í sólskininu daginn
eftir, en aðrir læknuðust ekki
til fulls, fyrr en tók að halla
norður af aftur.
Að Laugarvatni kom leiðang-
urinn fyrr en áætlað hafði verið.
Var kuldinn ag dimmviðrið or-.
sök þess.
Bjarni skólastjóri bauð komu-
mönnum inn i sal einn mikinn.
Settust allir þar að kaffiborðum.
Bauð skólastjóri gestina vel-
komna. Tilkynnti hann, að allir
gætu fengið rúm aö sofa í um
nóttina, meira að segja gátu
um 50 hjón fengið sérherbérgi.
Fékk þá Bjarni mörg hýrleg
augnatillit víðs vegar úr saln-
um.
Páll Guðmundsson skáld á
Hjálmsstöðum ávarpaði Þingey-
inga og las upp nokkrar snjallar
hringhendur.
Nógur tími var til þess að
skoða sig um á Laugarvatni um
kvöldið, en þar er margt mark-
vert að sjá. Niður við vatnið er
Vígðalaug. Þar var heiðnum
mönnum breytt í kristna með
heilagri skírn eftir kristnitök-
una árið 1000. Síðar kom þessi
laug við sögu, er lík Jóns bisk-
ups Arasonar og sona hans
voru flutt þangað og þvegin úr
hinu vígða vatni laugarinnar,
áður en þau voru færð norður
að Hólum til greftrunar.
Húsmæðrakennaraskóli ís-
lands starfar að Laugarvatni
yfir sumarið. Forstöðukona
hans, ungfrú Helga Sigurðar-
dóttir, bauð öllum gestahópnum
að þiggja góðgerðir í skálanum.
Tíndust menn þangað í smá-
hópum um kvöldið. Framreidd-
ur var fjallagrasaábætir og
með honum svaladrykkur gerð-
ur úr tröllasúru, hvort tveggja
hið ijúffengasta.
Meðan gestirnir neyttu góð-
gerðanna, sungu námsmeyjarn-
ar vel samið ljóð, sem ort hafði
verið í tilefni gestakomunnar,
sjálfsagt af einhverri náms-
meynni eða sjálfri forstöðukon-
unni.
Ungfrú Helga lýsti skólastarf-
inu fyrir gestunum, en náms-
meyjarnar sýndu þeim mat-
jurtagarðana, sem þær annast
að öllu leyti sjálfar, skólahúsið,
niðursuðuna og áhöld skólans.
— Vakti allt þetta mikla hrifn-
ingu komumanna. '
Byggingar eru miklar á Laug-
arvatni og er sífellt verið að
auka þær. Þar var í smíðum hús
fyrir íþróttaskóla ríkisins, mikil
bygging og fullkomin að.gerð.
Ekki þótti búfólkinu staður-
inn fullskoðaður, nema komið
væri í fjósið, enda hafði Bjarni
skólastjóri talað með nokkru
stolti um fjósamann sinn og af-
rek hans. Fannst og gestunum
mikið til um kýrnar og um-
gengni alla í fjósinu.
Hefir ýfirmaður kúabúsins,
sem hér er nefndur fjósamaður,
unnið merkilegt starf á stuttum
tíma með kynbótum, hagkvæmri
fóðrun og allri meðferð kúnna.
Milli náttmála og lágnættis
fór fólkið smám saman aö tínast
til herbergja sinna og njóta
hvíldar eftir langah og erfiðan
dag, minnugt þess, að farar-
stjóri hafði tilkynnt skýrt og
skilmerkilega, að allir yrðu að
vera risnir úr rekkju kl. 7 að
morgni.
Þótti sumum það vera harðir
kostir, en ekki tjáði móti að
mæla.
Föstudagur 15. júnf.
Ekki þurfti að hvetja menn
til fótaferðar morguninn eftir.
Þá var veður hiö fegursta og
skein sól í heiði. Fagurt var að
sjá yfir vatnið og Laugardalinn,
en mest hreif menn þó fjalla-
sýnin: Hekla, alhvít niður að
rótum, glóði eins og demant í
dýrum baug, en Tindafjallajök-
ull og „Eyjafjallaskallinn gamli“
kepptu við hana um fegurð og
mikilleik. Þessi morgunstund á
Laugarvatni verður öllum þeim
ógleymaríleg, sem hennar nutu.
Fólkið brá sér inn í salinn,
drakk morgunkaffið óg að
vörmu spori út aftur. Brjóst-
in hófust, morgunloftið svalt og
tært fyllti lungun, augun fylgdu
línum landslagsins leiftrandi af
hrifningu og teyguðu liti lofts
og jarðar.
Þannig leiö morguninn.
Er líða tók að burtfarartíma,
gekk allur gestaskarinn niður
að skála Helgu Sigurðardóttur
til að kveðja og þakka fyrir
sig. Flutti fararstjóri þar nokk-
ur kveðju- og þakkarorð, en
Helga Sigurðardóttir svaraði
með stuttri ræðu. Voru þá sung-
in nokkur lög.
Heima við héraðsskólann
kvaddi Bjarni skólastjóri gest-
ina með stuttri ræðu og óskaði
þeim góðrar ferðar, en farar-
stjóri þakkaði. Voru þá skóla-
stjórahjónin hyllt svo og Laug-
arvatnsskóli með margföldu'
húrra. Eftir það voru sungnir
ættjarðarsöngvar, en að lokum
hlj ómaði kveðj usöngurinn:
„Vegir skiljast....“
Margt Árnesinga kom að
Laugarvatni um morguninn og
slóst í för með Þingeyingum, til
fylgdar um héraðið. Var einn
eða fleiri Árnesingar í hverjum
bil Norðanmanna, en Þingey-
(Framhald á 5. síOu)