Tíminn - 22.07.1952, Blaðsíða 4

' yattjrsaa
TÍMINN, þriðjudaginn 22. júlí 1952
162. blað.
1. grein:
Söguþættir um landhelgismál
Þegar litið er á þá ráðstöfun
ájarna Benediktssonar dóms-
nálaráðherra, að taka yfir-
stjórn landhelgisgæzlunnar
if Skipaútgerð ríkisins, slcipt-
:ir það auðvitað höfuðmáli,
ávort fyrir ráðherranum vakir
imhyggja fyrir landhelgis-
íæzlunni eða ekki. En því
fniður hefir ferill Sjálfstæð-
isflokksins og Bjarna Bene-
iiktssonar sjálfs í málum
iandhelgisgæzlunanr verið
jlíkur, að fráleitt virðist að á-
líta nefnda ráðstöfun
sprottna af þjóðhagslegri
imhyggju.
í Sjálfstæðisflokknum hafa
löngum verið mikilsráðandi
;nenn, sem hafa haft takmark
iðan áhuga fyrir góðri land-
aelgisgæzlu.
Öllum er kunn margra ára
öarátta þessara manna á Al-
pingi gegn hinu svo nefnda
,ummufrumvarpi“ Jónasar
/ónssonar, sem fól í sér að
áindra hinar miklu og víð-
;æku loftskeytanjósnir um
varðskipin, er voru í þann
veginn að gera starf þeirra
einskis nýtt. En einn af þeim
iorystumönnum Sjálfstæðis-
i'lokksins, sem árum saman
aafði beitt sér gegn „ömmu-
;rumvíVpinu“ á Alþingi, var t
.itlu síðar svo óheppinn að
:;ýna dulmálslykli, er hann
áafði sjálfur notað til þess að
jenda botnvörpungum njósn-
rrskeyti um varðskipin, og
íékkst þetta sannað með þýð-
ingu á mörgum skeytum, er
geymd voru í skjalasafni
.andssímans. Brá hlutaðeig-
rndi alþingismanni svo, er
orot hans varð opinbert, að
hann treysti sér ekki í fram-
ooð eftir það, og hafði þó þing
íylgi hans áður verið mikið og
jruggt. En allir vissu, að fleiri
i'orystumenn Sjálfstæðis-
flokksins í málþófinu og and-
jtöðunni gegn heilbrigðum
ráðstöfunum til þess að
hindra landhelgisnjósnirnar,
áöfðu hagað sér llkt og al-
þingismaðurinn, sem týndi
dulmálslyklinum.
Stjórn landhelgís-
íæzlunnar 1932—’34.
Arið 1930 átti þjóðin 3 varð-
skip, Óðin og Ægi, sem hvor
im sig var nálægt 500 br.
;onn, og Þór, fyrrum togara,
sem var rúml. 200 br. tonn.
Haföi Jónas Jónsson sem
dómsmálaráðherra látið
^yggja Ægi og kaupa togar-
inn Þór í stað gamla Þórs, er
fórst á Húnaflóa 1929. En upp
úr 1930 ríkti hér á landi, sem
:i nælgum löndum, hin mesta
fjárhagskreppa, er lamaði allt
athafnalíf, og var þá ekki
fjármagn til þess að halda
úti öllum hinum þrem áður
greindu varðskipum. Reyndi
skipaútgerðin þá með sam-
'þykki eða samkvæmt fyrirlagi
ráðhera (J. J.) að komast yf-
ir hinn erfiða tlma með því að
láta Þór stunda fiskveiðar fyr-
ir íbúa Reykjavíkur nokkurn
hiuta ársins. En þessa til-
breytni töldu Sjrálfstæðismenn
háskasamlega byrjun að alls-
herjarþjóðnýtingu togaraflot-
ans, og var það fyrsta verk
þeirra, er þeir áttu mann í
sæti dómsmálaráðherra á ár-
:inu 1932, að stöðva nefndar
fiskveiðar Þórs og fyrirskipa
nokkurs konar sakamálaend-
urskoðun út af henni. Éndur-
skoðandinn skilaði mikilli
skýrslu, eftir að hafa tekið á-
litlega fjárhæð fyrir snúð
sinn, en niðurstaða skýrsl-
unnar var eitthvað á þessa
leið:
bornar saman við ferðaskýrsl-
ur varðskipanna, kom í ljós
undarlegt samband á milli
skeytanna og hreyfinga varð-
skipanna. Sumir njósnararnir
voru svo nákvæmir í starfi
-,,Af því að Þór hefir sam . ^ ^ , . , , . .
kvæmt dagbókum skipsins' finu að varðskip var ekki fyrr
kastað vörpu í sjó í svoha!™5 til hafnar eða fanð ur
mörg skipti, og af því aðíhofn ,en+þe+ir 0göu inn dul'
varpa er svona víð og í hana! málsskeyti til þeirra skipa, er
þeir simuðu hver fyrir sig.
