Tíminn - 22.09.1949, Síða 5

201. blað
TÍMINN, fimnitudaginn 22. sept. 1949
Fimmiud. 22. sept.
Bændur og kosning-
arnar
Þótt margt' hafi mátt að
núverandi ríkisstj órn ’ finna,
verður það ekki af" henni
haft, að hún hefir stórum
bætt hlut bænda frá því, sem
áður var. Á því sviði hefir
hún á margan hátt unnið
gott starf.
Sú stjórn, sém fór með
völdin á árúnum 1944—46,
níddist á bændum á flestan
hátt og ætlaði þeim miklu
minni rétt en öðrum stéttum.
Síðan núv. . stjórn tók við
hefir mikil breyting á.þessu
orðið.
Þessu til sönnunar skulu
nokkur ákveðin dsemi nefnd.
Fyrrv. stjórn öfsótti" stétt-
arsamtök bænda. Hún svipti
þau allri aðild við fram-
kvæmd afurðasölumálanna og
fól stjórnskipaðri riefnd verð
lagsvaldið. Lögunum um bún
aðarmálasjóð var þannig
háttað, að þau veittu Stétt-
arsambandi bænda engan
styrk og átti þannig að halda
því máttlausu. í tíð núver.
stjórnar hefir stéttarsámtök-
um bænda verið falin fram-
kvæmd afurðasölúlagánna og
verðlagsvaldið að verulegu
leyti, þótt en njóti þau þar
ekki eins mikils réttar og
þeim ber. Búnaðarmálásjóðs-
lögunum hefir verið breytt
þannig, að Stéttarsámband-
inu er nú ómetanlegur styrk-
ur að þeim og á það ekki sízt
vöxt sinn og viðgang þeirri
breytingu að þakka.
Fyrrv. stjórn notaði hina
stjórnskipuðu nefnd, sem fór
með verðlagsvaldið, til þess
að halda verðlagi landbúnað-
arvara óhæfilega mikið niðri.
Með .því að tfyggja aðild
stéttarsamtaka bænda í verð
lagsákvörðuninni og odda-
aðstöðu hlutlauss embættis-
manns hefir mikið unriizt til
hagsbóta á þéssu sviði, þótt
hér sé þörf enn fullkomnara
og réttlátara skipulags! Þetta
sést m- a. á því, að árið 1946
fengu bændur fyrir kjötkg.
(1. fl.) kr. 6,06, en 1.947 kr.
8,55 og 1948 kr. 8,70.
Fyrrv. stj órn- hafði óhemj u
mikinn erlendan gjaldeyrir
til ráðstöfunar, „en af honum
fengu bændur sára. litið til
vélakaupa, sem þeim-er þó
hin mesta na,uðsyn. Síðan
núverandi stjórn tók við, hef
ir vélainnflutningur. landbún
aðarins stóraukizt, þrátt fyr-
ir stórum verri gjaldeyrisað-
stæður.
Fyrrverandi stjórm gerði
ekkert raunhæft til að bæta
úr lánsfjárþörf landbúnað-
aðarins. Að vísu hafði hún
látið samþykkja fyrir. kosn-
ingarnar 1946, lög um auk-
in fjárráð byggingarsjóðs, en
hins vegar ekker-t gert til að
tryggja framkvæmd þeirra.
Efndir urðu því ekki.á þessu
fyrr en nokkru eftir að núver.
stjórn kom til valda, en jafn-
framt setti hún einnig lög
um aukningu Ræktunarsjóðs.
Vegna þessara. aðgerða hafa
lánveitingar. úr þessum sjóð-
um getað, orðið. miklu meiri
á árunum 1947^-49 en á öll-
um starfstíma. þessara. sjóða
áður. .... ' L___ "
Þannig mætti lialda áfram
ERLENT YFIRLIT:
Evrópuþingið í Strasbourg
Fyrrl Iiluti greinar eftir Bertil Oliliu um
störf þingsins

Fyrir nokkru síðan er lokið fyrsta
fundi Evrópráðsins í Strassbourg,
en þar mættu þingmenn frá 12
Evrópuþjóðum. Einn fulltrúinn þar
var próf. Bertil Ohlin, formaður
frjálslynda flokksins í Svíþjóð.
Síðastliðinn mánudag birtist í
danska blaðinu ,,Politiken“ yfir-
litsgrein eftir hann, þar sem hann
rekur störf ráðsins og fer fyrri
hluti hennar hér á eftir, en niður-
lagið birtist á rnorgun.
