Tíminn - 03.02.1951, Blaðsíða 5

28. blað.
TÍMINN, laugardaginn 3. febrúar 1921.
5
'tottttn
Lauyard. 3. fehr.
Ný vísitöludeila
Risin er upp deila milii rík-
isstjórnarinnar anr.ars vegar
og Alþýðusambandsins hins
vegar um það, hvernig skilja
beri breytingu þá á gengis-
fellingarlögunum, sem gerð
var um áramótin. Lagabreyt-
ing þessi var á sínum tíma
skýrð þannig bæði af fylgis-
mönnum hennar og andstæð-
ingum, að eftir 1. janúar
mætti ekki greiða dýrtíðar-
uppbætur eftir hærri vísi-
töiu en þá var í gildi, en hún
var 123 stig. Alþýðusam-
bandið vill hins vegar nú
skýra umrædda lagabreytingu
þannig, að hún heimili að
greiddar séu fullar visitölu-
uppbætur, ef ákvæði eru um
slikt i kaupsamningum verka
lýðsfélaga og atvinnurek-
enda frá gamalli tíð. í mörg-
um kaupsamningum er á-
kvæði um að kaupið hækki
eða lækki mánaðarlega í sam
ræmi við gildandi vísitölu.
Alþýðusambandið telur, að
þær hömlur, sem voru gegn
þvf að bessum ákvæðum væri
framfylgt, hafi fallið úr gildi
með umræddri lagabreytingu.
Ef litið er á það, hvernig
lagabreyting þessi var skýrð
á sínum tima, er það aug-
ljóst, að það hefir ekki verið
tilgangur löggjafans að láta
vísitölugreiðslur þannig ó-
fcundnar, heldur yrðu þær
eftirleiðis miðaðar við 123
stiga vísitölu. Hins vegar voru
grunnkaupshækkanir látnar
óbundnar.
Barátta sú. sem Alþýðu-
flokkurinn, kommúnistaílokk
urinn og Alþýðusambandið
héldu uppi gegn umræddri
lagabreytingu, var þannig ein
göngu byggð á því, að hún
festi vísitölugreiðslurnar. —
Skulu hér nefnd nokkur
dæmi þess.
Alþýðublaðið sagði t.d. í
fimm dálka fyrirsögn, er það
skýrði frá samþykkt um:
ræddrar lagabreytingar 20*.
des. síðastl.: „Afnám allrar
frekari dýrtíðaruppbótar sam
þykkt á Alþingi. Vinnu-
friðnum í landinu stefnt
í bráða hættu. Þing-
menn Alþýðuflokksins
vara ríkisstjórnina við þeim
afleiðingum, sem þetta skref
getur leitt til.“ Vissulega
hefði Alþýðublaðið ekki tek-
ið þannig til orð'a, ef það
hefði lagt þann skilning í
lagabreytinguna, að verið
væri að greiða fyrir aukn-
um dýrtíðaruppbótum. í skrif
um sínum um þessa laga-
breytingu næstu daga kall-
aði það hana líka „launarán“,
„pólitíska stigamennsku“ og
öðrum slíkum nöfnum.
í Þjóðviljanum 15. des-
ember s.l. segir svo, þar sem
sagt er frá frv. ríkisstjórnar-
innar um umrædda lagabreyt
ingu: „Kaupgjaldsvísitalan
verður þannig bundin í 122
stigum eftirleiðis, hversu
mjög, sem dýrtíðin eykst. —
Þetta er svar ríkisstjórnar-
innar við þeirri kröfu laun-
þega, að dýrtíðaruppbót sé
greidd mánaðarlega.“
Loks er svo að minnast á
afstöðu Alþýðusamb. sjálfs.
