Tíminn - 13.12.1951, Síða 4

4.
TÍMINN, fimmtudaginn 13. desember 1951.
283. blað.
Brúðkaupsferð
til Paradísar
Norska náttúrufræðinginn,
landkönnuðinn og rithöfundinn
Thor Heyerdahl, þarf ekki að
kynna. Hann er löngu alþekkt-
ur hér á landi sem annars stað
ar fyrir bók sína Á Kon-Tiki
yfir Kyrrahaf, sem út kom hér
á landi í fyrra í þýðingu Jóns
fíyþórssonar. Sú bók náði al-
þjóðarhylli hér eins og í öðr-
um löndum, þar sem hún hefir
nú verið efst á metsölulista á
annað ár, eða lengur en nokkur
önnur bók svipaðs efnis.
Nú er komin út á vegum
Draupnisútgáfunnar önnur bók
eftir Heyerdahl og nefnist Brúð
kaupsferð til Paradísar, líka í
þýðingu Jóns Eyþórssonar. Sú
bók er merkileg að því leyti, að
liún er eins konar forleikur hinn
ar miklu flekafarar Heyerdahls
yfir Kyrrahafið síðar. í þessari
brúðkaupsferö skópust þær hug
myndir með honum, sem ráku
hann í hina einstæðu könn-
unarferð.
Thor Heyerdahl var ungur
náttúrufræðingur, og þegar
þau Liv giftu sig, voru þau stað
ráðin í því að fara í brúðkaups-
ferð til einhvers afkima verald-
arinnar, sem engin skipti hefði
haft við hina svokölluðu menn
ingu enn. Þau leituðu um landa
kortið þvert og endilangt, en
alls staðar hafði menningin
komið við. Loks fannst þó ein
undrafögur smáey í Marauesas
eyjaklasanum í Suðurhafi.
Þangað var ferðinni heitið.
Ferðalagið var sögulegt og
dvölin á eynni enn sögulegri.1
Ársdvöl meðal frumstæðra nátt j
úrubarna, afkomenda mannæta,
í bambuskofa eða helli, í frum-
skógum og hrikafjöllum, er
ævintýri, sem sannarlega er j
hægt að segja af skemmtilega j
sögu. Þetta tekst Heyerdahl j
líka svo vel, að yndi er að. Les- J
endur Kon-Tiki munu minnast
hinnar fjörmiklu frásagnar, og
þessi bók er 611 með sömu mörk- |
um. í þessari brúðkaupsferð
sinni til Suðurhafseyja sá Heyer
dahl með eigin augum hinar
fornu menningarleifar, sem
minntu svo mjög á menningu j
Inkanna á vesturströnd Suður-
Ameríku. Þessi líkindi voru svo
sterk, að með honum þróaðist
vissa uip, að menn hefðu far-
ið á balsaflekuw srqvim fyrr á
Páll J. Árdal (um aldamótin).
Ljóðmæli og leikrit
Páls J. Árdals
Bókaútgáfan Norðri hefir
ráðizt í að gefa út úrval úr
ljóðmælum og leikritum eftir
Pál J. Árdal skáld. Hefir Stein'
dór Steindórsson frá Hlöðum;
séð um útgáfuna, en dóttur-
sonur Páls, Steingrímur J.
Þorsteinsson prófessor, ritar
ítarlegan formála, þar sem
hann gerir grein fyrir skáld-
skap afa síns, og rekur helztu
æviatriði hans. Formáli þessi
er hinn fróðlegasti og mikill
bókarauki, því að búast má
við að þeir séu færri en skyldi,
sem þekkja starfs Páls í þágu
bókmenntanna, þó að hann
hafi verið mjög vinsælt skáld
á sinni tíð.
öldum með staðvindinum vest-
ur yfir hafið, og af því fæddist
sú ákvörðun, að sýna hinum
vantrúaða heimi það svart á
hvítu, að það væri hægt. Sú
ferð varð merkasta könnunar-
ferð síðustu þriggja áratug-
anna.
Þessi brúðkaupsferð Heyer-
dahls varð því harla merkileg,
þótt hann sannfærðist raunar
um það í árslokin, að það er
ekki hægt aö kaupa sér venju-
legan farmiða til Paradísar.
Ævintýri-ársins voru mörg, ým-
ist hættuleg eða skemmtileg, og
lærdómar þess margvíslegir.
