Tíminn - 08.06.1952, Blaðsíða 5

126. blað.

i
TÍMINN, sunnudag'inn 8. júní 1952.
5.
Sunnud. 8. júní
Sjómannadagurinn
Forsetakjörið enn - vinakveðjum svarað
í dag er hátíðisdagur sjó-
manna. í ölhun byggöumJs-i En?þegar það mistókst
lands verður í dag hugsað til
(Pramhald af 3. síðu.)
trausti að bakhjalli. Því var
fyrst reynt að fá aðra pólit-
íska ilökka, Framsóknar-
flokkinn og Sjálfstæðisflokk-
inn, til að styðja framboð
Ásg. Ásgeirssonar og tryggja
kosningu» hans með flokks,-
sjómannastéttarinnar og
minnst hinnar mikilsverðu
starfa hennar í þágu lands og
þjóðar. |
Hátíðahöldin í sambandi
við sjómannadaginn fara aö
sjálfsögðu fyrst og fremst
fram á hinum fjölbyggðari
stöðum, í kaupstöðum og kaup
túnum. Hitt- má þó telja víst,1
að sjómannanna verður ekki
síður minnst í dreifbýlinu, í
sveitunum. Það er ekki lítill
hluti sj ómannastéttarinnar,
er rekur- þangað uppruna
sinn. Og sennilega finna fáar
stéttir til meiri skyldleika, I
þegar allt kemur til alls, en
bændur og sjómenn. — Þess-
ar tvær meginstéttir lands-
in» heyja öðrum stétt-
um frémúr báráttuna við hini
óblíðu náttúruöfl og eiga af-
komu sína undir því, hvernig
sú barátta gengur. Störf
þeirra krefjast meiri mann-
dóms og karlmennsku en
störf annarra ’stétta. í sveit-
unum er um þessar mundir
háð tvísýn barátta við óblíð
náttúruöfl. Það kostar bænda
stéttina frábæra árvekni og
mikið starf, ef sú barátta á
að ráðast vel til lykta. En
svipaða baráttu þurfa sjó-
mennirnir oft að heyja á haf-
inu. Þótt störf þessara tveggja
stétta virðist ólík, þegar fljótt
er á litið, er skyldleikinn milli
þeirra vissulegæ mikill, þegar
nánar er aðgætt.
Þess eru líka ekki fá dæmi,
að margir sjógarpar, sem þess
hafa átt kost, hafa tekið sér
bólfestu í sveit, þegar þeir
hættu störfum á hafinu. Þeir
vildu halda glimunni við nátt
úruöflin áfram.
Því miður hefir borið nokk-
uð á þeim áróðri á undan-
förnum áratugum, að hags-
munir bænda og sjómanna
færu ekki saman. Það hefir
verið sagt, að landbúnaðurinn
lifði á sjávarútveginum ell-
egar öfugt og nú allra sein-
ustu árin er jafnvel farið að
tala um sj ávarútveginn sem
ölmusuatvinnuveg annarra
atvinnugreina. Það þurfi að
leggja á nýjar og nýjar álög-
ur vegna hans o. s.frv. Allt er
þetta tal byggt á hinum
mesta misskilningi. Landbún
aðurinn og sjávarútvegurinn
eru undirstöðuatvinnuvegir
þjóðarinnar og það fer vissu-
lega saman, að þeir séu báðir
auknir og efldir, svo sem kost
ur er. Þrengingar þessara at-
vinnuvega á undanförnum
áratugum stafa einkum af
því, að alls konar milliliða-
starfsemi hefir rutt sér til
rúms og starfsmenn hennar
tryggt sér meiri og betri hlut
en fallið hefir þeim í skaut,
er unnið hafa áfram við land-
búnaöinn og sjávarútveginn.
Það hefir verið gleggsta dæmi
þessarar öfugþróunar, að
bændur og fiskimenn hafa
oft undanfarið verið þær
stéttir, sem minnst hafa bor-
ið úr býtum, þótt vinnudag-
ur þeirra hafi verið lengstur
og erfiðastur.
Þetta þarf að breytast. Það
þarf að hefja störf fram-
leiðslustéttanna til þess vegs,
sem þeim ber. Það verður ekki
fyrst og fremst gert með við-
urkenningarorðum og skála-
var skyndilega snúið við blað
inu og því haldið fram, að
flokkarnir mættu alls ekki
skipta sér af kosningu for-
setans. , •Flokksvaldið, sem
stuðníngsmenn Ásg. Ásgeirs-
sonar höfðu elt á röndum
fyrir fáum dögum, flokks-
valdið, sem auk þess hafði
ráðið fcjöri Sveins Björnsson-
ar í hœði skiptin, mátti nú
allt i öinu ekki koma nœrri
kosningu forsetans —; hún
átti umfram allt að vera ó-
pólitísk. í skyndi var mönn-
um talin trú um, að forsetinn
væri .rvaldalaus eða ætti að
minnsta kosti að vera það,
þótt staðreyndir úr forseta-
tíð Sveins Björnssonar sýni,
að forsetinn hefir meira pól-
itískt vald en nokkur annar
maður, ef hann beitir því.
