Tíminn - 08.11.1950, Qupperneq 4

4,
TÍMINN, miSvikudaginn 8. nóvember 1950.
249. blaff
FRÁ ALÞINGI:
Breyting á f járhagsráðslögum
ti! að tryggja rétt heimilanna
Frmiivarp frá E«?:iiiiveigti Þorsteinsdóttnr
Ekkí þarí aff segja almenn
ingi frá því hvert ólag hefir
veriff á verglunarmálunum,
þannig meðal annars, að
ýms þau eíni til fatnaðar,
sem inn eru flutt, hafa ekki
fengizt nema fullunnin, og
á þa.ð við um óbrotnasta
fatnað, svo sem vasaklúta og
svuntur. Hefir þetta valdið
fólki éþörfum útgjeldum
enda mælzt mjög illa fyrir.
Rannveig Þorsteinsdóttir
hefir nú lagt fram á Alþingi
frumvarp til breytinga á lög
um um f járhagsráð og er því
ætlað að ráða bót á þessu og
fleiru, sem miður fer á verzl
unarsviðinu.
Frumvarp Rannveigar og
greinargerö fylgir hér á eftir:
18. gr. laganna orðist svo:
Sala á vörum milli heild-
Með frv. þessu er lagt til að
i gerðar verði tvær breytingar
I á lögum um fjárhagsráð, inn
' flutningsverzlun og verðlags-
| eftirlit.
I Fyrri breytingin er gerð í
I því skyni að útiloka, að vefn-
| aðarvara, sem ætluð er til sölu
j í verziunum, sé seld til iðnað-
ar. Á undanförnum árum hafa
, mikil brögð verið að því, að
, vefnaðarvara, sem ætluð hefir
verið til sclu í verzlunum, hafi
i verið tekin til iðnaðar, annað
i hvort með þeim hætti, að
, verzlanir hafa selt hana eða
unnið úr henni sjálfar og selt
, úr henni tilbúinn fatnað eða
j tiisniðna hluti (lök, hand-
klæði). Auk þess hafa iðnfyrir
i tækin fengið sérstök gjald-
j eyris- og innflutningsleyfi fyr
ir vörum, sem þeim eru ætlað
1 ar til þess að vinna úr. Hefir
verzlana innbyrðis eða smá-
söluverzlana innbyrðis (keðju
verzlun) er bönnuð, nema slík
verzlun sé gerð án álagningar
eða heildarálagning vörunnar
sé innan þeirra takmarka í
heildsölu og smásclu, sem
heimiluð er. Verzlunum (heild
verzlunum og smásöluverzl-
unum) er óheimilt að láta til
iðnaðar aðrar vefnaðarvörur
en þær, sem sérstök gjaldeyr-
is- og innflutningsleyfi hafa
verið veitt fyrir í þeim til-
gangi. Bannað er að halda vör
um úr umferð í því skyni að fá
hærri verzlunarhagnað af
þeim síðar.
2. mgr. 22. gr. laganna orð-
ist svo:
Brot gegn ákvæðum laga
þessara og reglum settum sam
kvæmt þeim varða sektum,
allt að 200 þús. kr. Ef miklar
sakir eru eða ef brót er ítrek-
að, má láta sckunaut sæta
varðhaldi eða fangelsi allt að
fjórum árum og svipta hann
atvinnurétti um stundarsakir
eða fyrir fullt og allt. Upptaka
eigna samkvæmt 69. gr. al-
mennra hegningalaga skal og
heimil vera.
Lög þessi öolast þegar gildi.
í greinargerð frumvarps-
ins segir svo:
það mjög þrengt kosti heimil
anna, að geta aldrei fengið
vefnaðarvöru fyrr en búið er
að vinna úr henni og veldur
þetta þeim stórauknum út-
gjöldum. Miklar og almennar
kvartanir hafa borizt um
þetta, einkum hvað snertir
vefnaðarvöruna, og því er hún
tilgreind sérstaklega hér, þótt
lögin mættu ef til vill ná til
fleiri vörutegunda. Frv. þetta,
ef að lögum yrði, og reglur,
sem settar yrðu, samkvæmt
þeim, ættu að tryggja það, að
sú vefnaðarvara, sem ætlazt
er til, að neytendur fái óunna,
verði ekki tekin í iðnaðinn.
