Tíminn - 06.08.1950, Qupperneq 3

170. blað
TÍMINX, sunnudaginn 6. ágúst 1950
3
örlagadagur í öryggisráðinu
Lake Success, 1. ágúst 1950.
Aldrei hefir nokkurs fund-
ar i öryggisráðinu verið beð-
ið með jafn mikilli eftirvænt
ingu og fundarins í dag, enda
voru í vændum merkileg þátta
skipti í sögu öryggisráðsins.
Fulltrúi Ráðstjórnarríkjanna,
Yakov Malik, var að koma
aftur til þátttöku í störfum
ráðsins eftir sex mánaða fjar
veru, og að honum fjarstödd-
um hefir ráðið tekið örlaga-
ríkustu ákvörðun í sögu banda
lagsins, samþykkt að fara með
stríð á hendur Norður-Kóreu
mönnum til að þvinga þá til
hlýðni við Öryggisráðið, en
þeir létu sig engu skipta til-
mæli þess um að hætta ófriðn
um í Suður-Kóreu og draga
sig til baka norður fyrir 38.
breiddarbauginn.
Vitneskja um að fulltrúi
Rússa kæmi aftur og yrði for
seti öryggisráðsins í ágúst og
hefði boðað til fundar í dag
olli því óróa og slíkri eftir-
væntingu, að engin dæmi eru
til áður hér í aðalstöðvunum.
í gærkvöldi höfðu 20 þúsund
manns sótt um að fá aðgang
að fundarsalnum, sem rúmar
500 í sæti, flest öllum varð að
vísa frá, en þó voru 2200 við-
staddir í byggingunni þegar i
Ráðstjórnarfulltrúinn setti
fundinn, 700 inni í fundar-
sal öryggisráðsins, en hinir
dreifðir um aðra fundarsali,
þar sem sjónvarpstækjum
hafði verið komið fyrir.
Margir gestanna í öryggis-
ráðinu voru konur fulltrú-
anna og fulltrúar ríkja, sem
ekki eru í öryggisráðinu. Þar
var frú Pandit Nehru og
margt annarra tiginna gesta.
Konur voru í meirihluta og
stakk tízkuklæðnaður frönsku
hefðarfrúnna í stúf við lát-
lausan þjóðbúning austur-
lenzku kvennanna. Meðal
áheyrenda voru þeir íslend-
ingarnir Kristinn Helgason
■og Sigurður Ágústsson, lög-
regluþjónar úr Reykjavík,
sem gengið hafa í eins árs
þjónustu í varðliði Samein-
nðu þjóðanna. Ungur hávax-
inn háskólastúdent að heim-
an, Jón Magnússon, stóð utar
i salnum; hann dvelur hér á
známskeiði bandalagsins.
Fundarsalur öryggisráðsins
ækiptist í þrennt og hallar gólf
inu niður eftir. Neðst í saln-
um er fundarstaðurinn, og
eru veggirnir í þeim .enda
hlæddir fögrum viði; þykk
ábreiða er á gólfinu. Fyrir
miðj u er borð í hálfhring og
rúmast fimmtán menn í sæti,
þar sem sitja fulltrúar ellefu
ríkja eftir stafrófsröð og for-
seti fyrir miðju. Á hægri hönd
honum situr framkvæmda-
stjóri bandalagsins, en til
vinstri sá aðstoðarmaður
iramkvæmdastjórans, sem
ábyrgð ber á störfum öryggis
máladeildar bandalagsins. Út
frá þeim til beggja handa
sitja svo fulltrúarnir, fimm
hvoru megin, en endasætin
tvö eru höfð til taks fyrir þá,
er kallaðir eru sem vitni eða
eru aðilar að deilu. Bak við
fulltrúana sitja aðrir sendi-
nefndarfulltrúar og ráðgjafar
hver aftur af öðrum eins og
var í lögréttu hins forna al-
þingis. Bekkirnir lengjast er
utar dregur í hringnum og eru
þrjátíu sæti í annarri röð og
nokkru fleiri í þeirri þriðju.
Utar frá við vegginn eru þrjár
sætaraðir beggja vegna og
þar geta setið sextíu manns.
