Tíminn - 20.04.1949, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, miðvikudaginn 20. apríl 1949
■78. blað
Húsnæðismál Reykjavíkur og áhrif
þeirra á þjóðarbúskapinn
ÞaÖ, sem er þó ennþá verra,
Þrátt fyrir verðlagseftirlit
og húsaleigulög, að ógleymd-
um skattalögunum, er svo
komið, að lítill hópur ófyrir-
leitinna gróðamanna hefir
komið ár sinni það vel fyrir
borð, að þeir hafa sogið til
sín mestan hluta hins svo-
kallaða stríðsgróða.
er það, að þessum sama hóp
manna er ennþá leyft að merg
sjúga atvinnulífið, og standa
í- vegi fyrir því, að hægt sé
að gera þær ráðstafanir er
að haldi koma, til þess að
framleiðsla okkar sé seljan-
leg á erlendum markaði, án
halla fyrir framleiðendur.
Þeir menn, sem drýgstan
þátt eiga í vexti dýrtíðarinn-
ar og-'imnþá komast upp með
að safna til sín miljónum á
kostnað alþjóðar, eru fast-
eignabraskararnir og húsa-
leiguokrararnir.
Vegna þess að ég hef orðið
var við, að ýmsum utan
Revkjavíkur finnst það mál
lítið koma sér við, og vegna
þess að fulltrúar þjóðarinnar
virðast í þessum efnum sofa
á verðinum, þykir mér hlýða,
að bregða upp fyrir alþjóð,
spegilmynd af þessum málum.
Vona ég að sú mynd geti vak-
ið einhverja, sem ennþá sofa.
Þrátt f yrir verðlagsef tirlit
gleymdist löggj öf um okkar
það viljandi eða óviljandi að
gera nokkuð til að hindra
okursölu fasteigna.
. Það er vitað mál að allan
'þann tíma, sem verðlagseftir
s litið hefir staðið hefir fésterk-
um bröskurum verið leyft að
selja hús með 30—50% álagn-
ingu frá kostnaðarverði. Ný
hús hafa að jafnaði verið seld
með ca. 25—50% álagi og
eldri hús oft með mun hærra
álagi. Þessi álagning hækkar
stöðugt og nú er svo komið,
að margar íbúðir í Reykja-
vík eru seldar fyrir 800 kr. pr.
teningsmetra, eða helmingi
hærra en byggingarverð er
hæst.
Sagan er þó aðeins í byrj-
un með þessu. Meginhluta
hins óhæfilega gróða fast-
eignasalans er stolið undan
skatti. Algengast mun að
telja húsasölu á pappírnum,
sem næst sennilegu kostnað-
arverði, en hinn illa fengni
ágóði sleppur undan öllum á-
lögum.
Kaupandi er oft fús til að
hjálpa seljanda með þessi
skattsvik, vegna þess að hann
á í mörgum tilfellum nokkr-
ar þúsundir, sem hann hefir
ekki talið fram til skatts, eöa
þannig gekk það fram að
eignakönnun og er þegar byrj
að aftur. Á mörgum húseign-
um hefir beinlínis orðið keðju
verzlun.
Þegar fjárhagsráð kom til
sögunnar og fór að reyna að
hafa einhvern hemil á fjár-
festingu í húsabyggingum var
farið að selja byggingarleyf-
inin. Mun það nú til, að þau
séu seld á tugi þúsunda.
Þó að hinn óhæfilegi gróði,
sem fasteignasalarnir safna
tíl- sín, sé óhollur fyrir þjóð-
a.rheildina og hafi stóraukið
byrðar atvinnulífsins, eins og
ég mun síðar sýna • fram á,
þá, er það þó eins og dropi í
EfftÍB* Hanncs Fá
hafinu hjá þeirri plágu, sem
húsaleiguokrið er.
Húsaleigulögin áttu að
hefta húsnæðisokur. Það hafa
þau.gert að vissu marki, en
í þeim málum hefir löggjöf-
um vorum farið eins og í verð
lagsmálunúm, að þeir hafa
gleymt framhaldinu. Þrátt
fyrir ‘ öll húsaleigulög er nú
svo komið að flestir — ekki
þó allir — sem leigja út íbúð-
ir eða hluta úr íbúðum taka
í leigu frá 15—25 krónur fyr-
hvern fermetra íbúðar. Þetta
þýðir 800—1000 krónur á mán
aðarleigu fyrir 2 herbergi og
eldhús.
