Tíminn - 08.11.1950, Blaðsíða 5

249. blað
TJMINN, miðvikudaginn 8. nóvember 1950.
5
Mifívihud. 8. tióv.
Sorg kommúnista
Togaraverkfallinu, sem
staöið hefir rúma fjóra mán-
uði, er nú lokið. Allir þj óð-
hollir menn fagna lausn þess
arar deilu, sem búin er að
valda hlutaðeigendum og
þjóðinni allri stórfelldu tjóni.
Aðeins örfáir menn, sem
telja sig íslendinga, taka
þó ekki þátt í þeim fögnuði.
Það eru forsprakkar komm-
linista. Fram til seinustu
stundar reyndu þeir að spilla
íyrir samkomulagi og stuðla
þannig að því, að deilan héldi
áfram. í gær getur aðalblað
þeirra, Þjóðviljinn, heldur
ekki dulið óánægju sína og
vonbrigði yfir sættinni.
Framkoma kommúnista í
togaradeilunni sýnir, að fyr-
ir þeim heíir það eitt vakað
að halda henni endalaust á-
íram. Þetta varð sjómönnum
lengi vel ekki Ijóst og létu
því blekkjast af fagurgala
þeirra. Fyrst eftir að önnur
sáttatillagan var felld, fóru
sjómenn almennt að gæta að
því, hvaða leiðsögú þeir höfðu
valið sér og hvað fyrir henni
vakti. Þar réðu önnur sjónar-
mið en hagsmunir sjómanna.
Eftir að sjómenn gerðu sér
þetta ljóst, urðu fljót um-
skipti í deilunni. Sjaldan hef
ir fylgiö hrunið eins snögg-
lega af nokkrum flokki og af
kommúnistum í lokaþætti
togaradeilunnar.
Tilgangur kommúnista með
því að halda verkfallinu enda
laust áfram er auðsær. Þeir
vilja ekki aðeins atvinnuleysi
hjá sjómannastéttinni, held-
ur einnig hjá mörgum öðrum
stéttum, er byggja atvinnu
sína á gjaldeyrisöflun togar-
anna. Þeim er ekki nóg, að
250 menn séu skráðir atvinnu
lausir í Reykjavík. Það félli
betur saman við markmið
þeirra og valdavonir, að þessi
tala kæmist upp í 2500. Þess
vegna berjast þeir ekki aðeins
gegn því, að Sogsvirkjunin,
Laxárvirkj unin og áburðar-
verksmiðjan verði byggð með
því að fjandskapast gegn
Marshallaðstoðinni, heldur
gera jafnframt sitt ítrasta til
að eýðileggja gjaldeyrisöflun
þjóðarinnar sjálfrar. Þessar
fyrirætlanir hafa kommún-
istar sjaldan opinberað betuv
en á lokastigi togaradeilunn-
ar, þegar þeir börðust einir
gegn sættum, þótt þeim væri
augljóst að lengra var ekki
hægt að ganga til móts við
sjómenn, og synjun á sáttatil
lögunni myndi því þyða ó-
endanlegt verkfall eða af-
skipti löggjafarvaldsins, sem
vissulega eru ekki æskiieg frá
sjónarmiði heilbrigðra verka-
lýðssamtaka.
Þótt kommúnistar hafí hér
beðið mikinn ósigur, er það
víst, að þeir eru ekki af baki
dottnir. Næsta tilraun þeirra
til að stöðva atvínnuvegina
og koma á .atvinnuleysi, verð
ur fólgin í því aö berjasc fyr-
ir almennum kauphækkun-
um. Kommúnistum er að vísu
Ijóst, að almennar kauphækk
anir koma ekki að neinum
notum, að óbreyttum aðsta-ð-
xim, heldur leiða aðeins til
minnkandi atvinnu og aukins
atvinnuleysis. En það er líka
það ástand, er þá dreymir
um. Skorturinn og atvinnu-
leysið eru beztu bandamenn
kommúnista.
