Tíminn - 20.04.1949, Blaðsíða 5

78. blað
TÍMINN, miðvikudaginn 20. apríl 1949
Miðvihud. 20. upríl
Með lögunum um íjúrliags-
ráð var ætiast til þess, að
þjóðholl og skipuleg stiórn
kæmi í stað handahófs í fram
kvæmdalíf þjóðarjnnar og. ný
byggingar. Skal heldur ekki
lítið gert úr þyí, að verulegt
hafi áunnizt í þeim efnum.
Það hefir verið stórum mark-
vissari vinnubrögð i-þeim efn
um síðan,.og áreiðanlega hef-
ir i heild náðst sá árangur, að
mikill auður hefír færzt frá
óþarfa og íburði aö- nýtileg-
um framkvæmdum. í stað
þess að duttlungar og geð-
þótti peningamanna réðu því
eingöngu hvernig byggt var,
hefir krafan um hagsýni -og
almenna þörf verið latin
móta ákvarðanir.
Hinu verður ekki neitað,.að
þessari bindingú -fylgir nokk-
uð ófrelsi. Þó eru þeir ókost-
ir svo hverfandi iitlir, hjá því
sem vinnst, að ekki þarf mik-
ið um að tala. Þó véltur hér
mikið á framkvæmdinn'i, því
að með þunglamalegri skrif-
finnsku er hægt að gera jafn
víðtæk afskipti og hér- verða
að vera, nokkuð þreytaildi.
Eitt af því sem trúiiaðar-
menn ríkisins mega áldrei
gleyma er það, að vinsældir
og álit nauðsyniegra fram-
kvæmda stjórnarhátta og áð-
gerða fara að verulegu leyti
eftir framkvæmd þeirra.
Að einu leyti hefir oröið
misbrestur á í störfum fjár-
hagsráðs. Það hefir ekki ver-
ið tryggt, að þeir, sem fengju
fjárfestingarleyfi, hefðu jafn
framt aðstöðu til að fá keypt-
ar þær vörur, sem leyfin heim
ila þeim. ^Vitanlega er það
markleysa, að vera að veita
fólki fjárfestingarleyfi, nema
það geti notað sér þ'au. Og
þjóðfélagið gerir sig áð undri,
ef það veitir hátíðleg fjár-
festingarleyfi, en vanrækir
svo alveg að fylgja þeirri skip
un eftir á þann hátt, að leyf-
ið sé raunverulegt leyfi til að
kaupa þær vörur, sem það er
stílað á. En vitanlega er það
fráleitt að veita leyfi til að
kaupa það, sem hvergi fæst.
Þess vegna á að tryggja það,
að leyfisvörurnar komi í verzl
anir í héraöi þess, sem leyfið
hefir fengið.
Framsóknarmenn hafa gert
sér grein fyrir þessu missmíði
framkvæmd fjárfestingarmál
anna. Þeir hafa beitt sér fyr-
ir því, að sú tilhögun verði
tekin upp, að leyfisveiting
fjárhagsráðs verði tengd við
innflutningsleyfi, þannig að
sá, sem fjárfestingarleyfið
fær, hafi jafnframt innfiutn-
ingsleyfi.
Ennþá hefir ekki orðið á-
rangur af þessari baráttu
Framsóknarmanna. Þó er hér
um að ræða skýlaust réttlæt-
ismál. Það gerir hvorttveggja
í senn að treysta rétt þeirra
manna, sem fjárfestingarleyfi
ifá, og forða lögum landsins
og lögbundnum stjónvarfram
kvæmdum frá því að verða
markleysa pg skrípaleikur.
Erfitt er að trúa því, að á
sjálfri löggjafarsamkomu
þjóðarinnar eða í ríkisstjórn
sitji menn, sem eira því, að
jafnvíðtæk og þýðingarmikil
ERLENT YFIRLIT:
Svíþjóð tiiheyrir vestrinu
Ef Rítssar liernæmu Fiimlaiul myudu Svíai*
gauga í Alíantsliafsliaudalasið
Síðan Norðmenn og Danir tóku
þá ákvörðun að ganga í Atlants-
hafsbandalagið hefir það komizt
meira á dagskrá í Svíþjóð en áður,
hvort Svíum muni fœrt að fylgja
áfram hlutieysisstefnunni í utan-
ríkismálum. Að vísu má segja, að
Svíar hafi þegar horfið frá hlut-
leysisstefnunni í sinni fyrri mynd,
þar sem þeir hafa gengið í sam-
einuðu þjóðirnar og hafa talið sig
fúsa til að ganga í varnarbanda-
lag Norðurlanda, ef það kæmist á
fót. Sú hlutleysisstefna, sem Svíar
fylgja nú, er því að ýmsu leyti ó-
skyld hinni fyrri hlutleysisstefnu.
