Tíminn - 18.08.1948, Blaðsíða 3

181. blað
TÍMINN, miðvikudaginn 18. ágúst 1948.
3
Ðanarmiisiiiiiií:
Víðar en í siklings sölum
svanna fas er prýöi glæst,
mörg í vorum djúpu dölum
drottning hefir bónda fæðst.
Matth. Jochumsson.
Ingibjörg Pálsdóttir, Bar-
ónsstíg 28, andaðist 7. þ. m.
hér í Reykjavík, og var jarð-
sungin 16. þ. m.
Ingibjörg er fædd 25. marz
1876 á Eystri-Sólheimum í
Mýrdal. Foreldrar hennar
voru þau hjónin Páll Gísla-
son Thorarensen prests að
Felli í Mýrdal og Guðrún
Jónsdóttir Þorsteinssonar
hónda á Eystri-Sólheimum.
Foreldrar Ingibj argar bj uggu
saman aðeiirs fyrstu hjúskap
arár sín. Ólst hún síðan upp
með móður sinni, fyrst á
heimili afa síns, Jóns Þor-
steinssonar á Eystri-Sól-
heimum, en þá er hún var
12 ára, brá hann búi 1888,
enda var hann þá orðinn
ekkjumaður, tekinn fast að
eldast og heilsa hans nokk-
uð að bila. Þá fluttist Ingi-
björg með móður sinni til
Magnúsar Jónssonar, Hjör-
leifssonar hreppstjóra í
Eystri-Skógum og konu hans,
Sigríðar Jónsdóttur, móður-
systur sinnar, en þau reistu
bú á Steinum undir Eyja-
fjöllum þetta sama vor. Þang
að fluttist og afi Ingibjargar,
Jón Þorsteinsson. — Vorið
1895 keypti Magnús Klaust-
urhóla í Grimsnesi og flutt-
i.st þangað og með honum
bæði Jón Þorsteinsson,
tengdafaðir hans, og þær
mæðgur, Ingibjörg og móðir
hennar, og í Klausturhólum
áttu þær heima, þangað til
Ingibjörg giftist 1905.
Maður Ingibjargar var Sig-
urður Símonarson, fæddur 2.
febrúar 1877 í Miðey í Aust-
ur-Landeyjum. Bjuggu þau
til dauðadags hér i Reykja-
vík, lengst af á Barónsstíg
28. Þeim varð 5 barna auðið,
einnar dóttur og fjögurra
sona, sem öll eru á lífi, prýði-
lega gefin og hin mannvæn-
legustu. Eru 3 þeirra gift, en
2 synir ókvæntir, og er ann-
ar þeirra á Grænlandi.
Ingibjörg missti mann sinn
Sigurð Símonarson 28. ágúst
s.l. Hann var drengur góður,
greindur og vinsæll. Mörg ár
var hann fylgdarmaður land
mælingamannanna dönsku.
'Ávann hann sér traust þeirra
og vináttu. — Sigurður átti
við allmikla vanheilsu að
búa mörg síðustu ár æfi
isinnar, en alltaf var hinn
sami myndarbragur á heim-
íli þeirra hjóná, enda er það
mála sannast, að húsfreyjan
lá ekki á liði sínu.
Þegar Ingibjörg átti heima
I Steinum, kynntist ég henni
fyrst. Hún var fermingarsyst
lr mín. Get ég ekki hugsað
mér, að fermingarbarn hafi
kunnað betur kver sitt og
biblíusögur en hún gerði, né
heldur leyst betur úr spurn-
ingum. — Mér er og minnsi-
-stætt, þótt í smáu sé, að hið
•eina sinn, er sá mæti maður,
'Séra Kjartan prófastur Ein-
arsson, lét okkur fermingar-
hörnin lesa um leið og spurt
var, sagði hann við Ingi-
björgu: ,.Þú lest ágætlega".
— Við okkur hin sagði hann
ýmist: „Þú lest vel“, eða:
, Þú lest dável“. Var þetta í
fyrsta sinn, að ég heyrði
einkunnir nefndar.
Þegar Ingibjörg var um
tvítugt, stundaði hún nám í
Kvennaskólanum í Reykjavík
einn vetur. Þótti hún koma
þangað illa undirbúin, en
efst varð hún samt á burt-
fararprófi um vorið.