Þegar þetta er fram borið með
ritsnilld Heyerdahls og frásagn
argleði, verður bókin bráð-
skemmtileg aflestrar eins og
spennandi skáldsaga frá upp-
hafi til enda. Að því leyti gefur
hún Kon-Tiki ekkert eftir, og
raunar á hún algera samstöðu
með þeirri bók, bæði vegna efn-
isskyldleika og líkingar í frá-
sögn og framsetningu. Bókina
prýða margar skemmtilegar
myndir frá þessari fallegu ey
og eyjarskeggjum, og eru þær
mikil bókarprýði. Allur frágang
ur bókarinnar er afbragðsgóður,
og þýðing Jóns Eyþórssonar er
svo bráðsnjöll, að ekki mun frá-
sögn Heyerdahls hafa neins
misst við hana.
A. K.
Páll J. Árdal er eitt af vin-
sælustu alþýðuskáldum þjóð-
arinnar. Svipar honurn hvað
lipurð snertir til frænda síns,
Jóriasar Hallgrímssonar. —
Mörg ljóð og lausavísur eftir j
hann urðu landfleyg á sínum1
tíma, og sum kvæða hans eru j
sungin enn í dag. En ljóðabók
hans kom út fyrir nærri þrjá-
tíu árum, og mun því orðin
ófáanleg fyrir löngu. Það varj
því þarft verk að gefa Ijóöj
hans út að nýju, því að þau j
eru síður en svo fyrnd. Hvatn-
ingakvæði hans eiga erindi
til þjóðarinnar í dag, ekki síð-
ur en fyrir hálfri öld eða
meira. I
Þó að Páll J. Árdal væri'
gott Ijóðskáld, varð hann þój
ef til vill ennþá kunnari sem
leikritaskáld, og bókmennta-
saga framtíðarinnar mun án
efa meta mikils starfs hans j
á því sviði. Þegar liann hóf að .
semja leikrit, voru leikbók-j
menntir þjóöarinnar næsta'
fáskrúðugar. Útilegumenn1
Matthíasar og Nýjársnóttj
Indriða Einarssonar voru ein (
ustu innlendu leikritin, sem
nokkuð kvað að. Páll J. Ár-
dal er því meöal frumherj-
anna í þessari listgrein. Mörg
af leikritum hans voru sýnd
hvað eftir annað víðs vegar
um landið og nutu mikilla
vinsælda, enda eru þau mjög
skemmtileg. Meöal þeirra má
nefna „Þvaðrið" og „Skjald-
vöru tröllkonu," sem er í
gömlum og góðum þjóðleg-
•um stíl.
Útgáfa ritsafnsins er hin
snyrtileg'asta aö öllum frá-
gangi og aðstandendum til
sóma, og mun marga fýsa að
eignast það.
Vestmannaeyingur hefir ósk-
að eftir að koma nokkrum at-
hugasemdum á framfæri og gef
ég honum orðið:
„Stuttbylgjustöðin á Klifi var
tekin í notkun 20. f.m., sem
kunnugt er. Var þá mikið um
dýrðir og mátti sjá marga virðu
lega persónu spígspora um
stræti. Voru það boðsgestir
Landssímans fluttir hingað í
flugvél árla morguns. Er talið,
að þar hafi allmargir verið
leiddir að veizluborði, og komu
þó ekki allir, sem boðnir voru.
Væntanlega hafa þeir verið þar,
sem báru hita og þunga þess-
ara framkvæmda, verkamenn
og verkstjórar. Tíminn minnt-
ist eitthvað á, að dýr mundi
þessi mannfagnaður hafa orð-
ið, og þótti víst óþarfa smá-
smygli að hafa orð á slíku. Þó
munu margir mæla, að ríkið og
stofnanir þess, gangi ærið langt
í bruðli á almannafé. Lands-
síminn telur sig hafa ráð á að
bjóða til flugferðar til Eyja,
efna þar til mikilla veizluhalda
og loks er skip sent gagngert
frá Reykjavík eftir gistivinun-
um. En þessi stofnun lætur ekki
á sér standa að láta boð út
ganga um reksturshalla þegar
svo ber undir, og því verði að
hækka öll gjöld að miklum mun.
Er svo langt gengið, að fiskibát
ar verða að greiöa okurgjald
fyrir upplýsingar urn aðstöðu
við landtöku í vondum veörum.