Segja má, að það sé raunverulega
inntak hinnar nýju hlutleysis-
stefnu, að taka ekki aö svo stöddu
þátt i þeim sérsamtökum stórveld-
anna, sem eru hernaðarlegs eðlis,
heldur bíða og sjá, hverju fram
vindur. Ýmsir sænskir træðimenn
eru jafnframt farnir að túlka þessa
nýju hlutleysisstefnu þannig, að
hún veiti svigrúm til að fylgja öðr-
um deiluaðilanum að málum um
allt annað en beina stríðsþátttöku,
og sé þá vitanlegt, að hvorum að-
ilanum Svíar muni halla sér. Þessi
nýja hlutleysisstefna er af ýmsum
kennd við Roosevelt, sem lét Banda
ríkin veita Bretum stórvægilega
aðstoð á árunum 1939—’41, en
.Bandaríkin töldu sig þá hlutlaus.
Sumr fræðimannanna telja, að
þátttaka í Atlantshafsbandalaginu
brjóti ekk gegn þessari nýju hlut-
leysisstefnu.
Margir máismetandi menn Svía
telja hér þó ofskammt gengið og
Svíar hafi ekkí urn annað að velja
en að skipa sér strax i sveit með
vesturveldunum. Þessum skoðunum
hefir mjög aukizt fylgi í seinni tíð
og hafa áhrifamestu blöð frjáls-
lynda flokksins, eins og Dagens Ny-
heter og Göteborgs Hondels-och
Sjöfartstidning, flutt þær af all-
miklu kappi. Yfirleitt hafa og þeir
menn, sem djarflegast mæltu gegn
undanlátssemi við Þjóðverja á
striðsárunum, fylgt sér um þessa
stefnu. Þá styðja yfirmenn hersins
hana eindregið.
Af hálfu forustumanna stjórn-
málaflokkanna hefir því þó verið
yfirlýst, að ekki muni horfið frá
hlutleýsisstefnunni að svo stöddu.
Bændaflokkurinn hefir nú sem fyrr
gefið ákveðnasta yfirlýsingu um
f.vlgi við hlutleysisstefnuna, en þó
hafa blöð hans orðiö ýmsa fyrir-
vara í sambandi við hana, en það
hafa þau ekki gert áður. Má í
þessu sambandi vísa til forustu-
greinar um þetta mál, er nýlega
birtist í „Politisk Tidskrift," sem
er mánaðarblað, er samtök ungra
Bændaflokksmanna gefur út. Höf-
undur hennar er Karl Lindegren
rftstjóri. Greinin er ekki sízt at-
hyglisverð fyrir þá sök, að þar kem
ur fram afstaða þess sænska stjórn
málaflokksins, er fyrr og síöar hef
ir verið einbeittasti talsmaður hlut
leysisstefnunnar. Efni greinarinn-
ar fer hér á eftir:
— Sú ákvörðun, sem Norðmenn
og Danir hafa tekið, mun ekki
breyta stefnu Sviþjóðar. Því er þó
ekki að leyna, að aðstaða okkar
hefir breyzt og versnað við það, að
leiðir Norðurlandaþjóðanna skildu.
Þetta breytta viðhorf þurfum við
að gera okkur ljóst og einnig þær
afleiðingar, sem þaö kann að hafa
í för með sér. Um langt skeið höf-
um við fylgt hlutleysisstefnunni og
því talið okkur utan allra samtaka,
er brutu gegn henni. Sumpart
vegna þessarar stefnu og sumpart
vegna legu landsins höfum við kom
izt hjá þvi að dragast inn í þær
heimsstyrjaldir, sem hafa verið háð
ar á þessari öld. Þess vegna er eðli-
legt, að hlutleysisstefnan eigi sterk
ítök hjá þjóðum og allir lýðræðis-
flokkar landsins hafi lýst sig henni
fylgjandi. Önnur afstaða flokkanna
væri í ósamræmi við þjóðarviljann.
Þetta er staðreynd, sem ber að við-
urkenna.