Húsaleigan í Reykjavik
skapar þvi tvennt. í fyrsta
lagi leggst hún með ægileg-
um þunga á allt atvinnulífið.
Með stéttarsamtökum tekst
launamanninum, að knýja
laun sín það hátt, að hann
geti lifað, þrátt fyrir þessa
leigu. Vitanlega örsnauður
alla tíð. Tilvera hans verður
aðeins í því fólgin, að vera
mj ólkurkýr í j árplógsmann-
anna. í öðru lagi verður á-
sóknin í að festa fé sitt í hús-
um æ meiri eftir því sem það
gefur hærri vexti í húseign-
um. Það væri hægt að skrifa
langt mál, sem sannaði áþreif
anlega, hversu ægilegt tjón
hefir af því hlotizt, fyrir
heppilega þróun þjóðfélags-
ins, að löggjafar vorir skuli
hafa svikist um, að gæta þess,
að féð bæri ekki óeðlilega háa
vexti i húseignum höfuðstað-
arins.
Hversu lengi verður t. d.
hægt að halda uppi þvi þjóð-
félagi, þar sem bóndinn verð-
ur að afskrifa það fé, sem
hann leggur í byggingu á jörð
sinni um 50%, og á fullt í
fangi með að láta jörðina
renta 3% af afganginum, á
sama tíma og sá, sem leggur
fé sitt í hús í Reykjavík, fær
20% í vexti. Þannig er ástand
ið í dag, og ekki nóg með
þetta. Bóndinn inn til dala
og sjómaðurinn eða verka-
maðurinn í smáþorpunum,
greiða svo drjúgan skild-
ing í rikissjóð til þess að sá
sjóður geti gefið með útflutn-
ingsvörum okkar, svo atvinnu
lífið geti haldist gangandi og
verkamaðurinn eða fastlauna
maðurinn í Reykjavík geti
malað gull fyrir fjárplógs-
manninn í höfuðstaðnum.
Á þennan hátt nota okrar-
arnir og skattsvikararnir all-
an landslýð, með góðu sam-
þykki þeirra manna sem hafa
talið sig sjálfsagða, sem leið-
toga allrar alþýðu.
Ýmsir menn, sem lítt hafa
um þetta hugsað, munu nú
spyrja: Hvernig má það ske,
að hin margumtöluðu húsa-
leigulög koma ekki í veg fyr-
ir þetta, og hvers vegna ganga
menn sjálfviljugir út í það,
að láta fjárplógsmanninn
nota sig sem þræla alla ævi?
Ástæðurnar fyrir þessu er
langt mál að rekja í stuttri
blaðagrein, en drepa má á
augljósustu staðreyndirnar.
Framkvæmdir hins erlenda
setuliðs, er hér dvaldi í stríð-
inu, dró til sín fólk víðs vegar
að af landinu. Hinar fégráð-
ugu afætur, er ávallt hafa
Isson, Endirfelli
vakandi auga á öllum auð-
fengnum gróða, sáu sér leik
á borði að setja fé sitt í hús-
eignir til að leigja og selja.
Meginið af því fé, sem laun-
þegar náðu, með hækkandi
kaupgjaldi, streymdi beint í
pyngju okraranna. Þegar setu
liðsvinnan hvarf, var hinn
sniðugi samningur gerður á
milli afætanna, og þeirra,
sem þurftu að koma atvinnu
lífinu á kaldan klaka. Þessi
samningur var nefndur hinu
fagra nafni „nýsköpun“, en
sem var nánast um það eitt,
að steypa á einu ári 600 millj.
inn í okkar litla þjóðfélag, til
að fullkomna það verk, sem
setuliðsframkvæmdirnar
höfðu byrjað á, að sópa fólk-
inu til höfuðstaðarins. Slíkir
þjóðflutningar juku gróða
afætanna um stund. Byltinga
mennirnir munu hafa brosað
í kampinn. Þeir þurftu að
skapa múgsál úr hinu rót-
lausa fólki, og þegar allt var
komið í kalda kol, kom þeirra
tími. Þetta heppnaðist. Það er
aðeins eftir að sjá, hver síð-
ast hlær.
