Tíminn - 12.02.1946, Blaðsíða 2

2
TJMDFTC, firiðjwdagtim 12. fehr. 1946
24. Ma»
Þrffljiudatiur 12. febr.
Hví er viðreisnin
tafin?
Tíminn birtir í dag í Röddum
nágrannanna athyglisverð um-
mæli úr blaðinu Útsýn, er kom
út rétt eftir áramótin. Ummæli
þessi eru bæði tekin úr rit-
stjórnargrein og grein eftir Jón
Blöndal hagfræðing. Aðalefni
þeirra er raunar hið sama. Það
er sýnt fram á, að fjármála-
stefnan leiði hröðum skrefum
til gengislækkunar og atvinnu-
leysis og stjórnin reyni ekki
neitt til að koma í veg fyrir slík-
ar afleiðingar, því að kjörorð
hennar sé: Plýtur á meðan ekki
sekkur. Rétta nafnið á stefnu
stjórnarinnar sé því íjárglæfra-
stefna. Meðan þannig sé ástatt,
sé nýsköpunin svonefnda lítið
annað en loftkastali og allar
svokallaðar kjarabætur (kaup-
hækkanir, launalög og trygg-
ingar) lítilsvirði, þar sem þær
sóist aftur í aukna dýrtíð og
geti svo sópazt til fullnustu burt
á einum degi vegna gengisfalls
eða annarra aðgerða, sem hljót-
ast munu af fjármálaöngþveit-
inu.
Framsóknarmönnum kemur
þessi lýsing vissulega ekkert
nýstárlega fyrir sjónir. Þeir
hafa sýnt fram á þetta sama og
þeir vildu á sínum tima ekki
taka þátt í stjórnarsamvinn-
unni, því að þeir sáu þessar af-
leiðingar fyrir. Þeir vildu þá
strax láta hefjast handa um
raunhæfar aðgerðir til við-
reisnar fjárhagnum, en ekki
láta fresta þeim, unz komið væri
í ótíma.
Framangreind ummæli sýna,
að þetta er nú orðið mörgum
fleiri ljóst en Framsóknarmönn-
um. Þetta er yfirleitt orðið
ljóst hugsandi mönnum í öll-
um flokkum. Allar stéttir finna
orðið til sjúkleika fjármálaá-
standsins og óttast þó meira af-
leiðingar sjúkdó^nsins. Bænd-
um hefir verið skammtað minna
afurðaverð en þeim ber, laun-
þegar eru sviknir um 30—40
stig í vísitölúútreikninginum,
afkoma hlutasjómanna versnar
stöðugt og smábátaútvegurinn
er kominn á heljarþröm. En
þótt þannig sé byrjað að sverfa
að þessum stéttum, heldur dýr-
tíðin samt áfram að vaxa hröð-
um skrefum.
En hvers vegna er þá ekki
bætt úr þessu, þegar flestir
finna og sjá í hvert óefni er
komið? Þessa spurningu væri
mönnum gott að hugleiða, en
svörin eru þó býsna augljós.
Heildsala- og braskaraklíkan
ræður yfir Sjálfstæðisflokkn-
um og hún hagnast á hinu
sjúka fjármálaástandi. Þess
vegna fæst Sjálfstæðisflokkur-
inn ekki til þátttöku í viðreisn-
inni, þótt meginþorri flokks-
mannanna vilji það. Klíka
Moskvukommúnista, er vill
skapa hér jarðveg fyrir byltingu
með fjárhagshruni og atvinnu-
leysi, ræður yfir Sósíalista-
flokknum og því er harin ófá-
anlegur til viðreLsnarstarfa,
þótt stór hluti flokksmannanna
óski þess. Þessi óheillaöfl, er
ráða Sjálfstæðisflokknum og
Sósíalistaflokknum, hafa tekið
höndum saman um viðhald
fjármálaspillingarinnar og feng-
ið til liðs við sig nokkra af
glámskyggnustu foringjum 41-
þýðuflokksins. Þessum mönn-
um er talin trú um, að þeir
séu að gera góða hluti, ef þeir
fái lög um launahækkanir og
alþýðutryggingar, því að þeir
gæta þess ekki, að meðan nú-
verandi fjármálastefnu er fylgt,
verða öll slík lög ekkert annað
en pappírslög, sem dýrtíðin
gerir að engu. Þeir einu, sem
græða, eru heildsalarnir og
milliliðirnir. Væri hér þróttmik-
ill Alþýðuflokkur, líkt og í/Bret-
landi og á Norðurlöndum,
myndu íhaldið og kommúnist-
ar vissulega ekki geta haldið
uppi fjármálaspillingunni í
skjóli Imns, eins og það gerir nú
í skjóli Ásgeirs, Stefáns og Em-
ils. Þetta er hinum umbótasinn-
uðu mönnum Alþýðuflokksins
«
Erlent yfirlit
Pólski
herinn á italíu
Afkoma útvegsins.
