Tíminn - 20.04.1949, Blaðsíða 3

78. blað
TÍMINN, miffvikudagimi 20. apríl 1949
3
Núiimehúsgögn — búsáhöld
Svo noínd'.s; hin
mikla hús2;a;-na.3j ning, sem
var «m 'dazinn í 'sýninsar-
skálanmir i Forum. — Ég fór
þangað' til að skoSa ciýröina,
og óneifaniega þótti mér
glæsileg.t um að litast þar, og.
margt hægt af því að læra.
Fjölbreytnin í húsgögnunum
var mikil allt frá einföldum
og yfirlætislausum þrifætt-
ingum upp í volduga hæginda
stóla i mismunandi stílum,'
sumir alsattir útskurði og1
pírumpáii, ssm ég hélt satt
að segja, ao ekki fyiirfyndust
nú á 20. clöinni, nema sem
forngirpir á söfnum eða í
gömlum hölium sem sýning-
argripir. Þegar ég kom inn,
datt rnér ósjálfrátt ‘ í hug
landbúnaðarsýn;ngin heima
hérná um árið, því hér var
jafnhátt tíl íofts og vítt til
veggja og þar, og sýningar-
munum raoað upp á svipaðan
hátt — n;ma varla eins ski-pu
iega.
Sumstaðar gat .að líta heil hús
með fulium útbúnaði (og
hefði sjálfsagt rnargur þegið
eitt siíkt í húsnæöisvandræð-
unurn hér).
Á éinum stað voru hús-
gagnásmiðir og bólstrarar að
vinnu sinni, svo að hægt var
að sjá öll handbrögð óg fylgj-
ast með viiinunni.
pjeysi- öi'ugt. Þetta var mjög iær-
dómsrikt og skemmtilegt þótti
mér. T. d. heíir það mikið aö
segja, að .húsgögnunum sé
.raðað þannig. að.stofan virð-
ist sem ein he ld, en sé ekki
sund ,úð — eitt hor.nið e. t. v.
eins oj borðs'ofa, annað eins
og biðstofa hjá lækni o. s. frv.
HíisTöghin voru ákaflega
misj-öín, eítir því frá hvaöa
íyfirtæki þau voru-, sumar.
s'ofurnar búnar þunglama-
’legum húsrögnum, sem áreið-
anleg'.',. hefir ekki verið neitt
■sæ'áavbráuS að hnica til, eða
að hreinsa undir þsim, aðrar
iéttar og fagu-lega formaðar
0?, gott að hirð'a. Ótrúlega
I viða •msctti augum rammhjól-
beinött rókókóiiúsgögn með i
útskurði og rniklum íburði,
gljáanclá i iakki og öörum á-
jiifca ófögnuði. — Þó fannst
méi’ allt benda til að mest
•væri lagt upp úr þægilegum
húsgögnum með einföldum
stii, þar sem grundvallarat-
riðið væri: Þau not, sem þau
ættu ao' gera.