Milljónirnar eyddust. Af-
æturnar græddu. Fólkið
streymdi til Reykjavíkur.
Sparipeningar almennings
streymdu í pyngju húsabrask
ara og húsnæðisokrara. Þrátt
fyrir alla tækni varð atvinnu
lífið óstarfhæft, nema tug-
milljónir — í ár 80—100 millj
ónir — væru greiddar úr rík-
issjóöi, sem meðlag með fram
leiðslunni.
Það má því segja, að nú sé
verið að leggja fullnaðar-
hönd á sköpunarverkið, þeg-
ar síðustu aurarnir verða
píndir út úr alþýðu tii sjávar
og sveita í pyngju fjárplógs-
mannanna, í stað þess að
fórna okrurunum fyrir at-
vinnulífið. Til fróðleiks fyrir
þá, sem ekki hafa hugsað um
þessi mál, eða ekki hafa haft
aðstöðu til að kynnast þeim,
skal hér lýst að nokkru að-
ferðunum, sem notaðar eru
til að sópa aurum almenn-1
ings í pyngju fjárplógsmann
anna.
Þjóðfélaginu hefir verið
þannig stjórnað, að flestar
framkvæmdir löggjafans,
með góðri aðstoð þeirra, I
er málefnum Reykjavíkur
stjórna, hefir verið þann veg
fyrir komið, að fólkið hefir
hópast til Reykjavíkur.
Sú viðleitni, sem Fram-
sóknarflokkurinn hefir sýnt
í því að bæta kjör dreifbýlis-
ins, hefir lítið mátt sín, á
móti þeim bellibrögðum, sem
aðrir flokkar hafa notað til
að soga fólkið úr dreifbýl-
inu.
Það, að fólkinu í Reykja-
vík hefir fjölgað um þriðj-
ung síðan húsaleigulög-
in voru sett, hefir haft það í
för með sér, að aðeins tiltölu
lega lítill hópur Reykvíkinga
getur notfært sér húsaleigu-
lögin.
Þeir, sem leigja út nýtt hús
næði, eða húsnæði í gömlu
húsi, sem losnað hefir, hafa
þá aðferð að láta leigutaka
greiða meiri eða minni hluta
(Framháld á 7. síðuj.
Veturinn er aö kvcðja. Síðasti
dagur hans er runninn upp og við
lítum um öxl og nemum staðar við
það, sem okkur finnst hugstæðast
og sérkennilegast við þennan síð-
asta vetur okkar.
Þetta hefir víða verið heldur leið
inlegur vetur um tíðarfar. Umhleyp
ingar og óstöðug veður venju frem-
ur hafa einkennt hann. í Reykja-
vík og nágrenni bæjarins hefir ver-
ið óvenjulegt vetrarríki. Og um
allt land hafa komið slæmir kaflar.
Síðustu dagar vetrarins hafa harð
indalegan svip. Þaö snjóar svo að
segja látlaust á fjöllin hér syðra.
Á annan dag páska voru áætlunar-
bílarnir í 5 klukkustundir að brjót-
ast frá Hveragerði til Reykjavíkur
yfir Hellisheiði. Og í uppsveitum
austan fjalls er sums staðar svo
mikið vetrarriki að kalla má að
ekki sjái á dökkan díl. Haldist nú
kuldatíð fram eftir vori verða það
þau harðindi, sem eflaust koma
illa við ýmsa.
Við nefndum Hellisheiði. Það er
stórkostlegt að sjá leiðina, sem þar
er farin. Yfir fjallið frá Skíðaskál-
anum í Hveradölum og austur á
Kambabrún renna bílarnir eftir
snjógljúfrum, sem víða eru svo
djúp, að þeir hverfa alveg. Ruðn-
ingurinn beggja megin vegarins er
hærri en áætlunarbilarnr og þann-
ig er hrönnin margra metra breiö
á hvorn veg. Yfir að líta er þetta
eins og strokið snjóflóð. Þeir tala
um það farþegarnir í bílunum, að
Víkverji ætti að fara þetta og sjá
hvort allar snjóýtur landsins hafa
alltaf verið að halda Krýsuvíkur-
veginum opnum meðan föl var á
Hellislieiöi eða Mosfelisheiði.