Snemma á þessu ári flutti Ey-
steinn Jónsson svohljóðandi til-
lögu til þingsályktunar um at-
hugun á afkomu útvegsins:
„Alþingi ályktar að fela
ríkisstjórninni að láta fara
fram rannsókn á afkomu
sjávarútvegsins og fram-
leiðslukostnaði sjávarafurða.
Að þeirri rannsókn lokinni
verði lagt fram rökstutt álit
um, hvaða verð þurfi að vera
á sjávarafurðum, til þess að
gera megi ráði fyrir, að fram-
leiðsla þeirra svari kostnaði
og veiti þeim, er hana stunda,
lífvænlega afkomu, eigi lak-
ari en aðrar stéttir eiga við
að búa. Ennfremur sé rann-
sakað, hver áhrif dýrtíðar-
aukning striðsáranna hefir
haft á framleiðslukostnað
sjávarafurða og afkomu út-
vegs- og fiskimanna og hver
áhrif lækkun dýrtíðar í land-
inn mundi hafa á af-
komu þeirra, er sjávarútveg
stunda.“
Samhljóða tillögu hefir Ey-
steinn Jónsson flutt á tveimur
undanförnum þingum, en hún
verið svæfð af stjórnarjiðinu.
Kom það glöggt fram í bæði
skiptin, að stjórnarliðið taldi
slíka rannsókn ekki hagkvæma
fyrir fjármálastefnu sína, því að
engan atvinnuveg hefir dýrtíðin
leikið grálegar en smútgerðina
og enga stétt ver an hlutasjó-
mennina.
Þegar tillagan kom til fyrstu
umræðu á þingi í haust, voru
undirtektir stjórnarliðsins á
sömu leið og áður. Bæði Jóhann
Jósefsson og Lúðvík Jósefsson
töluðu gegn henni og kommún-
istar gengu svo langt, að þeir
greiddu atkvæði á móti því, að
tillagan færi til nefndar. Það
tókst þó með harðfylgi að fá
henni vísað til allsherjarnefnd-
ar sameinaðs þings. Ef farið
hefði að venju, mátti þó vel
búast við því að þar yrði tillag-
an svæfð eða í mesta lagi vísað
frá með rökstuddri dagskrá.
Áhrif Fiskiþingsins.
Sérstakt ^tvik varð þess vald-
andi, að ekki fór á sömu leið og
áður. Fiskiþingið kom saman
um þetta leýti. Tillögunni var
vísað þangað til umsagnar og
mælti það eindregið með sam-
þykkt hennar. Stjórnarliðið
treystist þá ekki íengur til að
tefja framgang hennar. Niður-
staðan varð því sú, að öll nefnd-
in lýsti yfir stuðningi við tillög-
una og Jóhann Jósefsson gerð-
ist framsögumaður nefndarinn-
ar! Tillagan var svo til annarr-
ar umræðu fyrir nokkrum dög-
um og var samþykkt með þeirri
breytingu einni, að Fiskiþingið
skyldi aðstoða ríkisstjórnina við
rannsóknina.
Þess verður að vænta, að
rannsókn sú, sem tillagan fjall-
ar um, verði látin koma til
framkvæmda hið fyrsta. Það
verður að fást upplýst til fulls,
hvað útgerðarmenn og sjómenn
þurfa að fá, svo að hlutur þeirra
verði ekki lakari en annarra
líka vel ljóst, eins og grein Jóns
Blöndals sýnir bezt.
