Tíminn - 16.06.1948, Blaðsíða 4

TÍMINN, migvikudaginn 16. jání 1948.
132. blaff
Fafcfar
eignir erlendis
Bg?aB3am»viasWB^ilB!lg
(Frambhald af 3. síSu)
— er þá óvarlegt að álykta,
aö upphæðin í eignum sé allt
að því jafnmargar milljónir
dollara? Ég hygg, að stund-
um hafi verið ályktað óheið-
arlegar og gálauslegar, eink-
um þegar þess er gætt, sem
upplýstist við rannsóknina
1944—1945, þegar athugað er
það vöruverð, sem hér hefir
verið, þegar höfð eru í huga
dollarakaupin öll þessi ár og
ásóknin á erlendan gjald-
eyri, þegar litið er til þess,
að eftirlitið hefir einnig ver-
ið slælegt.
Sannleikurinn er sá, að
flestir, sem hafa eitthvað
hugsað um þessi mál, hafa á-
litið, eftir þá rannsókn, sem
farið hefir fram, og eftir allt
umtalið, sem um þessi málj
hefir verið, að bankainnstæð j
ur erlendis væru sáralitlar. j
Hítt hefir verlð skoðun!
manna, sem styðst við það, j
'sem einstakir menn hafa rek
izt á af tilviljun, og það senrj
vitað er -ym háttu faldra ^
eigna, ef svo má segja, að þær ’
væru einkum eignir í fyrir- j
tækjum, fasteignum og þó j
aðallega í handhafabréfum j
geymdum hjá vinum eða í
bankahólfum.
VI.
Blöð samstarfsflokkanna
hafa verið með hnútur til
mín út af þeim ummælum,
sem eftir mér eru höfð. Ekki
skal ég finna að því. Þau um
það, hvaða málstað þau
verja. Ég get sæmilega við
unað nú þegar, þar sem þjóð-
in • hefir síðan síðastliðinn
föstudag fengið vitneskju um
það, að hún er 26 milljónum
ríkari, og ég geri mér vonir
um, að við þessa upphæð
bætist bráðlega, eins og ég
hefi áður sagt. Framsóknar-
flokkurinn mun þrátt fyrir
öll hnútuköst gera kröfu til
þess, að þetta mál verði upp-
lýst svo sem frekast eru föng
á. Ráðherrar Framsóknar-
flokksins gerðu í samráði við
flokkinn þá kröfu í ríkis-
stjórninni síðastliðið haust,
að unnið yrði að því að upp-
lýsa, hve miklar innstæður
íslendingar ættu erlendis og
hverra eignir þær væru, og
eftir því, sem miðstjórn
flokksins var skýrt frá, var
þetta samþykkt og átti að
gerast þá þegar. Ég hefi talið
og tel þetta erfitt verk, eink-
um að því er snertir hand-
tíafabréf, innstæður í firm-
um, eignir í fyrirtækjum og
þess háttar, en í þessa staði
mú búast við, að fjármunirn-
ir séu að mestu leyti komn-
ir. Sérstaklega verður þetta
erfitt, því lengur sem það
dregst, og kann að vera, að
það sé þegar um seinan. Fyr-
irskipun um rannsókn á
þessu efni hefir ríkisstjórnin
tilkynnt, að hún hafi gefið
8. fyrra mánaðar.
En hvernig sem þetta hefir
verið unnið og aö því verið
staðið, og hvernig sem árang
urinn verður, er þó eitt víst:
að í gegnum verzlunina, eink
um í tíð fyrrverandi stjórn-
ar, hafa íslendingar verið —
og eru enn — féflettir svo
hóflaust, að á ýmsum svið-
um er naumast hægt að lala
um verzlun, heldur prang,
þar sem verð vörunnar er
margfaldað með álagningu
eins og hjá frumstæðum
þjóðum.
Utanríkisiíerzlunin er lífæð
íslenzku þjóðarinnar. Vegna
þess, að framleiðslan er ein-
hæf, kaupum við og seljum
5—8 sinnum meira en marg-
ar eða flestar aðrar þjóðir.
