Tíminn - 13.04.1949, Blaðsíða 5

76. blaff
TÍMINN, niiðvikudaginn 13. apríl 1949.
Tflrj’^rr^ i'T ■
MiðviUud. 13. apríl
Endurskoðun á lög-
um fyrv. stjórnar
Það hefir vakið nokkra at-
hygli, að tveir af þingmönn-
um Sjálfstæðisflokksins, Hall
grímur Benediktsson og Sig-
urður Kristjánsson, hafa flutt
þingsályktunartillögu, ~~þár
sem m. a. er lagt til áð leggja
niður allmörg ríkisfyrirtæái.
Rekstur flestra þessara fyrir-
tækja skiptir þó ekki máli
fyrir afkomu ríkissjóðs eða
þarf ekki að gera það. Þáu
atriði tillögunnar, sem veru-
legu máli skipta fyrir rikís-
sjóð, felast í tveimur seih-
ustu liðum hennar, en þar
er lagt til, áð endursköða
skólalöggj öfina og trygging-
löggjöfina, sem settar voru
í tíð fyrrv. stjörnar, meö
sparnað fyrir augum.
Hvað, sem um önnur atriði
umræddrar tiílögu má segja,
er óhætt að fullyrða, áð þeás-
ir tveir liðir hennar eigá rétt
á sér. Með umrseddum - iög-
um voru ríkissjöði hundnir
nýir stórfeldir útgj aldabagg-
ar, sem nú eiga m. a. drjúgán
þátt í hinni 'seinlegu af-
greiðslu fjárlaganna. Það er
í alla staði eðlileg og sj&íf-
sögð athugun, hvort ekki sé
hægt að spara á þessum út-
gjaldaliðum, án þess að það
verði tilfinnanlegt fyrir al-
menning í landinu.
Þegar tryggingalöggjöfin
var sett, vöruðú Framsóknár-
menn við afgreiðslu hennar,
þar sem undirbúningi-henn-
ar væri á margan hátt ábóta-
vant. Af þessum ástæðum
tóku Framsóknarmenn efcki
þátt í afgreiðslu hennar. Fyr-
ir þetta var þeim legið mjög
á hálsi í seinustu kosningum.
Ekki sízt reyndi Sjálfstæöis-
flokkurinn að nota setningu
tryggingalöggjafarinnar til
að auglýsa sig sem mifcinn
umbóta- og jafnréttisflokk —
flokk allra stétta.
Framkvæmd tryggingalög-
gjafarinnar hefir þegar leitt
í ljós, að hún er stórlega göll-
uð og að sú afstaða Fram-
sóknarmanna var því á full-
um rökum byggð, að betur
þurfti að undirbúa hana. Er
óþarft að rekja þessa ágalla
hér, því að þeir eru svo kunn-
ir orðnir.
Síðan Framsóknarmenn
komu, í stjórnina hafa þeir
reynt að fá verstu ágalla
tryggingalöggjafarinnar leið
rétta. M. a. hafa þeir fengið
því framgehgt, að .svokallaður
atvinnurekendaskattur hefir
verið stórlækkaður, Þessi
skattur var sérstaklega þung-
ur bændum og útveginum,þar
sem þessir aðilar máttu ekki
heldur við auknum skáttáá-
lögum. Þá fékk Framsóknar-
flokkuifnn loforð á seinasta
þingi fyrir endui-skoðun trýgg
ingalöggjafarinnar, én v.ið
það loforð hefir enn ekki ver-
ið staöið.
Það er vel, ef Sjálfstæðís-
flokkurinn meinar það alvar-
lega, að hann vilji stuðla áð
endurskoðun tryggingálög-
gjafarinnar. Sá stuðningur
ætti að nægja til þess, áð
umræddri endurskoðun, ]er
Framsóknarmenn hafa beitt
sér fyrir, verði ekki frestaö
öllu lengur. Þáð markmið
ERLENT YFIRLIT:
Kennan og Bohlen
Helztn ráðunantar Bandaríkjaima varð-
andi sambúðina vlð Sovétríkin
í fréttum að undanförnu hefir
oft verið getið tveggja manna í
utanríkisráðuneyti Bandaríkjanna,
þegar f jallað hefir ^erið um sam-
búð Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna. Þessir menn eru George F.
Kennan og Charles E. Bohlen,
helztu ráðunautar Bandaríkjastjórn
ar í Rússlandsmálum. í danska
biaðinu „Infformation" var nýlega
sagt nokkuð frá þessum tveim
mönnum og fer sú frásögn hér á
eftir:
— George F. Kennan og Charles
E. Bohlen eru þeir menn, sem
ábyrgir eru fyrir athugunum þeim,
sem gerðar eru á vegum Banda-
ríkjastjórnar á afstöðu Ráðstjórn-
arríkjanna til Bandaríkjanna og
annarra landa. Þeir eru raunveru-
lega ábyrgir fyrir þeim upplýsing-
um, sem lagðar eru fyrir seðstu
stjórn Bandaríkjanna, þegar upp
á að kveða dóma og draga álykt-
anir 'af því, sem gerist í Kreml, og
ákvarðanir eru teknar um andsvör.
