Tíminn - 25.10.1949, Síða 4

4
TÍMINN, þriðjudaginn 25 október 1949
228. biað
Vátrygging ríkisskipanna
Eftirfarandi grein hefir
Mbl. þrjóskazt við að birta
og óskast hún því birt í
Tímanum:
Grcinargerð frá Skipaiitgerð ríkisins
Greidd vátr.iðgj. Tjónab.mótt.
# í 5 ár (1943-’48) á sama tíma
ESJA ----------- -----------
Hr. ritstjóri Morgunblaðs-
ins!
Vegna greinar í blaði yðar
hinn 11. þ. m. varðandi vá-
tryggingu ríkisskipanna, þar
sem vikið er að Skipaútgerð
ríkisins á all óvinsamlegan
hátt, viljum vér hér með biðja
yður að birta eftirfarandi:
Tilefni nefndrar greinar er
það, að á síðast liðnu ári tók
Samábyrgð íslands á fiski-
skipum við vátryggingu ríkis-
skipanna samkvæmt lögum
um það efni, og heldur grein-
arhöfundur þvi fram, að við
þetta hafi vátryggingarið-
gjöldin fyrir nefnd skip lækk
að um 200 þúsund krónur á
ári, og hafi þó vátrygging hins
nýja skips, Heklu verið frí að
auki hjá Samábyrgðinni, en
samkvæmt því hefðu ársið-
gjöldin raunverulega lækkað
um 310 þús. kr. á hinum skip-
unum. Hér er all mjög hallað
réttu máli, því heildariðgjöld
fyrir 7 skip (Esju, Súðina,
Ægi, Óðinn, Þyril, Herðubreið
og Skjaldbreið vátryggð fyrir
kr. 9.474 þús. lækkuðu um að-
eins tæplega 124 þús. kr. þeg-
ar Samábyrgðin endurnýjaði
vátryggingarnar við hagstæð-
ari skilyrði en áður voru fyrir
hendi. Næstum öll lækkun eða
100 þús. kr. kom fram á tveim
skipum, Esju og Súðinni, og
eru fyrir þessu öllu sérstakar
ástæður, sem oss þykir hlýða
að gera nánari grein fyrir.
Eðli vátrygginga er það að
jafna tjónum niður þannig,
að þeir, sem tryggingarnar
kaupa, verði ekki skyndilega
fyrir miklum eða óbærilegum
tjónum, en enginn vátrygg-
ingakaupandi má búast við
því að geta beinlínis grætt á
því til langframa að kaupa
vátryggingu, enda gætu engin
vátryggingafélög þrifizt og
starfað við slík skilyrði. Þeg-
ar til lengdar lætur, og að öllu
eðlilegu, fara því vátrygginga
iðgjöld eftir útkomunni.sem
verður á tryggingunum hjá
þeim, er taka þær að sér.*
í þessu sambandi viljum
vér benda á það, að mjög
slæm útkoma varð hjá vá-
tryggjendum flestra ríkisskip-
anna á undanförnum árum.
Átti styrjöldin sinn þátt í
þessu vegna mikilla þrengsla
í höfnum, þar sem mörg skip
lágu oft hlið við hlið og börðu
og pressuðu hvert annað á
alla kanta. Kom þetta einkum
hart niður á strandferðaskip-
unum, Esju og Súðinni, sem
sigldu og áttu annríkt allan
styrjaldartímann. Viljum vér
í þessu sambandi skýra frá
því, hvaða vátryggingaið-
gjöld vér greiddum fyrir þessi
tvö skip síðustu 5 árin (1943—
1948), áður en Samábyrgðin
tók að sér vátryggingu þeirra,
og jafnframt viljum vér gera
grein fyrir þeim tjónabótum,
er vér á sömu árum fengum
útborgaðar frá hlutaðeigandi
vátryggjendum skipanna eða
eigum von á að fá hér eftir
samkvæmt reikningum og skil
ríkjum, sem fyrir liggja.
Fara upplýsingar um þetta
hér á eftir:
Óuppgerðir tjónareikn-
ingar, sem fyrirliggja.....
Tap vátryggjenda .......
