Tíminn - 27.04.1950, Side 5

91. blað
TÍMINN, fimmtudaginn 27. apríl 1950
5
Fimtntud. 27. apríl
Nýja verðlagslög-
gjöfin
ERLENT YFIRLIT
Leynivopn kommúnista
Signrvonir komiiiiiiiista í Ysíu byggjast
okki slzt á skæruhernaði oj* leynistarfsrmi
Frumvarp Framsóknar-
manna um verðlag og verð-
lagseftirlit var afgreitt í
fyrradag sem lög frá Alþingi.
Með samþykkt þess hefir ver-
ið ákveðið að gera verulegar
breytingar á verðlagseftirlit-
inu og eru'þessar þær helztu:
1. Verðlagsstjóri, sem hér
eftir heitir verðgæzlustjóri
verður ekki tilnefndur af
stjórnarvöldunum, heldur
skipaður af nefnd, þar sem
fulltrúar eftirfarandi sam-
taka eiga sæti: Alþýðusam-
bands íslands, Farmanna- og
fiskimannasambands ís-
lands, Kvenfélaga sambands
íslands, Landssambands iðn-
aðarmanna, Landssambands
ísl. útvegsmanna og stéttar-
sambands bænda. Ennfrem-
ur skal verðgæzlustjóri ráða
alla starfsmenn sína i sam-
ráði við nefndina. Hlutverk
verðgæzlustjóra er að sjá um,
íxS verðlagsákvæðum, sem
Fjárhagsráð ákveður, sé fram
fylgt. Ennfremur skal hann
gera samanburð á íslenzkum
og erlendum iðnvörum og
fylgjast vel með því, hvaða
íslenzk iðnfyrirtæki standa
sig bezt 1 samkeppninni. Þá
skal hann sjá um, að fylgt sé
því banni, sem sett er í lög-
um gegn keðjuverzlun, og að
vörum sé ekki haldið úr um-
ferð til að fá hærri verzlun-
arhagnað af þeim síðar.
2. Mál, sem rísa út af brot-
um á verðlagslöggjöfinni,
skulu hér eftir dæmd af sér-
stökum verðlagsdómi, en
hingað til hafa þau verið
dæmd af hlutaðeigandi hér-
aðsdómara. í verðlagsdómi
skulu eiga sæti hlutaðeig-
andi héraðsdómari og með-
dómari, sem tilnefndur sé af
áðurgreindri nefnd stétta-
samtakanna. Dómþing verð-
lagsdómara skulu vera opin-
ber.
3. Sektir fyrir verðlagsbrot
eru stórlega þyngdar. Fjár-
sektir mega nema allt að 200
þús. kr. og til viðbótar getur
komið svipting atvinnuréttar
og allt að fjögurra ára fang-
elsi.
Eins og sést á framansögðu
er það meginbreyting, sem
verður samkvæmt hinum
nýju lögum, að samtök neyt-
enda fá miklu meiri íhþrtun
um verðlagseftirlitið en áð-
ur. Þau tilnefna þá menn,
sem eiga að sjá um eftirlitið,
og fá jafnframt fulltrúa í
dómstólum þeim, sem dæma
eiga verðlafsbrot.
Breyting þessi er byggð á
þeirri skoðun, að slík íhlutun
neytendasamtakanna eigi að
gera verðlagseftirlitið örugg-
ara og fullkomnara, þar sem
neytendurnir eiga hér mest í
húfi og hafa mestra hags-
muna að gæta í þessu sam-
bandi.
Dálítið brosleg er gagnrýni
sú, sem haldið hefir verið uppi
gegn þessari nýju verðlags
löggjöf af hálfu „verkalýðs-
flokkanna“ svonefndu. Þeir
fárast nú t. d. mikið út af því,
Frá ýmsum löndum Asíu berast
fregnir um vaxandi leynistarfsemi
kommúnista og þá sérstaklega um
aukna starfsemi skærusveitanna í
þeim löndum, þar sem þevm hefii
verið komið á fót, t. d. i Indo-Kina
og á Malakkaskaga. Starfsemi
skæruliðanna á Malakkaskiga er
Bretum nú mikið áhyggjuefni, þar
?em þeir töldu sig vera búna að
hefta hana að mestu, en reyndin
sýnir nú, að hún er að færast í
aukana á nýjan leik.
