Tíminn - 18.05.1949, Qupperneq 3

1®6. blað
TÍMINN, miðvikudaginn 18. mai 1949.
3
synlegar ráöstatamr í
verður að áera strax á bessu sumri
Aílanthafsbandalagið.
Áður en ég kem að því að
ræða um störf ríkisstjórnar-
innar í innanlandsmálum og
um þátttöku Fiamsöknai- sjjriftina, að íslendingar hafi
fiokksins í henni, vil ég fara ekki hei% ætli sér ekki að
nokkrum orðum um utanrík- hafa her 0g- gerist ekki styr-
. . ! jaldaraðili. Auk þess marg-
Þau hai'a nú um skeið ver- yfjriýst, að íslendingar muni
ið ofarlega á baugi með þjóð ekki ieyfa iier erlendan hér
mni. Kommúnistar halda á friðartímum né erlendar
uppi æðisgengnum áróðri herstöðvar.
þeirri ákvörðun Al-
Ræða Eysteins Jónssonar, menntamálaráðherra, í eldhús
umræðunum 16. þ. m.
gegn
I
þingis, að Island gjörðist aö- , „
ili að Atlanthafsbandalag- ^(rð!asning landbún-
inu. Auövitað ætti öllum að aðaraíurða-
vera vorkunnarlaust að Ég mun þá víkja að störf-
skilja, að sá áróður er ekki um ríkisstjórnarinnar að
sprottinn af tryggð við ís- öðru leyti, einstökum vanda-
íenzkan málstað eða . áhuga málum' sem fyrir liggja og
fyrir því, að íslandi sé ekki stj órnmálaviðhorfinu al-
troðið um tær, heldur er mennt. Ég mun rekja hér
hann sprottinn af þjónustu nokkuð framkvæmdir og
þeirra við málstað þess rík- ^ lagasetningar, sem stjórnin
is, sem nú ræður Austur- \ hefur unnið að, á þeim rúm-
Evrópu, og vill hafa lönd í um tveimur árum, sem hún
Vestur-Evrópu opin og varn- ' hefir starfað, og gjöra sér-
arlaus. Þetta sést þegar af staklega grein fyrir vinnu-
því, þótt ekki sé lengra rak- j brögðum Framsóknarmanna
ið, að kommúnistar hafa í stjórnarsamstarfinu, hvað
str.ndum áður beinlínis lagt þeir hafa lagt mesta áherzlu
það til að íslendingar gerö- á, hvað þeim hefir orðið á-
ust þátttakendur í hervarn- ' gengt og í hverju þeim hefir
arbandalögum þjóða á milli. ekki orðið ágengt.
Sýndi ég fram á þetta með , Ég vil þá fyrst minnast á
óyggjandi gögnum í síðustu landbúnaöarmál. Þegar
útvarpsumræðum frá hátt- j stjórnin tók við völdum fyrir
virtu Alþingi og var það ó- , tveimur árum var þannig á-
mótmælt, sem vonlegt var af statt; ag afurða- og verðlags-
hendi kommúnista.
AtlaK.tshafsbandalagið
Búnaðarmálasjóður.
Fyrir rúmum þremur ár-
um stóð Stéttarsamband
bænda í stórstyrjöld við ráð-
andi þingmeirihluta og yfir-
völd landsins um að fá til
sin það fé, sem með sérstök-
um lögum og eftir eigin ósk
bændastéttarinnar hafði ver
ið safnað frá bændum sjálf-
um og átti að vera starfsfé
stéttarsamtaka þeirra. Þáver-
andi meirihluti þings og yf-
hann geti þrifist,, er einmitt
baráttan fyrir því á næstu
missirum, að hæfilegur og
viðunandi hluti af fjármagnl
, þjóðarinnar á hverjum tima
tveggja ara, til þess að greiða gé festur t löngum lánum
yerulegan hluta af þessum | a nýrra framkvæmda £
leyfum og ekki af öðru að, landbúnaðinum.