Voru dæmi þess, að sami njósn
koma að meðaltali svona
margir og þungir þorskar,
þá virðast forráðamenn
Skipaútgerðarinnar hafa
stolið sem svarar 120 smá-
lestum af fullverkuðum
fiski.“
Sjálfstæðismenn þeir, sem
pantað höfðu skýrslu þessa
og beðið hennar fulir af eftir-
væntingu, urðu fyrir nokkrum
vonbrigðum, þegar almenn-
ingur leit á niðurstöðu skýrsl-
unnar sem hlægilega vitleysu,
og treystu þá pöntunarstjór-
arnir sér ekki til frekari að-
gerða í málinu.
Samtímis framangreindri
endurskoðun tóku Sjálfstæð-
ismenn daglega yfirstjórn
Hér er kominn Pétur Hofímann.
Hann hefir samið grein, er hann
nefnir Harðindaþankar — opin rit-
gerð til ríkisstjórnar og alþýðu allr
ar. Hann hefir óskað eftir að fá
hana birta í baðstofu Starkaðar.
Fer hún hér á eftir:
„Ef marka má teikn þau,- sem
uppi eru, þá er nú auðssett að gras-
nytjar verða litlar á þessu sumri
nyrðra og eýstra, en sæmilegar hér
sunnanlands, nema til óþurrka
dragi. Afleiðing þessa er sú, að yfir
bændum á stórum landssvæðum vof
ir nú sá voði að standa uppi hey-
lausir í haust og eiga einskis úr-
kosta annars en þess að flytja með
fólk sitt á mölina, en þangaö mun
nú sízt bjargar að leita á landi hér,
þar sem þeir, er fyrir eru í bæjum
og kauptúnum munu nú margir
engin ráð kunna sér og sínum til
lífsframfæris.
1‘að er nú hlutverk ríkisstjórnar-
innar að stilla svo til, að allar þær
slægjur, sem til eru á þeim svæð-
Útgerðarstjórn. um’ þar sem. spretta er góð, verði
nyttar, en alkunna er að a flest-
nema
arinn lagði inn allt að 8 dul-
málsskeyti á einum og sama
degi, ef hreyfingar varðskip-
anna gáfu tilefni til þess.
Þegar búið var að draga
saman gögn í máli þessu, féll
það í hlut Jónatans Hallvarðs-
sonar, sem þá var sakadómari
í Reykjavík, að hefja hina op
inberu rannsókn. Boðaði hann
til sín í einu álitlegan hóp af
skeytasendendum, sem þóttú
sérstaklega grunsamlegir, af
því að ekki var vitað, að þeir
hefðu neina
Hristi Jónatan menn þessa af um jör6um er ekki hirtur ......
mikilli roggsemi lengi dags, og 110kkur hluti þeirra heyja, sem þar
lauk SVO, að þeir játuðu allir, má afla, og verði þessum heyjum | Það er talið, að flokksforingjar ýms
að dulmálsskeyti þeirra væru varið þeim til hjálpar, sem nú eiga'jir hafi farið illa út úr kosningun-
mér hefir borizt frá Ragnari bónda:
„Stuðningsmenn Ásgeirs Ásgeirs-
sonar við forsetakjörið hafa nýlega
haldiö samkvæmi mikið í tveimur
samkomuhúsum samtímis og fagnaö
þar sigrinum. Ég er ekki vel að mér
varðandi siði á hærri stöðum, en þó
virðist mér, að forsetinn, sem á að
starfa fyrir þjóðina alla og hefja
sig yfir flokkslínur og sérsjónar-
mið, eigi ekki að vera að skapa
neina sérstaka hjörð eða hirð um
sig. Það gat vel gengiö fyrir kosn-
ingarnar, að hann efldi flokk eða
hreyfingu um sig, en það virðist
eiga síður við eftir kosningarnar,
nema halda eigi samtökunum á-
fram, en það hlýtur þá að móta við
horf annarra til hans og standa að
sjálfsögðu í vegi þess, að friður
skapist um hann. Annars eru nú
þetta mínir eigin þankar og má vel
vera að þetta sé mín sérvizka.
I>að var ekki heldur þetta, sem
ég ætlaði að ræða um, heldur ætl-
aði ég að lýsa ánægju minni yfir
því, að Stefán Jóhann fékk að tala
í samsætinu, en ég sé í Alþýðublað-
inu, að hann og Gunnar Thorodd-
sen hafi verið aðalræðumennirnir.
landhelgisgæzlunnar af Skipa j nær einvörðungu um feröir þess engan kost að ráða heima bót’um, en verst fannst mér þó vera
varðskipanna. Flestir þessir Þeirra meina, sem grasleysið
menn höfðu símað erlendum bændum-
veiðiskipum.
