Tíminn - 27.05.1951, Blaðsíða 5

115. blaS.
TÍMINN, sunnudaginn 27. maí 1951.
5.
Sunnud. 27. niuí
Þjóðleg verzlun
Vísir segir frá því í fyrra-
öag, að ýms útflutningsfyrir-
tseki austan járntjalds hafi lát
ið heiidsölur kommúnistá hér
á landi fá einkaumboð fyrir
sig, svo að vörur þeirra verði
ekki keyptar eða fluttar hing
að til lands eftir öðrum leið-
um.
Visir segir, að gegnum þessa
verzlun muni það vera ætlun-
in að láta íslenzku þjóðina
kosta starfsemi kommúnista
hér á landi. Segir blaðið, að
bessi innflutningsfyrirtæki
hiuni stórgræða og líkar að
vonum stórilla hvernig horfir
í þessum málum.
Það er athyglisvert, að Vís-
ir, sem er talinn eiga að ná-
komna sér ýmsa menn, sem
þekkja til innflutningsverzlun
ar, skuli allt í einu telja þá
starfsemi svona arðvænlega.
Stundum hefir lesendunum
bó skilizt, að þeim, sem við
bað ynnu, værj allt skammt-
að, og skammtað smátt, svo
U’ð þeir gerðu litlu betur, en
ef þeir ynnu fyrir sér. Nú er
sagt, að þessi atvinna geti eitt
hvað gefið af sér I flokkssjóð.
Það er rétt að vekja sérstak
*ega athyglj á þessari afstöðu
Vísis. í því sambandi má
sPyrja Sjálfstæðismenn, hvað
beir óttist? Ef innflutnings-
verzlun skapar engan gróða
ömfram aðra atvinnu, efla
kommúnistar tæplega flokks-
sjóð sinn meira, þó að þeir séu
heildsalar en til dæmis sjó-
Pienn eða verkamenn.
Hins vegar er ekki þess að
^yljast, að menn trúa því og
hafa trúað, að kaupsýslan
^efi oft góðan arð. Og það er
jafnvel ekki grunlaust, að
stundum hafi það orðið til að
^rýgja einhvern flokkssjóð.
°rðalag Vísis var á þá leið, að
bjóðin sjálf væri þá látin
^osta flokksstarfsemina. At-
hyglisvert orðalag, þegar svo
verzlunarfróðir menn nota
bað.
Kannske það fari nú að
Verða skiljanlegra, hvers
Vegna Þjóðviljinn hefir hjálp
að Sjálfstæðisblöðunum til að
Svívirða og rægja Samband
lslenzkra samvinnufélaga og
fremstu menn þess? Það virð-
lst að minnsta kosti vera sam-
eigínlegir hagsmunir þessara
?®ha, að hlutdeíld Sambands
lns í innflutningsverzluninni
Va^i ekki of mikið. Á þeim
Srundvelli er lika helzt hægt
skilja það, hvers vegna ís-
Jeifur Högnason vill eiga í
heildsölufyrirtæki og reka
heiidverzlun.
Vísir boðar greinarflokk um
Pessi efni og verður eflaust
fróðlegt að lesa hann og fylgj
*st með baráttu Þjóðviljans
°g Visis á þessu sviði. En öll
Sl1 barátta hlýtur að verða á-
jhinning til allra félagslega
broskaðra manna og hvetja
b& til að færa innflutnings-
erzlunina sem mest í hendur
löldasamtaka alþýðunnar
sjálfrar.
Hétta svarið við öllu þessu
J^rafj er það, að færa verzlun
‘ha tii samvinnuhreyfingarinn
, f .Samvinnuhreyfingin er
bjóðleg hreyfing í bezta lagi,
.fbýðusamtök, öllum opin, —
, ýggð á þeim skilningi, að
vert barn svo að segja eigi
‘hn þátt í verzluninni eins
Vopn kímninnar
Oiöglegar skrítlur-eða neðanjarðarkímni einræðislanda und
ir lögregiuharðstjórn er orðin sérstök grein á sejnní árum.
Hér fara á eftir nokkrar skrítlur, eíns og þær eru sagðar
ganga í löndum austan járntjalds. Hvað sem rétt er um upp-
runa þeirra mega þær þó minna á það, að ekki er minnst um
það vert að hafa hláturinn með sér, þegar barizt er «m sál-
irnar.