Menn fagna að sjálfsögðu
þessum merka áfanga í síma-
málum, en svona halelújasam-
komur af þessu tilefni — og
öðrum — virðast alveg óþarfar.
Það virðist og vera undarleg
ráðstöfun, að láta vinna að bygg
ingu stöðvarinnar haustið og
veturinn 1949, í svartasta
skammdeginu. Mátti oft sjá
vinnuljós þar uppi allt til mið-
nættis. Með því að vinna verk-
ið að miklu leyti á óheppileg-
asta árstíma var það gert miklu
dýrara en ella mundi.
Nú er tæpast haldið svo mál-
rófsþing i Reykjavik, að einhver
angi ríkisstjórnarinnar bjóði
ekki til óhófsveizlulialda. Jafn-
framt gerizt svo það, að inn-
heimtumenn ríkisins hafa aldrei
fyrr gengið fram með viölíka
hörku við skattheimtu af þegn-
unum, hafandi ströng fyrirmæli
um að sýna enga miskunn,
hversu sem ástatt er.
A.B. blaSið nýja er ekki lítið
hrifið af Tryggingarstofnun
ríkisins. „Fyrirmyndarrekstur",
segir blaðiö. O-jæja, það er nú
svo. Vafalaust er sá fjöldi fólks,
sem hefir veriö hrúgað að jötu
þessarar stofnunar, ánægt með
hana. Hitt er svo annað mál, að
allur almenningur er sáróá-
nægður, og ekki að ástæðu-
lausu. Gjaldiö til stofnunarinn
ar er mjög tilfinnanlegt ein-
staklingum og þá ekki síður bæj
arfélögum. Hinar háu óinn-
heimtu upphæðir frá fyrra ári
(4 nrilj. 130 þús.) sýna, að skatt
ur þessi, ásamt öllum hinum, er
mönnum um megn, því varla er
slælegri framgöngu við inn-
heimtu um að kenna.
I
! Það niun almennt álit, að end
urskoða þurfi þennan lagabálk
allan. Stofnunin safnar gífur-
, legum sjóðum, en ellilaun t.d.
eru svo skorin við nögl, að gam-
almenni geta. hvorki lifað né
dáið af slíkum píringi. Þá er
„bureokratíið“ við þessa stofn-
un orðið slíkt — og hefir raun-
ar alltaf verið — að mönnum
ægir sú skriffinnska öll og
göngur frá Heródesi til Píla-
tusar til þess að fá réttmætar
bætur greiddar. Þá er vitað mál,
að fjölda fólks eru greidd elli-
laun, sem ekki hefir þeirra
nokkra þörf. Hvers vegna ekki
hærri bætur eða styrki til þeirra
sem raunverulega hafa þess
knýjandi þörf?
Að lokum: Hvers vegna er
ekki framfylgt þeim ákvæðum
laga, að leggja sjúkraSamlögin
niöur? Af þeim er heldur ömur-
leg reynsla. Gjöldin hækka og
hækka aftur, en réttindin stór-
lega skert, Er þannig haldið á
þessum piálum öllum, að al-
menningur mun vart við una
öllu lengur.“
Vestmannaeyingurinn hefir
enn ekki lokiö máli sínu, því að
hann ætlar að segja að lokum
nokkur orð um kjötútflutning-
inn, en þar er hann á öðru máli
en Tíminn. Ég mun gefa hon-
um orðið aftur, þegar við get-
um rabbað saman næst í bað-
stofunni.
Starkaður.
Leirmunir
Þér þurfið ekki að leita að
jólagjöfinni, ef þér vitið hvar
ROÐI er.
ROÐI,
Laugaveg 74. Sími 81808.
Sportvöruhús Reykjavíkur
opnar sölubúð sína aftur í nýjum húsakynnum við
Skólavörðustíg. 25. Margir sjaldséðir munir á boðstól-
m um sem eru kærkomnar jóla- og tækifærisgjafir. Alt
| J nytsamar vörur.
| J SPORTVÖRUHÚS REYKJAVÍKUR
i * Skólavörðustíg 25
I
Áskriftarsími Tímans er 2323
Nýútkomnar RIDDARASÖGUR, fjórða og sjötta bindi,
svara fyrir yður spurningum jólagetraunarinnar
íslendingasagnaútgáfan h.f.
TÚNGÖTU 7. SÍMAR 7508 OG 81 244.