Venjulega eru þeir stólar hafð
ir fyrir þau bandalagsríkin,
sem ekki eru í ráðinu, og
starfsmenn skrifstofunnar,
sem eiga steyldum að gegna á
fundum ráðsins. Aðalfulltrú-
arnir, sem fremst sitja við
fundarborðið, hvíslast sjaldan
á, en oft má sjá aftasta mann
í einhverri sendinefnd halla
sér fram og fara síðan til fé-
laga síns í annarri nefnd og
bera ráð sín saman við hann.
Þannig ganga boð milli full-
trúanna, sem sitja fremst við
skeifulagaða fundarborðið.
Ihn í hálfhringnum er kom-
ið fyrir stóru borði ferhyrndu,
þar sitja þeir starfsmenn
bandalagsins, sem eru stöðugt
undrunarefni gestanna, túlk-
arnir. Þeir hlusta á ræður á
einhverju af tveim eða þrem-
ur tungumálum, sem þeir
skilja öll til hlítar, ræðuna
leggja þeir á minnið og flytja
hana óhikað orði til orðs á
öðru tungumáli, þegar ræðu-
maður sleppir síðasta orðinu.
í miðhluta salarins er kom
ið fyrir bólstruðum sætum,
svipað og í .kvikmyndahús-
um; heyrnartól eru við hvert
sæti og má þar jafnan heyra
það, sem fram fer á ensku
eða frönsku, þó að ræðumað-
urinn tali á öðru máli, það er
þýtt jafnóðum. Aftast í saln-
um og hæst er stúka blaða-
manna og eru þar tjaldaðir
steinveggir. Meðfram salnum
á þrjá vegu er komið fyrir
klefum með gluggum inn í
salinn uppi undir lofti. Þarna
er útvarpað, þýtt og hlustað
og þar er komið fyrir kvik-
myndavélum og sjónvarps-
tækjum. Blaðastúkan var
troðfull og fréttaritarar stóru
fréttahringanna höfðu með
sér loftskeytamenn, til þess
að vera fyrstir með fréttirn-
ar, Ijósmyndarar blaðanna
hrúguðust hver yfir annan
Daða Hjörvar
Athygli manna um allan heim beinist nú mjög að fund-
um Öryggisráðs S. Þ., síðan fulltrúi Rússa tók þar sæti aft-
úr. Einkum ríkti ínikil forvitni um það, hver afstaða Rússa
myndi verða eftir að þeir byrjuðu að starfa í ráðinu aftur.
Það virðist nú komið fram, að fyrir þeim hafi fyrst og
fremst vakað að hefja þátttöku í ráðinu aftur til þess að
halda þar uppi málþófi og hindra frekari aðgerðir í Kóreu-
málinu.
Hér á eftir fer frásögn Daða Hjörvars af fyrsta fundin-
um, sem fulltrúi Rússa mætti á eftir verkfallið. Fundir
ráðsins síðan hafa verið mjög líkir þessum, endalaust mál-
þóf en engar ákvarðanir.
MALIK
eins og fé i rétt, þegar Malik
Ráðstjórnarfulltrúinn gekk
tii sætis við fundarborðið kl.
rúmlega þrjú. Malik var kald-
ur á svip, klæddur í ljós sum-
arföt og bar gljáandi skjala-
möppu úr leðri. Hann heilsaði
Tryggva Lie og tók sér sæti.
Fráfarandi formaður ráðsins
Norðmaðurinn Arne Sunde,
reis úr sæti og tók í hönd Mal-
ik. Malik tók í hönd hans, en
breytti ekki svip, og þegar
hann setti fundinn brá hann
út af þeirri venju að þakka
fráfarandi forseta störfin.
