Tíminn - 04.04.1951, Blaðsíða 5

75. b!að.
TÍMINN. miðvikudaginn 4. apríl 1951.
5,
imttm
Nliiívihusl. 4. apríl
Bætt verzlun
.*
Framsóknarflokkurinn hef-
ir árum saman barizt gegn ó-
frelsi í verzlun. Hann hefir
ekki viljað una því, að fólk
ætti ekki um neitt að velja í
verzlunarmálum en væri
þröngvað til að skipta við á-
kveðna verzlun samkvæmt
valdboði ofan að. í ‘annan
stað hefir Framsóknarflokk-
urinn mjög fast barizt gegn
því, að vefnaðarvara væri svo
mjög látin í saumastofur, að
ekki fengjust ósaumuð efni i
einfaldasta fatnað.
Nú hefir orðið gagnger
breyting í þessunj efnum. Ýms
konar vefnaðarvara liggur i
búðunum og verzlanirnar aug
lýsa vörur, sem árum saman
hafa myndast biðraðir við
hvenær sem þær komu í búð-
ir. Og stjórnarandstöðublöðin
auglýsa kappsamlega jækvæð
an árangur þessarar hliðar
ráðstafana með því að segja
frá mismunandi verði í hin-
um ýmsu verzlunum. Þannig
getur Þjóðviljinn þess í gær,
að ein verzlun selji flónel á
10,15 krónur metrann en i
annarri verzlun sé það á 17,45
krónur, og er þetta dæmi grip
ið af handahófi úr frásögnum
blaðanna.
Það er allt annað að geta
á þennan hátt valið milli
verzlana og keypt efni í al-
gengan fatnað eða verða að
kaupa fatnaðinn fullsaumað-
an út úr búð eða vera án
hans ella eins og verið hefir.
Hér er því um að ræða veruleg
ar kjarabætur öllum almenn
ingi til handa. Auk þess, sem
létt er af fólki hvimleiðu
þvingunarhelsi, er þetta fjár-
hagslegur ávinningur, ekki
sízt fyrir barnaheimili.
Þetta hefir tekizt vegna á-
hrifa frá gengislækkuninni á
gjaldeyrisbúskapinn og með
stuðningi frá samstarfi með
öðrum þjóðum til að koma
efnahagslifi þjóðanna í Vest
ur-Evrópu á heilbrigðan
grundvöll.
Þetta er nauðsynlegt að
menn geri sér ljóst, því að
það er að hægt að spilla því,
sem á hefir unnizt, ef illa er
á málunum haldið og óvitur-
leg fjármálaþróun kippir fót-
unum undan heilbrigðum
gjaldeyrisbúskap. Þessar
kjarabætur geta þvi aðeins
orðið varanlegar, að fram-
leiðslutekjur þjóðarinnar
gangi ekki saman og hófs sé
gætt í gjaldeyrisbúskap öll-
um. Því eru þessar hagsbætur
meðal annars í hættu, ef verð
bólgan í landinu er aukin
með ótimabærum kauphækk-
unum, öllum atvinnurekstri
þar með stefnt í tvísýnu,
gj aldeyiýsöflun þjóðarinnar
trufluð og myndað fullkomið
jafnvægisleysi i fjárhagsmál
um.
Frjáls og heilbrigð verzlun
er einhver hin raunveruleg-
asta og bezta kjarabót, sem
fengizt getur fyrir allan al-
menning í landinu. í þá átt
hefir nú verið stigið stórt
spor. Ef allt fer með felldu
er þess að vænta, að sú þróun
geti haldið áfram. Til þess að
svo geti oröið þarf þjóðin þó
meðal annars að varast hávær
an áróður skammsýnna æs-
ingamanna, sem láta eins og
hærri tölur og meiri verð-
bólga sé það fyrsta eða jafn-
Innflutningur og úthlutun heimilis- Olíukyndingartækin
dráttarvéla og jeppabifreiða
Sökum hinna fjölmörgu
fyrirspurna, sem beint hefir
verið til Úthlutunarnefndar
jeppabifreiða, í tilefni af
væntanlegum innflutningi og
úthlutun dráttarvéla og
jeppa, og vegna 'óljósra frá-
sagna um mál þessi í blöðum.
þykir hlýða að gefa bændum
og öðrum, er þessi mál varða.
nokkrar skýringar og leiðbein
ingar, varðandi þessi mál.
Til eru sérstök lög um inn-
flutning og dreifingu heimilis
dráttarvéla og jeppabifreiða.
Nauðsyn. bæri til að sérprenta
þessi lög.og senda öllum bún-
aðarfélögum á landinu. Telja
má líklegt, að Úthlutunar-
nefnd hlutist til um það,
áður en langt líður.