í danska blaðinu „Information“
birtist nýlega grein, þar sem rætt
er um þessa starfshætti kommún-
ista. Grein þessi fer hér á eftir:
EINN AF FORUSTUMONNUM
kommúnistaflokksins í Rússlandi,
Bulganin marskálkur, lét nýlega
falla orð, sem verð eru athygli
með tilliti th heimsmálanna, og
þá ekkl sizt rnálefna Austur-Asíu.
Hann skýrði frá því, að Ráðstjórn-
arríkin hefðu ,á valdi sínu nýtt
,,leynivopn“, sem þau gætu notað
án þess að um styrjöld væri að
ræða. Þar með átti hann við leynd
an stuðning, nájiar tiltekið leyni-
starfsemina og skæruhernaðinn,
sem komið hafa. kommúnistum til
valda í Kína og sennilega bráðum
í Indo-Kina líka, og ef til vill við-
ar i nálægum lijndum. Gegn þess-
um nýju baráttuaðferðum komm-
únista kunna vestrænar þjóðir eng
in ráð ennþá.
Nú hefir maðut, sem ætla mætti
að vissi allra manna bezt skil á
þessum gfnum, skrifað um þau bók.
Hann heitir F. O. Miksche og er
tékkneskur að þjóðerni. Hann vann
með de Gaulle á stríðsárunum og
stjórnaði skipulagsmálum. Seinna
var hann hermálafulltrúi í föðuv-
landi sinu, en lét af þeim störf-
um eftir byltinguna 1948. Hann er
herforingi að mgnntun og hefir
skrifað ýmsar bækur um liernað-
arleg efni á striðsárunum og eftir
þau, og hafa þær vakið mikla at-
hygli í Frakklandi og Englandi.
MIKSCHE á þó erfitt með að
gefa nokkur hagnýt ráð um varn-
ir gegn undirróðri og ofbeldi kom-
múnista. Þjóðverjar höfðu sinar
aðferðir og hann telur þær upp.
Þeir tóku gisla og líflétu þá, nauð-
ungarvinnu, hópmorð og eyðingu
heilla þorpa og héraða. En það leyn
ir sér þó ekki, að þrátt fyrir allt
voru aðgerðir nazista ekki einhlít-
ar. Miksche heldur því fram, að
einkenni á skæruhernaði flokks-
manna sé einmitt það, að áföllin
hendi ekki flokksmenn sjálfa
nema að litlu leyti. Reynslan sýn-
ir, að þeir, sem reka skæruhernað
og halda sig i fjöllum og skógum,
verða fyrir tiltölulega litlu tjóni.
Því verri sem kjör almennings
verða og fleiri ósköp, sem yfir fólk
dynja, — því meiri er freistingin
til að halla sér að skæruliðunum.!
Aukið fjárhagsöngþveiti og minnk-
að réttaröryggi er vatn á myllu
andstöðuhreyfingarinnar.
MIKSCHE UEGGUR líka áherzlu
á það, að skæruhernaður er stétta-
barátta, eins og Karl Marx vissi
líka. Skæruliðarnir eflast af verka-
mönnum og fátækum bændum,
þar sem hinir, sem hafa einhverj-
ar eignir að missa, haldast hlut-
lausir í lengstu lög. Þess vegna berj
ast skæruliðar yfirleitt í tvöföld-
um tilgangi: að hnekkja valdi and
stæðinganna og að koma á nýjum
félagsháttum. Það er líka regla, að
skæruliðar verða að eiga hugsjón
til að berjast fyrir, svo að þeir
verði ekki blátt áfram að ræn-
ingjaflokkum. Af þessu öllu er það
skiljanlegt, að kommúnistar eigi
létt með að nota sér skæruliða og
aðferðir þeirra, og þó einkum þeg-
ar það bætist við, að flokkur kom-
múnista er að skipulagi eins og til
þess skapaður að hafa
slíkra hreyfinga.
Maður hverfur
HO CHl MINHi
foringi skæruliða kommúnista í
Indó-Kína.
þau ósigrandi. En þar sem árekst-
ur verður á milli þeirra, er það
venjan, að þjóðernisstefnan sigrar,
svo sem kunnugt er.
ANNAÐ ATHUGUNAREFNI er
það, að hvað miklu leyti Vestur-
veldunum sé unnt að snúa skæru-
hernaðinum gegn kommúnistum.
Miksche gerir sér ekki miklar von-
ÞAÐ ER ÞVI nokkurn veginn ó-
hætt að segja, að eftir að skæru-
hernaður sé opinberlega hafinn, sé
orðið of seint að gera nokkuð.