Þegar Grimsnesingar komu
sér upp rjómabúi rétt eftir
aldamót, var Ingibjörg feng-
in til að veita því forstöðu,
og lærði hún á Hvanneyri.
Þegar hún hafði lokið því
námi, var rjómabússkálinn
ekki fullgerður. Gerðist hún
þá rjómabússtýra í Biskups-
tungum eitt sumar, en tvö
næstu sumurin þar á eftir í
Grímsnesi.
Sumarið, sem hún var í
Biskupst., kynntist hún séra
Magnúsi Helgasyni á Torfast.,
síðar kennaraskólastjóra.
Taldi hún sér happ að hafa
kynnzt honum. Hann kunni
manna bezt að meta afburða
hæfileika, og þá ekki sízt, ef
mannkostir aðrir fóru þar eft
ir. Heyrði ég hann minnast
hennar mjög lofsamlega.
Þótti henni og sem öðrum,
mjög mikið til séra Magnús-
ar koma.
Mig langar til að skjóta því
hér inn 1, að 1907 sagði séra
Haraldur Níelsson við mig, að
hann teldi séra Magnús
Helgason mestan ræðumann
á íslandi.
Ingibjörg unni föður sín-
um, Páli Gíslasyni, mjög, og
hann henni. Gjaíir frá hon-
um geymdi hún sem helga
dóma.
Pál Gíslason sá ég aldrei,
en ég hefi heyrt honum þann
ig lýst, að hann Jiafi verið
mesti myndarmaður, gáfað-
ur, skáldmæltur vel, söng-
maður ágætur og rnæta vel
að sér. Vel var hann og verki
farinn. Hitt mun og satt vera,
að honum þótti vín nokkuð
gott, en langt var þó frá því,
að hann væri drykkjumaður.
Hann drukknaði á Seyöis-
firði árið 1897, 47 ára að
aldri.
Enda þótt ég telji mig hafa
nokkra ástæðu til að ætla, að
Ingibjörg hafi jafnan saknað
föður síns, er hins vegar ó-
metanleg bót í máli, að hún
ólst upp með gáfaðri og á-
gætri móður sinni á frábær-
um fyrirmyndar heimilum
nánustu ættingja. Veit ég og,
að Ingibjörg kunni þetta vel
að meta. Afa sinn, Jón Þor-
steinsson, mat hún mest
allra manna. „Honum vildi
ég helzt, að afkomendur mín-
ir líktust í öllu“, sagði hún
við mig í vor. Ég kynntist
honum nokkuð. Áreiðanlega
eru slikir menn, sem hann
var, vandfundnir, og mér ligg
ur við að efast um, að þeir
séu til.
Eitt sinn spurði ég Ingi-
björgu, hvort hún hefði séð
Pál Melsteð sagnfræðing,
ömmubróður sinn. Kvaö hún
svo vera,, en þá hefði hann
verið hálftíræður, blindur og
rúmfastur. Þegar honum var
sagt, hver komin væri, svar-
aði hann: „Allténd ætti ég að
kannast við nafnið“, en kona
séra Gísla Thorarensen skálds
og móðir Páls Gíslasonar,
föður Ingibjargar, sem ég nú
minnist, var Ingibjörg Páls-
dóttir, Þóröarsonar Melsteðs
am.tmanns, systir Páls Mel-
steðs sagnfræðings.
Því miður get' ég ekki feng-
ið ættartölu Ingibjargar
prentaða hér, vegna rúmleys-
is í blaðinu, en af henni má
sjá, af hve ágætum ættum
hún er komin. Sjálf hlaut
hún í vöggugjöf flesta, ef
ekki alla, kosti ættar sinnar
í mjög ríkum mæli. Hún bar
og gæfu til að ávaxta pund
sitt svo, að til fyrirmyndar
er, og, að því, er ég bezt veit,
bar þar aldrei skugga á.
Eftir séra Magnúsi Helga-
syni skólastjóra eru höfð
þessi yndisfögru orð: „Áhrif
slíkra manna í lifanda lífi
berast mann frá manni eins
og lifandi straumur og geym-
ast þannig frá kyni til kyns“.
Veit ég þau hvergi eiga bet-
ur við en um Ingibjörgu
Pálsdóttur og afa hennar,
Jón Þorsteinsson.
Lárus Bjarnason.