Til að ráða bót á þessu sjúka
ástandi, væri það vissulega bezta
ráðið, að umbótamenn landsins
skipuðu sér í eina sveit í kosn-
ingur/um næsta vor og berð-
ust undir merkjum róttækra að-’
gerða, líkt og þeirra/ 'Sem gerð-
ar hafa verið í Danmörku til að
koma fjármálalífinu þar í heil-
brigt horf.tEn takist hinum gömlu
flokksstjórnum, er standa aö
ríkisstjórninni, að hlndra slíkt
samstarf að sinni, verða um-
bótamennirnir að fylkja sér um
Framsóknarflokkinn, er- einn
flokkanna hefir barizt fyrir
heilbrigðum viðreisnaraðgerð-
um. En jafnframt þarf að halda
áfram starfinu til að sameina
öll umbótaöfl landsins, hvar
sem þau eru nú í flolcki, til
þeirra viðreisnarátaka, sem eru
óhjákvæmileg, ef sjálfstæði
landsins og frelsi þegnanna á
ekki að glatazt.
stétta. Síðan verður að vinna
markvisst að því, að þeim verði
tryggður þessi hlutur, því að
annars heldur fjármagnið á-
fram að leita frá útgerðinni og
stöðugt verður erfiðara að fá
menn á skipin. Það má ekki
lengur tefja slíka rannsókn,
þótt hún verði fróðleg um áhrif
stjórnarstefnunnar á afkomu
útgerðarinnar.
Deilt um raforkumálin.
Allmiklar umræður urðu í
neðri deild í síðastl. viku um
frumvarp til laga um virkjun
Sogsins, sem flutt er af iðnaðar-
nefnd. Aðalefni frv. þessa er að
heimila Reykjavíkurbæ að halda
áfram virkjunum við Sogið, unz
það er a. m. k. virkjað til hálfs.
Jafnfram er Reykjavíkurbæ
heimilað að selja rafmagn það-
an til annara staða með kostn-
aðarverði að viðbættu 10%.
Jörundur Brynjólísson hefir
einkum gagnrýnt þetta frv.
Samkvæmt frumvarpi milli-
þinganefndarinnar í 'raforku-
málunum skyldi ríkið reisa og
reka öll raforkuver, er byggð
væru og væru stærri en 100 ha.
Tillaga þessi var byggð á því, að
með þessu móti væri hægt að
tryggja skipulegastar og hagan-
legastar framkvæmdir á þessu
sviði. í frumvarpi því um raf-
orkumálin, sem nú liggur fyrir
þinginu að frumkvæði Emils
Jónssonar, er vikið frá þessu
sjónarmiði nefndarinnar, t og
ráðherra heimilað „að veita
sveitarfélagi, einstökum manni
eða félagi leyfi til að reisa og
reka raforkuver allt að 2000
hestöflum.“ Til viðbótar þessu
kemur svo framangreind heim-
ild til handa Reykjavíkurbæ, ef
samþykkt vérður. Þessar und-
anþágur munu gera það að
verkum, að sami smávirkjana-
og sérvirkjanaglundroðinn, sem
verið hefir hingað til, mun hald-
ast áfram, og allar fyrirætlanir
um heildarskipulag og forgöngu
ríkisins verða ekki annað en
pappírsgagn. Frv. Emils er ber-
sýnilega ekki flutt til annars en
að leyna því, að engu eigi að
breyta frá því, sem verið hefir.
Kommúnistar reyndu vitan-
lega að túlka gágnrýni Jörund-
ar þannig, að hún væH fjand-
skapur við Reykjavík! Öllum
mætti þó vera Ijóst, að það er
ekki síður Reykvíkingum en
öðrum landsmönnum til óhags,
ef fylgt er þeirri stefnu í raf-
orkumálunum, er gerir fram-
kvæmdir í þeim miklu óhagan-
legri og skipulagsminni en þyrfti
að vera. Eina viturlega leiðin í
þessum málum, er að fara inn
á sömu braut og margar þjóðir
eru nú að gera, en það er að
ríkið eigi og reki orkuverin með
heildarhag fyrir augum.