I 135 ár hafa Svíar ekki átt í
styrjöld og meirihluti þjóöarinnar
þakkar það lilutleysisstefnunni. Það
er líka að vissu marki rétt. En
jafnframt má maðui- þó ekki loka
augunum og ofmeta öryggi hlutleys
isstefnunnar. Menn verða að gera
sér Ijóst, að það var ekki hlut-
leysið eitt, sem hjálpaði okkur í
seinustu heimsstyrjöld. Við urðum
þá að víkja frá hlutleysisstefnunni
og veita Þjóðverjum rétt til flutn-
inga um sænskt land, þótt það
bryti gegn hlutleysinu. Þess vegna
er öll ástæða til að árétta það, að
hlutleysisstefnan er ekkert töfra-
meðal, sem getur bjargað okkur
undan þriðju heimsstyrjöldinni, ef
sú óhamingja ætti eftir að ske. Það
ber líka að árétta, að hlutleysis-
stefnan er okkur ekki neitt tak-
mark í utanríkismálum, heldur að-
eins leið að takmarki. Takmarkið
sjálft er að varðveita sjálfstæði
landsins og frelsi. Hlutleysið hef-
ir hingað til reynzt heppileg leið
til að varðveita sjálfstæðið og því
er ekki rétt að hverfa frá því, nema
það sýni sig, áð það þjónar ekki
lengur þessum tilgangi.
Við gerum okkur hins vegar ó-
greiða, ef við setjum vonir okkar
og trú um of á hlutleysið. Margir
menn, jafnvel þingmenn, láta þær
vonir í ljós, að Svíþjóð geti slopp-
ið, þótt t. d. Sovétríkin réðust á
Noreg. Slíkir óskadraumar virð-
ast þó hinir ótrúlegustu. Ef til vill
gætu Rússar hernumið Noreg, án
þess að fara yfir sænskt land, en
þeir myndu tæpast geta lialdið
uppi flutningum til hernámsliðsins
í Noregi, nema yfir Svíþjóð. Undir
slíkum kringumstæðum yrðu Svíar
að neita um leyfi til slíkra flutn-
löggjöf veröi í framkvæmd-
inni öðrum þræði marklaus
skrípaleikur, eins og hlýtur
að verða meðan ekki er
tryggt að þeir, sem fá hin há-
tíðlegu fjárfestingarleyfi fái
líka þær vörur, sem með þeim
eru leyfðar. En nú eru ekki
torfundnir þeir menn, sem að
vísu hafa fengið leyfi fjár-
hagsráðs, og þar með hins ís-
lenzka þjóðfélags, til að festa
fé í húsbyggingu, en hafa við
framkvæmdina verið settir
hjá hlutdeild í innflutningi
þeirra hluta, sem til bygging-
arinnar eru nauðsynlegir.
Réttur þessara manna,
sæmd þjóðfélagsins og metn-
aður Alþingis og ríkisstjórn-
ar fylgist hér að, og krefst
þess, að upp verði tekinn ör-
uggari og skynsamlegri hátt-
ur á framkvæmd þessara
mála. Það er hægt með því,
að tengja fjárfestingarleyfin
við innflutningsleyfin, eins
og Framsóknarmenn vilja.
ERLANDER,
forsætisráðherra Svía. .
inga, þótt það kostaði styrjöld, eða
að beygja -sig fyrir kröfum Rússa.
Yrði það siðará niðurstaðan, vær-
um við raunverulega orðnir sam-
herjar Rússa og yrðum háðir þeim
um alla aðflutninga. Við getum
vissulega ekki látið atburðarásina
þvinga okkur í þvílíka aðstöðu, ef
við ætluðum að halda frelsi okkar
og sjálfsvirðingu. Slík áðstaða
myndi gera okkur algerlega háða
Sovétríkjunum. Við getum ekki
með ópnum augum flotið að slík-
um feigðarósi.
— Eins og sakir standa nú,' get-
um við hins vegar ekki fylgb Nor-
Raddir nábúanna
í forustgrein Mbl. á fimmtu
daginn var er vitnað í Vída-
línspostillu og birt orðrétt
lýsing þaðan á því, hvernig
fjandinn villi á sér heimild-
ir. Mbl. segir síðan:
„Það er von hinna samvisku-
Iausu erindreka Moskvavaldsins
hér .á landi, .að „fákænskan
drotni“ svo með þjóðinni, að
alímargir af þeim, sem lakast
eru af Guði gerðir, læri ekki að
gera greinarmun á „dygðunum
og skömminni," grcinarmun á
grjótkasti .og landslögum ,Að
hægt verði að fela hin komm-
únistisku svik við land og þjóð
unlir gráfeidi fallegra orða, um
ættjarðarást og umhyggju fyrir
þjóðlegri menningu, þó stefnan,
sem þessir menn vinna fyrir, sé
skefjalaus landráð og svik við
frelsi og menning þjóðar sinn-
ar. Eins og berlega kom fram í
ræðu Brynjólfs Bjarnasonar á
þingi um daginn, er hann bein-
línis hélt því fram, að sá einn
væri sannur fslendingur, sem
ynni að heimsyfirráðum hins
alþjóðlega kommúnisma, og
stuðla vildi að tortíming allra
frelsisunnandi smáþjóða."