Við þennan halla bætist svo
það, að margar óviðgerðar
dældir eru á skrokk skipsins
frá því seint á árinu 1946 og
þar til snemma á árinu 1948
SÚÐIN
Tjónareikningar, sem nú
liggja hjá vátryggj. til upp-
gjörs, en flokkunarviðgerð
fór fram á skipinu seint á
árinu 1948, og var hún að
verulegu leyti fólgin í við-
gerð á sjótjónum .......
Tap vátryggjenda virð-
ist því muni reynast....
Auk ofanritaðra tjóna er
nú fyrir dómstólunum hér
skaðabótakrafa að upphæð kr.
85.900.67 frá erlendum skips-
eiganda vegna áreksturstjóns,
sem Súðin er sökuð um á
nefndum tíma.
í sambandi við loftárásina,
sem Súðin varð fyrir hinn 16.
júní 1943, greiddu vátryggj-
endur bætur eins og skipið
hefði farizt algerlega, en þær
bætur eru ekki meðtajdar hér
að ofan, enda þar um sér-
staka vátryggingu að ræða.
Samkvæmt framangreindu
virðast hinir erlendu vá-
tryggjendur tapa rúmlega 1
millj. kr. á vátryggingu hinna
nefndu tveggja skipa á 5 ár-
um (1943—1948) eða að meðal
tali 200 þús. kr. á ári, án þess
að skipin hafi farizt eða orðið
fyrir stórstrandtjóni eða stór-
eldsvoða. Tjónin eru að mestu
leyti fyrir tíðar dældir í hlið-
ar við bryggjur og bólvirki
o^ í sambandi við önnur skip.
Ennfremur vegna skemmda á
öðrum skipum eða hafnar-
mannvirkjum, sumpart staf-
andi af því, að hafnarmann-
virki hafa verið í mjög slæmu
ástandi.
Það, sem nú hefir verið
sagt sýnir, að hæð vátrygg-
ingariðgjaldsins gefur ekki
allt til kynna um það, hvort
vátrygging sé hagstæð eða
ekki. Hitt skiptir mestu máli,
hvað fyrir iðgjaldið fæst, en
hvað sem líður vátrygginga-
skilmálunum, þá er oft all
mikill mismunur á því, hvern-
ig vátryggjendur halda á
tjónauppgjörum. Hefir hér að
framan verið frá því skýrt,
hvað komið hefir á móti ið-
gjöldum greiddum fyrir Esju
og Súðina á undanförnum 5
árum, en reynslan á eftir að
sýna, hvernig þetta verður
hjá Samábyrgðinni í fram-
tíðinni. Súðin er að vísu ekki
lengur í eigu Skipaútgerðar-
innar, en á móti 31.116 kr.
vátryggingariðgjaldi hins
fyrsta árs hjá Samábyrgð-
inni, liggja nú þegar fyrir til
uppgjörs skaðabótareikningar
að upphæð kr. 84.638.01. Lét
forstjóri Samábyrgðarinnar
í þessu sambandi orð falla um
það, að þar sem Súðin fór
kr. 605.241.18 kr. 898.234.16
9.721.99
302.714.97
kr. 907.956.15 kr. 907.956.15
er vátryggjendunum hefir ver
ið tilkynnt um. En ekki er vit-
að, hvað viðgerðir á þeim
skemmdum muni kosta.
Greidd vátr.iðgj. Tjónab.mótt.
í 5 ár (1943-’48) á sama tíma
kr. 243.371.62 kr. 371.496.87
624.571.63
752.696.88
kr. 996.068.50 kr. 996.068.50
eina ferð til útlanda á vá-
tryggingartímabilinu yrði
sennilega, vegna 'hinnar
slæmu útkomu, reiknað eitt-
hvert aukaiðgjald. Slíkt auka-
iðgjald var þó ekki reiknað
af fyrrverandi vátryggj endum
þó að eins stæði á.
í umræddri blaðagrein er
gefið til kynna, að vér höf-
um verið því mjög andvígir,
að Samáhyrgðin tæki að sér
vátryggingar ríkisskipanna og
er hér átt við það, að vér
lögðum eindregið á móti því,
að samkeppni um vátrygg-
ingarnar yrðu útilokuð með
lögum, en óskir vorar um
þetta voru teknar til greina
við setningu viðkomandi laga,
enda rökstuddar með dæmum,
sem vér hirðum ekki að taka
upp hér.
Samábyrgðin tók nú við vá-
tryggingum ríkisskipanna á
heppilegum tíma, hvað það
snertir að geta sýnt lækkun
á iðgjöldum. Nýju skipin voru
að koma og verið var að gera
eldri skipin tjónafrí eftir á-
níðslu styrjaldartímans. Skil-
yrði til viðgerða hafa farið
batnandi, þrengsli í höfnum
minnkað, hafnarskilyrði, sjó-
merki og siglingatæki batn-
að og valdið stefnu til lækk-
unar vátryggingariðgjalda
fyrir skip á heimsmarkað-
inum. Samábyrgðin mun og
hafa lagt á það höfuðáherzlu,
er hún tók að sér umræddar
vátryggingar ríkisskipanna að
sýna í byrjun lækkun á ið-
gjöldunum, hvað sem síðaf
yrði, og á stofnunin þakkir
skildar fyrir þá bjartsýni, sem
fram kemur í því að ákveða
iðgjöldin fyrir Esju og Súðina
langt fyrir neðan það, sem
venjuleg tjón hafa að meðal-
tali reynzt á undanförnum ár-
um. Vonandi ber þetta sig hjá
stofnuninni, vegna þess að
betri tímar fara í hönd, en
reynist þetta á annan veg
mun þó Samábyrgðinni þykja
litlu tilhætt að lækka iðgjöld-
in í bili, því að í skjóli laga-
legra forréttinda sé vanda-
laust að hækka þau síðar,
eins og með þarf, til þess að
tryggingarnar beri sig. En þá
kemur að því sama og áður,
(Framhald á 6. slSu>
Þá eru nú kosningarnar af-
staðnar, þó enn sé ekki orð-
ið vitað um úrslit þeirra, og við
vitum það eitt, að kosning hefir
yfirleitt verið góð. Hitt kemur
seinna í ljós, hver úrslitln eru, og
munu þó flestir hafa frétt margt
um þau, þegar þetta verður lesið.
Eg ætla hér að minnast á tvö
atriði af lokastigi kosningabarátt-
unnar. Þau eru bæði umhugsun-
arverð og annað þeirra hefir nú
þegar vakið mikið umtal.
Meirihluti útvarpsráðs lét flytja
athugasemd frá S. í. F. vegna um-
mæla, sem höfð voru í stjórnmála-
umræðunum um saltfisksöluna.
Það voru þeir Magnús Jónsson
prófessor, Jóhann Hafstein og
Stefán Pétursson, sem þessu réðu.
í því sambandi liggur beint við
að spyrja: Hefði þessi meirihluti
útvarpsráðs leyft að birta athuga-
semd frá S. í. S. eða kaupfélaginu
á Hólmavík vegna þeirra ósann-
inda dómsmáiaráðherrans, að maís
kaupfélagsins hefði verið 16% dýr-
ari en maís kaupmanna?
Hefði meirihluti útvarpsráðs lát-
ið birta athugasemd í tilefni af
því, sem viðskiptamálaráðherra
fullyrti um heildaryerð skömmtun-
arvara? Það eru þó þungar ásak-
anir á skömmtunarstjórnina, að
hún hafi verið framkvæmd svo, að
helmingur skammtaðrar vefnaðar-
vöru hafi aldrei komið í búðir. til
sölu?
Hefði meirihluti útvarpsráðs tek
ið til birtingar athugasemd vegna
þess ruglings, sem fram kom hjá
Ólafi Thors um framkvæmd af-
urðasölu bænda og verðlagsvald
þeirra afurða, ef til dæmis Stétt-
arsamband bænda hefði óskað?
Svona má lengi telja. Sjálfur
Magnús Jónsson hefir ppinberlega
gert athugasemd vegna ummæla
við þessar útvarpsumræður. Mörg-
um getur fundizt ástæða til þess að
leiðrétta eða skýra nánar það, sem
að honum hefir verið vikið. Og
nú hefir meirihluti útvarpsráðs far
ið inn á þá braut, að láta útvarp-
ið taka til birtingar svör til ræðu-
manna eftir að þeir eru hættir
umræðunum.
Ríkisútvarpið hefir enga stofn-
un til að rannsaka hvert atriði í
stjórnmálaumræðum og prófa
sannleiksgildi þess. Þessar umræð-
ur fara fram á ábyrgð stjórnmála-
flokkanna og hlutleysi útvarpsins
sýnir sig í því að veita þar öllum
flokkum sama rétt eftir þeim regl-
um og undir þeirri stjórn, sem
þeir koma sér sjálfir saman um.
Nú er sá siður upptekinn að birta
viðbótarumræður aukreitis frá
þeim, sem hallað þykir á og finna
náð fyrir meirihluta útvarpsráðs.
Almenningur skal svo hugleiða,
hvort hann telur, að vegur útvarps
ins aukist af slíkum vinnubrögðum
og málatilbúnaði.
Víkverji sagði svo í Mbl. í fyrra-
dag, kjördag sjálfan:
„í gærmorgun gerði ég að
gamni mínu að fara yfir öll dag-
blöðin, eins samvizkuSamlega og ég
gat. Reiðubúinn að viðurkenna, ef
andstæðingarnir segðu eitthvað
gott og eins að reyna að finna í
Sjálfstæðisblöðunum, ef einhvers-
staðar væri hallað réttu máli. Eg
þykist fylgjast það vel með al-
mennum málum að sé nokkuð
dómbær á þetta.
Mér til ánægju sá ég, að Sjálf-
stæðisblöðin stóðust prófið. í þeim
var engin tilraun gerð til að snúa
staðreyndunum við og heldur ekki,
sem er næst verst því, að beita
bolabrögðum. Gefa í skyn, að allt
sé nú kannske ekki með felldu,
vekja grun um óheiðarleik and-
stæðinganna. Með öðrum orðum,
dylgja.
Mest bar á slíkum óþverrahætti
í Tímanum“.
Eg vil að þetta geymist. Eg vil
að þetta siðferðisvottorð og vits-
munavottorð, sem Víkverji gefur
sjálfum sér og sálufélögum sín-
um, fari ekki fram hjá lesendum
Tímans. En hvað það hefir verið
huggunarríkt og notalegt fyrir sið-
prúða og heiðarlega Morgunblaðs-
lesendur að fá þessa gleðilegu
vitneskju með morgunkaffinu sínu
áður en þeir fóru að greiða at-
kvæði gegn guðleysi kommúnista
og Framssóknarmanna í nafni
Drottins og hans útvöldu þjóna,
Ólafs Thors og Víkverja.
En þennan umrœdda dag, sem
Víkverji las blöðin til að dæma
um heiðarleik þeirra, sáu aðrir
menn að Mbl. sagði:
Að kaupfélög hefðu selt maís
16—17% dýrara en kaupmenn á
sama tíma.
Að vefnaðarvara og skömmtuð
búsáhöld til sölu hér á landi frá
því skömmtun hófst með október
1947 og til júníloka í sumar hefði
numið einum 74 milljónum króna.
Og sjálfur sagði Víkverji, að við
síðustu alþingiskosningar hefði
Framsóknarflokkinn vantað 1400
atkvæði til að koma manni að i
Reykjavík, og hefi ég ekki séð, að
hann sé farinn að leiðrétta það
ennþá, dyggðablóðið.
Það er slík blaðamennska, sem
þessi siðferðispostuli segir, að stand
izt öll próf og fái beztu einkunn
fyrir hegðun og velsæmi.
Við skulum aldrei gleyma þess-
um pistli hans.
Starkaður oamli.
HANGIKJÖT
nægar birgðir fyrirliggjandi.
Ný framteibsla kemur í bverri viku.
REYKHÚS S.Í.S.
Sími 4241.
iiimimiiuittmmxttttiitmxtmitititxinæxxtttttmmtmimttmtittnixtttmiii