Fyrirspurnir um fisk-
sölurriálin.
Á fundi í neðri deild síðastl.
föstudag, beindi Eysteinn Jóns-
son nokkrum fyrirspurnum til
Áka Jakobssonar varðandi fisk-
sölumálin. Spurði Eysteinn um,
hvað stjórnin hefði gert í þeim
málum. Við umræðurnar kom í
Ijós, að helztu aðgerðir stjórn-
arinnar hefðu verið þær, að á-
byrgjast þeim, sem kaupa fisk
til frystingar eða útflutnings,
5 aura af lágmarksverðinu og
að láta ríkið kaupa tiltekið
magn af saltfiski, þó aðeins
stórfisk. í umræðunum lagði
Eysteinn áherzlu á, að saltfisk-
kaupunum yrði hagað þannig,
að þeir staðir, sem hefðu versta
aðstöðu til að koma fiskinum í
frystihús eða flutningaskip,
væru látnir ganga fyrir. Enn-
fremur yrðu gerðar ráðstafanir
til þess að smáfiskurinn ónýtt-
ist ekki á þessum stöðum. Þá
lagði hann áherzlu á, að ríkis-
stjórnin bæri áðurnefndar ráð-
stafanir sinar undir bingið, svo
að það geti rætt þær og endur-
bætt.
í umræðunum upplýsti Áki,
að ekki væri nú hægt, a. m. k.
eins og sakir stæðu, að selja
saltfisk fyrir það verð, sem ís-
lendingar þyrftu. Sýnir það vel,
ásamt öðru, í hvert öngþveiti
dýrtíðarstefna stjórnarinnar er
búin að koma þessum málum.
Byggingamálin og fram-
leiðslan.
Tillaga Hermanns Jónassonar
lum ráðstafanir til að ráða bót
|á húsnæðisskortinum og afnám
húsaleigulaganna var til 1. um-
ræðu í sameinuðu þingi síðastl.
fimmtudag. Hafði forseti ekki
tekið hana á dagskrá fyrri, enda
þótt hún kæmi fram um 20.
nóv. Mun hann ekki hafa talið
heppilegt, að þessi mál væru
mikið rædd í þinginu fyrir bæj-
arstjórnarkosningarnar. Aðal-
efni tillögunnar er um rann-
sókn' á því, hve húsnæðis-
skorturinn sé mikill, um ráð-
stafanir til tryggingar því, að
byggingarefni sé fyrst og
fremst notað til íbúðarhúsa, um
ráðstafanir til að greiða fyrir
innflutningi tilbúinna húsa, og
um afnám húsaleigulaganna,
þegar búið sé að bæta úr mestu
húsnæðiseklunni.
Hermann gerði rækilega grein
fyrir tillögunni í framsöguræðu
sinni. Þegar hann hafði lokið
máli sínu', kvaddi Hallgrímur
Benediktsson sér hljóðs í fyrsta
sinn á. þessu þingi. Var það
helzta efni ræðu hans, að ekki
mætti auka svo byggingarstarf-
semina, að hún drægi vinnuafl
frá frfimleiðslunni! Þetta er
vissulega rétt, en einhvern veg-
inn hafa jhaldsmenn látið sér
sjást yfir þetta undanfarið,
þegar stórgróðamennirnir hafa
fengið byggingarefni og vinnu-
afl hömlulaust til að koina úpp
luxushöllum sínum, sumarbú-
stöðum og verzlunarstórhýsum!
En þegar rætt er um að tak-
marka slíkar byggingar, svo að
íbúðarbyggingar geti aukizt,
verða þeir allt í einu fullir á-
huga fyrir framleiðslunni og
þörf hennar fyrir vinnuafl!
Sigurður Kristjánsson fann
líka, að þessi rök Hallgríms
voru ekki nægileg til að hindra
framgang tillögunnar og lagði
því til, að henni yrði eytt með
þeim hætti að vísa henni til rík-
Isstjórnarinnar Atkvæðagreiðsl-
unni var frestað að því sinni.