taka en utflutnmgstekjun-
um, til þess að standa undir
vélainnflutningi til landbún-
aðarins. Á innflutningsáætl-
un, sem gjörð hefir verið,
tókst aö koma 6,5 millj. til
landbúnaðarvéla, en mikið af
þeirri fjárhæð eyddist enn,
til þess að greiða eldri leyfi,
sem voru framlengd. en
irvöld landsins þöttust sem raunverulega hefði átt að
sé færari um að ájkveða, greiða af þeim gjaldeyri, sem
hvernig þessu fé skyldi varið j fyrir nokkrum árum var
en samtök bændanna. ! lagður til hliðar, en var horf-
Undir steininum lá sá fisk- • inn, eins og dögg fyrir sólu,
jur að ofsækja Stéttarsam- þegar til átti að taka. Á ár-
bandiö og svelta það fjár- unum 1947 og 1948 var því
hagslega. Á þingi 1948 var ekki hægt að ákveða véla-
þessi fjötur slitinn og sett ný innflutninginn eftir því hvað
löggjöf, sem tryggði Stéttar- , hagfelldast var fyrir land-
sambandinu verulegt starfs-
fé úr Búnaðarmálasjóðnum.
Útflutningsuppbætur.
Þegar núverandi
ríkis-
búnaðinn, vegna eldri inn-
sem
| Við Framsóknarmenn telj-
um að verulegur ávinningur
hafi orðið fyrir landbúnað-
inn af þeirri stefnubreytingu
í landbúnaðarmálum, sem
varð fyrir rúmum tyeimur
árum.
|
Afkoma sjávar-
útvegsins.
i Á þeim örlagaríku tímum,
þegar það var að ráðast,
hvort verðbólgan fengi að
komast í algleyming eða ekki
lögðum við Framsóknar-
menn mjög mikla áherzlu á
I það, hver afleiðing hennar
j hlyti að verða fyrir sjávar-
útveginn. Við bentum á, að
sjávarútvegurinn væri háð-
ur útflutningsverði afurð-
anna, að stórfelldar hækk-
anir innanlands hlytu að
flutningsráðstafana,
þurfti að standa við
Á yfirstandandi ári tókst | skella a sjávarútveginum.
að koma 10 millj. króna inn Hann myndi verða í fremstu
stjórn hóf starf sitt var á innflutningsáætlúnina til ■ vlghnu og- afleiðingar verð-
málum þannig háttað, að kaupa á landbúnaðarvélum. bólgunnar myndu einna fyrst
útflutningsábyrgð var á báta ] Barátta var tekin upp í fjár- segja tll sin j afkomu hans.
fiski, en þáverandi þingmeri- j hagsráði fyrir því að hafa þá
hluti og yfirvöld höfðu fellt! fjárhæð nálega 6 millj. kr.
að hafa hliðstætt útflutn-
ingsábyrgðarverð á kjöti.
mál landbúnaðarins voru í Samt hafði rikisvaldið þa
er | höndum lögskipaðs forystu
tekið sér rétt, til þess aö á-
stofnað af friðsömum þjóð- hgs bændastéttarinnar, Bún- kveða verðla kioti t
nm t.il vnrnar eineöneu ! ____*veöa veröiag a Kjoti 1
•jíiðariáðs, sem skipað var í lands með þeim afleiðingum,
um til varnar
Spurningin var hinsvegar sú, j peinni andstöðu við bænda
hvort Islendingar ættu heima stéttina og samtök hennar,
i slíkum varnarsamtökum og: og var þo til þess sett af
hvort eölilegt væri, aö ísland (
tæki þátt í þeim.
Framsóknarflokkurinn mun
fyrstur allra flokka hafa á-
lyktað, að íslendingum bæri
að leita sérstaks samstarfs
mnan-
valdhöfunum að fara >meö
sum þýðingarmestu málefni
báéndastéttarinnar, þar á
meðal afurðasölu og verðlags
mál. Þetta lögskipaða forystu
(lið hafði, þegar hér var kom-
um öryggismál sín við ná- j ið, haldið þannig niðri verð-
grannaþjóðirnar, án þess að , laginu á landbúnaðarafurð-
erlendur her dveldist í land-jum, að tekjur bænda voru í
inu. Þegar til athugunar j fullu ósamræmi við tekjur
kom, hvort íslendingar annarra stétta.