Þaö, sem mér þótti skríti-
iegast við 'Sýninguna var,
hvað íá eidhús voru sýnd —
enda viröast Danir ekki
teggja sérlega mikið upp úr
þeim, og er það eiginlega
merkilegt, eins og 'peir þykja
j standa á háu stigi i mat-
i reiösiu. T. d. finnst mér mik-
A óðrum stað voru sýnd ii.l munur á, hvað eldhúsin
hlið við hi ð svikin og ósvikin ' peima á Fróni eru yfirleitt
húsgösn. og 1 hverju svikin
voru í'ólgin. Þaö er ekki hlaup
r.iiklu betur úr garði gjörð
en hér. Eiginlega má svo að
ið að því að sja gallana svona 1 orði kveða, ao þeir standi á
í fljótu bragði — einkum ef fremur lágu eldhúsmenning-
menn eru ekki vel heima í arstigi. Sem dæmi má nefna
t. d. gæðum viðartegunda, á- ( kuldann, sem ríkir hér í öll-
klæðis og vinnunnar yfirleitt.' um eldhúsum — og ef ein-
T. d. er það svikinn hæginda- j hverjum ver'ður á að kvarta
stóll rneð aðeins 9 gormum í undan hont>n, biðja bara
setunni, þ. e. 3 á hvorn veg, dönsku húsfreyjurnar guð að
í stao 12 gorma, 3 á breiddina iijálpa sér —• „Varme i kþkk-
og 4 á lc-ngdina. j cntrt — og det hele 0delagt!“
Ég var svo heppin að sjá'—- Þ. c. maturinn. Þær virð-
smá upplýsingaþátt, sem ast ekki láta sig dreyma um,
nemendu: eins híbýlaprýðis- ; að til séu ísskápar. Og held-
skóla hér í bse önnuðust. Varju: s.tanda þær krókloppnar
hann á þá leið að sýnt var \ frammi í eldhúsi eða þá út-
hverru vandasamt er að raða búndr í síðbuxum og grodda-
húsgögnum í herbergi, svo að psysu, en að láta setja ofn
vel l'ari, og hverSu margir, þangað. —
möguleikar eru til. j fékk þarna á sýning-
Hé: ver'ður að taka tillít til unni skrá, sem í var mjög
svo rnargs: til hvers á að nota ' fióðlegur kafii um mikilvæg-
herbörgið, og hvað þá er. asta húsgagn heimilisins,
hentugasf , hvað er fallegast, j rúmið. Þessi kafli byggist á
hvernlg biftan notast sem vísindaiegum rannsóknum,
bezt, og að skuggar á skökk- ' sern gerðar hafa verið i Svi-
um ctöðum' géta orsakað, að þjóð í sambandi við þétta, og
herborgið sýnist miklu minna mun hann birtast hér innan
en þnð raunverulega er — og slcamms. B. H.
Ljómandi snölur stofuskápur, stóllinn sérstaklega þœgilcsur (Ný form)
UM VIÐA VERÓLD:

IÐ ÍSLAND
séö með dönskum augum
Danska blaðið Santvirke birti nýlega þennan ferðaþátt
eftir Paul V. Nielsen. Þó að fáít nýtt sé í honum fyrir ís-
lenzka lesendur annað en viðhorf liins danska ferðamanns,
er þess að vænta að ýmsir lesendur Tímans hafi gaman af
að kycsnast því, og ekki síður þar sem frásögnin er í léttum
bjóða
og góðlátlegum stíl.
Það eru hreint ekki svo fá-
ir bæir í veröldinni, sem gera
kröfu til að mega kallast
„furðulegasti bær í heimi.“
Hveragerði á íslandi er einn
þeirra. Þar hafa gerzt sann-
ar sögur um það að fólkið
fékk skyndilega sjóandi vatn
upp um eldhúsgólfið sitt í
þeirri svipan að þolinmæði
húsbóndans var að bresta af
rakvatnsleysi.
Hitabeltisbær við heims-
skautsbaug.
Heitt vatn er þar alls staðar
undir jörðinni. Það er sama
hvar bor er stungið niður.
Hvarvetna gýs upp sjóðandi
vatnsboginn. Úr klettasprung
um leggur heitar gufur. Hér
á hinn frægi Geysir litla syst
ur, sem Grýta heitir. Hún gýs
aðeins 22 metra í loft upp en
aftur á móti er hún miklu
betur lynt en Geysir, þar sem
hún gýs reglulega aðra hvora
stund, en Geysir er á sínum
efri árum orðinn svo sérlund-
aður, að það verður oft að
blíðka hann með grænsápu í
tunnutali, svo að hann leiki
listir sínar.
í kverkum Grýtu vellur
sjóðandi vatn þrotlaust, suð-
an verður alltaf meiri og
meiri þar til að lokum freyð-
andi vatnssúlan rís upp með
furðuafli eins og húsveggur.
Þetta þorp, Hveragerði, er
eiginlega ekki orðið að neinu
ennþá. Byggðin er ékki nema
8—10 ára gömul enda hefir
allt svip af því að' vera nýtt
og fijctlega gert. Hér hefir
ævintýrið gerzt. Staðurinn er
alls ekki langt frá heims-
skautsbaugnum og á fjöllun-
um lágu kringum dalinn ligg-
ur snj ór.
