Tíminn - 17.10.1951, Síða 4

4.
TÍM1NN, miðvikudaginn 17. október 1951.
234. blað.
Réttur maður á réttum stað
— Sigurður Lúter Vigfússon —
I fyrra vetur sagði maður
mér þessa sögu:
Við stóðum nokkrir menn
úti fyrir Hótel K.E.A. að morg
unlagi, nýkomnir á fætur, og
vorum að rabba saman. Veð-
ur var stillt og bjart, snjór
á heiðum, en svellalög á göt-
um Akureyrar.
Gömul kona var að koma
niður stigann milli kirkjunn-
ar og torgsins. Henni miðaði
seint vegna hálkunnar.
Allt í einu er jeppabíl ekið
snarlega inn á torgið til okk-
ar. Út úr bílnum vindur sér
Sigurður Lúter á Fosshóli, og
býður glaðlega góðan daginn.
Um leið sér hann gömlu kon-
una í stiganum, hleypur til
hennar og leiðir hana niður
á gangstéttina. Ekki þekktust
þau, Sigurður og gamla kon-
an, því við heyrðum að þau
spurðu hvort annað að heiti.
Ég skammaðist mín, sagði
Akureyringurinn, þegar að-
komumaðurinn varð fljótari
en við hinir, er á staðnum
voru, til þess að rétta gömlu
konunni hjálparhönd. Ekki
sízt, er ég frétti, að Sigurður
var kominn að heiman um
morguninn, hafði hreppt
vonda færð á Vaðlaheiði og
verið þess vegna 5 tíma frá
Fosshóli til Akureyrar.
Það var þessi — einmitt
þessi hjálpfúsi maður —, Sig-
urður Lúter, sem Tíminn
sagði fyrir fáum dögum rétti
lega frá, að 400—500 manns
hefðu heimsótt á fimmtugs-
afmæli hans 30. f.m.
Býlið Fosshóll stendur ör-
skammt frá Goðafossi, við
eystri sporð Skjálfandafljóts
brúar.
Býli þetta er jafngamalt
brúnni eða frá árinu 1929.
Áður var þarna að vísu brú,
en endurbyggð þetta ár í
stærri og fullkomnari stíl en
hin fyrri.
Sigurður Lúter Vigfússon
reisti býlið. Hann reisti það á
óræktuðu landi, en þar er nú
30 dagslátta tún .Frá upp-
hafi hefir hann jafnframt
búrekstrinum stundað veit-
ingasölu. Einnig er hann póst
afgreiðslumaður og símstöðv-
arstjóri.
Sigurður valdi sér þennan
stað til bólfestu, af því að
þarna voru krossgötur,
Hann hafðj réttilega kom-
izt að þeirri niðurstöðu, að
köJlun sín væri að búa á kross
götum.
Á krossgötum þurfa margir
liðsinnis.
Á krossgötum nýtur hjálp-
arhönd sín vel.
Sigurður Lúter er fæddur
að Úlfsbæ í Bárðardal 30.
sept. 1901. Foreldrar: Vigfús
Kristjánsson, bóndi í Úlfs-
bæ frá 1898—1924, og kona
hans, Hólmfríður Sigurðar-
dóttir. Kristján Jónsson, fað-
ir Vigfúsar, bjó í Úlfsbæ 1858
—1898. Jón Vigfússon faðir
hans bjó þar 1826—1857. Vig-
fús Halldórsson, faöir hans,
bjó að Arnstapa i Ljósavatns
skarði 1809—1821.
Kona Kristjáns á Úlfsbæ
var Elín Jónsdóttir, bónda aö
Lundarbrekku í Bárðardal,
Sigurðssonar.
Hólmfríður, móðir Sigurðar
Lúters, er dóttir Sigurðar
bónda að Daðastöðum í
ar mikið li'ggur við, t.d. með
lækni eða ljósmóður, trúir
enginn kunnugur, að öðrum
sé fært á bíl.
Hann kann ekki að hræð-
ast vond veður, vötn eða ann
an fararháska, og hefir aldrej
orðið að slysi, þó djarft hafi
stundum teflt.