Möguleikar til þess að fé-
fletta þjóðina gegnum utan-
ríkisverzlunina eru því að
sama skapi meiri hér hlut-
fallslega en hjá nokkurri
annarri þjóð. Þjóðin getur
ekki lifaö mannsæmandi lífi
nema utanríkisverzlunin sé
heiðarleg og heilbrigð. — í
nefndaráliti hagfræðinga-
nefndarinnar, sem rannsak-
aði fjármálaástandið seint á
árínu 1946, er réttilega á það
bent og sýnt fram á, að það,
sem bezt tryggi heilbrigða
utanríkisverzlun meðal ann-
ars, sé það. að samvinnufé-
lögin feji réttlátan innflutn-
ing og í samræmi við þau
viðskipti, sem þjóðin vill við
þau eiga. M. a. segja hag-
fræðingarnir, að samvinnu-
verzlunin komi bezt í veg fyr-
ir fjárflótta úr landi í sam-
bandi við verzlunina, því að
þau sjái sér ekki hag í fölsk-
um „faktúrum". Auðsöfnun-
in erlfindis í tíð fyrrverandi
stjórnar, þegar níðzt var á
samvinnufélögunum, svo að
þau fengu að flytja inn að-
eins um 14% af þeim vöru-
tegpndum, sem mestar gróða
vonir gáfu, þó að þau ættu
rétt á 45% innflutningi, sann
ar betur en flest annað, sem
nú er komið á daginn, til
hvers slíkir verzlunarhættir
leiða. Og enn búa samvinnu-
félögin við svo mikinn órétt,
að þeim er varnað að veita
þjóðirini tryggingu gegn of
háu vöruveröi og gegn því,
að fjármunir séu fluttir úr
landi. Þess er að vænta, og
á það verður að treysta, að
meginhluta þjóðarinnar skilj
ist, hvað fjárflótti þýðir fyr-
ir afkomu hennar og fram-
tíð. Peningarnir eru teknir úr
hennar vasa og henni glat-
aðir. Hún er þessum milljón-
um fátækari. Framtíðarmögu
leikar hennar eru skertir.
Hið óhugnanlega er, að
fjárdrátturinn til útlanda
sýnir, að nokkrir af þegnum
þessa þjóðfélags trúa ekki á
framtíð þjóðarinnar, treysta
ekki á fjármál hennar né
gjaldmiðil, og það einmitt
þQ;>r fyrst og fremst, sem
staðið hafa að fyrrverandi
stjórn. Tii þess að tryggja
framtíð sína og sinna koma
þeir f j ármunum sínum í ann-
að land, en dvelja hér til
þess að græða meðan þess er
kostur.
VII.
Það situr heldur illa á þeim
mönnum, sem staðið hafa að
þeirri ríkisstjórn, sem mest
níddist á samvinnufélögunum,
með þeim afleiðingum um
undanskot og fjárdrátt til út-
landa, er raun ber vitni, að
gera nú hróp að þeim, sem
reyna aö finna þessa sömu
fjármuni. Málstajiur þieirra
er svo sem álíka og hinna,
sem enn standa gegn rétti
samvinnufélaganna, viðhalda
þannig fjárdrætti og koma
í - veg fyrir, að samvinnufé-
lögin fái bolmagn og rétt-
láta samkeppriisað/ftöðu til|
þess að skapa hér heilbrigða
verzlun.
Það er máske ekki undar-
le^t, þótt þesst'.r menn og
blöð þeirra geri ekki mikiö
úr innstæðunum erlendls og
ráðist með dylgjum að þeim,
sem á þetta ástand minna.