Eleanor Roosevelt, kona
Roosevelts forseta, er ein af
fulltrúum Bandaríkjanna á
þingi sameinuðu þjóðanna. Fyr-
ir nokkrum dögum síðan flutti
hún þar skörulega ræðu um ráð-
stafanir til hjálpar flóttamönn-
um. M. a. mótmælti hún því
kröftuglega, að flóttamenn yrðu
sendir til ættlands síns gegn
vilja sínum. Mótmæli þessi bar
hún fram í tilefni af því, að
Rúsar höfðu lagt til, að flótta-
menn yrðu undantekningarlaust
fluttir til heimalanda sinna.
Krafa Rússa, ef samþykkt
yrði, myndi þýða það, að póli-
tískir flóttamenn myndu hvergi
eiga friðland í heiminum. Fyrir
styrjöldina hefði þetta þýtt það,
að allir þeir,. sem flýðu frá
Þýzkalandi undan nazistum,
hefðu verið gerðir afturreka.
Ýmsir telja, að þessi krafa
Rússa sé ekki sízt komin_ fram
vegna pólska hersins í Ítalíu.
Þar dvelur nú um 100 þús.
manna pólskur her og hafa
flestir hermanna látið þá skoð-
un uppi, að þeir vilji ekki hverfa
heim aftur.
Strax eftir uppgjöf Póllands
1939, hóf pólska útlagastjórnin
að koma sér upp her, sem hafði
bækistöðvar í Bretlandi. í her
þennan gengu nokkrir tugir
þúsunda Pólverja, sem dvalið
höfðu erlendis eða tekist hafði
að strjúka frá Póllandi. Hann
tók þátt í innrásinni í Frakk-
land og Þýzkaland og gat sér
góðaii orðstír. Flestir hermann-r
anna í þessum her hafa lýst því
yfir, að þeir vilji gjarnan fara
til Póllands aftur.
Pólski herinn á Ítalíu á sér
hins vegar aðra sögu. Þegar
Þjóðverjar réðust á Rússa, tók-
ust samningar milli þeirra og
póLsku útlagastjórnarinnar um
myndun pólsks hers í Rússlandi.
í her þennan gengu aðállega
Pólverjar, er Rússar voru búnir
að flytja til Síberíu úr Austur-
héruðum Póllands, sem féllu
þeim í skaut samkvæmt samn-
ingi þeirra og Þjóðverja 1939.
Menn þessir áttu því flestir um
sárt að binda í viðskiptunum
við Rússa og var því sambúðin
erfið á ýmsa lund eftir að her-
inn komst á laggirnar. Það varð
því að samkomulagi milli Rússa
og Breta, að her þessi yrði flutt-
ur til Miðjarðarhafslandanna.
Hann tók síðan þátt í Afríku-
styrjöldinni og innrásinni á ít-
alíu og gat sér mikið frægðarorð.
Nú dyelur herinn á Ítalíu, eins
og áður segir.
Flestir hermannanna í her
þessum hafa lýst yfir því.'að þeir
vilji ekki fara heim aftur, enda
eru þeir flestir frá héruðum,
sem nú eru rússneskt land. Sá
ótti er mjög almennur meðal
þeirra, að þeir myndu ekki fá
að dvelja þar, nema skamma
hríð, heldur yrðu þeir fluttir til
Síberíu í annað sinn.
RÚssar kenna áróðri Anders
hershöfðingja, en hann er nú
yfirmaður pólska útlagahersins,
um þessa afstöðu hermanna.
Hann var einn þeirra, sem Rúss-
ar handtóku og sendu til Síberíu
eftir innlimun Póllands, en
leystu síðan úr haldi, svo að
hann/gæti farið í hinn nýstofn-
aða her Pólverja. Anders hefir
getið sér mikið orð sem her-
stjórnandi og nýtur því mikils
álits meðal pólska útlagahersinÁ
Rússar heimta nú pólska her-
inn á Ítalíu' sendan heim, en
Bretar hafa enn ekki sinnt
þeirri kröfu. Her þessi starfar
enn sem sjálfstæð heild og hefir
ekkert verið ákveðið um, hve-
nær hann verður lagður niður.