Þó er það staðreynd,' að
þessi staður á vínber, appel-
sínum og bananar, sem þar er
heimaræktað!
Gakktu inn í stóru, heitu
glerhúsin og sjáðu. Þarna á
þessari köldu íshafseyju hefir
verið búinn til hitabeltisbær.
Hinn glóandi kjarni jarðar-
innar sér fyrir hitanum, foss-
arnir leggja til rafljósin, sem
koma í stað sólar og dags-
birtu í myrkri hins langa
vetrar.
íslenzkt ferðalag.
En feröinni er haldið
lengra. Mosavaxin auðn,
grýttar öræfasléttur og eld-
brunnin hraun með rauðleit-
j um og fjólubláum blæ ber fyr
: ir augu. Ferðinni er heitið til
Akureyrar, höfuðstaðar Norð
urlands.
Við förum af stað snemma
morguns. Farartækin eru hin
daglega bílalest: Þrír stórir
fólksvagnar og póstvagninn.
©kumennnirnir fara hratt yf
j ir hættulega „vegina“. Fjórða
, hluta leiðarinnar svífum vlð
hátt upp í fjöllum eftir mjó-
um,1; hlykkjóttum vegi, á
fremstu brún svimandi hyl-
dýpis. Örlitil óstyrk hreyfing
á hendi bílstjórans, og vagn-
inn steypist í dýkið með öllu
sem í honum er. En það kem-
ur aldrei fyrir. íslenzku bíl-
stjórarnir eru undramenn í
sinni grein. Þeir sitja við stýr
ið í 14—16 klukkustundir og
sér enginn á þeim nein þreytu
merki.
Við erum ekki jafnhraustir
af okkur farþegarnir. í annað
hvort skipti, sem við tökum
loftköst í bílnum, en það ger-
ist reglulega á tveggja mín-
útna fresti, er það fastur sið-
ur að við rekum höfuöið upp
undir, en það er skemmtun,
sem missir nokkuð af séið-
magni sínu þegar hennar hef-
ir verið notið í 4—5 stundir
samflyett.
Bílferð á íslandi er ekki
með eðlilegum hætti, ef eng-
inn farþeginn verður bílveik-
ur. Venjulegast er að nokkr-
ir liggja lífvana og gegnsæir
í sætunum, en aðrir hallast
að' gluggunum eins og borð-
stokk á skipi og fylgir þeirri
líkingu af sjóferð tíðum bæði
skvettur og öldugangur.
Árnar islenzku eru sem sé
ómenntaöar. Án þess að virða
umferðareglurnar hella þær
sér einatt yfir vegina svo að
I áætlunarbílarnir hafa engin
ráð önnur en að loka nasa-
holunum og verða bæði láðs
og lagardýr. Með vatnsgusurn
ar um gluggana özlar bíllinn
yfir flóðið og eftir svölunina
er hann upplagður í nýjan
svitasprett. Hvern kílómetr-
ann eftir annan er haldið á-
fram móti brekkunni milli
hárra fjalla sem snjóskaflar
liggja á svo að líkast er gips-
skellum á gömlum steinvegg.
Ótrúlegur ýkjublær.
Við erum uppi á brúninní.
Hvílík sjón! Dönskum mönn-
um liggur við að verða gramt
í geði, vegna þess hvað útsýn-
ið er hóflaust að fegurð. í bak
sýn eru fjallgarðar með hvit-
um fönnum, svo að úr fjar-
lægð minna þeir á svartflekk-
óttar kýr. Eftir dalbotninum
rennur á, og út frá henni
greinist æðakerfi, litil sveit
með kirkju 'og hjarðir á beit,
Suðfé og hross og lang-
hyrndar kýr.
Áin ljómar svo siífúrtær,
grasið .er svo dökkgrænt, him
ininn svo fagurblár, fjalla-
; tindarnir svo hvítir, — ■*--
allt er svo ýkjukennt ög ó-
sennilegt eins og litað póst-
kort.