Það er álkunnugt, að með
kímni og gamansemi smíða
menn sér löngum hin bitrustu
vopn. Undir dulargervi skrítl
unnar leynist stundum hinn
hvássasti broddur, sem fátt
stenzt. Harðstjórn, skoðana-
kúgun og ofríki hefir lengst-.
um átt erfiðast með að þola
tvíræða kímni og hlátur þann,
sem hún vekur. Það er eins og
hinum frjálsa anda mannsins
verði aljt að vopni, þar sem
hann berst fyrir tilveru sinni.
Og þegar öll málsvöm er bönn
uð og orðið er ófrjálst svo aö
rit og allar ræður lúta stjórn
arboði, verður það löngum úr-
ræði hins frjálsa manns að
þjaþpa boðskap sínum í form
skrítlunnar, sem lifir á vörum
alþýðunnar og berst mann frá
manni. Engin ritskoðun nær
yfir slikt, engin skoðanakúg-
un getur bannað skritluna, en
þó er hún stundum sá brodd-
ur, sem engar brynvarnir
standast.
Richard Hanner er maður
nefndur, þýzkur að uppruna.
Hann varð kunnur af skrítl-
um og smásögum, sem útvarp
ið. í Luxemburg flutti um
helztu menn nazista á blóma-
tímum þeirra í Þýzkalandi.
Alþýðunni þótti gaman að
skrítlum þeim, sem hann út-
varpaði. Nú hefir hann gert
það sérgrein sína síðustu ár-
in að sáfna skrítlum austan
fyrir járntjald. Hér fara á
eftir nokkrar skrítlur úr safni
hans. Auðvitað er gildi þeirra
ekki annað en allir sjá. Þær
eru form fyrir áróður og gagn
rýni, sem ekki verður kveðin
niður með nokkurri harð-
stjórn. Þær eru í sjálfu sér
engin rök, fremur en aðrar
skrítlur og skop, en þær eru
merkilegar engu að síður.
Þegar þeir fóru að sjá.
í ungverskum skóla er kenn
arinn að fræða nemendur
sína um aðalsetningar og
aukasetningar. Hann biður
Janus litla að mynda setn-
ingu til dæmis og Janus svar-
ar:
— Kötturinn okkar hefir
eignazt tíu kettlinga, sem all
ir eru ákveðnir kommúnistar.
Kennarinn er án'ægður með
drenginn og vit það, sem hann
ber á málfræði og stjórnmál,
og heitir á hann að svara jafn
vel, þegar námsstjóri fræðslu-
málastjórnarinnar komi í skól
ann.
Svo líða nokkrir dagar þang
að til námsstjórinn kemur.
Kenharinn snýr sér að Janusi
litlá'með öryggi og traust í
svipnum og leggur fyrir Iiann
sömu spurningu og áður.
Drengurinn svarar hiklaust:
—Kötturinn okkar á 10
og Jón Sigurðsson orðaði það.
Saínvinnustefnan er fram-
kvæfhd þess skilnings og við
urkenning hans í verki. Hún
gerir verzlunina þjóðlega í
eiginlegasta skilningi og leys-
ir ménn af klafa einokunar-
innar í hvaða formi sem er.
Víáir og Þjóðviljinn hjálpa
báðir tll að minna menn á
þetta.
kettlinga, sem allir eru ákveðn
ir andkommúnistar.
— En janus þó! kallar kenn
arinn furðu lostinn. Þú svar-
aðir ekki svona um daginn.
Þá sagðir þú, að allir kettling
arnir væru kommúnistar.
— Já, svarar drengurinn, en
nú eru þeir byrjaðir að sjá.
Saknæmt hugarfar.
í Tékkóslóvakíu gengur sú
saga, að tveir framámenn í
kommúnistaflokknum taka
tal saman, þar sem þeir hitt-
ast á götu, eftir mikið dags-
verk við að framkvæma fyrir-
mæli frá Moskvu. Þá spyr
annar:
— Hvernig finnst þér svo,
að þetta gangi allt í okkar
kæra landi undir kommún-
ismanum?
—Mér finnst nú það sama
og þér um það, segir hinn.
— Nú, svo að þér finnst það,
segir hinn fyrri. Fyrst það er
svona ástatt um þig, félagi,
verð ég undireins að segja
öryggislögreglunni til þín.
Það átti við þau.
Ekki er það óalgengt, að
skritlurnar snúist um sjálfa
löggæzlumennina, sem eiga að
| vaka yfir grandvöru tali og
j hollustu við yfirvöld landsins.
í Rúmeníu er sögð sú saga, að
i maður nokkur í illu skapi
tauti fyrir munni sér, þar sem
hann kemur eftir götunni:
| — Bannsettir þverhausar,
þrælbein, uppskafningar------
I Allt í einu hvílir hin þunga
hönd laganna á öxl hans.