Það eru þessir tveir menn, sem
ásamt Marshall bera meginþunga
þeirrar ábyrgðar, sem fylgir þeirri
ráðstöfun, að 1947 var hætt að
vægja fyrir Ráðstjórnarríkjunum
og slá undan, en tekin upp þrótt-
meiri stefna. Og þar sem það er
nú álit þeirra, sem lagt er til
grundvallar fyrir afstöðu Banda-
ríkjanna til Ráðstjórnarríkjanna,
er það ekki nema von, að þær þjóð-
ir, sem eru aðilar Atlantshafsbanda
lagsins, hafi löngun til að kynn-
ast þeim.
GEORGE F. KENNAN er 45 ára
gamall og hefir unnið í 23 ár í
utanríkisráðuneytinu. Hann stund-
aöi nám við Princeton háskólann
en í utanríkisþjónustunni byrjaði
hann störf sín í Sviss, Þýzkalandi
og síðar Eystrasaltsríkjunum Þar
var það, sem kynni hans af Rúss-
um hófust. Hann fékk strax áhuga
fyrir Rússum og gerði sér Ijóst, að
þjóðskipulag þeirra gat gert þá að
stórveldi, og Bandaríkin kæmust
ekki lengi hjá því að taka afstöðu
til þess. Hann sat um að komast
til Moskvu strax og stjórnmála-
samband yrði upp tekið milli ríkj-
anna, og lagði sig eftir rússueskum
bókmenntum, sögu og máli. Þegar
svo utanríkisráöuneyti Bandaríkj-
anna óskaði á fjórða tug . aldar-
innar að kynna sér sjálft rússneska
stjórnarhætti betur en orðið var,
voru nokkrir ungir menn sérstak-
lega búnir undir það í Washing-
ton. Einn þeirra var Kennan.
Hann íór til Moskvu með fyrsta
sendiherra Bandaríkjanna, William
Bullitt. í höfuðborg Rússa hélt
hann athugunum sínum áfram.
Hann kom þangað í þeirri trú,
að márgt væri vel um stjórnar-
hætti Rússa og skipulag, en þegar
fram liðu stundir og hann kynnt-
ist málunum betur, varð honum
ljÓBt, að Ráðst jó) narríkin gætu
með tíð og tíma orðið Bandaríkj-
unum hættuleg. Hann skildi, að
innst inni trúðu leiðtogar Rússa
því alltaf, sem byltingarforingjarn-
ir höfðu sagt, að milli þeirra og
auðvaldsheimsins- væri djúp, sem
aldrei yrði brúað. Þessir tveir heim
ar gætu hvorki sætzt eða átt sam-
leið.
KENNAN VAR FJÖGUR ár í
Moskvu. Að því loknu fór hann
til Prag og síðar til Berlínar, þar
sem hann var unz friðslit urðu
með Þjóðverjum og Bandaríkja-
mönnum og tepptist hann þá í
Þýzkalandi. Árið 1944 komst hann
til Moskvu við mannaskipti. Þar
dvaldi hann svo, og fyigdist með
hvernig hinu rússneska stórveldi
óx vald og metnaður eftir því
sem herir þess urðu sigursælli á
öllum vígstöðvum.
Kennan var nú tekinn að gerast
nokkuð gagnrýninn á Rússa. Hann
var opinber fulltrúi þjóðar sinnar
í Moskvu 1946, þegar Rússar rufu
samkomulag með hernámi Azer-
baijan. Skýrsla hans til stjórnar-
innar um þetta mál var svo alvar-
ieg og ólík bjartsýni Byrnes, sem
þá var utanríkisráðherra og trúði
á samvinnu við Rússa, að hann
var litlu síðar kvaddur heim. Vel
má það vera, að hann væri nú
gleymdur maöur, ef Marshall hefði
ekki fengið skýrslu hans í hend-
urnar af tilviljun, þegar hann
hafði tekiö við störfum af Byrnes.
Þetta skjal, sem áður réði því,
að Kennan var kallaður frá stjórn-
málastörfum og fengin kyrrlát
kennslustörf í Washington, varð
nú til þess, að hann var kailaður
fram ný. Marshall gerði hann
formann þeirrar nefndar í utan-
ríkisráðuneytinu, sem gerir tillog-
ur um stjórnmálalegar áætlanir,
og það er hann enn þann dag í dag.