í lögum þessum er ákveðið,
að stjómir hreppabúnaðar-
félaga - skuli safna pöntun-
um bænda og annarra á sínu
félagssvæði, á heimilisdrátt■■
arvéluim. og landbúnaðarvél-
um, og hafa komið þeim pönt
unum til Úthlutunarnefndar
1 fyrir lok.. nóvembermánaðar
ár hverfe
| Pöntunarlista úr hverju
búnaðarfélagi skal fylgja rök
1 stutt álit búnaðarfélagsstjórn
ar um^að, í hvaða röð um-
'sækjendur skuli koma til
greina. J^ð þýðir, að stjórn-
ir búnaðarfélaganna hafa til-
lögurétt um úthlutunina, og
Úthlutunarnefnd er skylt að
hafa hliðsjón af þeim tillög-
um. Hins vegar úthlutar hin
lögskipaða úthlutunarnefnd
tækjunum til einstaklinga, en
ekki búnaðarfélögin. Þetta
fyrirkoxrmlag hefir það í för
með sér„ að þeir aðilar er
telja stjórn síns búnaðarfé-
lags vera mislagðar hendur í
tillögum sínum, geta skotið
máli sínu til úthlutunar-
nefndar, Getur þá úthlutun-
arnefnd,. vikið frá tillögum
búnaðarféla’gsstjórnanna, ef
henni virðist að skort hafi á
réttsýnL, ,
Samkvæmt lögum frá síð-
asta þingi hafa bændur og
aðrir, er innkaupaleyfi fá fyr
ir umræddum tækjum, leyfi
til að ákveða sjálfir hvaða
vél eða bíl þeir vilja. Aðeins
verða þjeir að binda sig við
það land eða lönd, sem Fjár-
hagsráð hefir ákveðið að var-
an sé fljitt frá.
Varðandi úthlutun þeirra
dráttarvéía og landbúnaðar-
bíla er Fjárhagsráð hefir veitt
innflutning á, á árinu 1951,
er þetta að segja. Fjárhags-
ráð hefir veitt innflutnings-
leyfi á 150 dráttarvélum
keyptum á sterlingssvæðinu.
Með hverri vél fylgir innflutn
ingsleyfi ‘ fyrir hjálpartækj-
um, serff nema má 100 sterl-
ingspurtda verði.
Hvaða tæki það á að vera,
á kaupáhdi vélarinnar alveg
um við það innflutningsfyrir
tæki, ef'umboð hefir fyrir þá
vél, er hann kaupir. Hefir út
hlutunarnefnd þar enga milli
göngu, ;heldur snýr sá, sem
Efílr flanncs Pálsson frá En«;irfclii
úthlutun hefir fengið, sér
beint til innflutningsfyrirt.ek
isins, er hann felur að kaupa
fyrir sig vélina.
Fjárhagsráð veitti ennfrem
ur innflutningsleyfi fyrir 100
jeppabifreiðum. Mega );ær
vera bæði af sterlingssvæð-
inu og dollarasvæðinu eftir
frjálsu vali þeirra, er úthlut-
un fá. Geta menn því valið
á milli hins enska jeppa, um-
boðsmaður Heildverzl. Hekla
h.f., eða hins ameríska jeppa
bíls, umboðsmaður Hjalti
Björnsson og Co.
Leyfi fyrir hjálpartækj-
um með jeppabílunum er allt
óvíst með ennþá, enda munu
þeir meira skoðaðir sem sam
göngutæki, en jarðvinnslu-
eða heyskapartæki.
Til þess að hinar 150 drátt-
arvélar gætu komið bændum
að fullu gagni á næsta sumri,
tók Úthlutunarnefnd það ráð,
að úthluta dráttarvélunum
strax og innflutningsleyfið
var fengið. Voru þá lagðar til
grundvallar þær pantanir, er
lágu hjá nefndinni, en þær
voru nær 2000.
Hefði nýjum pöntunum ver
ið safnað, þá var vonlaust, að
vélarnar hefðu komið að not-
um á þessu ári.
Þar sem stjórnir búnaðar-
félaga höfðu látið fylgja til-
lögur um úthlutun, voru þær
teknar til greina svo sem kost
ur var. Varðandi jeppana tók
nefndin það ráð, að auglýsa
eftir nýjum umsóknum og til
lögum búnaðarfélagsstjórn-
anna. Gagnvart jeppunum
skal þetta tekið fram: Hver
sá, sem starfar að landbún-
aði og vill kaupa jeppa skal
senda umsðkn til stjórnar
síns búnaðarfélags. Umsókn-
in má vera stíluð til Úthlut-
unarnefndar.