Samleikur öi%a
f í okkanna
Athyglisverður samleíkuí’
er nú Ieikinn á sviði íslenzkrk.
stjórnmála. Þeir, sem pai*
leika saman, telja sig þó höí-
uðandstæðinga í stjórnmái
ununt. Samleikur þeirra bet.*
hinsvegar vott um, að þeir
eiga meira sameiginlegt eu
flesta grunar.
Þeir, sem að þessum sam-
leik standa eru foringjar Sjáli?
stæðisflokksins og kommun-
istar.
Forsprakkar Sjálfstæðis-
manna vaða nú fram fyrtr
skjöldu og leitast við að láta.
hávaðann um hættuna, sem.
stafar af kommúnistum, yfir ■
gnæfa allt annað. Þeir benda
á sig sem þann aðila, er bezr.
muni duga í baráttunni gegri
kommúnistum. Þeir gera nú
að aðalvígorði sínu: íslenzkr,
þjóð, efldu mig til að ber.it,
kommúnismann niður.
Kommúnistar hafa ekki ó-
líka starfshætti. Þeir bíta n
skjaldarrendur og leitast vio
að láta öskrin um hættuna,
sem stafi af sívaxandi fas •
isma í Sjálfstæðisflokknum,
heyrast hærra en allt aiinað.
Síðan benda þeir á sjálfa sig
og segja: íslenzka þjóð, efldu
mig til að bcrja fasisma Sjáli’
stæðisflokksins niður.
Það er vissulega nauðsyn ■
legt, að þjóðin geri sér grein
fyrir kommúnistahættunni og
fasistahættunni. Kommúnisr.
ar munu einskis svífast til ar'
eyðileggja þjóðfélagið, koma
á upplausn og glundroða og’
skapa það neyðarástand, sem
þeir telja að henti stefnu
sinni bezt. Foringjalið Sjálf
stæðisflokksins mun helriu '
'ekki svífast neins í þeirri ,yið •
leitni að verja sérréttindin og
stórgróðann, er máttarstólp
um flokksins hefir tekist aci
klófesta á undanförnum ár ■
um. Foringjalið Sjálfstæðis
flokksins mun nota hvert of-
beldisverk kommúnista, eins
og við þinghúsið 30. marz, tií
þess að koma upp sínum eig ■
in bardagasveitum. Það ætlar
sér alveg eins og kommúnist-
ar að treysta á handaflið, e£
annað bregst.
Hér eru vissulega miklar
hættur á feröinni — hættur,
sem ógna frelsi almennings
og sjálfstæði þjóðarinnar,
Þjóðin þarf að sigrast á þeim
meðan tími er til.
Hver er leiðin til að bægjt.
frá þessum hættum?
Leiðin til að sigrast á komnx
únismanum er ekki sú að efla
Sjálfstæðisflokkinn og stór-
gróöavaldið. Það aðeins styrk
Mbl. getur vissulega talaö. jr kommúnismann. Leiðin tií.
öðrum fremur um um þá „fá- | þess að sigrast á fasisma-
kænsku,“ aö kommúnistar (hættunni er ekki sú aö efla
I séu teknir trúanlegir og tald- | kommúnista. Það aðeins eyk-
ir samstarfshæfir. Hvað eftir ur fasismahættuna. Leiðin er
annaö hefir Mbl. gefið svip- J sú að láta báða þessa öfga-
aða lýsingu á kommúnistum flokka minnka og efla mið-
og gert er hér aö framan, en fylkingu umbótaaflanna f
rétt á eftir hafa svo kommún- ■ landinu.
istar og forsprakkar Sjálf-1 Sá samleikur, sem öfga-
stæöisflokksins fallist i faðma. flokkarnir leika nú, er ein-
Sú samvinna setur megin- mitt fólgin í því að reyna mee
svipmót á íslenzkt fjármála- ' æsingum sínum og hávaða að
líf í dag. Þótt Mbl. og forkólf- glepja þjóðina og láta henní
ar Sjálfstæðisflokksins ham- sjást yfir þennan eina mögu-
ist nú gegn kommúnistum, er ieika til að foröast bæði
alveg víst, að „fákænskan kommúnistahættuna og fas-
drottnar" enn svo mjög í þeim istahættuna.
herbúðum, að Ólafur Thors | Samleikurinn kemur einnig
og Bjarni Ben. væru enn einu fram í því, að kommúnistar
sinni reiöubúnir til að fallast' ráðast sérstaklega á vjSsa
um háls kommúnista og j menn í Framsóknarflokkiiun
gleyma öllum stóryröum, ef J 0g telja þá undirlægjur i-
kommúnistar biðu þeim upp haldsins, en SjálfstæðismehT
á „steiktar gæsir“ og önnur ráðast á aðra Framsóknar-
hlunnindi. | {f'rawhald á 6. siðuj. ,