Hann er mikill gleðimaður,
léttur í máli', flýgur oft —
jafnvel eins og ósjálfrátt —
fyndni af vörum, og dansar
og skemmtir sér og öðrum
„ljúfar nætur“ milli daglegra
svaðilfara, ef svo ber undir
og við verður komið.
Um hann hafa myndast
margar sögur í vingjarnleg-
Reykjadal 1873—1883, Eiríks-
sonar frá Glaumbæjarseli,
Eiríkssonar bónda þar 1800—
1819, Eiríkssonar bónda þar
1780—1800, Árnasonar.
Kona Sigurðar, og móðir
Hólmfríðar, var Sigurborg
Jónsdóttir bónda á Árbakka 1
Mývatnssveit, Björnssonar
bónda í Bakkaseli í Fnjóska
dal, Guðmundssonar, bónda í
Fjósatungu um 1790, Jónsson
ar.
Ættir þessar eru sterkgerð-
ar og stofnatraustar. Vigfús
faðir Sigurðar Lúters, er dá-
inn fyrir allmörgum árum, en
móðir Sigurðar, Hólmfríður,
stendur fyrir búi og veitinga-
sölu sonar síns að Fosshóli
með miklum myndarbrag og
skörungsskap, þótt hún sé
komin yfir sjötugt. Það hefir
liún gert síðan hann stofnaði
nýbýlið. Hann hefir ekki gifzt
en á eina dóttur, Hólmfríði,
12 ára, sem þegar er farin
að veita ömmu sinái mikla
aðstoð.
Það mun vera óvenjulegt í
sveit, að jafn margt manna
komi í afmælisfagnað eins og
kom að Fosshóli 30. f.m.
En Sigurður Lúter er líka
óvenjulegur maður. Hann hef
ir til að bera í ríkum mæli
mannkosti, sem koma sér alls
staðar vel, eins og sagan frá
Akureyrj sannar. En sérstak-
lega verða þó þeir mannkostir
þýðingarmiklir á krossgöt-
um í miðju héraði, þar sem
vetrarríki er mikið og torfær
ar eru leiðir langtímum sam-
an, eins og í Suður-Þingeyjar
sýslu.
Á slíkum krossgötum er
hraustur og úrræðagóður mað
ur með hugarfarið, sem spegl
ast í Akureyrarsögunni, rétt-
ur maður á réttum stað.
Sigurður Lúter er svo mik-
ill fyrirgreiðslumaður, að líkt
er því, sem hann væri laun-
aðuií af einhvferrf hjálpar-
stofnun til þess að greiða för
allra, sem hann nær til og
þess þurfa með, — boðinn og
búinn að leysa hvers manns
vandræði, er á vegi hans verð
ur.
Hann spyr ekki: Hvað viltu
borga, Borgun virðist engu
málj skipta. Úrlausnin skiptir
öllu máli.
Öðrum þræði er hann þó
fésæll. —
Hann er bjartsýnn og úr-
ræðamargur. Hann er hraust-
ur og þolgóður — og hlífðar-
laus við sjálfan sig. Engann
veit ég hingað til hafa haft
frá því að segja, að Sigurður
hafi' uppgefist. Hann er bíl-
stjóri, og komist hann ekki á
bíl sínum torsóttar leiðir, þeg
um og skemmtilegum þjóð- (
sagnastíl. Þessar sögur gleym
. ast ekki. Fljótsheiði, Ljósa-
vatnsskarð og Vaðlaheiði
, minna á þær, — og svo er
framhaldsefnið, sem Sigurð-
ur Lúter mun leggja til um,
mörg ókomin ár.
; Sagnir þessar eru ennþá
, óskráðar, en verða það varla
lengi, af því að þjóðina vant-
ar nú orðiö og þyrstir í frá-
. sagnir af mönnum, sem ekki
| eru leiðinlega líkir fjöldan-
um.
| Það var ánægjulegt að vera
I á Fosshóli afmæli'sfagnaðar-
, daginn 30. sept. Veður var hið
1 fegursta. Fólkið streymdj að
i úr öllum áttum. Augljóst var,
að hinn hjálpsami maður
hafði ekki unnið fyrir gíg.