Póstbíllinn hefir dregizt aft
ur úr. Nú skýtur honurn upp
niðri við kirkjustaðinn og
leggur á brattann. Rauða
lakkið ljómar í sólskininu, —
ofurlítil maríuhæna upp til
fjaila.
Stórfengleg er náttúra ís-
lands. Mennirnir og verk
þeirra verða að engu. Þess
vegna er það uppreisn fyrir
sj álf.stilfinninguna að koma í
íslenzkan skóg. Hann nær full
orðnum manni i hné. Krækl-
ótt birkikjarr er það mesta,
sem náttúran hefir sjálf aö
á þessum slóðum.
Norsk stúlka lagði til að íest
yrði upp spjald með áletrun-
inni: Stígið ekki á skóginn!
Fjöll og ár verða lestinni
engin töf, en litlu, íslenzku
hestarnir, sem hvarvetna
ganga lausir á hrjósturlönd-
unum, valda mörgum og löng-
um upphrópunum á hinu
blótsyrðaríka máli söguþjóð-
arinnar.
Landið skoðað með gler-
aug'um sveitasælunnar.
Hestarnir hafa, — og það
er fyllilega rétt frá hestasjón
armiði, — séð skuggahliðarn-
ar við ferðatækni okkar, sem
er á góðri leið að gera þá at-
vinnulausa og óþariía. Þeir
glettast við bílstjórana mðe
því að taka sér stöðu á miðj-
um veginum og láta eins og
þeir hafi ekki minnsta grun
um að bílflautan flytur þeim
boð um að hafa sig út af veg-
inum.
Enda þótt Halldór Laxness,
frægasta skáld íslands, hafi
með ákafa og tilfinningahita
Catós ráðist á íslenzkan land
búnað, vegna þess, eins ög
hann segir, að hann er
„leifar af miðaldalegu rænu-
leysi og vísasti vegur til fá-
tæktar,“ lætur sauðféð á-
hyggjulaust og af mikilli ffjó
semi ný afkvæmi bætast í
heiminn. Grænu hlíðarnar
eru sannkölluð Edensvæði
með þúsundum heillandi
rjómafroðulamba,sem hlaupa
og stökkva í glöðum leik méð
hoppi og skvettum. Gott að
billinn er ekki fullur af kven-
fólki frá Kaupmannahöfn.
„næh!“ og ,,áh, hvor er dé
yndige!“ allan daginn vtéri
heldur mikið.
Svona björtum augum get-
urn viö litið á ísland, þegar
við rennum yfir það á björt-
um vordegi, þegar allir litir
eru sterkir og skýrir og löiiíb-
in nýfædd.
Og þó harðbýlt land.
Þetta er þó ekki hinn rétti
svipur og eðli íslands. ísland
er hart land. Litlu seinna ök-
um við um svæði, þar sem allt
líf er útþurrkað, tilkomu-
mikla eyðimörk, þar sem ekki
er annar gróður en skófir og
rnosi. Það minnir á yfirgefn-
ar vígstöðvar. Sprengjubrot,
sundurflakandi jörð og jarð-
föll, sem svipar til skotgrafa.
Allt er útkulnað. í nokk-
urri fjarlægð er eldfjallið eins
og keilustúfur í laginu. Dautt
land. Annað hraunsvæði er
ekki eins stórfenglegt í sjón,
en engu síður eyðilegt, víðátt
an öll úr vikri og gjalli. -— Ef
til vill eru hér ruslhaugar írá
opum undirdjúpanna . . .
Aftur breytist landslagið.
Við ökum yfir kuldaleg íjöll
með gínandi gljúfrum. í
þröngum hamraskorum, þar
sem léttast væri að hugsa sér
að uglur hefðu aðsetur, og
tröll og alls konar væfctir
hafa búið áður á öldunvligg-
ur snjórinn. Hér er kuidi og
hráslagi allan ársins hring.
Við komum á hásléttiuíÉam
þoka grúfir yfir. Hri'ngnri hn,-
sem sé,st í kringum vagninn,
er alltaf eins, tilbreytihgár-
(Framhald á 7. síOii).