— Gerðu svo vel og komdu
með mér, segir lögreglumað-
urinn. Þú ert tekinn höndum
fyrir móðgandi og meiðandi
umtal um stjórnarvöldin.
— Stjórnarvöldin! kveinar
maðurinn bæði hryggur og
reiður. — Ég, sem hefi alls
ekki nefnt stjórnarvöldin.
I — Og, sei, sei, nei, segir lög-
regluþjónninn. Þú nefndir eng
! in stjórnarvöld, en það, sem
j þú sagðir, átti sannarlega við
þau.
I
Það sannaðist.
j Pornleifafræðingar höfðu
' fundið gamla beinagrind í
Ungverjalandi. Þeir fengu svo
hljóðandi hraðskeyti frá
. Moskvu:
— Reynið að sanna, að þetta
! sé beinagrind Djéngis Khans.
j Það myndi mjög auka hróður
ráðst j órnarvísindanna.
Nokkrum dögum seinna
sendu vísindamennirnir svar
til Moskvu og sögðu, að það
væri nú fullvíst, að þeir hefðu
fundið þarna jarðneskar leifar
Djéngis Khans.
— Hvernig gátu þið sannað
það? spurðu höfðingjarnir í
Moskvu.
— Það var ofureinfalt stóð
í svarskeytinu. Við fólum ör-
yggislögreglunni málið, og þá
meðgengu beinin viðstöðulít-
ið. —
Öfugu megin.
Eins og jafnan vill verða,
þykir mörgum hinn ráðandi
flokkur djarftækur til em-
bætta fyrir sína skjólstæðinga
og vekur slikt oft gremju. Sú
saga er sögð i Búlgaríu, að
ráðherra sá, sem póstmál
heyra undir, en það er kona,
hafi einu sinni að óvörum
fengið tigna heimsókn. Þar
var þá kominn Valko Cherven
kov forseti ríkisins, og vítti
ráðherrann fyrir það, að fri-
merki þau, sem mynd hans
var á, væru lítið notuð.. Ráð-
herrann sagði, að menn vildu
ekki nota frímerkið, af því
þeim gengi illa að láta það
loða á bréfunum. Chervenkov
þreif þá eitt frímerkið, spýtti
á límið og skellti þvi á umslag.
Þar sat það svo fast, sem frek
ast gat hugazt.
— Þarna geturðu séð, sagði
hann. Það er ekki neitt að
frímerkinu. Hvers vegna
skyldu menn ekki fá það til
að límast fast?
— Já, sagði ráðherrann og
hugsaði sig lengi um. — Ég
verð víst að segja þér það eins
og það er, félagi. Það stafar
af þvi, að menn hrækja alltaf
á hina hliðina.
Eru þelr komnir?
Ýmsar sögur eiga að túlka
þá von, sem alþýðan bindi við
það, að vesturveldin frelsi
hana einhvern tíma með ein-
hverjum hætti undan ánauð
kommúnista. Þannig er sagt
frá Rúmeníumanni, sem var
horfin öll löngun til lífsins og
hafði mestan hug á að farga
sér til að binda endi á eymdar
líf. En þar þó ekki margra
kosta völ. Honum datt í hug
að hengja sig, en öll bönd, sem
manni héldu, voru skömmtuð
og hann vantaði skömmtun-
Raddir nábúonria
Mbl. birtir forustugrein um
leigu kúabúa ísfirðinga og seg
ir þar, að Sjálfstæðismenn
hafi tvívegis áður flutt tillögu
um að leigja þau. Síðan far
ast blaðinu orð á þessa leið:
„En þessa tillögu, sem Sjálf
stæðismenn fluttu fyrir tveim
ur árum töldu fulltrúar þjóð-
nýtingarflokkanna hið mesta
skaðræði. Kratar og kommún-
istar sameinuðust um að fella
hana. Isafjarðarbær hélt því
áfram að tapa á búrekstri sín
um, enda þótt ágætir menn
veittu honum forstöðu. En nú
á s. 1. vetri fluttu Sjálfstæðis-
menn að nýju tillögu um leigu
bæjarbúanna. Enn voru krat-
ar og kommúnistar á móti.
Þeir treystu sér þó ekki til
þess að fella tillöguna og var
afgreiðslu hennar því frestað.