Stjórnir búnaðarfélaganna
skulu hafa sent Úthlutunar-
nefnd allar umsóknir fyrir
lok aprílmánaðar þ. á. og láta
fylgja rökstudd álit fyrir því,
hvaða umsækjandi hafi
mesta þörf fyrir bílinn að
þeirra áliti. Gjarnan geta bún
aðarfélagsstjórnirnar sent
raðaðan lista, enda þótt telja
megi víst, að í þetta sinn
komi tæpast til greina nema
1 bíll á svæði neins búnað-
arfélags.
6. gr. laga um innflutning
og úthlutun jeppabifreiða
hljóðar svo:
„Stjórnir hreppabúnaðarfé
laga skulu leitast við í til-
lögum sínum um úthlutun
jeppabifreiða að fylgja eftir-
greindum reglum:
1. Að þeir einir komi til
greina, er geta vegna sam-
gönguskilyrða haft full not
bifreiðanna til flutnings á
fólki og vörum að og frá
heimilum sínum.
2. Að bændur gangi fyrir
öðrum hreppsbúum.
3. Að þeir bændur sítji í
fyrirrúmi, er afskekktast búa
eða eiga lengsta leið á þjóð-
veg og mesta hafa flutninga-
þörfina.
4. Nú er ekki teljandi mun-
ur á aðstöðu umsækjenda, og
skal þá láta tvo eða fleiri
bændur, sem sameinast um
eina bifreið gar.ga fyrir ein-
staklingum.
Óheimilt er að úthluta
jeppabifreiðum til þeirra, er
áður hafa fengið slika bif-
reið við úthlutun, eiga ökú-
færa fólkshifreið eða hafa
ökufæra fólksbifreið á heimili
sinu. Nú hefir sveitaheimili
ökufæra vörubifreið og kem-
ur það heimili því aðeins til
greina við úthlutun, að ekki
liggi fyrir umsóknir frá öðr-
um, er hafi óskoraðan rétt til
úthlutunar jeppabifreiða.
Þegar úthlutunarnefnd hef
ir lokið úthlutun sinni sendir
hún tilkynningu til þeirra, er
úthlutun hafa hlotið. Til-
kynningu þeirri fylgir nokk-
urs konar innkaupsleyfi, er
viðtakandi sendir því fyrir-
tæki, er hann kýs að flytji
tækið inn fyrir sig.
Þar sem Úthlutunarnefnd
lagði gamlar pantanir til
grundvallar úthlutun pinni á
dráttarvélunum, má ætla að
(Framhald á 6. siðu.)
vel eina, sem þjóðin þarf.
Með því móti að neytendur
almennt hafi frjálsræði til að
efla verzlunarsamtök sín á öll
um sviðum og halda viðskipt
um sínum að þeim fyrirtækj-
um, sem beztu kjörin bjóða,
er hægt að leysa alþýðu þessa
lands úr viðjum verzlunar-
arðránsins. Að því er nú ver-
ið að vinna. Þar hefir mikið
áunnizt síðustu mánuðina og
þó má segja, að þar með sé
fyrst og fremst opnuð leiðin
til að koma varanlegum leið-
réttingum við. Þær leiðrétting
ar og hagsbætur koma svo af
sjálfu sér, einungis ef tóm
vinnst til að láta friðsam-
lega þróun haldast í rökréttu
framhaldi þess, sem orðið er,
en gjaldeyrisvandræði og öng
þveiti verður ekki kallað yfir
þjóðina.
Raddir aábáanna
í forustugrein Alþýðublaðs-
ins í gær, en hún fjallar um
Marshallaðstoðina, segir m.
a. á þessa leið:
„Það var upphaflega ekki
ætlun Bandarikjanna að gera
neinn mun á Vestur-Evrópu
og Austur-Evrópu að því ei
viðreisnaraðstoðina varðaði.
Þau buðu fyrst öllum Evrópu-
löndum slíka aðstoð. En Sovét
ríkin sáu fljótt, að Marshall-
aðstoð og Moskvukommún-
ismi myndu litla samleið eiga,
og þvi höfnuðu þau tilboði
Bandaríkjanna. Og þau gerðu
betur: Þau bönnuðu öllum
leppríkjum sinum að þekkj-
ast það og fyrirskipuðu komm
únistum hvarvetna í Vestur-
Evrópu að spilla fyrir tilætl-
uðum árangri Marshallaðstoð
arinnar með öllum hugsanleg-
um ráðum. Neyðinni mætti
ekki útrýma, því að hvað
yrði þá um sigurvonir komm-
únismans?!