Stjórn þess samþykkti ein-
dregið mótmæli gegn um-
ræddri lagabreytingu. Þetta
hefði stjórn Alþýðusambands
ins ekki gert, ef hún hefði þá
skilið lagabreytinguna á
ERLENT YFIRLIT:
George Catlet Marshali
Hann hefir í annað sinn tekið að sér að
stjórna hervæðingu Bandarikjanna
Vafasamt er, hvort Truman
forseta gengi eins vel að koma
1 fram yígbúnaðaráætlun sinni
og aðstoðinni við Atlantshafs-
bandalagið, ef hann nyti ekki
aðstoðar tveggja hershöfðingja,
sem hlotið hafa óvenjulegar vin
sældir þjóðar sinnar. Þessir hers
höfðingjar eru þeir Eisenhower
og Marshall. Eisenhower hefir
tekið sér fyrir hendur að skipu-
leggja varnir Atlantshafsbanda-
lagsins og vinna fylgi Banda-
ríkjamanna við þær. Hlutverk
Marshalls er að sjá um, að víg-
búnaður Bandaríkjanna eflist
nógu hratt til þess að geta full-
nægt þeim kröfum, er varnir
lýðveldisþjóðanna útheimta.
I Margir blaðamenn segja, að
það hafi ýerið engu líkara en að
1 Bandaríkjamönnum hafi létt, er
1 Marshall :.tók á ný við forustu
landvarnanna á s. 1. sumri. Fyr
I ir stjórn Trumans var það líka
I ómetanlegur styrkur. 1 eftirfar-
I andi grein, sem nýlega birtist í
í norska blaðinu Nationen, er
nokkuð sagt frá Marshall og ævi
ferli haris:
Hann ber gott skyn á
vígbúnað;
— Pershing herforingi, sem
stjórnaði' könnunarhersveit
Bandaríkjamanna í heimsstyrj-
öldinni fyrri, lét svo ummælt,
að Georgp Catlett Marshall höf-
uðsmaðuivþæri gott skyn á víg-
búnað. Höfuðsmaður sá sýndi
það líka ’ íikömmu seinna, að
hann vérSskuldaði þessa viður-
kenningu.” Það vottuðu störf
hans á vígstöðvunum við Meuse.
Þá sagði Eershing, sem annars
var orðvaí maður, að Marshall
væri bezti stjórnandi, sem með
sér hefði ^verið. Þó höfðu enn
stærr’i orð verið höfð um Mars-
hall nokkrum árum fyr, þegar
hann lágði á ráðin um varnir
eyjarinnar Manillu í Kyrrahaf-
inu. Þá var hann liðsforingi.
Yfirmaður hans varð svo hrif-
inn að hann sagði í skýrslu sinni
til stjórnarinnar í Washington:
Gefið gaum að George Marshall.
Hann er jnesti herstjómarsnill-
ingur, sem uppi hefir verið með
þessari þjóð síðan Stonewall
Jackson leið.
Það hafði því átt sinn aðdrag
anda, að Marshall varð for-
maður her.foringjaráðs Banda-
ríkjanna . haustið 1939, þegar
Þjóðverjar réðust inn í Pólland.
Hann var' þá tekinn fram yfir
14 aðra herforingja jafntigna
og tuttugu, sem höfðu æðri hers
höfðingjánáfnbót en hann.
En þarfiia var um meira að
ræða eii nafnið tómt. Það beið
hans verk' að vinna. Og ekki
minnkaði - það þegar Japanir
réðust á Pearl Harbour í árslok
1941. Úr smáher, sem taldi lið-
lega 170..þúsund manns, átti
Marshall á skammri stundu að
gera risaher, sem gæti háð stór
styrjöld beéði handan Kyrrahafs
'og Atlantshafs í senn. Hann
gerði þetta með miklum ágæt-
um. 1 maí 1945 voru foringjar í
Bandaríkjaher fjórum sinnum
fleiri en allir hermennirnir 1939.
Þá voru 8 milljónir og 250 þús-
und manns undir vopnum og
flugherinn hafði nálega 70 þús.
flugvélar til umráða. |
Herþjónustan er ævi-
starf hans.