skyldu taka þátt í Atlants-
hafsbandalaginu, tók flokk-
urinn þegar aö vinna að því,
að slik þátttaka væri útilok-
uð, ef henni fylgdi skuldbind
ing um erlendan her á ís-
landi eða erlendar herstöðv-
Framsóknarflokkurinn gerði
það að skilyrði fyrir stjórn-
arþátttöku, að lögin um Bún-
aöarráð yrðu afnumin, stétta
samtökum bænda fengin í
hendur forusta í afurðasölu-
málum og sem fyllst völd um
ar á friðartímum, og þá jafn verðlagsmál. Þessi löggjöf var
framt í þá stefnu, að eðli- J sett og þótt ekki næðist allt,
legt væri, að ísland yrði með ; sem vera þyrfti hafa afleið-
ef samvinna um öryggismál- j ingar hennar orðið þær, að
in gæti orðið án þessara hún hefir eflt Stéttarsam-
skilyrða.
Nið'urstaðan varð sú, að
sáttmálinn gerði einmitt ráð
fyrir samvinnu þjóðanna um
öryggismál sín, án þess að
erlendar herstöðvar væru í
þátttökulöndunum á friðar-
tímum. Þessvegna tók Fram-
sóknarflokkurinn afstöðu með
því, að íslendingar gerðust
‘aðilar að bandalaginu. Eng-
inn vafi leikur á því, að
íslendingum er ekki skylt að
hafa hér erlendan her á frið-
artímum né. erlendar her-
stöðvar og ekki skylt að segja
öörum þjóðum stríð á hend-
ur né fara með hernaði hvað
sem í skerst. Sáttmálinn er
tvímælalaus í þessu efni og
greinilega þess utan tekið
fram af íslendingum meira
að segja við sjálfa undir-
band bænda stórkostlega og
haft í för meö sér, fyrir í-
hlutun Stéttarsambandsins
um verðlagningu, mjög þýð-
ingarmiklar leiðréttingar á
verðlagningu landbúnaðar-
vara til samræmis við þær
hækkanir, sem orðið höfðu
annars staðar og til leiðrétt-
ingar á þvi ranglæti, sem áð-
ur ríkti.
Þetta hefir haft stórfellda
f j árhagslega þýðingu fyrir
bændastéttina. Þessa leið-
réttingu hafa bændur ekki
úrskurðaö sér einhliða án í-
hlutunar annarra. Lokaorð-
ið hefir haft hlutlaus odda-
maður frá ríkisvaldinu. En
þessar réttarbætur fengust
vegna þess, að Búnaðarráðs-
kerfið var rifið niður og nýtt
byggt upp.
sem ég drap á áðan. Viö þá
verðlagningu var reiknað
með fyilsta verði á útflutn-
ingskjöti, sem auðvitað ekki
fékkst og afleiðingin því sú,
að bændur fengu ekki einu
sinni það meðalverð fyrir
kjötið, sem stjcrnskipað Bún
aðarráð tiltók. í dýrtíðarlög-
gjöfinni nýju . um haustiö
1947 fékkst það fram, að
kjöt var gjört hliðstætt báta
hærri með tilliti til Marshall
aðstoðarinnar. En sú tillaga
hefir ekki enn náð samþykki
í fjárhagsráði eða ríkis-
stjórn, -en því máli verður
haldið vakandi. Gæti það
ekki talizt ofrausn, þótt á
þessu ári væru notaðar 15
millj. til kaupa á landbún-
aðarvélum og væri þá hluti
af því tekinn af Marshall-fé
til jafnvægis við það, sem af
Marshall-fé hefir þegar far-
íð til annarra atvinnuvega.
10 millj. kr. fjárveiting i
sjálfri innflutningsáætlun-
inrii er veruleg aukning frá
þvi, sem áður hefir verið.
fiski, að þessu leyti. Fékkst (Sérstaklega er rétt að taka
það fram að sú hækkun, sem
þar f ram mj ög mikilsverð1
réttarbót, sem var til þess að
veruleg leiðrétting áttj sér
stað á kjötverðinu frá því,
sem verið hafði áður.
Innflutningur land-
búnaðarvéla.