ERLENT YFIRLIT:
Nýttviðhorf í Kóreustyrjöldinni
fimrás Kínvcrja licfir aukið Jiá hættu, að
Kórcustríðið Iciði til storvclilastyrjaldar
Nýtt viðhorf hefir skapast í
Kóreustyrjöldinni við það, að
Kínverjar hafa nú veitt komm-
únistum í Norður-Kóreu beina
liernaðarlega aðstoð með því
að senda herliö þeim til aðstoð-
ar. Þegar er talið, að Kínverjar
hafi sent 20 þús. manna herlið
inn í Norður-Kóreu og berst það
nú með kommúnistum þar. Auk
þess hafa kínverskar flugvélar
af rússneskum uppruna tekið
þátt í bardögunum. Mikill kín-
verskur her er samansafnaður
í Mansjúríu við landamæri
Kóreu og virðist hann tilbúinn
til að fara yfir landamærin
hvenær sem er.
Aðstoð sú, sem Kínverjar
hafa hér veitt kommúnistun-
um í Kóreu, hefir þegar haft
þau áhrif, að sókn herja Sam-
einuðu þjóðanna hefir að mestu
leyti stöðvast. Sókn þeirra hefir
verið mjög hröð undanfarið og
var því nauðsynlegt, þegar mót
staða harðnaði að tryggja að-
flutningsleiðir og gera ráðstaf-
anir til að mæta gagnsóknartil
raunum andstæðinganna. Ann-
ars gat meira eða minna af
her S. Þ. átt á hættu svipaða
innilokun og her kommúnista í
Suður-Kóreu í haust.
Líklegt má telja, að her Norð-
ur-Kóreumanna væri nú með
öllu yfirbugaður og Kórea öll á
valdi herja S. Þ., ef Kínverjar
hefðu ekki blandað sér í leik-
inn. Nú er hins vegar mjög vafa
samt, hvort her Sameinuðu þjóð
anna tekst að ná allri Kóreu
undir yfirráð sín í náinni fram-
tíð.
Er veríð að undirbúa
skæruhernað?
Á þessu stigi er örðugt að
segja um það, hver tilgangur
Kínverja er með því, að skerast
þannig í Kóreustyrjöldinni á sein
ustu stundu. Ýmsir giska á, að
markmið Kínverja sé ekki ann
að en það, að koma í veg fyrir,
að kommúnistar í Norður-Kóreu
verði gersigraðir fyrir veturinn,
en takist þeim að verjast vetur
langt, eru miklar líkur til þess,
að þeir geti komið sér svo fyrir
í fjallahéruðum Norður-Kóreu,
að þeim verði unnt að halda þar
uppi skæruhernaði, líkt og kom
múnistar gerðu um skeið í Grikk
landi.
Þegar her Sameinuðu þjóðanna
! fór yfir 38. breiddarbauginn, var
því yfirleitt spáð, að kommún-
istar í Norður-Kóreu myndu
ekki veita verulega skipulega
vörn, en myndu í þess stað fyrst
og fremst leggja áherzlu á
skæruhernað. Til þess að halda
honum uppi var þeim þó nauð-
synlegt að hafa fjallahéruðin
við landamæri Mansjúríu á
valdi sínu. Af hálfu herj-a Sam-
einuðu þjóðanna var sókninni
þvi hraðað eftir megni til þess
að ná þessum héruðum fyrir
veturinn, því að örðugt er að
berjast á þessum slóðum meðan
vetrarharðindi eru mest. Um
skeið virtist þetta ætla að heppn
ast, en síðan Kínverjar blönd-
uðu sér i leikinn, er það vafa-
samara.
Fyrir Sameinuðu þjóðirnar
getur það valdið miklum erfið-
leikum, ef kommúnistum tekst
að halda uppi verulegum skæru
hernaði í Kóreu. Þær verða þá
að hafa þar her lengur en ella
og geta ekki flutt hann til ann
ara staoa, þar sem meiri þörf
kynni að vera fyrir hann.