Sagai* vinnubragðanna i
þessu úháli liggur ljóst fyrir
og orsakirnar til þess að hin
um furðulegu aðgerðum
beitt, eru augljósar
skrifstofu Asg. Ásgeirssonar,
greinar, sem ekki má birta
fyrr en eftir kosningar.
Heimsmet í frekju.
Þegar bændum var skipað-
ur verðlagsdómstóllinn frægi
og Framsóknarmenn á Al-
þingi og utan þess risu gegn
ákvörðuninni og færðu rök
að því, að bændur ættu að
ráða verðlagningu afurða
sinna með líkum hætti og
verkamenn réðu kaupi sínu,
kallaði Ásg. Ásgeirsson, nú
frambjóðandi til forseta-
kjörs, það heimsmet í frekju.
Það var í hans hug
heimsmet í frekju, að bænd-
ur réðu verðlagi á vörum sín-
um eins og verkamenn kaupi.
Ég ætla ekki að taka svo
djúpt í árinni um framboð
Ásg. Ásgeirssonar, en djarft
er það, hvað sem metum líð-
málamanna, sem friöarflytj - ^ Framsóknarmenn út af þingi,
andi í landinu. Iþar á meðal einn af vinsæl-
ustu mönnum flokksins, Ein-
Eftirminnilegir atburðir ) ar Árnason frá Eyrarlandi —
hafa gerst í sambandi við Þetta frumvarp kveikti jafn-
stjórnmálasögu Ásgeirs Ás- j vel meira ófriðarbál í íslenzkri
geirssonar, og þeir tala ýmsir ’ pólitík en dæmi eru til fyrr
mjög skýru máli.
Mesti ófriður, sem átt hef-
ir sér stað í Framsóknar-
flokknum varð, er flokkurinn
eða siðar. Og afleiðing þess
vaíð upplausn og stjórnleysi.
Það hafa margir látið þau orð
falla, að þeir efuðust um, að
ur. Vegna' þess, að framboð; nægilega stór til þess að
rnynda meirihluta með Sjálf-
klofnaði 1933 og muna marg- nokkur annar forustumaður 1
ir þá atburði. Ásg. Ásgeirsson' stjórnmálum en Ásg. Ásgeirs-
var einn aðalhvatamaður son, lieíði sýnt það gáleysi í
klofningsins og pólitíkin, semjmiðri styrjöldinni að gang-
hann hafði rekið í flokknum, t ast fyrír því, að kastað væri
var meginorsök þess, sem inn í þingið frumvarpi, sem
gerðist. Ásg. Ásgeirsson komjhlaut að kveikja það ófriðar-
þó ekki svo mjög við sögu op- j
inberlega í þessum deilum.
Hann beið átekta meðan
liðsmenn Bændaflokksins
reyndu styrkleika sinn og
þegar það kom í ljós, að flokk
urinn varð fámennur og ekki
Asgeirs Asgeirssonar hefir
með löngum undirbúningi
verið vafið og flækt með
furðulegum hætti og þannig
að sumt fólk virðist hvorki
vita upp né niður, skulum við
hugsa okkur hliðstæðu þess.
Hugsum okkur, að Sjálfstæð-
isflokkurinn hefði boðið fram
er'Ölaf Thors eða Bjarna Bene-
j diktsson, eða Sósíalista-
Alþýðuflokkurinn hafði, flokkurinn Einar Olgeirsson.
ekkert traust með þjóðinni Hugsum okkur, að þeir hefðu
til þess að koma manni úr.kallað þessi framþoð ópólit-
sínurii' röðum í forsetastól- | ísk og að þeir hefðu skrifað
inn. Þá er reynt og notaðir.um það, að engin pólitík
til þesrs vinir og vandamenn' mætti komast að viðkomandi
Ásg. Ásgeirssonar að fákosningu þessara manna.
Framsóknarfl. og Sjálfstæð- ] Mundi Alþýðublaðið hafa lit-
isflolskinn til þess að styðjaþð á þessi framboð sem ópól-
kjör hans. jitísk? Setjið ykkur fyrir hug-
Þegár sýnt er, að það mis- skotssjónir tóninn í Alþýðu-
tekst, er flokksvaldið for- j blaðinu. Ég geri mér helzt í
dæmt og því úthúðað og hugarlund, að blaðkrílið hefði
öllu snúið upp í svokallað ó- í sprungið af vandlætingu yf-
pólitískt framboð og vinir jir því, sem það mundi hafa
og vandamenn notaðir til kallað pólitískan skrípaleik
bál, er af þeim neista varð.