Churchill lofaði á sínum tíma,
að þeir Pólverjar, sem ekki vildu
fara heim aftur, skyldu öðlast
brezkan ríkisborgararétt. Trú-
legt þykir, að stjórn Attlees
muni standa við þessa yfirlýs-
ingu. Rússar telja hins vegar, að
slík ráðstöfun sé óvinsamleg í
sinn garð, þar sem þessir menn
muni halda áfram áróðri gegn
Rússum í skjóli Breta. Er þetta
eitt af mörgum alvarlegum
deilumálum Rússa og Breta.
MDDIR HA6RAHNANNA
í blaðinu Útsýn, er kom út nokkru
eftir áramótin er dregin upp þessi
mynd af stjórnarsamstarfinu:
„Morgunblaðið hefir nú marg-
sannað, að Sósíalistaflokkurinn sé
einræðisflokkur, sem í engu er trú-
andi, með því að honum er stjórn-
að frá Rússlandi, þar sem „skipu-
lag sósíalismans" hefir beðið skip-
brot, en þjóðskipulag einkaauð-
söfnunar og auðvalds (sem sumum
hefir hingað til þótt bezt allra þjóð-
skipulaga), er komið í staðinn.
Þjóðviljinn hefir margoft sýnt fram
á, að Sjálfstæðisflokkurinn allur
sé gagnsýrður af fasisma og naz-
isma. Heildsalavaldið (sem ýmsum
skildist 'að hefði verið steypt af
stóli með ,,Coca-Cola-stjórninni“)
ræður þar öllu, en „frjálslyndi
hluti Sjálfstæðisflokksins“, sem
stjórnin var mynduð með, fyrir-
finnst nú hvergi.
Einhverjum kjósendum kynni að
virðast það ótrúlegt, að tveir flokk-
ar, sem þannig hafa sannað það
hvor um anrian, að þeir séu ein-
ræðisflokkar, óalandi og óferjandi,
vargar í véum lýðræðisins, úlfar í
sauðargærum o. s. frv., geti setið
saman í ríkisstjórn. Það eru þó ekki
þessar skeytasendingar, sem eru
háskalegastar eindrægni flokkanna
í núverandi ríkisstjórn, og valda
því, að þeir, sem reyna að gera
sér grein fyrir því, sem raunveru-
lega er að gerast í stjórnmálunum,
hljóta að komast að þeirri niður-
stöðu, að núverandi stjórnarstarf
sé á fallandi fæti
Þótt mörg og örðug vandræði,
sem stjórnin á ekki sök á, svo sem
markaðsörðugleikar o. fl. hafi
steðjað að nú um áramótin, þyrfti
það ekki að verða henni að falli.
En hreystiyrði forsætisráðherr-
ans um áramótin um að nýir mark-
aðir muni leysa öll fjárhagsvanda-
mál innanlands, og því þurfi ekki
að snúa sér að óvinsælum ráðstöf-
unum fyrr.en útséð sé um að það
takist, geta ekki breitt yfir þá stað-
reynd, 'h'ö núverandi rikisstjórn
virðist hafa tekið upp þá megin-
reglu, að skjóta öllum erfiðustu
ágreiningsmálumstjórnarflokkanna
á frest, lielzt fram yfir kosningar
í vor, í von um að þá verði auð-
veldara að leysa þau.
Á meðan dragast þessi vandamál
saman í hnút, sem ekki verður
leystur af núverandi stjórnarflokk-
um i sameiningu, hvorki fyrir né
eftir kosningar í vor.
Þessi vandamál • eru fyrst og
fremst kauplags- og verðlagsmálin
innanlands og herstöðvamálið út á
við.
Þaö þarf hvorki svartsýnan
stjórnarandstæðing né sérlega
skarpvitra fjármálamenn til að sjá,
að þar sem það er nokkurn veginn
útilokað, að betri markaðsskilyrði
en þau, sem við höfum notið á
stríðsárunum, geti fengist, en verð-
bólgan heldur áfram innanlands,
eru ekki nema tvær lausnir til í
fjárhagsmálum okkar: kauplœkk-
un eða gengislœkkun, nema hvort-
tveggja sé, eða að rtkið gerði stríðs-
gróðann upptækan og taki utan-
ríkisverzlunina í sínar hendur. Það
er jafn útilokað, að núverandi
stjórnarflokkar geti átt samleið
um hvora þessa lausn, sem væri að
ræða.
