Tíminn - 18.11.1947, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, þrið'juöaginn 18. nóv. 1947
211. blað
Endurbætur á almannatryggingalögunum
Frwmvarp frja sex IsIsígmÖMísasBíi á neðri eBelld
Sex alþingismenn, Skúli
Guðmundsson, Páll Þorsteins
son, Jón Sigurðsson, Pétur
Ottesen, Jón Gíslason og
Steingrímur Steinþórsson,
hafa lagt fram frumvarp um
breytingu á lögunum um al-
mannatryggingar. Frv. er að
miklu leyti samhljóða frv.,
sem Skúli GuðmundsSon
ílutti í fyrra, og greinar-
gerðin að mestu hin sama.
Aðalefni frv.
Aðalbreytingarnar, sem frv.
gerir ráð fyrir eru þessar:
At vinnur ekendaskatturinn,
sem er ákveðinn í 112. grein
íaganna, falli niður. í stað
þess skulu allir skattskyldir
iðgjaldagreiðendur greiða,
auk hins fasta iðgjalds, 2%
af skattskyldum tekjum, sem
eru umfram 5000 kr.
Slysatryggingarnar nái
jafnt til allra, en nú ná þær
aðeins til launþega.
Atvinnurekendur skulu
njóta sömu sjúkrabóta og
launþegar. Nú fá launþegar
sjúkrabætuc frá og með 11.
veikindadegi, en atvinnurek-
endur ekki fyrr en frá og
með 36. veikindadegi. Sam-
kvæmt frv. skulu allir fá
sjúkrabætur frá og með 11.
veikindadegi. Jafnframt fell-
ur niður sú kvöð Iaganna, að
sveítafólk fái ekki sjúkra-
bætur, nema það sé rúm-
liggjandi eða á spítala. Sam-
kvæmt lögunum nær sú kvöð
ekki til fólks í kaupstöðun-
um.
Fæðingarstyrkurinn verði
300 kr. Samkv. lögunum fá
giftar konur 200 kr. í fæð-
ingarstyrk, en ógiftar konur
500 kr.
itarleg greinargerð fylgir
frv. og fara aðalatriði hennar
hér á eftir:
Vanefnd Ioforð.
;,Tryggingafrumvarpið var
samiö af milliþinganefnd,
sem skipuð var í marzmánuði
1943, og þegar það var lagt
íyrir Alþingi, fylgdi því löng
greínargerð frá nefndinni. í
þeirri greinargerð segir, að
nefndinni hafi borizt bréf
frá félagsmálaráðherra, dags
31. okt. 1944, þar sem skýrt
sé frá því, að í málefnasamn-
ingi stjórnmálaflokkanna í
sambandi við myndun ríkis-
stjórnar sé svo ákveðið, að
komið verði á á næsta ári
íullkomnu kerfi almanna-
trygginga, sem nái til allrar
þjóðarinnar án tillits til
stétta og efnahags, og var
neíndinni falið að vinna að
undirbúningi málsins á þeim
grundvelli.“.
A öðrum stað í greinargerð
milliþinganefndarinnar segir
á þesssa leið:
„Frumvarpið gerir ráð fyr-
ir, að rétturinn til bóta sé
jafn fyrir alla án tillits til
stétta eða efnahags, sbr.
fyrrgreint bréf ráðherrans
og þá stefnu, sem mjög ryður
sér nú til rúms, að komast
hjá vandasömu og hvimleiðu
mati á ástæðum einstakling-
anna, enda ávallt tiltölulega
lítill hluti þjóðarinnar, sem
hefir svo mikar tekjur, að
ekki sé þörf fyrir bæturnar,
ef eitthvað verulega bjátar
á.“ —
Þrátt fyrir þessa yfirlýs-
ingu ríkisstjórnarinnar og
milliþinganefndarinnar um
það, að tryggingarnar ættu
að ná til allra landsmanna
án tillits til stétta eða efna-
hags og að þannig hafi veriö
unnið aö undirbúningi lög-
gjafarinnar, kom það greini-
lega í ljós, þegar frumvarpið
var lagt fram, að mikið skorti
á, að höfundum þess hefði
tekizt að ná því marki. Nokk-
ur ákvæði frv. voru þannig,
að samkvæmt þeim var réttur
manna gerður mjög misjafn,
aðallega eftir því, hvort þeir
öfluðu sér tekna með vinnu
í annarra þjónustu eða með
eigin atvinnurekstri. Þetta
fékkst ekki leiðrétt, nema að
mjög litlu leyti við afgreiöslu
tryggingarfrv. í þinginu.