Nokkru síðar gerðist sá at-
burður að þeir Heródes og
Pílatus urðu vinir, kratar og
kommúnistar á ísafirði gengu
í eina sæng. Þá gerast þau
undur og stórmerki að þessir
sósíalistisku flokkar, sem unna
bæjar- og ríkisrekstri öllu
framar, láta það vera ’sitt
fyrsta verk að samþykkja til-
lögu Sjálfstæðismanna um
leigu á kúabúum bæjarins. Var
þetta því eftirtektarverðara
sem hin nýja samvinna þeirra
var af því sprottin að Sjálf-
stæðismenn höfðu hindrað
bæjarútgerð á nýjum togara,
sem von var á til bæjarins.
Hinir sósíalistisku flokkar
voru þannig gengnir af trúnni
á gildi opinbers búreksturs.
Þess vegna komust þeir ekki
hjá að láta það vera sitt fyrsta
verk að framkvæma tillögu
Sjálfstæðismanna um að láta
einstaklinga annast þennan
rekstur og losa bæjarfélagið
þar með við tilfinnanlegan
hallarekstur þeirra.“
Sjálfstæðismenn létu komm
únista ráða fyrir sér, eins og
af þessu sést, að þeir unnu
það til að láta bæjarfélagið
tapa á opinberum rekstri und
ir sinni stjórn, af því að komm
únistar kröfðust þess, sam-
kvæmt því, sem Mbl. segir.
armiða. Laun hans voru svo
lág, að hann hafði ekki efni á
að kaupa eitur. Einn góðan
hníf hafði hann átt, en hann
var búið að þjóðnýta, svo að
hann var nú kominn í vörzlur
lögreglunnar.
Það verður honum þá að
ráði, að taka sér stöðu, þar
sem mikið ber á, framundan
skrauthýsi þVí, sem Anna
Pauker utanríkisráðherra býr
í, og æpa þar fullum hálsi:
— Niður með Önnu Pauker!
Anna Pauker skal deyja, ninn
rauði harðstjóri!
Þannig stendur hann um
stund og væntir þess á hverri
stundu að varðmenn komi og
stytti sér aldur. Þeir koma
líka hlaupandi, en í stað þess
að skjóta hann, faðma þeir
hann að sér og hrópa af mik-
illi hrifningu:
— Er það áreiðanlega satt,
félagi? Eru Ameríkumennirn
ir komnir hingað?
Betra en á morgun.
í Moskvu er sagt, að orð
falli oft á þessa leið:
— Hvernig gengur?
— Það gengur miklu betur.
Auðvítað er það verra en í
gær, en miklu betra en það
verður á morgun.
Þá lofa þeir guð.
Bandaríkjahermaður og
rússneskur hermaður stóðu
vörð í Berlín, örskammt hvor
frá öðrum. Bandaríkjamaður-
inn leit á úr sitt og sagði:
— Eftir stundarfjórðung
verð ég leystur af verði. Guði
sé lof.
Rússinn segir þá:
— Ég verð líka fljótlega
laus. Stalin veri lofaður.
— Þetta er furðulegt að
heyra, segir Bandarikjamaður
inn. Hvað heldurðu að þú seg-
ir, þegar Stalin er dáinn?
— Guð veri lofaður, svaraði
Rússinn.
Islendingaþætlir
(Framhald af 3. síðu.)
gæzlumaður; því starfi gegndi
hann um tugi ára með sér-
stakri vandvirkni, eins og öllu
öðru, sem honum var trúað
fyrir.
Þorsteinn var vel gefinn;
hann skrifaði mjög góða rit-
hönd, vel reikningsfær og
fróður um margt. Hann var
og hinn mesti eljumaður, sem
aldrei féll verk úr hendi, hið
mesta prúðmenni og ágætur
heimilisfaðir.
Það er því svipaö um hann
að segja og Guðnýju systur
hans: Þau skilja bæði eftir á-
gætar minningar hjá þeim,
sem eftir lifa og kynntust
þeim á lífsieiðinni.
Sigurjón Kristjánsson.
Samband
Er einhleyp og hlédræg. Vil
komast í samband við góðan
og vandaðan mann. Framtíð-
arkynning ef svo semst. Helzt
í bænum, en ekki fullt skil-
yrði. — Leggið nafn með aldri
og öðrum upplýsingum á af-
greiðslu Tímans fyrir 5. júní,
merkt: „Samband.“ — Full
þagmælska.
Miimlngarspjöld
Krabbamefnsfélags
Beykjavikur
fást 1 Verzluninnl Remedia,
Austurstræti 7 og i skrifstofu
Elli- og hjúkrunarheimilis-
ins Grund.