AAisjöfn fóðrun
EMp Pál Zópkáaaíasson
Þó enginn hafi góöan arð fitueiningu sem gerðu 3178,35
af kúm sínum, nema hann kr.
eigi góðar kýr, þá notast þeim : Meðalkýrin á bæ A át 1105
einum af góðum kúm, sem kg. töðu, 1200 kg. úthey,' 1558
fara vel með þær. Ég hefi ný- kg. vothey og 427 kg. föðúr-
lega rekizt á tvo bæji, sem eru bætir. Reiknaö til verðs ger-
í sömu sveit, og hafa mjög lík ir þetta fóður 1815 kr. og
skilyrði til þess að hafa sama brúttó arður meðal kýrinnar
arð af kúm sínum. Þær eru verður því 2608,65 kr.
margar systur og mætti því Meðal kýrin á bæ B. ..át
ætla að eðli þeirra til mjólk- 1905 kg. töðu, 606 kg. úthey og
ur væri svipað. Þær hafa 392 kg. fóðurbætir. Reiknað
jafn feita mjólk og sumarhag til verðs gerir fóðrið þar-1350
arnir eru mjög svipaðir, góð'- kr. og verður þá brúttó arður
ir vallendis bagar á báðum inrí af meðal kúnni 1828,35
bæjunum. Á þeim báðum var kr.
innigjafatíminn 36 vikur. Að- j Mismunurinn á meðal kúm
staðan virtist því mjög svip- þessara tveggja bæja er þvt
uð, en arðurinn, sem meðal- , 780 kr. og á kúnum 12, er muu
kýr bæjanna gáfu, var mis- ! urinn 9360 kr., þegar gext er
jafn, og viröist e.kki liggja til ráð fyrir að kcstnaður vio
þess aðrar ástæður en mis- : íóöurvist, hirðingu, beitilanci
jöfn fóðrun, og ef til vill mis- ! og fl. sé jafn á hverja kú á
jöfn hirðing, en hennj er ég báðum bæjunum, en víst ér
ekki næganlega kunnugur til vtanlega ekki að svo hafi ver-
að dæma um það. En meðal ið.
kýr þessara tveggja bæja j Og það ei’ ekki sjáanl'egt a'c’
reyndust svo árið 1947: j þessi munur stafi af öðru é'n.
Á bæ A voru 12 kýr. Meðal- j því að á öðrum bænuríi eru
kýrin mjólkaði 3105 kg. með kýrnar hálfsveltar, en á hin-
4,07% fitu og gaf því 12639 ( um gefið sæmilega, en líklega
fitueiningar sem gerðu með t þó ekki nög til þess að mjólka
35 aura verði 4423.65 kr. Á það, sem þær hefðu getáð. Og
bæ B voru líka 12 kýr. Meðal- j bóndinn á bænum B er ekk-
nytin var 2264 með 4,07% fitu j ert einsdæmi, þeir eru marg-
og því gáfu þær aðeins 9081 j ir fleiri en hann sem fcðra
svipaö, og hafa þess vegna
minna gagn af kúm sínum eri
þeir annars gætu haft.
Vilja nú ekki bændur at-
huga þessi dæmi. Af þeim má
læra, en sá lærdómur er bezr
ur,sem reynslan kennir mörm
um, og bændur geta lært ó-
trúlega margt hver af öðrum,
ef þeir vilja nota sér reynslu.
hvers annars.
15. ágúst 1948.
Páll Zóphóníasson.
jóöast til ai
rðið, ef hrá-
sé trigður
Félag íslenzkra iðnrek-
enda sendi fjárhagsráði
bréf hinn 10. þ. m., þar
sem félagsstjórnin býður
ráðinu viðræður um það,
hve lækka mætti söluverð
íslenzkra iðnaðarvara,, ef
hægt væri að tryggja iðn-
aðarfyrirtækjum efnivörur
að ákveðnu lágmarki. Seg-
ir svo m. a. í bréfinu:
Félag vort hefir nýlega
móttekið frá fjárhagsráði all
mörg eintök af skýrslum um
rannsókn á iðnaðinum í land
inu. Láturn vér ekki hjá líða
að lýsa ánægju vorri yfir því,
að slík rannsókn skuli hafa
verið látin fara fram, og
þökkum fjárhagsráði fyrir að
hafa þegið aðstoð félags vors
við skýrslusöfnunina, sbr.
einnig bréf vort til ráðsins
dags. 2. sept. 1947.