Malik hafði útbýtt dagskrár-
frumvarpi fyrir fundinn og
var fyrsta verkefnið að sam-
þykkja dagskrána, en annað
málið var viðurkenning kín-
verzku kommúnistastjórnar-
innar, sem fulltrúa Kína í
ráðinu. Þriðja málið á dag-
skrárfrumvarpi Maliks var
friðsamleg lausn Kóreumáls-
ins. Það var fyrirfram vitað,
að þessari skipan dagskrár-
innar myndi verða mótmælt,
enda var hún aldrei sam-
þykkt, og þriggja stunda um-
ræður snerust allar um fund-
arsköp og fléttuðust inn í það
athugasemdir og rökræður
um Kóreumáiið og Kínadeil-
una á báða bóga. Öll fundar-
stjórn Maliks bar það með
sér að hann kæmi þar að
sem frá var horfið í janúar,
og hann hóf fundinn með því
að kveða upp þann úrskurð,
að sendimaður Kuomintang-
klíkunnar, er sæti við borðið,
væri ekki fultlrúi Kina og
gæti þess vegna ekki setið
fundinn.
Bandarikjafulltrúinn lýsti úr
skurðinn ógildan þegar í stað
og bað forseta að bera hann
strax undir atkvæði samkv.
fundarsköpum ráðsins. í þess j
stað sagði forsetinn, að fyrst
engir aðrir tækju til máls
teldi hann úrskurð sinn gild-
an.
Malik tók þá til máls sem
fulltrúi Ráðstjórnarrikjanna
og sagði meðal annars, að
heimsyfirráðstefna Banda-
ríkjanan væri frábrugðin frið
arstefnu Sovétríkjana, sem
líti á bandalag Sameinuðu
þjóðanna sem friðarstofnun,
en ekki tæki til styrjaldar.
Hann kvað Bandaríkin og
stuðningsmenn þeirra vilja
koma í veg fyrir eðlilega lausn
deilunnar um fulltrúaumboð
Kína og taldi úrskurð sinn
ekki vera brot á fundarsköp-
un ráðsins, vegna þess að
hér væri ekki um fulltrúa í:
bandalaginu að ræða, heldur
valdaránsmann. Núverandi
fulltrúar Kína væru hópur
milljónamæringa, sem þægju
laun árlega samkvæmt fjár-
lögum Bandaríkjanna fyrir
þjónslund sína. Fundarsköp
heimiluðu forseta að kveða
upp úrskurð, og hér væri ekki
um gildan fulltrúa að ræða,
heldur einstakling, sem af til
viljun hefði sótt fundinn og
þættist vera fulltrúi Kína.
Nú var kominn skriður á
umræðurnar og menn biðu
óþolinmóðir meðan tvær þýð-
ingar fylgdu á eftir ræðu for-
setans. Þegar ensku þýðing-
unni var lokið, þustu menn út,
svo að Malik varð að hasta á '
fjöldann til að franska þýð
ingin heyrðist.
Indland hefir fengið nokkra
sérstöðu í Kóreudeilunni,
vegna viðleitni Nehru forsæt-
isráðherra til að koma á sætt-
um með því að veita fulltrúa
kommúnistastjórnarinnar í
Kína inngöngu i Öryggisráðið
svo að þar skapist friður til
að leysa Kóreumálið sem allra
fyrst. Fulltrúi Indlands, Ben-
egal Rau, talaði næstur og
kvaðst mundi greiða atkvæði
með úrskurði forsetans, hvort
sem hann færi að fundar-
sköpum eða ekki, því að fund-
arsköp væri gott að hafa, en
varast bæri að láta þrælkast
af þeim. Fundarsköpum réðu
fulltrúarnir sjálfir og gætu
vikið frá þeim ef með þyrfti.
Hann lagði áherzlu á, að leysa
þyrfti deiluna um fulltrúa-
umboð Kina sem allra fyrst,
annars kynni bandalagið að
leysast upp. Fulltrúi Egypta,
Fawsi Bey, talaði næstur og
sagðist greiða atkvæði á móti
úrskurði forsetans því að hann
teldi forsetann hafa farið út
fyrir valdsvið sitt. En egypska
sendinefndin hefir líka sér-
stöðu í Kóreumálinu, því að
hún greiddi ekki atkvæði þeg-
ar ráðið ákvað að farið yrði
með her gegn Norður-Kóreu.