Ég ætla ekki áð dæma um
þetta frekar en annað, en ég
fullyröi, að engum Framsókn
armanni mun þá hafa verið
það í huga, að styðja Ásg. Ás-
geirsson til nokkurra valda,
hvað þá heldur til æðstu valda
á íslandi.
Ég sagði, að ég ætlaði ekki
að dæma um þessi verk, held-
ur láta þau sjálf tala. En ég
fuliyrði þó, að maðurinn, sem
þau verk vann, á minnsta
kosti ekki skilið, að heita frið
arhöfðingi. — .
Ég held, að þegar verk Ásg.
Ásgeirssonar eru metin og
vegin, verði erfitt að leggja
á metaskálarnar rök, er sanna
stæðisflokknum og tryggja
stjórnarmyndun á þann veg,
hvarf hann inn á aðrar leiðir.
Ég ætla ekkert að dæma um
þetta mál til eða frá. — Ég
mínni aðeins á þessa stað-
reynd. Ég minni og á það, sem
ég ætla að eigi sé ofmælt, a'ð
enginn Framsóknarmaður
hefði á þessum tíma á meðan
og eftir að Ásg. Ásgeirsson
vánn þetta verk, látið sérjeða gera það líklegt, að Ásg.
detta í hug að hann mundi j Ásgeirsson eigi það skilið frek
styðja Ásg. Ásgeirsson tiljar öðrum stjórnmálamönn-
mestu valda á íslandi og jafnjum að hafa almenna tiltrú.
vel ekki einu sinni dottið í j Ég hefi sem Framsóknar-
hug að Ásg. Ásgeirsson mundi.maður í sjálfu sér ekkert við
þess að reyna að gefa kosn-
ingunni þennan blæ.
Það er reynt að þrengja
og öðrum viðlíka nöfnum.
Hér ber allt að sama brunni.
Enginn maður úr forustuliði
nokkurn
það.
tíma fara fram á
Ráðherradómur Ásgeirs
Ásgeirssonar
var stuttur og hér skal ekki
rakiö, hvernig sú stjórnar-
það að athuga, þó að Ásgeir
Ásgeirsson hafi verið og sé
andstæðingur flokksins. Hann
er það efalaust samkvæmt
skoðun sinni og hefir tekist að
vinna fiokknum mikið ógagn
fyrr og síðar. — Við slíku má
sér inn um bakdyrnar ájflokkanna, enginn af þeim,
Bessastöðum, þegar sýnt er, sem í stjórnmálastríðinu
að ekki var hægt að komast
inn fordyramegin.
En éftii* kosningarnar mun
kveða við annan tón, ef
hrekkurinn tekst að ein-
hverju leyti. Þá verða lúðrar
þeyttir og bumbur barðar í
flokksblöðum Alþýðuflokks-
ins og kosningarnar taldar
stórpólitískur sigur fyrir Al-
þýðuflokkinn. Þá myndi Al-
þýðublaðið telja kosninguna
vantraust á ríkisstjórnina og
standa, átti að koma til mála,
sem forsetaefni. Og á Ásgeir
Ásgeirsson er áreiðanlega
ekki hallað, þótt fullyrt sé að
margt í pólitískum ferli hans
orki ekki síður tvímælis en
verk annarra umdeildra
st j órnmálamanna.
Ásgeir Ásgeirsson er í
stjórn pólitísks flokks. Hann
er þingmaður hans og í fjöl-
mörgum trúnaðarstöðum fyr-
ir flokk sinn, og hann hefir,
myndun var tilkomin. Aðeins. búast af andstæðingi, scm er
áhugasamur í andstöðunni og
fylginn sér, eins og Ásgeir Ás-
geirsson er i stjórnmá’um.—•
En það ætrti ekki að vera erf-
iðleikum bundið fyrir Fram-
fjái’hagur ríkisins þannig, að scknarmenn að gera sér ijóst,
hann hefir víst sjaldan verri ^ve hyggilegt það muni vera
skal minnt á þá sögulegu
reynd, að þegar Ásg. Ásgeirs-
son lét af völdum sem forsæc-
is- og fjármálaráðherra, eft-
ir stutt stjórnartímabil, var
verið og ástandið út á viö var
r.ieö þeim hætti, að það var
að minnsta kosti ekki betra
en fjárhagur ríkissjóðsins og
fer bezt á því, að ræða sem
minnst um það.
En svo mikiö er víst, að við,
sem þekktum aðkomuna 1931
heíðum ekki látið okkur detta
það í hug, að sá maður., sem
þá lét af völdum, með þeim
aí þeim að styðja slíkan mann
til valda. »—
Samheldni Framsóknar-
flokksins er styrkur hans.