Að vorri hyggju hefir fjár-
hagsráð með iðnaðarrann-
sókninni markað tímamót í
atvinnusögu íslendinga. Iðn-
aðurinn, sem fram til þessa
hefir verið álitinn lítilfjör-
legur þáttur í atvinnulífi
landsins af meginþorra lands
manna, verður" hér eftir við-
urkenndur sem einn af þýð-
ingarmestu atvinnuvegum
þjóðarinnar.
Skýrslurnar eru, svo langt
sem þær ná, glöggar og að-
gengilegar. Ályktanir um iðn-
aðarmál, er skýrslunum
fylgja, almenns eðlis og
byggðar á niðurstöðum rann-
sóknarinnar, varpa skýru
ljósi yfir þýðingu og þarfir
iðnaðarins í íslenzku at-
vinnulífi.
Eins og fram kemur víða í
skýrslunni hafa iðnrekendur
í fjölmörgum greinum aflað
nýrra og stórvirkra véla til
verksmiðjanna, er miðar til
betri og meiri framleiðslu en
áður. Þeir hafa lagt sig fram
með að reyna að skapa iðnað
inum framtíðarmöguleika í
landinu, þrátt fyrir mikla
erfiðleika.
Þessvegna teljum vér mið-
ur farið, a'ð af frásögnum
dagblaðanna af niðurstöð-
um iðnaöarrannsóknarinnar
verður helzt ráðið, að íslenzk
ir iðnrekendur hafi lítið að-
hafzt í þessum efnum.
Að vísu hefir viðleitni
þeirra verið misjafnlega ár-
angursrík, og liggja til þess
ýmsar ástæður, margar hverj
ar þannig, að iðnrekendum
verður ekki talið til sakar,
þó að tilraunirnar misheppn
uðust..Þeir eiga t. d. ekki sök
á því, þó að verksmiðjurnar
framleiði lítið brot af því
magni, sem þær ættu að fram
leiða, miðað við vélakost,
húsakynni og eftirspurn vör-
unnar, þar eð orsökin liggur
í því, að synjað er um gjald-
eyris- og innflutningsleyfi
fyrir vinnsluefnum, en þetta
er ein höfuðástæðan til þess,
hve framleiðslan verður dýr.
Af sömu ástæðum geta þeir
oft á tíðum ekki að þvi gert,
þó að framleiöslan verði lak-
ari en þeir kysu, vegna þess,
að þeir höfðu ekki, af gjald-
eyrisástæðum, aðstöðu til að
fá öll nauðsynleg efni til þess
að varan yrði jafngóð beztu
framleiðsluvöru erlendri.
Vér minnumst á þetta at-
riði í frásögnum dagblaðanna,
sem að öðru leyti var mjög
greinargóð, af því að oss virt-
ist það vera í ósamræmi viö
það, er fram kemur í skýrsl-
unum sjálfum.
Iðnrekendur eru fúsir til ac'
viðurkenna það, að það várði.
verulega miklu fyrir íslenzk-
?.n iðnaö, að hann sé þac
sem kallað er „samkeppnis-
fær“ viö erlendan iðnað um
verð og gæði. Miklu veltur á
um það, hvenær þessu marki.
verði náð, á þeim sviðum, þar
sem íslenzkur iðnaður er enn
ekki v „samkeppnisfær“. Tii.
þess er vitnað í rannsóknar-
skýrslunni, víðar en á einum
stað, að ef iðnaðurinn fær
hráefni til þses að notfæra.
sér afkastagetu verksmiðj-
anna til fullnustu, murii iðn-
aðurinn sjá sér fært a'ð
lækka vöruverðið, og er í sum
um tilfellum ráðgerð stór-
felld vörulækkun, fáist trygg
ing fyrir nægum hráefnum
Stjórn félags vors er reiðu-
búin að taka upp viðræður
við yður um það, á hvaða svió
um og í hvc miklum mæh
hægt er að lækka framleíðslu
verð íslenzkra iðnaðarvara,
með tilliti til lækkaðs fram-
leiðslukostnaðar á hyerja
vörueiningu, ef hægt .er að
tryggja verksmiðjunum gjalc
eyrisleyfi fyrir vinnslueínum
að vissu lágmarki.
®JÓHANNES BJARNAS0N
VERKFRÆOINGUR
' ANNAST ÖLL
VERKFRÆÐISTÖRF
SKRIFSTOFA LAUGAVEC- M
~ SÍMI 1180 - HEIMASÍMI 5655