Hann kvað árásir hafa átt sér
stað áður í sögu ráðsins og þá
ekki verið gripið til slíkra ráð-
stafana. Fulltrúar Kúba og
Ekvador mótmæltu úrskurði
forsetans einnig, og sögðu, að
honum bæri aðeins að stjórna
fundi, en ekki að taka sér al-
ræðisvald. Bebler, fulltr. Júgó-
slafíu var úrskurði forsetans
fylgjandi og kvað inngöngu
kínverska lýðríkisins grund-
vallaratriði fyrir heill banda-
lagsins í framtíðinni.
Nú bar forseti úrskurð sinn
undir atkvæði, og höfðu um-
ræður þá staðið í næstum
tvær stundir. Úrslitin urðu
þau, að Ráðstjórnin, Júgó-
slafia og Indland greiddu at-
kvæði með frávisun kínverska
fulltrúans og forsetinn sagði,
að sjö atkvæði væru á móti
úrskurði forsetans; hann
kvaðst ekki telja atkvæði full-
trúa Kuomintangklíkunnar.
Austin Bandaríkjafulltrúi mót
mælti þessu þegar í stað og
sagði mótatkvæði hafa verið
átta. Sló nú í harða rimrnu
milli Bandaríkjafulltrúans
annars vegar og forsetans
hins vegar. Forsetinn vildi
ekki láta af ákvörðun sinni
um talningu atkvæðanna, né
bera hana undir atkvæði ráðs
ins, þrátt fyrir ítrekaða kröfu
um það af hálfu Bandarikj-
anna. Ráðstjórnarfulltrúinn
lýsti yfir því, að hann áliti
samþykkt ráðsins ólögmæta,
vegna þess að málið varðaði
fulltrúaklíku, sem ekki kæmi
fram í nokkurs manns um-
boði. Malik þumbaðist lengi
við og varð fulltrúi Banda-
ríkjanna nokkuð heitur og
sagðist að lokum krefjast þess
af forsetanum eða ráðinu, að
atkvæðatölur væru ekki fals-
aðar. Malik hélt á málinu með
kuldalegri ró og mótmælti
orðavali Austins og áminnti
hann um að gæta sín. Malik
sagði, að átta atkvæði hefðu
verið greidd á móti úrskurði
sínum, ef atkvæði Kuomin-
tang væri talið með, sjö og
einn hafa ailtaf verið átta,
og ef Bandaríkjaíulltrúinn
kærir sig um, skal ég gjarnan
bera það undir atkvæöi ráðs-
ins, sagði Malik.
Úr því að forsetinn hefir
leiðrétt framburð sinn og tal-
ið átta atkvæði geri ég ekkí
frekari kröfur, sagði Austin
að lokum, og þar með lauk
harðasta kafla fundarins.
Nú .var tekið fyrír íyrsta
mál á dagskrá, samþykkt dag-
skrárfrumvarpsins, er forseti
haf'ði látið útbýta. Fulltrúi
Bandaríkjanna bar nú fram
mótmæli og' krafðist þess að
tillagan, sem hann hafði lagt
fyrir ráðið daginn áður yrði
tekin fyrir fyrst á dagskrá.
Þessi tillaga var um aö sak-
fella Norður-Kóreumenn fyr-
ir að hafa að engu skipanir
bandalagsins og um þ< ð að;
krefjast þess af öllum b' nda-
lagsríkjunum, að þau reyndu
að beita áhrifum sinum til að
fá Norður-Kóreumenn til að
láta af árásinni. Enníremur
var þess krafizt í tillögunni
að ríki hvettu ekki Norður-
Kóreumenn né hjálpuðu þeim.
á nokkurn hátt og forðuðust
að gera nokkuð þaö, er verða
mætti til þess að Kóreutíeilan
breiddist út til annarra svæða.
Bandaríkjafulltrúinn vai
andvígur þvi, sem íorsetinm
lagði til að sett yrði a dag-
skrána. Varöandi fyrra atrið-
ið, viðurkenningu á fulltrúa
umboði kínversku lýðstjörn ■
arinnar, sagði Austin, aó það’
væri óviðeigandi að ræöf um
það á þessu stigi málsir s. Dró
Austin skýrt fram þa stefnu,
sem stjórn hans heiir í þessu
(Framhalá á 6. sicu.) _