Margir þjóðskörungar, sem
mest kveður að, hafa á æskuár-
um stefnt að einhverju fjar-
skyldu starfi, svo sem að verða
garðyrkjumenn eða prestar.
Marshall hefir hins vegar alla
tíð stefnt að herþjónustu. Hann
komst ekki inn í hinn glæsilega
háskóla hernaðarfræðanna í
West Point. Sonur kola- og timb
urkaupmannsins varð að láta
sér lynda að sækja hernaðar-
skólann í Virginíu. Eftir 5 ára
nám þar, svo sem venja var,
hélt Marshall áfram á braut
hermannsins. Auk þess sem
hann gegndi herþjónustu víðs
vegar í Bandarikjunum sjálfum
var hann mikið á Kyrrahafs-
svæðinu og eins og fyrr er frá I
sagt í Evrópu í heimsstyrjöld-
ínni fyrri.
Marshall hefði gjarnan viljað
vera herforingi í heimsstyrjöld
inni síðari en Roosevelt forseti
vildi ekki sleppa honum frá
störfum í höfuðborginni.
Marshall gerðl sér þegar ljóst,
að hinn nýi her, sem hann ætti
að byggja upp, varð að taka
öllu fram, sem áður þekktist, —
betur vopnaður og betur skipu-
lagður. Hann sparaði enga fyrir
höfn til að ná því t^kmarki.
Allt var endurskoðað og skipu-
lagt að nýju, hreinsað til og
endurbyggt. Árangurinn sýndi,
að hann bar gott skyn á víg-
búnað, svo að orðalag Pershings
sé notað.
Marshall hefir ekki hlotið
hernaðarlega þekingu sína sem
vitrun í svefni. 1 skóla voru
saga og hernaðarvísindi þær
greinar, sem hann hafði mest-
ar mætur á. Sérstaklega var
hann áhugasamur um söguna.
Hann lét sér ekki nægja bókleg
fræði en ferðaðist á fæti um
| orustuvelli borga 'ast yrj aldarinn
ar og gerði sér grein fyrir öllu,
j sem þar hafði farið fram. Sú
hálfa öld, sem síðan er liðin,
hefir ekki breytt áhugamálum
Marshalls. Ennþá er hernaðar-
^ listin helzta áhugamál hans.
Ekki hernaðarsinni.
| Af þessu kynnu einhverjir að
hugsa sér, að hér væri eldheit-
ur hernaðarsinni, sem ekki ætti
sér nein áhugamál önnur en
þau að byggja upp öflugan her
og fá tækifæri til að sýna á-
gæti hans og styrk. Það væri
þó hinn mesti misskilningur.
Marshall er enginn stríðsæsinga
maður. Hann hefir glögga yfir-
sýn um málin. Hann veit að
Marshall i samræðum við
Tsaldaris, grískan stjórnmála
mann.
herinn er ekki til sjálfs sín
vegna, heldur er hann aðeins
þáttur í þjóðfélagsbyggingunni.
Sú hugsjón, sem liggur að baki
öllu því fjölþætta uppbygging-
arstarfi, sem kennt er við Mars-
hall-áætlunina, á ekki heima
hjá neinum einsýnum hernað-
arsinna. Þannig hugsar aðeins
glöggskyggn stjórnmálamaður,
sem áttar sig á orsakasambandi
hlutanna.
Marshall tók þátt í mörgum
örlagaríkum mótum á styrjald-
arárunum og eftir það var hann
sérstakur sendimaður forsetans
í Kína eitt ár áður en hann varð
utanríkismálaráðherra, en það
sæti skipaði hann í tvö ár, unz
hann varð að víkja vegna heilsu
brests. Hann kynntist heimsmál
unum vel á þessum árum, eins
og þau liggja fyrir stjórnmála-
mönnunum. Hann var ákveðinn
og fastur í ákvörðunum enda
bæði raunsær og skarpskyggn.