Þeir, sem telja, að Kínverjar
miði aðstoð sína við kommúnista
í Norður-Kóreu við það, að gera
þeim kleyft að halda uppi skæru
hernaði, byggja skoðun sína
meðal annars á því. að hefðu
Kínverjar ætlað sér eitthvað
meira, myndu þeir lrafa blandaö
sér fyrr í leikinn. Móti þessu er
hreyft þeim rökum, að Kínverj-
ar hafi talið rétt að lokka her-
sveitir S. Þ. sem lengst inn í
Kóreu áður en þeir byrjuðu gagn
sókn og þess vegna hafi þeir
haldið kyrru fyrir þar til nú.
Deilan um Kóreu og þátttöku
Kínverja í S. Þ.
Þá er því haldiS fram, að til-
gangur Kínverja með innrás-
inni í Kóreu sé að skapa sér
betri samningsaðstöðu um For-
mósu og inngönguna í S., Þ.
Kínverjar iíti svo á, að þeir
kunni að ná betri samningum
um þessi mál gegn því að draga
sig til baka í Kóreu. Það sé og
tilgangur þeirra með innrás-
inni að koma í veg fyrir, að
Kóreumálið verði leyst án sam-
ráðs við þá.
j Aðrir halda því fram, að Kín
(verjar hafi spillt fyrir lausn
Formósumálsins og inngöngu
(sinni í S. Þ. með innrásinni í
Kóreu. Vesturveldin verði hér
j eftir miklu tortryggnari í samn
. ingum við þá en ella.
I Víst er það, að Kínverjar
(leggja allt meginkapp á að fá
1 yfirráð yfir Formósu, og eru
, sennilega fúsir til mikils af-
' sláttar á öðrum sviðum, ef þeir
j fengju þau viðurkénnd. Að ó-
( breyttum aðstæðum mundu þeir
ekki gera sér vonir um
j að ná Formósu með
innrás, þar sem þá skortir
j bæði flota- og flugstyrk meðan
i Bandaríkjaflotinn ver eyjuna.
j Þcss vegna hafa þeir hætt við
innrás þá, sem þeir ætluðu að
j gera í sumar, og seinustu fregn
, ir frá Kína benda til, að ekki
eigi sér stað neinn undirbúning
ur, er bendi til þess, að komm-
únistar hyggi til innrásar á For
mósu að sinni.
Stríðshættan hefir aukizt.
Innrás Kínverja í Kóreu hefir
Jón Arason og
Mindtzenty
I gær fluttu dagblöðin
greinar um .Tón Arason bisk-
up og suin þeirra langar
greinar þar sem honum var
lýst sem fremsta manni ís-
knzkrar sjálfstæðisbaráttu
og þjóðhetju. Þetta er líka
að vissu leyti rétt, þrátt fyr-
ir það, að kaþólska kirkjan
fór ekki alltaf vel með vald
sitt. Það mýktist í minning-
unni þcgar nýir aðilar voru
komnir í hlutverk kúgarans,
enda ærinn munur þjóðhags-
lega, hvort fé var dregið und-
ir innlenda biskupsstóla eða
útlenda krúnu.
En hvernig litu samtíðar-
mennirnir á Jón Arason?
Jón var formaður hins
gamla siðar hér á landi.Hann
var héraðsríkur höfðingi og
liafði meðal annars átt í
deilum við Ögmund biskup
Pélsson og fieiri höfðingja
innan lands út úr jarðeign-
um. Það þurfti því ekki neina
sjálfstæðispólitík til þess, að
Jón Arason stæði í deilum.
En að öðrum þræði var hann
jnikill andans maður, höfuð-
skáld sinnar aldar og braut-
ryðjandi í bókaútgáfu og
prentun.
En svo kom hinn nýi tími.
Ungir og áhugasamir kirkju-
menn höfðu mótast af stefnu
Lúthers suður í Þýzkalandi.