En lýðræðisríki Vestur-
Evrópu tóku fegins hendi í
hina útréttu hönd og viðreisn
in þar hófst með þeim skjóta
og glæsilega árangri, sem
menn hafa nú fyrir augum
á þriggja ára afmæli Marshall
aðstoðarinnar. Hin herjuðu
lönd Vestur-Evrópu hafa ver-
ið reist úr rústum á ný, hjól
framleiðslunnar eru alls stað
ar komin í gang og stórkost-
leg mannvirki hafa verið
byggð til þess að búa í hag-
inn fyrir framtíðina. Hungr-
ið hefir verið sigrað og þær
milljónir manna, sem fyrir
þremur árum eygðu ekki neinn
vonarneista, hafa aftur feng-
ið trú á frelsið og lýðræðið, á
framtíð Vestur-Evrópu yfir-
leitt. En Moskvukommúnism-
inn, sem hafði fitnað á neyð-
inni, hefir gengið svo saman,
að hann er nú ekki nema svip
ur hjá sjón, miðað við það,
er áður var.“
Fátt sýnir betur en barátta
kommúnista gegn Marshall-
hjálpinni, að þeir telja neyð-
ina og fátækina beztu banda
menn sína.
I dagbiöðum bæjarins birt-
ust nýlega miklar lofgreinar
um olíukyndingartæki, sem
Olíuverzlun íslands hafði iát
ið búa til. Ekki munu þó blöð-
in hafa kynnt sér, hvort lof-
ið var réttmætt, heldur lát-
ið sér nægja að fara eftir upp
lýsingum Olíuverzlunarinn-
ar.
Hér skal ekki lagður dóm-
ur á það, hvort þetta lof er
verðskuldað. Hins vegar má
heyra nákvæmlega sama lofið
um flest þau mismunandi ol-
íukyndingartæki, sem hér eru
til sölu. Öll eiga þau sam-
merkt um það að vera „bezt
og sparneytnust“. Reynslan
sýnir þó, að þau eru mjög
mismunandi sparneytin.
Kunnugur maður hefir full-
yrt, að það gæti sparað millj.
króna í gjaldeyri árlega, ef
aðeins væru notaðar spar-
neytnustu tegundirnar. Sparn
aður heimilanna og þeirra
stofnana, sem tækin . nota,
yrðí enn meiri.
Það virðist því full þörf á
því, að ríkið léti sérfróða
menn rannsaka, hvaða tæki
væru bezt og sparneytnust og
Iétu almenningi þær upplýs-
ingar í té. Þá hefði hann ör-
uggt mat, en ekki skrumaug-
lýsingar seljenda, til að fara
eftir. Það ætti að geta sparað
mörgum einstaklingum og
þjóðinni í heild miklar fjár-
upphæðir.
Yfirleitt er alltof Iítið gert
að því af opinberri hálfu að
leiðbeina mönnum um slík inn
kaup á vélum. Slík ieiðbein-
ingastarfsemi myndi þó geta
sparað mikinn gjaldeyri og
dregið verulega úr dýrtíð
þeirri, sem almeningur býr nú
við.
„Eins og í
Frakklandi“
Á miðvikudaginn var birti
Alþýðublaðið forustugrein, er
nefndist: Eins og í Frakk-
iandi. í greininni er rætt um
nýlega afstaðin verkföll í
Frakklandi og auknar dýr-
tíðaruppbætur, sem launþeg
ar þar höfðu unnið sér til
handa. Alþýðubíaðið fór hin
um lofsamlegustu orðum um
þessar dýrtíðaruppbætur og
taldi þetta' fordæmi Frakka
geta verið íslendingum til
sannrar fyrirmyndar.
t Alþýðublaðinu á laugar-
daginn var birtist svo á öft-
ustu síðu svohijóðandi frétta
klausa:
,,Franska stjórnin hefir á
kveðið að verð á kolum og
i gasi skuli hækka um 5
' prósent og verð rafmagns
um 10 prósent. Hækkun
þessi er eftir því sem stjórn
in lýsti yfir gerð til þess að
I vega upp á móti launa-
hækkunum, sem nýlega
j hafa átt sér stað og einn-
ig til að tryggja hagkvæm
ari útkomu á rekstri þess-
! ara framleiðslugreina.“
Þessi fréttaklausa, sem Al-
þýðublaðið birtir án frekari
umsagnar, sýnir það vel.
hvers konar kjarabætur svo
nefndar dýrtíðaruppbætur
eru. Kaupið hækkar að krónu
töhi, en verðlagið hækkar
jafnharðan. Og i Frakklandi
eru það hin þjóðnýttu fyrir-
tæki, er ganga á undan með
hækkanirnar.
Það er engin furða, þótt
Alþýðublaðið setji upp stór-
I mennskusvip og sé hrifið af
kjörorðinu: Eins og I Frakk-
í landi.