Til frekari skýringar skal þess
getið, að Evrópuráðið starfar í
tvennu lagi. Fyrst er ráðherra-
nefndin, sem er skipuð utanrikis-
ráðherrum landanna og er hún
mestu ráðandi. í öðru lagi er ráð-
gefandi nefndin, sem er stórum
fjölmennari og skipuð er þing-
mönnum frá hlutaðeigandi iöui-
um. Verkaskipting er ekki ólík og
á milli stjórnar og þings, enda hef-
ir ráðgefandi nefndin oft verið
kölluð Evrópuþíngið. Það er frá
störfum hennar, sem Bertil Ohlin
segir í greininni.
Hefst svo grein hans:
Fyrsti fundur Evrópuráðsins
tókst að mörgu leyti vel. Enginn
gat vitað fyrirfram, hvernig mál
lykust á þingi, þar sem fulltrúar
12 þjóða ættu sæti. Yrði þetta
alþjóðleg samkunda af sama tagi
og þær, sem haldnar hafa verið
undanfarin ár? Eða yrði þessi sam-
koma starfsöm og rökföst og ein-
beitti sér að þeim verkefnum, sem
sérstaklega féllu í hennar hlut,
svo að hún fengi svip af raun-
verulegu þjóðþingi? Reyndin hefir
orðið svo gleðileg, að samkoman
var þingleg og virðuleg.
Svo sem kunnugt er, hefir hin
ráðgefandi samkoma það verkefni
aðeins, að gera tillögur og álykt-
anir um þau mál, sem önnur deild
Evrópuráðsins, ráðherranefndin,
vísar til hennar, eða hún að eigin
frumkvæöi fær samþykki ráðherr-
anna til að fjalla um. Það er eng-
in furða, þó að þessi ákvæði um
völd ráðherranefndarinnar yfir
umræðuefnunum vekti kröftuga
andstöðu, og næstum einhuga á
Evrópuþinginu. Stjórnmálaneíndin
og þingið sjálft samþykkti líka til-
lögu frá fyrrverandi fjármálaráð-
herra Dana, Thorkil Kristensen,
um að breyta reglunum þannig, að
þingið sjálft ákveði dagskrá sína.
í öðru lagi sýndi sig viðleitni í þá
átt, að gera þingið sterkara gagn-
vart ráðherranefndinni, þar sem
önnur tillaga Norðurlandamanna
var samþykkt, þess efnis, að ný
ríki gætu ekki orðið þátttakendur
í Evrópuráðinu, þó að ráðherra-
fundurinn samþykkti það, fyrr en
þingið hefði samþykkt þau. Þetta
stafar ekki af því, að menn héldu
að ráðherranefndin yrði helzt til
fijót á sér að samþykkja þátttöku
Þýzkalands. Þvert á móti var ráð-
andi meiri hluti á þinginu með því
að Þýzkaland, eins og Austur-
ríki — ættu svo fljótt sem auðið
væri að gerast þátttakendur.
Störf þingsins voru merkileg
og athyglisveVð frá upphafi. Full-
trúar á þinginu voru glæsilegir
þjóðskörungar, sem höfðu rétt og
skyldu til að taka afstöðu til mál-
anna samkvæmt sannfæringu sinni
og stefnu og ástæðum þjóðar sinn-
ar. Þeir voru engan veginn bundnir '
í sendinefnd, sem yrði að taka ^
ákveðna, samhljóða afstöðu eins
og á þingi Sameinuðu þjóðanna.
Þarna var ekki um að ræða nefnd-
ir frá einstökum löndum, heldur
' fulltrúa.
Það var gieðilegt að finna alls
t staðar einlægan vilja á því, að
komast hjá pólitískum flokka-1
dráttum. Jafnaöarmenn höfðu að
vísu sameiginlegan fund fyrir sig
í þingbyrjun, en þeir ákváðu að
bindast engum nánari íélagsbönd- j
um á þinginu. Sömu afstöðu höfðu
aðrir flokkar. Ef til vill átti það
þátt í þessu, eftir því sem heyra •
mátti i göngunum, að jafnaðar-
menn áttu ekki nema þriðjung
fulltrúa á þinginu, svo að þeir áttu
á hættu að tapa meira en á ynnist,
ef til harðra flokkslegra átaka
kæmi. Aöalástæðan var þó sú, að
menn vildu ekki skipta þessu þingi
í flokka eins og þjóðþingunum,
enda hefði það ekki verið eðlilegt
með tilliti til verkefnanna.