Stórmennið Gissur Einarsson
komst á biskupsstó! í Skál-
holti. Allt benti til að þróun-
ín yrði þjóðinni holl. Gissur
fékk konung til að fallast á,
að klaustraeignir rynnu til
skólahalds í landinu sjálfu.
Þær áttu að verða almenn-
ingseign um aldur og ævi.
En Gissurar naut skammt
við og flokkadrættir urðu
miklir í landinu. Eftirmenn
hans vægðu ekki hinum
aldna Hólabiskupi, enda
þrútnuðu nú ýmsar sakir við
fulltrúa konungsvaldsins.
Menn hins nýja siðar höfðu
konungsvaldið bak við sig.
Að sönnu þurftu þeir eng-
. „ . , ,, an erlendan her til að taka
I Degi 1. þ. m. er rætt um jón biskup höndum. Það
fj árlagafrumvarpið. Segir þar(gerði íslenzkur bóndi og hér.
m’ a" I aðshöfðingi vestur við Breiða
„Á undangengnum árum hef f jörð. Og það var íslenzkur
ur þaö verið venja, að fjárlaga magur> sem mælti hin frægu
f!TVZ?!ð, heI"Lorð: Öxin og jörðin geyma
, þá bezt. En danskur maður
var við og hans var ábyrgðin.
Og góðum íslendingum sveið
KIM IL SUN
forseti Norður-Kóreu
mjög orðið til pess að uraga
úr þeirri bjartsýni, sem var ríkj
andi eftir sigur herja S. Þ. í
Suður-Kóreu. Menn gerðu sér
þá vonir um, að Kóreudeilunni
myndi senn ljúka, án þess að tii
meiriháttar átaka kæmi milli
stórveldanna. Nú óttast margir
að til styrjaldar geti komið milli
Kínverja og S. Þ. og undir þeim
kringumstæðum gætu Rússar
ekki veriö lengi hlutlausir. Jafn
vel þótt slíkt hafi ekki verið til
gangur Kinverja með innrás-
inni, geti hæglega til slíks
komið, þar sem erfitt er að ráða
við gang viðburðanna eftir að
til vopnaviðskipta er komið.
Af hálfu S. Þ. verður vafalaust
reynt til hins ítrasta að koma í
veg fyrir, að til styrjaldar komi
milli þeirra og Kínverja. Her-
sveitir þeirra hafa þegar fengið
fyrirskipun um að forðast sér-
hverja árás á kínverskt land.
Meðal annars hefir flugvélum
verið bannað að skjóta á loft-
varnarbyssur, sem skytu að
þeim frá stöðvum í Mansjúríu,
þegar þær voru að gera árá.'fir
á herstöðvar kommúnista við
landamærin. Þessi afstaða S. Þ.
nægir þó ekki til að hindra styrj
öld, ef Kínverjar eru ákveðnir
að láta til hennar koma. Vitan-
lega munu S. Þ. ekki leyfa þeim
að leggja Kóreu undir sig og
hrekja hersveitir þeirra þaðan.
Ef Kínverjar reyndu slíkt, er
erfitt að sjá að hjá heimstyrj-
öld verði komizt. Þess vegna er
frétta frá Kóreu nú veitt mtúri
athygli en nokkru sinni fyrr.
Raddir nábúanna
Það verður að treysta því,
að lokaþáttur togaraverk-
fallsins hafi hjálpað tii þess
að opna augu hinna ábyrgari
leiðtoga verkalýðsins fyrir
starfsháttum kommúnista.
Það átti ekki sízt þátt í því,
hve togaradeilan stóð lengi,
að forvígismenn sjómanna-
samtakanna létu óttann við
kommúnista alltof lengi
marka afstöðu sína og voru
því með yfirboð, sem þeir
urðu að falla frá, er þeir tóku
upp ábyrgari vinnubrögð.