Sjúkra- og slysa-
bæturnar.
Hér skulu fyrst nefnd á-
k.væði laganna um sjúkra-
bætur og slysabœtur. Lögin
veita launamönnum yfirleitt
meiri rétt til sjúkrabóta en
öðrum, en auk þess er það
einkennilega fyrirbrigði í
löggjöfinni að íbúar kaup-
staða og kauptúna, þar sem
læknar starfa, hafa meiri rétt
til sjúkrabóta en þeir, sem
búa í sveitum eða kauptún-
um, þar sem engir læknar
eru búsettir. Slysabætur fá
launamenn einir án þess að
þeir þurfi að borga nokkuð
fyrir þau réttindi sérstaklega.
en aðrir fá engar slíkar bæt-
ur, þótt þeir verði fyrir slys-
um við vinnu, nema þeir hafi
keypt sér slysatryggingu fyrir
sérstakt gjald. Á þennan hátt
er mikill fjöldi manna, sem
að staðaldri vinnur erfiðis-
verk, er slysahætta fylgir,
gerður réttlægri en aðrir,
sem vinna sömu eða svipað
verk. í þeim hópi eru t. d.
allir bændur landsins og
margir aðrir, sem vinna að
framleiðslustörfum. Ef bóndi
og vinnumaður hans slasast
báðir við verk, á sá síðar-
nefndi rétt til slysabóta, en
bóndinn ekki, og skiptir engu
Allir íslendingar munu vita,
aö verið er að byggja stór-
hýsi í Reykjavík, Þjóðminja-
safnshúsið. Það er byggt á al-
þjóðar kostnað, og jafnframt
því að leysa úr brýnni þörf
um húsnæði fyrir ýms söfn
landsins, er það reist til minn
ingar um endurheimt sjálf-
stæði íslands árið 1944.
Enginn ágreiningur er um
að vanda til þessarar bygg-
ingar og að hafa hana bæði
trausta og veglega, svo að
hæfi tilefni hennar og verk-
efni.
Þetta er mikið hús og vafa-
laust traust. Það sómir sér
vel í nálægð Háskólans og
nær þó tæplega hans glæsi-
leik í útliti. Einkum er á-
stæða til að drepa á eitt
atriði, ef verða mætti til að
þeir sem ráða þessari bygg-
ingu, vildu taka það til at-
hugunar og breytinga, áður
en það er um seinan.
En þetta er „líkkistan",
sem sett er ofan á turnbygg-
máli í því sambandi, hvern-
ig efnahagur eða ástæður
þeirra eru hvers um sig. Hér
er svo ójafnt skammtaður
rétturinn í löggjöfinni, að
eigi er viðunandi, og því eru
hér fram bornar tillögur um
Jeiðréttingar á þessum á-
kvæðum laganna. Er hér lagt
til, að allir, sem slasast við
vinnu, skuli eiga rétt til slysa
bóta, og aö allir menn fái
sama rétt til sjúkrabóta,
hvort sem þeir eru launa-
menn eða afla sér tekna meö
eigin atvinnurekstri, oghvort
sem þeir búa í námunda við
læknisbústað eða nokkurri
fjarlægð frá honum.
Fæðingarstyrkurinn.
í 34. gr. laganna eru ákvæði
um svonefnda fæðingarstyrki.