MR. BOHLEN er af efnafólki
kominn og menntaður í Harvard
Marshall, sem valdi þá Kennan og
Bohlen til þess að vera ráðunauta
sína í RússIandsmálUin
háskóla. Hann á tuttugu ára starfs
afmæii hjá utanríkisþjónustunni
þetta ár. Eins og Kennan hefir
hann frá æsku trúað því, að Ráð-
stjórnarríkin yrðu stórveldi, og
hefir haldið að þau kýnnu ein
hvern tíma að ógna öryggi Banda-
ríkjanna. Þetta var orsök þess, áð
þegar hann var ungUr skrifari hjá
sendiráðinu í Prag fór hann að
leggja sig eftir rússneskum málum.
Eins og Kennan var hanri sendur
til Moskvu skömmu eftir að stjórn
málasamband var tekið upp milli
ríkjanna. Þar vár hann unz hánn
var sendur til Tokíó árið 1940.
Þar var hann til ráöuneytis um
rússnesk mál, en þegar striðiö við
Japani hófst v.ar hann fyrst inni-
frosinn, en síðan sendur heim.
(Framhald á 6. siðu)
verður þó slík endurskoðun
að hafa og á það munu Fram-
sóknarmenn leggja ríka á-
herzlu, að hún beinist ekki
að því að skerða hlut þeirra,
sem minnst mega sín, en
hinsvegar verður vart komist
hjá því að draga eitthvað úr
hlunnindum þeirra, sem bezt
eru settir.
Annars er þessi tillaga
þeirra tvímenninganna úr
Sjálfstæðisflokknum vissu-
lega lærdómsrík um starfs-
hætti þess flokks. Fyrir sein-
ustu kosningar básúnaði Sj álf
stæðisflokkurinn mjög ágæti
hinna nýju skólalaga og trygg
ingarlaga, er stjórn hans og
kommúnista hafði sett. Önn-
ur eins dásemdarlög höfðu
þá hvergi verið sett á byggðu
bóli. Margir glæptust þá til
þess að trúa þessu, þar sem
ekki var farið að framkvæma
lögin. Framkvæmd þeirra hef
ir hinsvegar leitt í ljós, að
ágætið var mi^na og allt ann
að en af var látið. Nú er það
líka orðið kosningamál hjá
Sj álf stæðisflokknum að
draga úr og breyta þeim lög-
um, sem hann hældi sér mest
af fyrir seinustu kosningar!
Það verða fleiri af verkum
fyrrv. stjórnar, sem Sjálf-
stæðismenn eiga eftir að sann
færast um að þarfnast breyt-
inga og endurskoðunar, þeg-
ar afleiðingar þeirra koma
betur í ljós. Hin óvandaða
afgreiðsla skóla- og trygginga
laganna eru eins og smárnun-
ir hjá mörgu öðru. Þjóðin á
jafnframt eftir að sannfær-
ast um, að eina fullnægjandi
endurskoðunin í þessu sam-
bandi, er að losa sig til fulls
við forustu þeirra manna, er
á mestu velgengnisárumhenn
ar héldu þannig á málum,
að yfir henni vofir nú at-
vinnulegt hrun og fjárhags-
legt ósjálfstæði.
Raddir nábáanna
Forústugrein Vísis í gær
fjallar um þjóðlega samvinnu
og lýkur henni á þessa leiö:
„Auðsætt er að erfiðleikar eru
framundan, sem illt verður að
rísa undir, nema því aðeins að
stefnubrcytingar gæti i fjárhags
■og atvinnumálum frá því, sem
nú er. Til þess að slík stefnu-
breyting' komist til framkvæmda
verða öll lýðræðisöfl í Iandinu
að sameinast i þeirri viðleitni að
bjarga því, sem bjargað verður.
Hinsvcgar mun áfram síga á ó-
gæfuliliö, ef háð verður tilgangs
laus togstreita milli þjóðlegra
afla um ímynduð verðmæti,
sem hver dagur gcrir fánýtari
og fánýtari. Menn verða að
sætta sig við þau kjör, sem at-
vinnuvcgirnir geta látið í té,
miðað við heilbrigðan rekstur,
en hverfa frá því ráði að of-
bjóða atvinnurekstrinum með-
. auknum kröfum, sem hljóta að
Ieiða fyrr enn varir til allsherj-
ar stöðvunar. Menn verða frekar
að hyggja aö því að tryggja hag
sinn og sinna 4im næstu fram-
tíð, en ofbjóða greiðslugctu at-
vinnuveganna með kröfum, sem
cinvörðungu miðast við líðandi
stundu. Ekki tjóar að fást um
oröinn hlut. Stríðsgróðinn er
farinn vcg allrar veraldar og nú
verðum við að búa að cigin fram
leiðslu og kaupmætti. Kröftun-
um verður að stilla í hóf og
gæta viðeigandi varúöar, en til
þess verður qgi gæta verulegrar
liugarsfarsbreytingar mcð þjóð-
inni, frá því sem nú er.“
Þetta er vissulega allt vel
mælt hjá Vísi, en fylgir hug
ur nxáli. Það munu verk
Sj álfstæðisflokksins sýna á
næstunni. í munni Sjálf-
stæðisforingjanna hljómar
allt tal um „þjóðlega ein-
ingu“ og „hóflegar kröfur“
sem nöprustu öfugmæli og
storkunaryrði, ef þeir halda á
fram eins og hingað til að
ver j a heiðnaberg sérhags-
muna sinna.