Grikkland virðist að visu vera
dæmi um hið gagnstæða, en sér-
staða þess kemur af því, að þar
mynduðu skæruliðar skipulegan
her og hættu að vera skæruliðar.
Það er vafasamt, að þeir hefðu
nokkurntíma orðið sigraðir, ef þeir
hefðu ekki gert þá heimsku. Ef
eitthvað á að gera, segir Miksche,
Verður að gera það áður en málin
hafa þróast svo, að komið sé til
skæruhernaðar. Það er til dæmis
nauðsynlegt að gera fjárhagslegar
endurbætur í nýlendunum, svo að
bændurnir eigi jarðir sínar og hafi
þar af leiðandi eitthvað að missa.
En það er þó engan veginn nægi-
legt. Það er jafnframt nauðsyn-
legt að láta nýlendurnar fá svo
mikla sjálfsstjórn, sem auðið er.
Þjcðerniskenndin er sú ein hugsjón
sem getur haldið jafnvægi móti
marxismanum. Þar sem þjóðern-
iskennd og marxismi fylgist að, eru
Lýst eftir Þórbergi
Þórðarsyni.
Þórbergur Þórðarson rithöf
undur skrifaði merkilega
grein í Þjóðviljann nokkru
eftir stúdentafundinn í vetur,
þar sem umræður stóðu um
andlegt frelsi.
Þórbergur kom þarna fram
klæddur í línserk lífsspekinn-
ar undir traustum kufli djúp-
hyggjunnar. Þetta var hans
píslarsaga. Þar var því lýst
næsta fjálglega hversu hin
sannleikselskandi sála sið-
spekingsins hryggðist og þjáð
ist af félagsskap og návist svo
vondra og vanþroskaðra
manna sem sumra þeirra, er
á stúdentafundinum töluðu.
Og spekingur tók sér í hönd
svipu siðameistarans og ávít-
aði harðlega ýmsa fundar-
menn, svo sem Gylfá Þ. Gisla-
son, sem hann bar hinum
verstu brigzlum um falsanir
og annan óvanda.
í tilefni af þessari grein
ir í þvi sambandi, því að þær stett- , Þórbergs bað ég hann að segja
mér, hvernig eins flokks kerfi
Rússa og aðrir stjórnarhætt-
ir að þeirra sið mættu verða
okkur farargreiði á þeim vegi
helgunarinnar, sem hinn siða
vandi og margþjáði meistari
talaði um.
Hugði ég þar komið að
kjarna málsins.
Þórbergur brást hinn versti
við og þótti mér maðurinn
yfirráðasvæði hvorki meistaralegur né höfð
inglegur. Hann skrifaði aftur
í Þjóðviljann og var nú stríð-
ur í máli í minn garð. Sagði
hann grein mína mora af sögu
legum villum. Þótti honum
það ekki samboðið sinni tign
og virðingu að eiga orðastað
við mig, sem ekki væri gædd-
ur þeim hæfileika siðaðs
manns að geta hugsað heið-
arlega á pólitískum vettvangi.
Nú þótti mér leitt að liggja
undir þvi að ósekju, að ég
væri kallaður sögufalsari og
siðleysingi í málflutningi, þó
að einn af þjóðfrægum gáfu
mönnum og fremstu ritsnill-
ingum þjóðar minnar sletti
þeim sleggjudómi. Það er líka
skoðun mín, að ekki dugi and
ríki, gáfur, stílsnilld né lær-
dómur til að leyfa sér í mál- ‘
flutningi hvað sem er, ef þar
fylgir einn lösturinn, sem
spillir öllum kostunum, eins
ir, sém einkum hafa hug á því að
steypa kommúnistastjórnum, eru
yfirleitt ekki þess háttar fólk, sem
legst út 1 skóga til að stunda
skæruhernað. En þó geta viðhorf-
in breytzt og einkum ef kommún-
istar herða á því að þvinga sam-
yrkjubúskap fram og eyða smábýl-
um. Þá gæti farið svo, að Vestur-
veldin fengju tækifæri til að end-
urgjalda kommúnistum og styðja
á
forustu gkæruhernað
þeirra.
En það skal enn tekið fram og
áréttað, að skilyrðin fyrir skæru-
hernaði eru ekki einungis óánægja
með þjóðfélagsmál eða herskár
þjóðernishugur. Það þarf líka hug-
sjón og takmark, svo að óánægjan
geti orðið slík baráttuhvöt. Og það
er vafasamt, hvort hægt er að kom
ast svo langt með áróður okkar
megin við járntjaldið.