Framsóknarflokkurinn hef-
ir lent í margri raun og stund
um hefir sumum þótt tvísýnt'
um framtíð hans. Þrátt fyrir
það er hann í dag samstilltur
flokkur og traustur, og blaða-
ósigur hennar. Þá hefst að eins og á hefir verið bent,
nýju hinn venjulegi tónn í
flokksblöðum Ásgeirs Ásgeirs-
sonar, persónulegar dylgjur
og árásir-á Framsóknarflokk-
inn ög hugsjónamál hans.
Þá verður heilsað upp á KEA
að nýju og stjórn þess með
gamla orðbragðinu. Og bænd
ur fá þá væntanlega svipað-
ar kveðjur og áður úr þeirri
átt. --
Það hljóta að vera heil fjöll
af skammagreinum um Fram
sóknarfl., sem safnast fyrir á
ekki haft fyrir því að segja
af sér neinum af þessum stöð-
um. Og þar sem hann er nú
frambjóðandi er það eðlílegt,
að um hæfni hans er rök-
rætt, enda hafa blöð hans
mjög haft uppi slíkar umræð-
ur. Ég mun þó gera þetta í
mjög stuttu máli að sinnL Ég
mun ræða um það, hvort Ásg.
Ásgeirsson hafi komið þann-
ig fram, að hann verðskuldi
að standa í einhverjum úr-
vals- eða sérflokki stjórn-
hætti, sem áður er að vikið, kostur hans hefir aldrei ver-
mundi reyna að þrengja sér ið útbreiddari og áhrifameiri
ræðum á tyllidögum, heldur
með því að launa þessi störf,
svo sem vera ber. Þannig á aö
viðurkénna þessi störf og gera
þau eftirsóknarverð.
Áður fyrr voru bændur og
sjómenn að mestu leyti ein og
sama stéttin. Margir bænda-
höfðingjar voru jafnframt
happasælir og traustir- for-
menn. Nú er ^rkaskiptingin
orðin meiri. Það gildir samt
enn, að í, megindráttum eiga
þessar tVær stóru stéttir, sem
eiga afkomu sína undir glím-
unni við náttúruöflin, svip-
aðra hagsmuna að gæta. Þess
vegna eiga þær að standa
saman um að tryggja rétt
sinn og hlutast til um, að
framleiðslustörfin verði svo
virt og launuð, að það þyki
eftirsóknarvert að stunda
þau. Það á að vera krafan á
sjómannadaginn og öðrum há
tiðisdögum, þegar starfa
framleiðslustéttanna er
minnst.
inn í æðsta valdasæti þjóðar-
innar og það trúnaðarstarf,
sem þvi fylgir.
Ásg. Ásgeirsson gekk í Al-
þýðuílokkinn úr hægra armi
Framsóknarflokksins. Það
þekkja allir sögu Alþýðu-
ílokksins síðan Ásg. Ásgeirs-
son kom þangað. Það vita all-
ir, sem þekkja stjórnmál, að
aðalverk Ásgeirs Ásgeirssonar
hefir verið að halda flokkn-
um sem lengst til hægri, og
að hann er aðalstjórnandi
hægri deildar flokksins, sem
öllu ræður í flokknum. Þessi
Alþýðuflokkur er einn af þeim
fáu Alþýðuflokkum í veröld-
inni, sem alltaf hefir verið aö
minnka i seinni tíð og er því
alveg sérstakt fyrirbngði.
Árið 1942 kom Ásg. Ásgeirs-
son fram með frumvarp um
breytingu á kjördæmaskipun-
inni — hlutfallskosninga: í
tvímenningskjördæmunum og
hafði til þess mikinn stuðn-
ing frá Gunnari Thoroddsen
i Sjálístæðisflokknum. — Þaö
varð til þess að hrekja ýmsa
en nú. Þetta hefir gerst vegna
þeirra góðu málefna, sem
flokkurinn berst fyrir, og fyr-
ir mikla vinnu margra
manna, sem hafa reynt að
gera sér það ljóst, hvaöa hætt
ur stefndu að flokknum á
hverjum tíma og hvernig átti
að afstýra þeim. Það skal þeg
ar viðurkennt, að margir hafa
lagt fram miklu meiri vinnu
en ég til þess að efla þennan
ílokk og gera hann þaö, sem
hann er.
Nú biður sá stjórnmálamað
ur um áheyrn Framsóknar-
manna, sem mest hefir gert
til þess aö koma Framsóknar-
flokknum á kné, maðurinn,
sem stjórnar hægri deild Al-
þýðuflokksins og látlausum
árásum hennar á Framsóknar
flokkinn, maðurinn, sem hef-
ir fanð þannig með sinn eig-
inn flokk, að traust hans
hefir stöðugt farið minnk-
andi. — Nú kemur þessi stjórn
málamaður til Framsóknar-
manna, varar þá við ráðum
(Framhald á 6. síðu.)