Það er því engin furða þó að
mörgum létti bæði vestanhafs
(Framhald á 8. síðu.j
sömu lund og hún túlkar
hana nú, þ.e. að hún leyfði
mánaðarlega hækkun á dýr-
tíðaruppbótum. í mótmælum
sínum skorar Alþýðusamband
ið líka beinlínis á Alþingi að
lögfesta mánaðarlegar dýrtíð
aruppbætur, en slíkt hefði
hún vitanlega ekki talið nauð
synlegt, ef umrædd laga-
breyting hefði haft þau á-
hrif, að slíkar greiðslur kæm-
ust á af sjálfu sér.
Þessi afstaða þeirra, sem
voru andvígir umræddri laga
breytingu, skýrir það bezt,
hver var tilgangur löggjaf-
ans með henni. Hann var sá,
að dýrtíðaruppbætur yrðu
framvegis bundnar við 123
stig, en hins vegar yrðu grunn
í kaupshækkanir látnar ó-
bundnar. Um hitt má náttúr-
lega deila, hve greinilega lög-
gjafinn hefir orðað þennan
vilja sinn og má vera, að
hann þurfi að betrumbæta
það verk sitt.
Höfuðatriðið í þessari deilu
er svo það, að þótt æskilegt
væri að geta greitt mánaðar-
legar uppbætur samkvæmt
réttri vísitölu, er slíkt at-
vinnuvegunum um megn og
myndi þvi hefna sín á laun-
vegum sjálfum með sam-
drætti framleiðslunnar og
vaxandi atvinnuleysi. Laun-
þegum er það tvímælalaust
betra að sætta sig við nokkra
kjaraskerðingu í bili, en bjóða
Áeim vaxandi atvinnuleysi og
öllum þeim vandræðum, sem
fylgja því. —
Raddir nábúarma
Ólafur Björnsson prófessor
bendir á það í Mbl. I gær, að
launþegum geti verið það lít-
ill hagur, að fá uppbætur
samkvæmt dýrtíðarvísitölu,
þvi að ríkisstjórnin hafi
ýmsa möguleika til að falsa
hana- Hann segir m. a.:
„Núverandi stjórnarvöld
hafa úr vissum áttum sætt
harðri gagnrýni fyrir það að
leyfa takmark^ðan útflutn-
ing á dilkakjöti til Ameríku,
þar sem kjötskortur sé í land
inu. Frá hagfræðilegu sjónar-
miði hefir það talsvert til
síns máls, að með þessu séu
kjör almennings skert. En sam
kvæmt þeirri kenningu, að
hægt sé að tryggja lífskjörin
með því að halda óbreyttu hlut
falli milli kaupgjalds og vísi-
tölu, ætti það einmitt að vera
snjallræði að flytja mestallt
dilkakjötið út, skammta síðan
afganginn smátt og greiða
skammtinn duglega niður.
Með því mætti lækka vísitöl-
una stórlega, því að kjötið er
ein mikilvægasta varan í vísi-
tölugrundvellinum. En kjara-
bætur væru þetta síður en
svo, þó að sambærileg ráðstöf-
un væri að vísu gerð haustið
1945 af ríkisstjórninni, er þá
fór með völd, en þá fletti Jón
heit. Blöndal rækilega ofán af
blekkingum kommúnista, er
þeir voru að telja sínu fólki
trú um, að þetta þýddi ekki
skert kjör fyrir launafólk.“
,Verkalýðsflokkarnir“ svo-
nefndu sátu báðir í stjórn,
þegar þetta gerðist, og höfðu
ekkert' við það að athugs,
Með því hjálpuðu þeir til að
skapa fordæmi, sem gæti gert
þau ákvæði einskisverð, að
laun skuli hækka samkvæmt
vísitölu.