Ég skal engu spá um það,
hvernig tekst að finna og
ná í það fé, sem af þjóðinni
hefir verið ranglega tekið og
til útlanda flutt. Aðalatriðið
er ef tii vill það, að umræður
um málið, að reynslan, sem
fengin er, að þær óhugnan-
legu staðreyndir, sem nú eru
að koma í ljós, gætu orðið
til þess, að meiri hluti þjóð-
arinnar lærði af því og
kenndi þeim mönnum og
flokkum, sem í umboði þjóðar
innar starfa, að hún ætlar
ekki að veita þeim umboð
að nýju til þess að viöhalda
því verzlunarástandi, sem
hefir lagt á hana blóðskatt
með því að flytja milljóna-
tugi úr hennar vasa, óaftur-
kallanlega, til útlanda, —
eins og gert var um skeið
á hörmungartímabili fyrri
al'da. Þjóðin sdtti að hafa
næga reynslu frá fyrri öld-
um og síðustu árum til þess
að geta veitt fulltrúum sín-
um þessa kennslu. Afleiðing-
arnar af því að þjóðin var
blekkt eru orðnar nógu dýrar
þó sá leikur verði ekki endur-
tekinn. —
S j Ö t U g :
Þorbjörg Stefánsdóttir
á Raufarhöfn
Þann 21. þ. m. varð sjötug
Þorþ^örg Stefánsdóttir frá
Skinnalóni. Þorbjörg er fædd
að Skinnalóni á Sléttu 21.
maí 1878.
Þorbjörg er dóttir Kristín-
ar Jónsdóttur og Stefáns
Jónssonar, er allan sinn bú-
skap bjuggu að Skinnalóni
og komtí upp 11 börnum. Af
þeim eru 10 enn á lífi, mesta
myndarfólk.
Þorbjörg giftist Friðgeiri
Guðnasyni að Hóli, en missti
hann aðeins 27 ára gamlan
eftir fárra ára farsælt hjóna-
band. Þá stóð Þorbjörg uppi
með tvo kornunga syni, en
toluverð efni.
Þorbjörg er mesta myndar
kona, vel skáldmælt og
mesti snillingur við sauma-
skap. Meðan drengir hennar
voru ungir dvaldist hún að
Harðbak í húsmennsku; þar
búa tvö af systkinum henn-
ar. Hún vann fyrir sér við
ýiris störf, en mest við að
sauma karlmannaföt.
Fyrir nokkrum árum flutti
hún með sonum sínum til
Raufarhafnar og hélt með
þeim myndar- og gestrisnis-
heimili, þar til þeir giftust
og stofnuðu sín eigin heim-
ili. Nú d,«plur hún á heimili
sonar síns, Hjalta kaup-
(Framhald á 6. slðu)
X»að eru verkamenn í Reykjavík,
fluttir úr sveit. sem ég var að tala
við. Þeir voru að ljsa fyrir mér
kjörum sínum án sérstakrar lirifn
ingar. Hitt var þó verst, að það lá
í tali þeirra einhver kvíði um það,
að framtíðin gæti orðið verri. Það
væri vafasamt, að hægt væri að
búa að fólki alla tíð eins vel og
nú væri gert, án þess annaðhvort,
að krefjast meiri og be’tri vinnu af
þeim, sem slá slöku við störfin, eða
þá, að gera málin upp við gróða-
mennina á nýjum grundvelli. En á
báðum þessum sviðum töldu þeir,
að væri við stóran að deila, meðan
stéttasamtökin vernduðu vinnusvik
og foréttindamennirnir réðu mestu
í stjórnmálaflokkunum.
Talið barst að verkamannastétt
í sveitum, og við uröum sammála
um það, að gott og eðlilegt væri,
að það væru til daglaunamenn í
sveitum. Víða eru þar til menn,
sem lítið eða ekki fást við búskap
sjálfir, en vinna hjá öðrum. Og
yfirleitt mun alltaf vera þörf fyrir
fleiri slíka. Þau heimilí, sem eru
aflögufær með vinnuafl, eru nú
orðin svo fá í mörgum sveitum, að
vandræði má kalla, ef einhver þarf
einhvers með. Og það getur átt sinn
þátt í því, að fólk hrekjist burt úr
sveitunum.
Fyrír verkamanninn er það engu
verra, að eiga heima í sveit en t. d.
Reykjavík, að því er öryggi snertir.