Það er raunar engin furða, þó að
minni snjór sé á vegi, sem liggur
með sjó en þeim, sem á fjöllum er
og Víkverji ætti nú að fara að taka
eftir því, að það er regla, að oftar
snjóar á fjöll en láglendi. Hitt er
líka staðreynd, að Krýsuvíkurveg-
urinn hefir haldið við sambandi
milli Reykjavíkur og austursveit-
anna, svo að það hefir ekki verið
gjörsamlega slitið dögum saman
öðruhvoru það sem af er þessu ári.
Þetta sjá menn og nú vita þaö all-
ir, enda er jafnvel Víkverji hættur
að tala um veginn, og má segja
þar um, að engum sé alls varnað.
Hitt er svo annað mál, að vegur-
inn er nú svo slæmur af aurbleytu
á köflum, að hann er naumast fær,
en það stendur til bóta. Og nú
mun það vera viðurkennt, að sá
vegur sé dýrmæt öryggisráðstöfun
og beggja megin Hellisheiðar hafi
almenningur mikið að þakka þeim,
sem komu veginum á. Og við skul-
um sjá, hvort Mbl. fer ekki bráð-
um að þakka borgarstjóranum góð
an stuðning við það mál?
Þó að margur sé nú næstum bú-
Inn að gleyma Atlantshafsbanda-
laginu, muna Reykvikingar enn eft-
ir ólátunum á Austurvelli 30. marz.
Hér eru nokkrar vísur eftir K. frá
þeim vigstöðvum:
„Fangarnir í Alþingishúsinu".
Þjóðin krefst, að þingmenn státnir
þegar hljóti alfrelsi
og verði aldrei aftur látnir
inn í þetta fangelsi.
Líkani Jóns Sigurðssonar i Al-
þingishúsinu var snúið þannig, að
andlitið horfði til veggjar.
Öllu að snúa öfugt, það
er hinn nýi siður:
hnakkinn fram, en andlit aftur,
upp skal vita niður.
Staka.
Magnast vandi. Valdaþras
veldur grandinu.
Svífur andlegt eiturgas
yfir landinu.
Tautað í norðvesturhorni Austur-
vallar, 30. marz 1949.
Mér ekkert ljós hið innra skín.
Mér ógnar landans tryllta fas.
Og enginn telur tár, sem valda
toglegur og gas.
En öllum þeim, sem eitthvað hafa
lagt til mála í baðstofunni eða
hlustað á það, sem þar hefir verið
sagt, þakka ég fyrir liðinn vetur.
Starkaður gamli.
Alúðar þakkir fyrir auðsýnda hluttekningu við and-
Iát og jarðarför fósturmóður minnar,
íSijíríðar Magnúsdóttur.
Fyrir mína hönd og annarra aðstandenda.
Sigurður Jósefsson.
•iiiiiiiiBiiiiiiiffMiifiiiiiiiiiiaiiaiiiiiiiiiiiiiBiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiigiiiiiaiiniiiiiiiaig
Innilegustu þakkir færum við öllum þeim er á einn
| eða annan hátt veittu okkur hjálp í sambandi við stór-
| brunann 11. september s.l.
Við óskum ykkur öllum gleðilegs sumars.
Elísabet Sigurbjörnsdóttir, Stefán Jónsson.
I Gröf.
ÍÍMMKIIMMMMMMMMIMMMMMMMIMMIIIMMMMMMMKMMMMMMMMMMIMMMMMMMMMMMMIIMIMMMMMMMMMIMMMKII
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIII|||||||||||||||||IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIII
Innilega þakka ég öllum þeim, er glöddu mig á sex |
| tugs afmæli mínu. |
| Jónas Lárusson. 1
MMIMMIMMIMMMIIMIMMMMMMMMMMMMMIIIIMMMIIMIMIIIttllMMIIMMIIIIMMIMMIMMMMMMIMIMMMMMIIMMMIMMMMI
IMIIIIIIIIIMIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIMMMMIIIIIIF