Tíminn - 23.12.1949, Blaðsíða 5

276. blað

TÍMINN, föstudaginn 23. desember 1949
Bækur á iólamarkaði
Föstud. 23. des.
Að jólum
Jólin og allur undirbúning-
ur þeirra er orðinn mörgum
manni verulegur þáttur dag-
legs iífs í skammdeginu. Eng
inn getur sagt, að jólunum
sé lítill gaumur gefinn eða
að þau komi ekki við menn.
Hitt er annað mál, að skoð-
anir munu vera skiptar um
það, að hvað miklu leyti
allt það umstang sé heppilegt
og jólunum samboðið.
Þó að nokkur svipur af
braski og kaupmennsku sé
á annari hlið jólaundirbún-
ingsins er þó margt í há-
tíðahaldinu eflaust samboðið
kristnum jólum. En vel mættu
rnenn hugleiða það með sér
stund úr degi, að hve miklu
ie.vti svo er.
í kristnum löndum ætti
jafnaðarkrafa og virðing fyr-
ir rétti hins einstaka manns
á að vera grundvöllur allra fé
lagsmála. Og þess ættu menn
ekki sízt að minnast á jól-
unum.
Þá ættu menn líka að
muna það að verðmæti lífs-
ins eru mismunandi dýrmæt.
Við erum oft og einatt minnt
á gildi þess,-að fá nógar hvíld
arstundir, nógu hátt kaup,
nógu góðan mat og svo frv.
Það eru líka til lágmarks-
kröfur, sem ekki má láta ó-
uppfylltar um öll þessi atriði.
Auk þess er jöfnuðurinn rétt-
lætismál.
Engan veginn er það æski-
legt að menn , uni réttleysi
sínu og sinna í þessum mál-
um. ■
En hin daglega lífsbarátta,
um öll þessi atriði má held-
ur ekki deyfa tilfinningu
manna eða glepja sjónir
þeirra á því, sem er líka aðal-
atriði og grundvöllur ham-
ingju og farsældar. Mann-
lífið á að vera samfélag
frjálsra manna, jafnra við
rétti, þar sem hver og einn
fái sem bezt að njóta starfa
og krafta sinna og þar sem
ekki gleymist. heldur að
iefegja rækt við andlegan
þroska og ménn njóta frjáls-
raeðis til þéirra hluta. Það er
h^ett yi’ð.' a:ð,rija<5rgum gleymist
gildi andjegS' lifs á þessum
tímúm.' *•
ÍÞó er þáðNÍsvo, að það eru
einmitt hihax.-andlegu hliðar
lifsins sera 'ráða svo óendan-
lega mikíu ufn alla hamingju
manna. Lífsyiðhorfið fer eftir
þéim, lífSsktlningurinn og
stefnan og framkvæmdin að
verulegu ley'U. Því er það á-
reiðanlegti,;^ð lækninganna
við méihum Jqóðhfsins er að
verulegunff írfbta að leita á
hinu andlega sviði.
Þó að efnahagúr manna
sé yfirleitt gdður á íslandi og
margir geti lifað í munaði og
vellystingum er lífsgleðin
engan veginn að sama skapi
meiri en áðúr var, þegar lífs-
kjörin voru fátæklegri. Þó eru
vitanlega allar endurbætur
og framfarir misheppnaðar
að mestu leyti nema þær geri
menn hamingjusamari. En
þessi mistök stafa af því, að
efnishyggjan hefir glapið
menn og þeir hafa farið að
vanrækja sálarlífið og þarfir
þess.
Margt getur skemmtilegt
skeð. Skáldsaga eftir Ste-
fán Jónsson. Stærð: 336
bls. 18X12 sm. Verð: kr.
30.00 innb. — ísafoldar-
prentsmiðja.
Stefán Jónsslon er löngu
orðinn þjóðkunnur höfundur
og jafnframt vinsæll að ekki
sé sagt ástsæll barnabóka-
höfundur. Ég veit ekki hvort
rétt er að kalla þetta barna-
bók. Víst segir hún einkum frá
stálpuðum börnum og höf-
undur segir, að hún sé eink-
um ætluð börnum og ungling-
um og vinum þeirra. En hún
mun vera skemmtileg og holl
ur lestur hverjum sem er. Og
mér er nær að halda að þetta
sé bezta íslenzka skáldsagan,
sem út hefir komið á þessu
ári.
Söguhetjan er eitt af vand-
ræðabörnum Reykj avíkur.
Það er tápmikill og hraustur !
strákur en ódæll og ófyrir-
leitinn. Hann hefir misst
móður sína, faðir hans er
skipstjóri og drykkjumaður
og býr með konu, sem ekki
hefir líy>' á stjúpsyni sínum.
Svo er drengurinn sendur í
sveit og þó að á ýmsu gangi
og mörg ævintýri gerist, lær-
ir hann þar að meta starf
og manngildi. Og þegar líður
að sögulokum hefir hann lært
það, að þó að heimurinn sé
fullur af ranglæti læknar
enginn ranglætið með því að
vera ranglátur sjálfur.
í þessari sögu eru ýmsar
góðar persónulýsingar, bæði
eldra fólks og yngra. Og því
er lýst óvenjulega vel og satt
hvernig leiksystkini og ann-
að gott fólk verður aðkomu-
piltinum til hj álpar.
Frásögn Stefáns er alltaf
létt og lipur, næm fyrir því
sem spaugilegt er, eins og
honum er lagið.
Með þessari bók hefir Ste-
fán Jónsson tryggt sér hefð-
arsæti meðal íslenzkra sögu-
skálda.
Oft er kátt í koti. Tólf
smáleikrit fyrir börn.
Margrét Jónsdóttir þýddi
og endursagði úr sænsku.
Stærð: 87 bls. 18X11 sm.
Verð: kr. 17.00 innb. Bóka
útgáfa Æskunnar.
Margrét Jónsdóttir er vin-
sæll barnabókahöfundur.
Þessi bók er með öllum
hennar góðu einkennum létt-
um og látlausum stíl og
hreinu máli. Efni þáttanna
er valið með það fyrir augum,
að nokkra fræðslu megi veita
um líf jurta og dýra einkum,
og almenn lifssannindi.
og undirbúningur þeirra kaup
mannlegur gróðatími, ætti að
mega vænta þess, að þau
gætu átt þátt í því að beina
sjónum manna og eftirtekt
að því, sem skiptir þá mestu
máli. Ef til vill hefir íslenzka
þjóðin aldrei haft meiri þörf
en einmitt nú fyrir það að
geta átt hljóða helgistund
og gefið sér tóm til þess að
átta sig á því hvar lindir
mannlegrar hamingju spretta
upp. Ef þjóðin ber gæfu til
þess, mun hún ganga farsæl
móti framtíð sinni, starfsfús
og starfsglöö, hófsöm í hátt-
um og réttvís í skiptum. Þá
Þórdís Tryggvadóttir hefir
teiknað myndir í þessa bók.
Jón Thoroddsen: Mað'ur
og kona. Fimmta útgáfa.
Steingrímur J. Þorsteins-
son bjó til prentunar.
Gunnlaugur Scheving
gerði myndirnar. Stærð:
263 bls. 24X17 sm. Verð:
kr. 70.00 og 80.00 innb.
Helgafell.
Helgafell gaf Pilt og stúlku
út í fyrra í viðhafnarútgáfu
með myndum eftir Halldór
Pétursson. Nú kemur Maður
og kona í hliðstæðri útgáfu.
Og ekki þarf að fjölyrða um
það, að vel er að þessar sög-
ur séu gefnar út í viðhafnar-
útgáfum og dreift sem víðast
og rækilegast, því að það á
að vera fastur þáttur íslenzkr
ar menningar að vita skil á
þeim.
Trúað gæti ég því, að mynd
ir Schevings ýmsar séu ekki
við alþýðuskap í fyrstu. Þó
er mikið lagt í þær sumar
eins og til dæmis mynd sr.
Sigvalda, þar sem hann rýn-
ir í ræðuna og sýnist að megi
hafa amen eftir efninu. En
yfirleitt hefir listamaðurinn
fylgt þeirri reglu að láta
ekki andlitsdrætti persón-
anna talá. Andlft/'all sést
yfirleitt ekki á myndunum
og þykir það eðlilega vöntun,
því að öll erum við vön að
lesa svipi og sálarástand
manna allmjög úr andlitinu,
þó að fieira komi til. Færi
því vel á því, að listamenn
legðu rækt við það lesmál
líka.
Helgafell hefir hér unnið
að því að þjóðin tileinki sér
enn sem fyrr sögur Jóns
Thoroddsens og það er gott
verk og farsælt.
Þorbjörg Árnadóttir:
Sveitin okkar. Stærð. 235
bls. Verð: kr. 50.00 innb.
Norðri.
Þetta er falleg bók að út-
liti. Yfir upphafi hvers kapi-
tula er teikning og eru þær
hið bezta bókarskraut. Allar
eru þær myndir efni bókar-
innar viðkomandi, myndir úr
íslenzkri sveit, frá lífi fólks-
ins þar úti og inni og náttúr-
unni.
Efni bókarinnar eru endur
minningar prestsdóttur í
sveit frá bernsku og æskuár-
um og segir hún sjálf frá.
Þegar menn vita að höfundur
inn er dóttir séra Árna Jóns-
sonar á Skútustöðum virðist
sjálfsagt flestum líklegt, að
bókin sé minningar hennar
sjálfrar. En hvort sem svo er
að meira eða minna leyti, er
það ekkert efamál, að þetta
er lýsing á því, sem höfundur
hefir sjálfur reynt og þekkt.
Bókin er sönn og rétt lýsing
frá íslenzku sveitalifi. Og þó
að hlutunum sé lýst með
rómantískum ljóma minn-
inganna verður sagan í raun
og veru ekki ósannari vegna
þess, því að sú rómantík er
sönn. Æskulíf i sveitum ís-
lands hefir verið og er enn
rómantík.
H. Kr.
Anglýstnjfnsíml
TllHANS
, Séu jólin eitthvað meira, eri mun hagsæld og hamingja
átveizlur og _ drykkj uveizfúr verðá hlutskipti hennar.
er 81300.
HER KOMA NOKKRAR peraia-
str ksvísur. Fyrst er J., sem hefir
ort bæði íraman og aftan við það,
sem gefið' var og vúl hafa vís-
urnar svona heilar:
Lýður hrópar langþreyttur,
l.ictt er stjórnarh kið.
Bkki kemur Ólafur
cnn með pennastrikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Skyldi hann hafa skjótráður
skrafað helzt til mikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Lengi gat sá loftbelgur
loforð veitt — og svikið.
Ekki kemur Ólafur
cnn með pennastrikiö.
orðinn næsta auðmjúkur
er hann fyrir vikið.
Svo eru hér fimm höfundar, sem
hafa vísurnar svona:
Lýður verður langeygur,
lengist betliprikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Oft sér maður einfaldur
ætlar helzt til mikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Verðbólgunnar vindbelgur
víst hefir margan svikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Tíðum maður tregvitur
talar heldur mikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Enginn maður enn hþfur :
öllu meira svikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
SVO ER HÉRNA smákvæði, níd
langþráða strik, eftir „Þraínn;.
Það er svo:
Dýrtíðin nú drjúgum vex,
daprast hugir menna.
Ráðin þaú, er segja sex, ‘ I
segist stjórnin kanna.
Ólafur þó einn á ráð,
er það pennastrikið.
Hljómi þökk um lög og lár
Láfa fyrir vikið.
Nú brotinn penna Óli á
ckki þætti mikið,
þó ríkið bagga bæri þá,
bara’ ef gerði’ hann strikie
OG NÚ FARA JÓLIN í HÖND
og þetta er síðasta blaðið fyrir þc,
góðu hátið. Ég vil þvi enda rneíl
því að óska öllum lesendum mír •
um gleðilegra jólal. Ég vil osktv
þess, að þessi hátíð geti fært okh
ur nær þeirri gleði, sem göfugu.íf
er, gleðinni þeirri, að finna sjálf
an sig í heilbrigðu samræmi víS
gróandi líf. Þrátt fyrir allt giy,
og glamur og auglýsingabrag, seir.
jólafastan hefir ekki alveg farið
varhluta af fremur en stunduru
áður, vona ég að jólahátíöin get’
minnt okkur á hin sönnu verö ■
mæti lifsins og eitthvað af þv».
sem raunverulega er ómaksip':
vert að sækjast eftir.
GLEÐILEG JÓL!
Starkaður gamlí
Sextugur:
Guðbjartur Ásgeirsson
Hafnarfirði
Tíminn fer hratt framhjá.
Vikurnar liða, mánuðurnir og
árin cðara en maöur gerir
sér grein fyrir. Enginn getur
skotizt til hliðar og látið nokk
ur ár fara framhjá, en þó er
engu likara en sumum takizt
það. Maður verður ekki var
við að sumt fólk eidist. Einn
af þeim mönnum sem ekki
eldist er sextugur í dag. Það
er Guðbjartur Ásgeirsson i
Hafnarfirði. Eg veit ekki hvort
ég á heldur að kalla hann
ljósmyndara eða matsvein.
Hann hefir lengst af haft mat
sveinsstörfin að lífsstarfi en
er meiri ljósmyndari en flest-
ir þeir, sem þykjast bera þann
titil með meiri rétti.
Guðbjartur er fæddur á
ísafirði á Þorláksmessudag
fyrir sextíu árum. Hugur hans
snerist snemma til sjós og fór
hann til starfa á sjónum þeg
ar á unga aldri og hefir jafn-
an reynzt þar traustur starfs
maður og það sem lika er
mikilsvert, elskaður og virtur
af öllum starfsfélögum sín-
um. Guðbjartur hefir líka í
ríkum mæli til að bera þá eig
inleika, sem gera menn vin-
sæla hiá þeim, ssm tækifæri
hafa t.il að kynnast.
Eftir að Guðbjartur hafði
stundað sjóinn um skeið fór
hann í land og byrjaði að
vinna við prentiðn og gerði
það um nokkurt skeið- En sjóv
inn kallaði hann aftur til
starfa og um margra , árr„
skeið var hann matsvelnn í
togurum frá Hafnarfirði. En
þar hefir hann búið síðustu
áratugina.
En þó að Guðbjartur_S$uft£
aði sjóinn, gleymdi Ranrr
aldrei hugðarefni sínu, ljó. -
myndagerðinnl og hefir harn
náð sjaldgæfum árangrf "*
þeirri listgrein. Guðbj/artuú
stundar Ijósmyndagerð nefni
lega ekki sem iðn, heldur sem
list og er því ekki neinjjjíts/,
• * i >
(Framh. á 6. síou.)
i