Að hvað miklu Ieyti varð
Evrópuþingið svið umræöna, sem
ætlað var að hefðu þýðingu í stjórn
málaátökunum heima fyrir? Það
var einungis smávegis. íhaldsmenn
frá Englandi neyttu stundum færis
til slíkra upphlaupa, og siðar svör-
uðu sumir fulltrúar verkamanna-
flokksins brezka á sama hátt, og
þá einkum Dalton, sem flutti fj'rsta
flokks heimapólitíska framboðs-
ræðu. Hitt var þó reglan, að menn
Sigurvönir Fram-
sóknarfi okksins í
Reykjavík
Af þeim fjórum - flokkum
sem bjóða fram lista í Reykja
vík, gengur enginn til þeirra
með jafnákveðna sigurvisst
og Framsóknarflokkurinn.
Framboð Alþýðuflokksint
og Sjálfstæðisflokksins sýna
að þessir flokkar reikna báð-
ir frekar með því að tapa ers
að vinna á. í seinustu kosning
um höfðu þeir aðalleiðtogt
sína í svokölluðu baráttusæt-
um, því að þeir treystu þá á,
sigurvonir sínar. Nú hafa þeii
forðuðust slíkt. Meðal Norðurland- flutt þá upp og sett í baráttu-
amanna fann ég engan, sem slíkra sætin þá menn, sem þein
tilhneiginga gætti hjá. Yfirleitt finnst minna skipta, þótt þei?
höfðu fulltrúar Norðmanna og nái ekki kosningu.
Svía samstöðu, þó að Wistrand, | Um kommúnista er það vit
sem árum saman hefir uniiið kapp anlegt, að þeir munu stór-
samlega fyrir Evrópu hreyfinguna, tapa. Það, sem þeir ættu at
og tveir eða þrír dönsku fulltrú- geta unnið á andstöðu vit
BERTIL OHLIN
anna gengu lengra og vildu hafa
víðtækara samstarf.
ríkisstjórn, sem margt hefir
misheppnast, hafa þeir tap-
að á fylgi sínu við Moskvu
Horfur og líkur fyrir nánara línuna og raunar miklt.
fjárhagslegu og stjórnmálalegu meira. Þetta tap sitt hafa þei?
samstarfi lýðræðisrikjanna í Ev- J fullkomnað með því að taka
rópu eru vitanlega bundnar við Moskvumanninn Brynjóli
almenningsálitið heima fyrir. Það t Bjarnason heim frá Yest-
er ekki víst, að þeir fulltrúar, sem
sendir voru á fyrsta þing Evrópu-
ráðsins, gefi rétta hugmynd af
ríkjandi almenningsáliti þjóða
mannaeyjum, þar sem menr
vildu hann ekki lengur, og
Iáta Katrínu Thoroddsen og
Sigfús Sigurhjarstarson víkja
sinna. Þeir, sem eru vantrúaðir og , fyviv honum niður í vonlau
hikandi hafa farið sér liægt og
ekki gengið i’ berhögg við bjart-
sýna áhugamenn um bandalag Ev-
rópu á þessu fyrsta þingi. En þrátt
sæti. Það fylgi, sem flokkn-
um græddist á því 1946, aí
Brynjólfur var ekki á listan
um, tapaðist nú alveg. Það e?
fyrir þetta, að áhugamennirnir Því öldungisvíst, að kommún-
létu meira á sér bera, er það þó, istar munu tapa miklu fylgi ?.
athyglisvert, hvaða andi kom fram þessum kosningum.
á þinginu í Strassbourg.
Það sýndi sig, að um það bil
helmingur fulltrúanna var reiðu-
búinn að undirskrifa tillögu um
að stíga fyrstu sporin að stofnun
tollabandalags og sambandsríkis,
svo fljótt sem veröa mætti, en það
er strax á árinu 1950. Næstum allir
fulltrúar frá Frakklandi, Grikk-
landi, Ítalíu og Tyrklandi voru
(Framhald á 6. síðu)
og nefna fleiri slík dæmi, en
þessi nægja til að sýna það,
að landbúnaðurinn hefur á
allan hátt notið betri aðstöðu
í tíð núv. stjórnar en fyrrv.
stjórnar-
Skýring á þessari breyttu
og bættu aðstöðu landbúnað-
arins er einföld og augljós.
Framsóknarmenn áttu engan
fulltrúa i fyrrv. stjórn, en
þeir hafa átt fulltrúa í núv.
stjórn. í fyrrv. stjórn fór
Sjálfstæðismaður með land-
búnaðarmálin, en í núv.
stjórn fór Framsóknarmaður
með þau.
Framsóknarflokkurinn setti
það, sem ófrávíkjanlegt skil-
yrði fyrir þáittöku sinni í
núv. stjórn, að aðstaða land-
búnaðarins yrði bætt og hon
um tryggt jafnrétti. Vegna
þessarar afstöðu Framsóknar
flokksins hefur hlutur bænda
og landbúnaðarins verið stór
bættur á seinustu árum.