Raddir nábúanna
að Fjárhagsráð skuli hafa
valdið til að ákveða álagning
una, enda þótt þeim þætti
hliðstæð skipan hin æskileg-
asta meðan þeir áttu sæti í
ríkisstjórninni. Allra spaugi-
legast er þó það, þegar Stef-
án Jóhann fer að flytja til-
lögur um að banna keðju-
verzlun í sambandi við sauma
skap, þar sem hann hefir um
undanfarið þriggja ára skeið
verið oddviti ríkisstjórnar,
sem hélt hlífiskildi yfir slíkri
starfsemi. Um Stefán má því
segja, að batnandi er manni
bezt að lifa.
Það leikur ekki neinn vafi
á því, að þessi nýja löggjöf er
stóraukin trygging fyrir
bættu verðlagseftirliti frá
því, sem verið hefir, þótt
vafalaust geti sitthvað staðið
enn til bóta. Því mega menn
heldur ekki gleyma, að þótt
opinbert verðlagseftirlit geti
verið til bóta, er það aldrei
fullnaðar trygging fyrir heil-
brigðu verðlagi. Bezta verð-
lagseftirlitið verður alltaf
neytendurnir sjálfir, en til
þess að geta b§itt því til fulln
ustu, þurfa þeir að geta not-
ið frjálsræðis til að velja á
milli verzlana. Þessvegna
felst mesta endurbótin, sem
hægt er að gera í þessum roál
um, í verzlunarfrumvarpi
Framsóknarflokksins, en þar
er einmitt stefnt að því að
tryggja neytendunum sem
mest frjálsræði til að velja á
milli verzlana meðan ekki er
hægt að losna við innflutn-
ingshöftin og gefa verzlun-
ina alveg frjálsa.
Mbl. ræðir í forustugrein í
gær um undirbúning 1. maí
hátíðahaldanna og varar við,
að reynt sé að nota þau í
þágu eins eða annars flokks.
Það segir m. a.:
„Launþegasamtökin eiga að
vera opin fólki, hvar sem það
stendur í stjórnmálaflokki. Þau
eiga að vera til vegna hagsmuna
launþeganna sjálfra, en ekki.og sagt var að verið hefði í
vegna pólitískra spekúlanta. Það
á þess vegna hvorki að nota þau
til þess að berjast fyrir fram-
kvæmd Moskvalínunnar í örygg-
ismálum íslendinga né til þess
að hressa upp á hið hripleka
flokksskrifli kratanna. Fólkið
innan launþegasamtakanna til-
heyrir öllum stjórnmálaflokkum.
Það er þess vegna móðgun við
það, að einstakir stjórnmála-
flokkar merki sér samtök þess og
Kolmúla forðum. Gekk ég því
á meistarann og óskaði þess,
að hann léti það koma í ljós
að „hann sé þess umkominn
að ræða þau mál. sem hér
eru til umræðu og beuda mér
á einhverjar hinar sögulegu
villur, sem hann eignar mér.“
Jafnframt þessu færði ég
þó rök að skoðunum mínum,
en ég ætlaðist enn til þess
beiti þeim fyrir stríðsvagn sinn“. rnanndóms af meistaranum,
Það er vissulega f ull ástæða að þegar hann hefði kallað
til að vara við misnotkun [ menn siðlausa og óheiðarlega
falsara léti hann fylgja því
einhverja röksemd, eí um
væri beðið.
Það sýnist ekki til mikils
mæJzt, þegar beðið er að
benda á eina villu, þar sem
roorar af þeim, en svo hafði
Þörbergur lýst skrifum mín- >
um. Þetta er þó meira en
meistaranum þóknast að
veröa við.
Það er engu líkara en garp-
urinn hafi gufað upp eins
og blávatn úr grautarpotti.
(Framhald á 6. síðu.)
launþegasamtakanna, eins
og bæði kommúnistar og Al-
þýðuflokksmenn hafa hvað
eftir annað gert sig seka um.
Hátíðahöld verkamanna ættu
því að einkennast af því að
þessu sinni, að þar væru born
ar fram kröfur um raunhæf
hagsmunamál þeirra, eins og
atvinnuöryggið, bætta verzl-
un og byggingu verkamanna-
bústaða, í stað þess að ein-
hliða sé tekið undir ábyrgð-
arlaus yfirboð pólitískra
spekúlanta.