í því sambandi skulum við svo at-
huga nokkur atriði, sem máli skipta.
Víða í sveitum eru svo stórir
bæjir, að hægt væri að bæta þar
við heilli fjölskyldu, án þess að
vandræði hlytust af þrengslum.
Það væri því í fyrsta lagi mjög
æskilegt, að það húsnæði notaðist
betur, þó að fólk verði auðvitað
fyrst og fremst að vera þar, sem
það getur fundiö sér lífvænleg
störf.
Verkamannsfjölskylda í sveit
gæti alltaf haft einhverja grasrækt.
Heimilið ætti að vera sjálfu sér nóg
með mjólk, kjöt og garðmat. Kon-
an og krakkarnir gætu haft at-
vinnu við þessa r>»ktun, þó að
heimilisfaðirinn ynni hjá öðrum
lengstum. Það væri tvímælalaus
kostur, að börnin hefðu þar strax
viðfangsefni, sem þau hafa gott af
að sinna og gefur arð í aðra tíönd.
Og fyrir húsmóðurina er sízt verra
að ,,vinna úti“ í gjrðinum sínum
eða túnblettinum, heldur en aö þvo
skrifstofugólf eða eitthvað þess
háttar í Reykjavík.
Kjör hjáleigubænda, húsmanna
og þurrabúðarfólks hér á landi og
annars staðar, þurfa engan að
hræða í þessu sambandi. Það er
allt annað að vera verkamaður nú
en þá og það er aðalatriði málsins.
Flitt er óskaplegt. ef bóndinn getur
hvergi fengið mann til að vinna
verk sín, hvað sem líður nauðsyn
hans sjálfs eýa annarra, að hann
sinni öðru um stund. Þeim vand-
ræðum þarf ekki að lýsa fyrir
sveitafólki.
Ég veit ekki, nema sveitarfélögin
sjálf ættu að taka þetta mál til
athugunar. Hver veit nema það
væri vit í þvi, að sveitahrepparnir
ættu sér sína „verkamannabústaði".
og jafnvel ábyrgðust einstökum
mönnum lágmarkslaun. Það gæti
auðvitað orðið til þess, að hrepps
félögin þyrftu að hafa einhverja
„atvinnubótavinnu" fyrir þessa
stétt í viðlögum, en það gæti áreiö
anlega verið eitthvað tilkomumeira
og arðvænlegra en klakahögg og
annað ámóta. En það, að tryggja
sveitinni í heild nóg vinnuafl og
einstaklingunum það öryggi, sem
því e<r samfara, er svo mikið
hagsmunamál, að vel mætti hrepps
félagið taka á sig nokkra ábyrgð
þess vegna.
Þið takið þetta allt til vinsamlegr
ar athugunar. Ég veit að hér eru
enn ónefnt margt, sem máli skiptir,
en viljið þið ekki velta þessu fyrir
ykkur. Vanta^i ekki einhvern hús
næði?
Pétur landshornasirkill.
iiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiHiiiiiiiiiiHin'inii'niiiiuiiiiiimiiiiniiiiniiiiiiiiHilMimimiiiiimmiiiiiMniMumm”;
♦♦
:: ::
tl Þakka öllum nær og fjær af heilum hug, er heiör- jj
uðu mig á 50 ára afmæli mínu, með heimsóknum, \l
gjöfum og heillaskeytum. Guð blessi ykkur öll.
::
a
I
jHiiiimiiiiiiiiiiiii ii 11111111111 iii iiiiiii iii ...
Guðni Guðjónsson,
Brekkum.
Gjafabögglar til Mið-Evrópu
Bögglamóttaka vor er flutt af Laugaveg 105 í
Thorvaldsensstræti 6. Eftirleiðis er aðeins opið einn
dag í viku, föstudag kl. 13 til 16. Lokað þessa viku.
Rauði Kross íslands.
DISKAHERFI
fyrir dráttarvél.
RÓTARHERFI
Nokkur stykki fyrirliggjandi.
Kristján G. Gíslason & Co. H.f.