Með 2. gr. frv. er lagt til, að
lögin heimili, að beitt sé varð
halds- og fangelsisrefsingu,
ef miklar sakir eru. Svo sem
kunnugt er, heimila lögin um
verðlag, verðlagseftirlit og
verðlagsdóm þessar refsingar
í verðlagsmálum, en þar sem
slík heimild er ekki í lögun-
um um fjárhagsráð, innflutn
ingsverzlun og verðlagseftir-
lit, er ekki unnt þótt nauðsyn
legt sé, að láta menn sæta
gæzluvarðhaldi í sambandi við
réttarrannsókn út af brotum
á gjaldeyrisákvæðum. Hefir
það eyðilagt mál, sem annars
má telja liklegt, að hægt hefði
verið að upplýsa.
Kið íslenzka Bihlíuféiag
Hið íslenzka biblíufélag var
stofnað 10. júlí 1815 með 22
mönnum í Reykjavík fyrir for
göngu Ebenezers Hendersons
íultrúa Brezka og erlenda
Biblíufélagsins. Geir biskup
Vídalín tók að sér forustuna
þá þegar, þótt stjórn væri
ekki „formlega" kosin fyrr en
ári síðar. Mun ekkert annað
starfandi félag hérlendis
vera jafn gamalt — Hið ís-
lenzka bókmenntafélag var
stofnað 15. ágúst 1816.
Saga biblíufélagsins verður
ekki rakin hér. Hún er þó að
mörgu merk og lærdómsrík,
enda þótt allur þorri manna
sé henni lítt kunnugur. Sá ó-
kunnugleiki er harla eðlileg-
ur, þegar þess er minnst, að
fámenn stjórn, síendurkosin,
meðan ævin endist, annaðist
ailar framkvæmdir, — þegar
nakkrar voru, — og birti al-
mennirvgi engar ársskýrslur,
eins og öðrum biblíufélögum
þykir sjálfsagt.
Ég hefi sótt um 45 biblíu-
fundi síðan um aldamót. Til
fundarins var varið röskri
hálfri klukkustund einhvern
sýnódusdaginn. Þar var árs-
reikningur lesinn, stjórnin
endurkosin ,til næsta fundar‘t
viðstaddir guðfræðingar
greiddu árstillög sýi, eina eða
tvær krónur, ekki minnst á
að aðrir væru eða ættu að
verða féiagsmenn, og svo var
þeim fundi lokið. —
Fyrir tveimur árum var
fjölgað í félagsstjórn um tvo.
Skipa stjórnina nú: biskup
Sigurgeir Sigurðsson formað-
ur, vígslubiskup Bjarni Jóns-
son féhirðir, prófessor Sigur-
björn Einarsson bókari, og
Magnús Már háskólakennari
og undirritaður meðstjórn-
endur.
(í’ramhald á 7. síðu.)
Almenna manntalið
1. desember
Frá Hagstofunni hefir
blaðinu borist greinargerð,
sem hér fer á eftir, um hið
almenna manntal, sem fara
á fram 1. desember næst-
komandi:
Hinn 1. desember næst-
komandi á almennt manntal
að fara fram hér á landi. Er
svo fyrir mælt í lögum, að 10.
hvert ár, er ártalið endar á 0,
skuli taka almennt manntal
um land allt hinn 1. deseniber
og skuli því lokið þann sama
dag, nema tá’manir, sem ekki
verður við ráðið, bauni.
í kaupstöðum annast bæj-
arctjórn uni framkvæmdir
manntalsins, en annars stað-
ar prestarnir með aðstoð
hreppstjóra og hreppsnefnda.