Samkvæmt þeim fyrirmælum
geta konur, sem stunda at-
vinnu utan heimila sinna,
fengið greiddar allt að kr.
500.00 við hverja barnsfæð-
ingu, en konur sem ekki vinna
utan heimilanna, fá aðeins
kr. 200.00, hvort tveggja auk
verðlagsuppbótar. Á þennan
hátt eru þær konur, sem ein-
göngu vinna á eigin heimil-
um, gerðar réttlægri en aðr-
ar, og er slíkt mjög óviðeig-
andi. Er hér lagt til, að þetta
misrétti verði numið úr lög-
unum og að allar konur fái
jafnháan fæðingarstyrk, kr.
300.00 auk verölagsuppbótar.
Atvinnurekenda-
skatturinn.
Með ákvæðum 112. og 113.
grein er þeim, sem fram-
leiðslu stunda' eða annan at-
vinnurekstur, lögð sú skylda
á herðar að greiða sérstakan
skatt í tryggingasjóðinn, og
er sá skattur miðaður við
vinnuvikur þess fólks, er við
atvinnureksturinn starfar. —
Hann er ekki lagður á eftir
tekjum manna eða efnahag,
heldur eftir því, hvaða störf
menn stunda í þjóðfélaginu.
Fyrir því lendir hann oft á
þeim, er erfiöa aðstöðu eiga.
(FramlialcL á 6. siðu)
ingu safnhússins. Kassinn,
sem myndar þakið á turnin-
um, minnir óþægilega mikið
á líkkistu. Og nokkru neðar
hjá turninum, er önnur „lík-
kista“.
Enda þótt líkkistur séu
sjálfsagðar fyrir oss alla að
leiðarlokum, og séu oft hag-
lega gerðar, kemur það ó-
þægilega við tilfinningar
fjölda manna, að setja eftir-
líkingu af þeim á mest áber-
andi stað þeirrar byggingar,
sem reist er til minja um full-
veldi landsins.
Er það ofverk hugmynda-
flugi og tækni bygginga-
meistara eða annarra lista-
manna vorra, að láta þak
turnsins minna á eitthvað,
sem vekur þægilegar minn-
ingar frá þjóðveldistímanum,
t. d. landvætti, öndvegissúl-
ur, víkingaskip, eða annað
þess háttar?
En umfram allt: burt með
kisturnar.
B. G.
Vestfirðingur skrifar: „Ég var að
vita um benzínleyfi fyrir mjólkur-
bíl vestur í fjörðum og kom í þeim
erindum inn i skömmtunarskrif-
stofuna. Þegar pilturinn, sem fyrir
svörum varð þar, hafði fundið um-
sóknina og kynnt sér máiið, sagði
hann við mig: „Er bíllinn hérna í
bænum“. Þá hélt ég, að annað
hvort væri stofnunin vön vafa-
sömum upplýsingum eða landa-
fræðikunnátta starfsmannsins tak-
mörkuð".
Þjóðviljinn hefir löngum vitnað
til bræðrablaðanna erlendis, og að
því er virðist talið þau góðar
heimildir. Eitt af þeim blöðum er
kommúnistablaðið norska, Fri-
heten. Þessu blaði hefir Þjóðvilj-
inn trúað eins og nýju neti og
talið það einskonar hæstarétt í
norskum málum. Og það liggur við
að manni hafi fundizt, að hann
teldi það líka fróðara, réttorðara og
dómbærara um íslenzk mál held-
ur en venjulega íslendinga.
if j‘ÁÍÍí*Sif t • • l
En nú vill svo til, að Þjóðviljinn
gerir þetta blað sjálfur að ómerk-
ingi, sem sízt sé hægt að henda
reiður. á. Svo er mál með vexti,
að blaðið birti viðtal við Halldór
Kiljan Laxness, og var þar meðal
annars vikið að stjórnmálalífinu á
íslandi, ofríki Bandaríkjamanna,
sem meðal annars kæmi fram í
því, að ekkert vegabréf gilti án
þeirra stimpils og átti skáldið að
hafa lýst því, hve átakanlega slík
niðurlæging sviöi. Svo var mikil
hetjusaga um sjálfstæðisbaráttu
íslenzkra kommúnista, sem einir
allra manna reynduzt góðir ís-
lendingar og einlségir og óháðir
föðurlandsvinir.