(K Hí Mi I-'I f i á' . ’ l ‘ •*. 4 ' ■ í
Hér gildir þó máltakið, að
betur má ef duga skal. í kosn
ingunum, sem nú eru fyrir
höndum, þurfa bændur að
tryggja sér aðstöðu til að
koma fram þeim hagsmuna-
málum sínum, er enn hafa
ekki náð fram að ganga, og
festa það í sessi, sem áunn-
ist hefur á siðari árum. Með
því að líta á reynslu sein-
ustu ára, ættu bændum að
vera auðvelt að sjá, hvernig
þeir tryggja þetta bezt. Það
er Framsóknarflokkurinn
einn, sem barist hefur fyrir
jafnrétti þeirra og hagsmun-
um, en hinir flokkarnir hafa
þröngvað kost þeirra á flest-
an hátt, ef þeir hafa getað,
eins og framkoma fyrrverandi
stjórnar sýndi bezt. Þessvegna
treysta bændur bezt rétt
sinn og hag með því að efla
Framsóknarflokkinn og auka
þannig áhrif hans á stjórn-
arstörf komandi ára.
Raddir rLábúanna
Mbl. ræðir í forustugrein í
gær um afstöðu kommúnista
til gengislækkunarinnar og
segir meðal annars:
„Stjórnarandstaðan ís-
lenzka tók því sem gerðist
líka eins og vænta mátti. Hún
ærðist og æpti um „kjara-
skerðingu.“ — Kommúnistar
kröfðust að togaraflotinn yrði
þegar bundinn í höfn og
rekstur hraðfrystihúsanna
um land allt stöðvaður. Það
var skerfur þeirra til þess að
halda við mannsæmandi lifs-
kjörum í þcssu landi. Ef til
vill sýnir ekkert betur hið
gjörsamlega samvizkuleysi
fimmtuherdeildar kommún-
ista en einmitt þessi afstaða
hennar. Með henni er því
bókstaflega slegið föstu að
kommúnistar vinna að því
leynt og ljóst að eyðileggja
íslenzkt atvinnulíf og leiða
hungur og volæði yfir la?an-
þega og allan almenning.“
Það væri fróðlegt að heyra
skýringu Þjóðviljans á því,
hvernig ætti að reka sjávar-
útveginn eftir að búið væri að
lækka fiskverðið um 30%,
eins og flokkur hans hefir nú
lagt til. Þá skýringu ætti
Þjóðviljinn vissulega að gefa
áður en þeir Áki Jakobsson og
Aðstaða Framsóknarmanns
er nú allt önnur en hinns
flokkanna. Við undanfarnai
ltosningar hefir flokknun
ekki tckist að ná öllu því fvlg
sem hann hefir raunverulega
átt, því að andstæðingunun
hefir tekist að skapa trú á
vonleysi hans. Aukin félags
starfsemi flokksins i bænun;
er aldrei hefir verið blómlegr
en nú, mun nú koma í veg’
fyrir þetta, jafnhliða stór-
aukinn trú á sigur flokksins
Það skiptir þó mestu máli
að fylgi flokksins hefir stor
aukist hér í bænum allra seii
ustu árin, eins og hin mikla
aukning félagsmanna í flokks
félögunum ber Ijósast merk:
um. Seinustu misserin og aí-
veg stérstaklega seinusti
mánuðina hefir flokknun
bæst margt frjálslyntíra
manna, sem áður hafa fylgl
Alþýðuflokknum og Sosilista-
flokknum, en hafa orðið fyríi’
eðlilcgum vonbrigðum af stor)
um þessara flokka- Alþýðu-
flokkinn hafa þeir yfirgefið
vegna þjónustu hans vif
íhaldið, en Sosialistaflokk-
inn vegna þjónustu hans vic
Moskvu. Þessir menn sjá, ae
Framsóknarflokkurinn er
traustasti og einbeittasti
íhaldsandstæðingurinn, eins
og árásarskrif Mbl. sýna lika
bezt. Fylgi Framsóknar
flokksins muri af þessúin a
stæðum eiga eftir að' stor-
aukast enn í kosningáhríð
inni.
Það styður svo stórlega sig •
urvonir Framsóknarflokksins
að Rannveig Þorsteinsdóttir
er skipar efsta sæti liétans
nýtur mikils trausts og viður
kenninar fyrir gáfur sínar og
dugnað og mun því margt
manna kjósa listann til ao
tryggja kosningu henitar.
Af þessum ástæðurrí ög' ýms
Lúðvík Jósefsson auglýsa sig
meira sem vini og velunnara Um fleiri hefir FranisÖknar .
sjávarútvegsins.