Fyrir opnura
tjöldum
Grein sú, sem hér fer á eft-
ir, birtist sem forustugrein í
Degi 24. þ. m. Þar sem þar er
rætt um mál, sem oft hefir
verið rætt á svipaða lund hér
í blaðinu, þykir rétt að birta
hana í heilu lagi:
Enn hefir komið fyrir, að ís
lendingar verða að leita til
erlendra blaða og útvarps-
stöðva til þess að vita, hvað
er að gerast í þeirra eigin
Iandi. í þetta sinn birtu stór
blöðin báðum megin Atlants
hafsins fregnir af fyrirhug-
aðri hingaðkomu Eisenhowers
meðan þögnin ríkti í Reykja
vík. Áður hafa slík tíðindi
gerzt í sambandi við þátttöku
í Atlantshafsbandalagi og
fleiri utanríkismál. Til þess
liggja þær ástæður, að íslenzk
stjórnarvöld virðast ákaflega
frábitin því að ræða utanríkis
mál við landsmenn sína. Sér-
staklega þó þau mál, sem
| snerta öryggi landsins út á
við. Um þau virðist ekki mega
tala. Þó eru þetta þau mál,
sem eru mest rædd hjá
hverri þjóð í nágrenni okkar.
Öryggismálin eru mikulvæg-
f ustu dagskrármálin hjá hin-
um frjálsu þjóðum um þessar
mundir. Þetta á við um ís-
lendinga ekki síður en aðrar
þjóðir, en samt er grafarþögn
meðal forustumanna þjóðar-
innar. Það er hvíslað um þessi
mál, en þau ekki rædd fyrir
opnum tjöldum. Treysta for-
ustumennirnir ekki þjóðinni
eða eru þeir hræddir við
kommúnista?
| Nýlega birtu tvö óábyrg-
' ustu blöð landsins fregnir,
sem athygli vöktu. Annað
skýrði frá komu amerískra sér
fræðinga til Keflavíkur, en
hitt frá fyrirhuguðu gjaldeyr
isláni, sem stjórnarvöldin
væru að undirbúa. Ekkert á-
byrgt blað hefir svo mikið
sem nefnt þessar fregnir á
nafn, og enginn ábyrgur
| stjórnmálamaður gert þær að
' umtalsefni. Nokkur hluti þjóð
! arinnar leggur trúnað á fregn
. irnar þegar í stað, en hinn
1 hlutinn er móttækilegri en áð
: ur fyrir þá áróðursstarfsemi
| kommúnista, sem miðar að
þvi að skapa tortryggni í
garð stjórnarvaldanna. Þetta
i blað hefir engar heimildir
um það, hvort þessar fregnir
hinna reykvísku blaða hafa
j við nokkuð að styðjast eða
( ekki. En hitt liggur ljóst fyrir
; að þögnin, sem ríkt hefir um
þær, hefir létt undir áróðurs
; starfsemi kommúnista og
veikt það traust, sem þarf að
ríkja í milli stjórnarvalda og
almennings. Ekki af því, að al
menningur óttist það þótt
' nokkrir tugir bandarískra sér
j fræðinga væru komnir til
i landsins, eða að láns væri leit
! að erlendis, heldur vegna
Iþess, að fólk sér enga ástæðu
j til þess að hvísla um þau mál,
1 sem vel má ræða um í heyr-
anda hljóði. Það eru hvísling
arnar og leyndin, sem skapa
tortryggnina, en ekki djarf-
mannlegar ráðstafanir, sem
gerðar eru til veiðreisnar og
öryggis, og ræddar eru fyrir
opnum tjöldum.
Almenningi virðist, sem
stjórnarvöldin vantreysti hon
um, en stjórnarherrarnir
verða að gæta þess, að traust
er gagnkvæm tilfinning. Fólk
hefir tilhneigingu til þess að
vantreysta þeim, sem að ó-
reyndu og ástæðulausu sýna
því tortryggni. Það er kominn
tími til að meta það réttilega
(Framhald á 7. síðu.)