Móðir húsbóndans hafði
skreytt mjög smekklega sam-
komuskála, sem þar er, og bú
ið gestum rausnarlega veizlu.
Margar ræður voru haldn-
ar og kvæði flutt. Mikið sung
ið og dans stiginn að kvöldi.
Gjafir voru gefnar.
Ýmsir vinir Sigurðar höfðu
lagt saman í sjóð allgildan,
er honum var tilkynntur og
gefinn til eigin ráðstöfunar,
án skilyrðis, — þótt tekið væri
fram að gefendur hugsuðu
sér, að féð gæti verið til stuðn
i'ngs við kaup á nýrri bifreio.
Mér þykir rétt að geta þess,
vegna vina, sem Sigurður
Lúter á víðs vegar um land,
að Baldur Baldvinsson, bóndi
á Ófeigsstöðum, tekur enn á
móti tillögum í þennan þakk-
lætis- og fararheillasjóð.
Karl Kristjánsson.
Dilkar sæmilega
vænir á Fellsströnd
Frá fréttaritara Tímans
á Staðarfelli.
Húsmæðraskólinn á Stað-
arfelli var settur 25. sept. —
Námsmeyjar eru um 20 í vet-
ur. Allmiklu fleiri höfðu sótt
um skólann en heltust úr
lestinni. Skólastýra er ungfrú
Ólöf Sigurðardóttir, hin sama
og í fyrra.
Tíð hefir verið leiðinleg hér
að undanförnu, sífelldar rign
ingar og kuldar. Bændur hafa
þó alhirt og slátrun er lokiö
hér. Heimtur voru ágætar en
dilkar lakari en í fyrra, en þá
voru þeir afbragðsvænir og í
haust mega þeir kallast góðir.
Þyngsti dilksskrokkur á slát-
urhúsinu var 25 kg.
Hinrik Þórðarson, Útverkum,
sendir þennan pistil um friðun
fugla:
„Annan október var lagt fram
á Alþingi stjórnarfrumvarp til
laga um fuglaveiðar og fugla-
friðun, og næsta dag voru al-
menningi birt friðunarákvæði
þess.
Fimm þjóðkunnir menn hafa
um þriggja ára skeið unnið að
samningi frumvarpsins, eða síð
an 1948, svo að ætla mætti, að
lítið væri þar* að finna af mis-
fellum, sem deilum geta valdið.
Það gelur vissuiega verið fag
urt að tala um það að friða
fugla, jafnvel alla fugla, og gera
ísland að eins konar fuglagarði
í norðurhöfum. En landið er nú
einu sinni fyrst og fremst fyrir
mannfólkið, og ef að einhverri
dýrategund fjölgar um of, eða
veldur manninum tjóni, verður
hann að verja sig, svo afkomu
hans sé ekki hætta búin.
Ýmsar fuglategundir, sem í
frumvarpinu heyra undir tíma-
bundna eða algera friðun, valda
nú íslenzkum landbúnaði
nokkru tjóni, og má þar til
nefna álftina, en þeim hefir
fjölgað mjög á síðari árum. í
júní kemur geld-álftin í hundr
aðatali, og leggst á tún og engj-
ar bænda, sem við vatnsföll
búa. Er litlu betra að hafa hana
í engjum en sauðfé, og tún sem
hún leggur undir sig, verður
ekki slegið fyrr en síðsumars.
Þá er fiskiöndin, hún er talin
mesti meinvættur, sem til er í
lax- og silungsseiðum. Ætti hún
að vera í sama flokki og hrafn
og veiðibjalla, ófriðuð með öllu.
Er of miklu kostað til að klekja
út hrognum ferskvatnsfiska, ef
seiðin eiga svo að verða fóður
handa friðuðum varg-fugli.
Gæsirnar eru í frumvarpinu
friðaðar allt árið, nema frá 20.