Þetta var mikill styrkur fyrir
kommúnista og má ekki sízt
rekja til þessa, hve mikil í-
tök kommúnista voru hjá
sjómönnum um skeið. Forvig
ismenn verkalýðssamtakanna
verða að varast að ganga í
þessa gildru kommúnista aft
ur. Þeir verða að taka sér til
fyrirmyndar verkalýðssamtök
in í Bretlandi og á Norður-
löndum, en þau láta yfirboð
kommúnista engin áhrif hafa
á stefnu sína eða aðgerðir.
Þjóðin væntir þess vissu-
lega, að vinnufriðunnn geti
haldist og atvinnuleysinu
veröi bægt frá, jafnvel þótt
því fylgi það, að allir verði að
skerða kjör sín nokkuö í bili.
Þjóðin fagnar lausn togara-
dcilunnar. Leiðtogar komm-
únista eru einir í sorg út af
þvl aö hafa ekki getað unnið
meiri skemmdarverk í sam-
bandi við togaradeiluna. Sú
sorg kommúnista mætti vera
þjóðirni eftirminni'.eg og
kentia henni að þekkja fyrir-
ætlanir kommúnista enn bet
ur enjnngað til.
iagt fram á Alþingi þegar í
þingbyrjun, eins og þó stjórnar
skráin boðar, heldur hefur það
dregizt vikum saman.
Nú ber hins vegar svo við
það lengi síðan, að danskur
að Eysteinn Jónsson, fjármála j embættismaður lót taka ís-
ráðherra, leggur fram fjárlaga lenzkan biskup af lífi án ðórns
frumvarpið, þegar er þing hef og laga. Sá sviði var eðlileg-
ur komið saman. Það væri ekki ljr> ekki sizt vegna þess, sem
óeðlilegt að álykta sem svo, að
fjárhagur ríkisins væri betri
en undanfarandi ár og þess
vegna auðveldara að koma
saman frumvarpinu. Svo er þó
því miður ekki. Aíkoma ríkis-
á eftir kom.
Þegar þetta er skrifað, et*
talið að annar kaþólskur
biskup og leiðtogi sitji í varð
haldi, illa lialdinn, austur í
sjóðs stendur i járnum og veru j Ungverjalandi. Það er Mind-
leg óhöpp geta komið mjög i tzenty kardináli. Svo er kall-
þungt niður á honum nú, þar j að, að landar hans hafi sjálf-
sem varasjóðir eru litlir sem ’ ir svipt hann völdum, en til
engir. Nei, hitt er sannleikur, jJess hafa þeir veiið studdir
að fjármálaráðherraembætt- f útlendu ,.aldi. j>6 aá 40,
mu gegrnr nu rnaður, sem af á séu á miJ!i er lnargl 1; ;t
lifi og sal reymr að bjarga við v , .. .
fjárhag ríkisins og um leið .11mð í'essmn tveimur aðse; :-
þjóðarinnar. — Hann sinnir'(miklu, kaþólsku kirkjuh’-
ekki embætti sínu jafnhliða higjum. Báðir eru þeir héa-.ðs
einkarekstri, heldur einvörð-' ríkir og andstæðir hiuwm
ungu“. nýja siö. Báðir eiga þeir and-
Þá bendir Dagur einnig á (stæðinga, sem trua þvi, að
það, að nú sé fjárlagafrv. svo
' þeir séu að frelsa landið og
vel undirbúið, að fjárveitinga
nefnd hafi getað hafið stcrf
lyfta þjóðinni til meiri mtnn
ingar og hagsbóta og finnst
sín þegar í stað. Undanfarið hin íorna kirkja og b<s:tup
hefir undirbúningi þess yfir-
leitt verið svo ábótavant, að
fjárveitinganefnd hefir ekki
byrjað að vinna að því fyrr
en alllöngu eftir að það var
lagt fram.
hennar vera þar helzta fytir-
siaðan.
Stundum eru það liðsmenn
og píslarvottar hins gamla
tíma og gamla siðar, sem
(Iramhnld á 6. siðu.) .