En nú er hraðfara stefnt að því,
að auðveldari lausnin, gengislækk-
un, verði ofan á sem örþrifaráð
þegar í óefni er komið, hverjir sem
vilja verða til að framkvæma hana.
Þetta er hið raunverulega útlit
um áramótin 1946.“
í sama hefti af, Útsýn birtist ára-
mótagrein eftir Jón Blöndal hagfræð-
ing. Er það m. a. minnst á fjármála-
stefnu stjórnarinnar. Jón segir:
„Hættan, sem vofir yfir fjármál-
um þjóðarinnar, stafar fyrst og
fremst af þeirri stefnu, sem fylgt
hefir verið í dýrtíðarmálunum öll
stríðsárin og til þessa dags. í stuttu
máli mætti nefna . þessa stefnu
stríðsgróöastefnuna; hún einkenn-
ist af kapphlaupinu um stríðsgróð-
ann. Bróðurparturinn af stríðs-
gróðanum hefir'fallið stórútgerðar-
mönnum og kaupsýslumönnum í
skaut, en aðrar stéttir hafa svo
smám saman hert sóknina, til þess
að verða ekki með öllu afskiptar.
Ýmsir stjórxunálamenn og blöð
hafa haldlð því fram, að það væri
bara ágætt að stríðsgróðanum hefði
verið dreift, að allir hefðu fengið
tækifæri til að auðga sig Morgun-
blaðið hefir verið hinn helzti boð-
beri þessara skoðana.
En þetta er háskaleg villukenn-
ing. Það er ekki hægt að umflýja
afleiðingar dýrtíðarstefnunnar, sem
nú var lýst, og ekki hægt að koma
í veg fyrir hrun af völdum hennar,
nema með mjög róttækum fjár-
málaaðgerðum. En við þessar stað-
reyndir hafa stjórnarflokkarnir
neitað að horfast í augu og þess
vegna er allt þeirra bjartsýnis- og
nýsköpunartal lítiö meira en skýja-
borgir einar. Þetta var að vísu
auðséð þegar þann dag, sem ríkis-
stjórnin var mynduð og haldiö
fram af þeim, sem þetta ritar, þó
að hann að öðru leyci væri fylgj-
andi nýsköpunarstefnu stjórnar-
innar.
í rauninni eru aðeins til þrjár
fjármálastefnur: íhaldssöm fjár-
málastefna, róttæk fjármálastefna
og fjárglæfrastefna. Sameiginlegt
með báðúm hinum fyrr nefndu er,
að halda verðgildi og gengi pen-
inganna nokkurn veginn stöðugu,
og að gera til þess nauðsynlegar
ráðstafanir. Það hlýtur að kosta
nokkra áreynslu og fórnir fyrir ein-
hverja aðila eða stéttir í þjóðfélag-
inu. Frá þessu sjónariniði er aðal-
munurinn sá, að hin íhaldssama
fjármálastefna leggur byrðarnar
fyrst og fremst á fátækari hluta
þjóðarinnar með sköttum, tollum
og atvinnuleysi, því að venjulega
er ekki hægt að reka íhaldssama
fjármálapólitík til lengdar, án þess
að skapa atvinnuleysi. Hin róttæka
fjármálastefna leggur byrðarnar
fyrst og fremst þar, sem bökin eru
breiðust, en hefir sem sitt aðal-
sjónarmið að tryggja það, að allir
geti haft næga atvinnu, og það
ekki aðeins á líðandi stund, heldur
einnig til frambúðar. Þess vegna
hlýtur róttæk fjármálastefna einn-
ig að gera nauðsynlegar ráðstaf-
anir til þess að koma í veg fyrir
verðbólgu.
Stefna núverandi ríkisstjórnar,
sem að vísu er í beinu áframhaldi
af þeirri fjármálastefnu, sem fylgt
(Framhald á 7. síðu)