ágúst til 31. október. Svo hefir
verið urn alllangt skeið, að frið
un gæsa hefir ekki verið fram-
fylgt, enda nokkuð verið skotið
af þeim á vorin, í apríl og maí.
Þjár eru þær gæsategundir
hér á Suðurlandi, sem mestum
ágangi valda. Er það grágæs,
blesgæs og heiðagæs. í apríl
koma þessir fuglar til landsins
og leita þá eðlilega uppi græna
bletti, ef til eru. Verður helzt
nýrækt fyrir ágangi þeirra. Er
mest hætta á skemmdum ef
jörð er blaut, og grunnt á klaka.
Grefur fuglinn þá ekki síður
rætur jurtanna en yfirvöxtinn,
og eru bles- og heiðagæsir þar
mikilvirkastar, því þær fara
meira í stórhópum á vorin
heldur en grágæs. Þar sem gæs-
ir komast í garðlönd síðsumars,
eru þær næsta stórvirkar, þarf
þar ekki upp að taka, og dæmi
eru þess að þær hafa grafið kart
öflur upp úr görðum á vorin, þeg
ar búið var að setja niður. Þó
má þetta heita lítilsvert, saman
borið við það, ef gæsahópur
kemst í kornakur. Má þeim ó-
fögnuði helzt líkja við engi-
sprettuplágur heitu landanna.
Verður árangurinn og sá sami,
ef ekki er að gert.
Það er nú sannað, að hér á
Suðurlandi er kornrækt árviss-
ari en garðrækt, og gefur meiri
arð en flestar greinar landbún-
aðarins, með því verðlagi, sem
nú er á korni. Það er því fremur
óheppileg ráðstöfun að friða
þann fugl, sem getur gjörsam-
lega eyðilagt alla kornuppskeru,
og gerir það, ef hann er ekki
drepinn eða flæmdur burt. Á
tímabilinu frá 20. apríl til 20.
maí verður kornsáning að fara
fram. En á sama tíma er mest af
gæsinni í byggð. Sé hún látin
óáreitt á ökrum étur hún upp
útsæðið. Og ef verja á akur fyrir
gæs á vordegi, er aðeins eitt ráð
til, og það er skot og aftur skot,
engu öðru verður beitt með ár-
angri.
Af þessum ástæðum ættu gæs
ir ekki að vera friðaðar, nema
um varptímann, og meðan ung-
ar eru ófleygir, eða þrjá mán-
uði, frá 20. maí til 20. ágúst. Er
engin hætta að stofninum f ækki
um of vegna skota, svo mjög
sem gæsin er vör um sig og
eftirtektarsöm, þegar maðurinn
er annars vegar . ’
En verði frumvarpið sam-
þykkt eins og það var upphaf-
lega fram lagt, er aðeins tvennt
til: Að kornrækt verður, að
minnsta kosti í sumum sveitum
sunnanlands, nær óframkvæman
íeg vegna ágengni gæsarinnar,
eða þá hitt, að friðunarlögin
verða ekki haldin, og það á þeim
forsendum að „nauðsyn brýtur
lög“.
Vilja fleiri leggja orð í belg
um fuglafriðunarfrumvarpið?
Starkaður.
Innilegar þakkir til vi'na og vandamanna fyrir
hlýjar kveðjur og gjafir á 70 ára afmæli mínu.
NÍELSÍNA KRISTJÁNSDÓTTIR,
Óslandi.
VAV.V.V.VA%V.V.V.W.V.,.VAW.V.,AV,V.,.W.V.’.VJ
\ AÐALFUNDUR *
FLUGFÉLAGS ÍSLANDS H.F., veröur haldinn í Kaup-
þingssalnum í Reykjavík, föstudaginn 16. nóvember
1951, klukkan 2 e. h.
DAGSKRÁ:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Lagabreytingar.
Aögöngu- og atkvæðamiðar fyrir fundinn verða af-
hentir í skrifstofu félagsins, Lækjargötu 4, dagana 14.
og 15. nóvember.
STJÓRNIN
• ■ ■ ■ ■ a a i
CJerisí áskll•í£elleI0Il, að TÍMAWUM