*
Arasir kommiínist<i
á Eystein Jónsson
Af hálfu kommúnista hef >
ir að’ undanförnu verið hala -
ið uppi hinum ódreng'ileg'ustiii'; ;
árásum á Eystein Jónssoti
menntamálaráðherra. Hanri
lxefir verið kallaður lana:
ráðamaður, landsölumaðui,,,
leppur og öðrum þeim nöl'r, •
um, sem kommúnistum er xxuh.
títt að nefna andstæðíngi, : j ,
sína. Óspart er því líka halþ ■
ið fram, að hann hafi brugö
ist stefnu- flokks síns
málstað þess fólks í dreifbýijvnií
inu, er fylkir sér um hana.
Raunar er það óþarft aiý,
svara landráða- og landsolu
brigzlum Þjóðviljans, því að I
eyrum allra þjóðholli*,—
manna hljóma slíkar nafn >
giftir kommúnista sem sæmti
arheiti. Þessi heiti velja,
kommúnistar nú einkuni
þeim mönnum, sem djarfleg
ast halda á málstað friðar og
frelsis og rétti smáþjóðanm?,
Það eru menn eins og Ger-
hardsen, Lange, Hedtoíi,
Spaak, Herriot, Leon Blum,
Attlee og- Bevin, er skípA
efstu sætin á landráðalisty.
kommúnista. Fyrir frjálshug
og umbótasinnaða menn ei
það vissulega sæmd að kom •
ast á þann svartlista komnx ■
únista, þar sem slíkir önd •
vegismenn baráttunnar íyrii’
friði og frelsi eru efstir á
blaði.
Brigzlum kommúnista um
Eystein Jónsson er því óþarfr,
að svara. Hinsvegar gefa þaa
tilefni til að minna á það, ati
engum núlifandi manni á
fjárhagslegt sjálfstæði ís ■
lands meira að þakka en Ey-
steini Jónssyni. Hann tók við
fjárstjórn landsins á hinum
mestu krepputímum, sem
þjóðin hefir búið við. Helzti
útflutningsatvinnuvegur þjó i
arinnar hafði orðið fyrir
stórfelldu markaðstapi og
verðfalli. Ekkert annað en
hrun og fjárhagsleg uppgjöf
blasti við framundan. Me!
fi-amúrskarandi festu og ein-
beitni tókst Eysteini Jóns-
syni að halda þannig á fjár -
málastjórninni, að sigrazt
var á þessum erfiðleikum,
Engunx dylst það nú, að hefði
á þessum tíma verið haldiö
svipað á fjármálunum og
seinustu árin, myndi f jár-
hagslegt sjálfstæði þjóðar ■
innar glatað og ísland ekki
lengur í tölu frjálsra ríkjj,
fremur en Nýfundnaland.
Fyrir þetta verk Eysteins
Jónssonar mun þjóðin jafn •
an stánda í ómetanlegri -
þakkarskuld við hann.
Það er rétt, að þegar nú
verandi stjórn var mynduö,
var ágreiningur innan Fram ,•
sóknarflokksins um afstöð
una til hennar. Allir viðui •
kenndu nauðsyn sem víð»
tækrasta samtaka um þ
viðreisn, er koma þyrfti eft-
ir óstjórn Ólafs Thors og; ■
kommúnista. Hinsvegar van>
treystu ýmsir, að forkólfa"
Sjálfstæðisflokksins væru
enn komnir á það þroskastig,
að þeir nxyndu vinna það tii, \:
slíkrar endurreisnar að fórna,
ýmsum sérhagsmunum sínum
Meirihlutinn taldi þó rétt a i •
gera þá tilraun, hvort hæg i ui:
væri nxeð Sjálfstæðisflokkrx •
um að bjarga því, sem bjarg
að- yrði eftir óstjórn Ólaiú
Thors og kommúnista. Ey,.-
stcinn Jónsson valdist til ad>
vera oddviti flokksins i þessu .
(Framhald á 6. síöu).