Til þess að unno sé að taka
manntalið á einum degi, þarf
aðstoð margra manna, hinna
svokölluðu teljara. Áður en
manntalið á fram að fara,
ska’ skipta hverjum kaupatað
cg prestakalli i sv-d m ;'rg um-
dæmi eða hverii. að einn
maður komist. á einum degi
yfir að afla þaðan þeirra upp
lýsinga, sem kraftst er. Telj-
f'.rastarfið er trúnaðarstarf,
sem enginn getur skorast
undan, sem til þess er hæfur.
Það er mjög mikilsvert, að
teljurar séu vel valdir, því að
undir þeim er að milclu leyti
komið, hvernig manntalið
tekst. En þess verður að gæta,
ac teljurunum sé ekki íþyngt
um of með því að hafa telj-
arasvæðin ot' stór, því að þá
er hætt við, að verkið verði
ekki eins vel unnið.
Vegna verkfalls í Finnlandi
hefir dráttur orðið á af-
greiðslu á pappír, sem ætlað-
ur var í manntalsskýrsiueyði-
blöðin, en nú er hann allur
kominn og prentun eyðublað
anna að verða lokið og Hag-
stofan tekin að senöa þau
frá sér út um landið. En þar
sem töluverðan undirbúning
þarf undir töku manntalsins,
Nýlega fór Reykvíkingur nokk Frá þessu er ekki sagt hér til
ur með litla dóttur sína þangað, að ófrægja neinn. Þetta er bara
sem eitt af menningaríelögum alvarleg áminning af gefnu til-
bæjarins hafði hlutaveltu. Litla efni. Engum þeirra, sem hér
telpan fékk að kaupa einhverja áttu hlut að máli, hefði verið
drætti og hún fékk í sinn hlut það sársaukalaust, ef ver hefði
lítinn pakka með erlendri á- til tekizt, en raun er þó á orðin.
letrun. í pakkanum voru lítil Þess vegna er það ábyrgðarhluti,
stykki, se mhún hélt að væri góð sem ég treysti mér ekki að risa
gæti. Henni sýndist það vera undir, að þegja um þetta at-
einskonar tyggigúmmí. Þetta vik, því að það getur sannarlega
var líka með sætu bragði. Litla orðið víti til varnaðar og þörf
stúlkan borðaði eitt þessara áminning svo að slík óhöpp eða
stykki, sem hún hélt að væri góð verri þurfi ekki að endurtak-
það er ekki að orðlengja það, ast. Farið alltaf þannig með
að innihald pakkans var skor- eitur, hverrar tegundar sem er,
dýraeitur og telpan fékk upp- 1 að sem minnst hætta sé á, aö
köst og eitrun, var flutt á Lands það verði tekið í misgripum.
spítalann og lá í nokkra daga. I
Loks er togaradeilunni lokið
Ekki kann ég að segja um það,' og er áreiðanlegt, að mörgum
hversu hættuleg þessi veikindi hefir létt við það. Víða um land
hafa verið, en hitt er opið og buast menn nú við að togarar
augljóst mál, að þarna hefði vel. leggi afla sinn á land svo að
getað orðið dauðaslys. Hvað ' við hann skapist atvinna fram
hefði orðið eí litla stúlkan hefði' an af vetrinum. Menn vænta
borðað meira af þessari vöru?
Og hvað var því til fyrirstöðu,
aö hún hefði gefið öðru minna
barni með sér? Hér tókst sann-
arlega vel til, úr því sem kom-
ið var.
Nú má ef til vill segja, að full
orðið fólk eigi að sjá við svona
hlutum. Það má segja, að fólk
eigi að þekkja skordýraeitur,
skilja útlend mál og svo fram-
vegis. En allt slíkt eru haldlaus
og fávísleg rök og fá engu breytt
þegar lítil stúlka er orðin hættu
lega veik af því, sem hún ætl-
aði að gæða sér á.
Það verður að viðhafa alla
varúð þegar farið er með eitur
Óhöppin verða ekki aftur tekin
ef þau eiga sér stað. Það ætti
enginn maður að láta sér til
hugar koma að gefa skordýra-
eitur eða rottueitur á hlutaveltu.