Þetta er nú allt gott og blcssað.
Hér var stórskáld á ferð, og því
hefir máske þótt tiltækilegt og
heimilt að færa frásögnina ögn
frá veruleikanum. En hvað skeður
svo?
Þegar þetta berst til íslands
verður Þjóðviljinn fljótur til og
birtir viðtal við Kiljan, þar sem
hann sver fyrir viðtalið og lýsir
það uppspuna frá rótum. Og þó
var þetta blað sá vizkubrunnur,
sem Þjóðviljinn oft og ótæpt hefir
ausið úr næringu handa lesend-
unum sínum.
En er þetta ekki milliríkjamál.
Opinbert blað út í Noregi birtir
viðtal við nafngreindan íslending
og víðfrægan mann. Það eru hafð-
ar eftir honum hinar þyngstu á-
sakanir á ýmsa landa hans og
stórkostlega rangt sagt frá í sum-
um greinum. Svo kannast þessi ís-
lenzki ágætismaður ekki við aö
hafa sagt neitt af þessu.
Þetta er Ijótt mál, því að annað
hvort hefir íslendingurinn logið
svo hraustlega í blaðið, að hann
endist ekki til að standa við það
þegar heim kemur, eða þá að
blaðið hefir blátt áfram falsað við-
talið. Hvort heldur væri, er hér
um andstyggilegt athæfi að ræða.
Hvorugt getur orðið til nokkurs
góðs og hvorugt er hægt að þola.
Að sjálfsögðu gerir Kiljan sjálf-
ur skörulegar ráðstafanir til að
hreinsa sig í þessu máli og kenna
hinu norska blaði betri manna-
siði. Annars væri ástæða til fyrir
utanríkisráðuneytið að bjóða hon-
um hjálp og fulltingi til að hreinsa
mannorð sitt.
Allir, sem treysta manndómi
Kiljans, munu ljúka upp einum
munni um það, að hér eftir sé
það móðgun við íslenzka lesend-
ur, ef nokkuð íslenzkt blað legst
svo lágt að vitna í þetta norska
blað sem heimild, sem eitthvað
mark væri takandi á.
Pétur Landshornasirkill.
TELKYNNING
frá Menntaraálaráði íslands
Umsóknir um „námsstyrki samkvæmt ákvörðun
Menntamálaráðs," sem væntanlega verða veittir á fjár-
lögum 1948, verða að vera komnar til skrifstofu ráðs-
ins aö Hverfisgötu 21 fyrir 1. janúar n. k.
Um úthlutun námsstyrkj anna vill Menntamálaráð
sérstaklega taka þetta fram:
1. Námsstyrkirnir verða eingöngu veittir íslenzku
fólki til náms erlendis.
2. Framhaldsstyrkir verða alls ekki veittir, nema |
umsókn fylgi vottorð frá skólastjóra eða kennara um |
skólavist umsækjenda. |
I
3. Styrkirnir verða ekki veittir til þess náms, sem |
hægt er að stunda hér á landi.
4. Tilgangslaust er fyrir þá að senda umsóknir, sem |
þegar hafa hlotíð styrk 4 sinnum frá Menntamálaráði |
eða lokið kandidatsprófi.
5. Umsóknir verða að vera á sérstökum eyðublöð- |
um, sem fást í skrifstofu Menntmálaráðs og hjá sendi- |
ráðum íslands erlendis. Prófskírteini og önnur fylgi- |
skjöl með umsóknunum þurfa að vera staðfest eftirrit, !
þar sem þau verða geymd í skjalasafni Menntamála- |
ráðs, en efcki endursend.

Líkkistan á
Þjóðminjasafnshúsinu