Það vita allir, sem þekkja
eitthvað til, að þegar örast
voru notaðar innstæður
landsmanna erlendis og þeg-
ar örast var fest féð, fór
landbúnaðurinn mjög var-
hluta, bæði i úthlutun gjald-
eyris og lánsfjár. Fyrir nú-
verandi ríkisstjórn hefir ekki
verið hægt um vik að bæta
úr þessu. Þegar hún tók við
var fjármagnið svo þorrið
orðið, að komin var láns-
fjárkreppa og erlendu inn-
stæðunum öllum ráðstafað.
Af þeim 50 millj. króna sem
eitt sinn var talið, að ætti
aö veita í gjaldeyri til nýrra
landbúnaðartækja, hafði að-
eins nokkur hluti verið veitt-
ur í leyfum og þegar til átti
að taka og greiða tækin, þá
var gjaldeyririnn, sem á bak
við átti að standa, að miklu
leyti eyddur.
Það hefir því orðið að taka
af gjaldeyristekjum síðustu
Baráttan gegn vexti verð-
bólgunnar á þeim tíma var
baráttan gegn því, að sjávar-
útvegurinn yrði hrakinn of-
an í enn verra forað rekstrar
halla og skulda en menn
höfðu þekkt á tímum Spán-
arkreppunnar fyrir stríðið.
Þetta var ekki nógu vel skil-
ið þá, og tómlæti sýnt þess-
um kenningum, því fór sem
fór. Haustið 1946 var þessum
málum þannig komið, að'
bátaútvegurinn var kominn í
sjálfheldu. Þá var engin von
um viðunandi afkomu hjá
bátaútveginum, nema afurða
verðið væri hækkað um 50%.
Slíka hækkun var ómögulegt
að fá á erlendum markaði og
þar með stóð allt fast.
Menn vildu ekki gera sam-
fékkst í innflutnin'gsáætlun- j tök um að lækka framleiðslu
inni, hefir leitt til þess að kostnaðinn.
nú hefir loks verið ákveðið | Útgerðarmenn og fiski-
að gefa út innflutningsleyfi menn treystu sér ekki til
og gjaldeyrisleyfi fyrir 67 þess að stunda sjóinn, sjá-
beltisdráttarvélum til jarð- andi fram á það, að jafnvel
ræktarstarfa og er það sá með góðum afla var ómögu-
dráttarvélakostur, sem þarf legt að láta endana mætast
til þess, að dómi kunnugustu né hafa það fyrir vinnu sína,
manna, að ræktunarsambönd sem nálgaðist það, sem þeim
séu sæmilega búin þessum Var ætlaö, sem í landi voru.
tækjum. En þessi tæki eru) Lái þeim hver sem vih,
undirstaöa allra framfara í Hvernig er hægt að hugsa
landbúnaðinum. Hefir því nú sér, að það geti staðist, að
verulegt skref verið stigið mikill hluti landsmanna hafi
fram á við í þessum málum.1 fastar tekjur, en að sá hlutl
I þjóðarinnar, sem sækir út-
Kæktunarsjóður. | flutningsverðmætin í hafiö.
í stjórnarsamningnum var a& vinna við þau skií-
frá því gengið að sett yrði ný yr®i> að eiga ekki aðeins sitt
löggjöf um ræktunarsjóð. En undir aflabrögðum, heldur
vegna þess, hvernig þá var horfa fram á, að þótt rnenu
komið um fjárhagsmálin og með ótrúlegu harðfylgi nái
möguleika til útvegunar á fé, gó'ðum afla, þá sé samt eng-
varð þar að stíga minna skref in von um a® forðast skulda-
en Framsóknarmenn hefð'u söfnun né hljóta lífvænleg-
viljað. Hefir af þessu orðið an ölut- Þvi fer svo i'jarn
nokkurt gagn, en lánsfjár- aÖ þetta geti staöist, at
skorturinn er eitthvert stór- sjávarútvegurinn verðui.
kostlegasta vandamál land- vegna óhappaáranna, sem
búnaöarins og eitt megin- setíð koma, að byggjast á-
hlutverk þeirra, sem hafa verúlegúm tekjuafgangi í aL
skilning á þýðingu landbún- góðum árum og glæsilegum
aðarins og áhuga fyrir því að (Framhald á 4. siðuj