Og vitanlega ætti enginn að
taka við slíkum vörum til að
selja þær á þennan hátt. —
Hitt er svo eins og hver önnur
skrítla, að í þetta sinn var það
kvennadeild Slysavarnafélags-
ins, sem hélt hlutaveltuna, þar
sem eitrið var keypt.
þess, að atvinnuleysi og hungur
vofu þess, sé hér með bægt frá
dyrum verkalýösins á fslandi
þennan veturinn. Þeir 250 menn,
sem í Reykjavík voru skráðir
atvinnulausir ættu strax að kom
ast í starf þegar þessum ófögn-
uði er aflétt. Það eru áreiðan-
lega góðar óskir, sem fylgja tog
urunum og áhöfnum þeirra, þeg
ar þær láta nú úr höfn.
En hvaö er framundan?
Hversu varanleg verður þessi
lausn? Er annað togaraverkfall
yfirvofandi strax á næsta ári?
Þannig spyrja ýmsir að vonum
en fáir munu kunna að svara.
Þó vofir illur grunur yfir öllum,
því að menn vita að grundvöll-
ur málanna er ekki traustur.
En eitt af því, sem þetta verk-
fall hefir knúið menn til aS
hugsa alvarlega um, er einmitt
það, hvernig hægt sé að leysa
kaupgjaldsinálin á komandi tím
um án þess að það verði þjóð-
inni svo dýrt, sem þessar deilur
allar. Það er hagsmunamál okk
ar allra, að sú tilhögun verði
fundin og tekin upp sem fyrst.
Starkaður gamli.
mætti létta hann nokkuð mcð
bví að byrja timanlega á hon
um, en bíða ekki þangað til
eyðublöðin eru komin.
Manntal þetta er eklci ein-
ungis tekið með það fyrir aug
um, að fá nákvæma tölu á
öllum landsmönnum. heldur
er tilætluniu fyrst og lremst
aö fá ýmsar uppUsingar um'
c'iila Iandsmenn, sern ekki eru’
iáanlegar með öðcu móii, eink;
um um atvinnu ■þeirra, ald-
urskiptingu^ fjölskyldutengsl
og ýmislegt* fæira. Allt þetta
mun Hagstolan taka til úr-
vinnslu eftir að skýrslurnar
hafa borist til hennar, og
lcoma þá í góðar þarfir hin-
ar stórvirku vélar, se: i Hag-
sloían hefir nýlega fengið.
Mrð aöstoð þeirra verður úr-
vinnslu skýrslnanna lokið á
niikJu skemmri tíma heldu?'
en áður, aul; þess sem hún
verður miklu tryggari. En úr
\illum þeim og skekkjum,
sem eru í frumskýrslunni,
geta véiarnar ekki bætt. Það
er því mjög mikilsvert, að
manntalsskýrslurnar séu sem
bezt úr garði gerðar frá hendi
teljaranna og auk þess vand-
lega yfirfarnar á eftir af
prestum og þeim, sem ann-
ast um töku manntalsins í
kaupstöðum.
Það hafa verið allmiklar
ráðagerðir um það undar.far-
ið, að taka almennt manntal
um allan heim á þessu ári, og
hefir Hagstofa Sameinuðu
þjóðanna látið það mál mik-
(Framhald á 7. slffu.)
Húsmæður
I Ekkert mjólkurleysi, ef þér eigið pakka
nýmjóðkurdufti
1
::
::
::
::
♦♦
::
M
, ♦♦
af ::
u
::
Fæst í flestum matvöruverzlunum.
/ /
1
Samband ísl. samvinnufélaga
V.W/.V.'.VV.V.V.W.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.W.V.V.'
Áskorun
í
Þeir kaupendur, er enn hafa ekki greitt blaðgjald
ársins 1950, eru mjög alvarlega áminntir um að Ijúka £
greiðslu þess fyrir áramót.

I
.v.vw.v.v.v.v.v.v.v.vw.v.v.v.v.v.v.v.vww.%
Innheimta TÍMANS