útgerðinni og lögðu undir
skrifstofustjórann i dómsmála
ráðuneytinu, til þess að hann
gæti aftur fengið sín tvöföldu
laun. En þessi aðskilnaöur
yfirstjórnarmna1 fiá aðal- iiríðina. fengust litlar játning- stoðar bændum, því að slíkt er ekki
stöövum útgerðarinnar, þar arj þVi ag sakborningarnir að voru skapi, en hins vegar ber
sem fjölþæU og samtvinnuð • ‘
býr farið meö Stefán Jóhann. Hopum
var bannað að tala, því að það var
talið spilla fyrir Ásgeiri, ef Stefán
Ekki ætti þó ríkisstjórnin að lýsti fylgi sínu við hann. En nú hef
Nú var rannsókn þessa máls skylda neinn til vinnu við öflun þess ir þó Stefán fengið að tala og sýna
haldið áfram, en eftir fyrstu arra heyja, sem ætluð verða til að
verkefni eru leyst með sam-
starfi margra manna, gafst
illa, og mun enn reynast á
þóttust allir af tilviljun ný-.henni að hafa forsöneu um skiPu-
lega vera búnir að eyðileggjaUagning ^ifboðasveita, er leggi
, . , , . , ,, . f , fram vmnu í pessu skyni.
hma saklausu dulmalslykla, vi6 íslendingar œttum að fara að
sama veff í sambandi við að-tSma. °S. skio1 þéim Viðkom- verða vlö þvf bdnir að mæta ýms-
, andi. Þó var það ljóst öllum um erfiðleikum áf hálfu náttúr-
skilnað þann, sem Bjarni ^ þeirrlj er kynntu sér skjöl máls unnar, umfram þá, er við, sem
Benediktsson hefir nu akveð- .jnS, að mestur hluti dulmáls-1 munum meginhluta þess tímabils,
iö. Hefði mátt ætla, að þessi■ gkeytanna var unl varðskipin ; sem af er öldinni, höfum lifað, því
r*ó ‘AlaQvro rrQr'Ai' oAr viÁianrí I 1 ' ___ ---------------
ráðherra gerði sér
grein fyrir ókostum nefnds
aðskilnaðar vegna þeirar mið-
ur góðu reynslu, sem hann
sjálfur hefir af því að vinna
í spottakornsfjarlægð frá
dómsmálaráðuneytinu. En
þessi fjarlægð, þó lítil sé,
spillir nauðsynlegu lífrænu
sambandi og verður ekki brú-
uð með önugum orðsending-
um og orðbragði af hálfu ráð-
herans gagnvart starfsmönn-
unum í hlutaðeigandi ráðu-
neyti.
Á þeim tíma, 1932—34, sem
Sjálfstæðismenn tóku daglega
yfirstjórn landhelgisgæzlunn-
náfiaJf | enda komu enn fram gögn í
málinu.
Dulmálslyklarnir í
útlenda togaranum.
Um þessar mundir var tek-
að svo virðist mér mega ætla af
því, sem í annála er skráð, og hinu,
sem nú fréttist um ísalög við Græn
land og aðra harðindaboða, að dag-
ar feitu kúnna sjö séu allir en hinir
komandi, sem einkennast meira af
þeim, sem magrar eru. Er því á-
reiðanlegá tími til þess kominn að
inn að veiðum í landhelgi er- j hugleitt sé með hverjum hætti við
lendur togari, sem frægur var ,mesum bezt hvor annan styðja, svo
fyrir landhelgisveiðar hér við að líft verði 1 landl hér’ og fr Það
land, einkum við Vestmanna- |þvl min tiilaga að
cyjar, en hafði þo alltaf fram afldgufært verði, þegar að kreppir
til þessa á dularfullan hátt' annars staðar á vetri komanda."
sloppið úr greipum íslenzku!
varðskipanna. Kunnugt var, I
að skip þetta hafði haft dul-
málsskeytasamband bæði við
menn í landi og á íslenzkum
ar af Skipaútgerð ríkisins, var j og erlendum togurum hér við
það þeirra úrræði að leggja land. Þótti því bera vel í
áöurnefndum varöskipum upp j veiði að gera húsrannsókn í
til skiptis, þannig, að hvort togara þessum um leið og
um sig var starfrækt aðeins sakadómari fjallaði um land-
hálft árið, og var þetta auð
vitað hið dýrasta og óheppi-
legast^fyrirkomulag.
* ’ I jl!,ÍÍi:
Herferð gegn
Ioftskcytanjósnunum.
Þegar Hermann Jónasson
tók við embætti dómsmála-
ráðherra 1934, lagði han á ný
daglega yfirstjórn landhelgis-
gæzlunnar undir Skipaútgerð
ríkisins, og var þá um leið
gert rösklegt og vel heppnað á
hlaup til þess að uppræta
loftskeytanjósnirnar um varð
skipin.
Áhlaup þetta var þannig
undirbúið, að gerðar voru
skýrslur um dulmálsskeyta-
sendingar til veiðiskipanna
og milli þeirra undanfarin 2—
3 ár, og sást þá, að margir
menn í Reykjavík og víðar
sendu að staðaldri dulmáls-
skeyti til innlendra og er-
lendra veiðiskipa, en þegar
þessar skeytasendingar voru
helgisbrot skipstjórans, og
fannst þá urmull af dulmáls-
lyklum, sem sýndu, að skip-
stjóri togarans hafði haft
mjög víðtæk njósnarsambönd
varðandi íslenzku varðskipin
við menn í landi og á íslenzk-
um og erlendum togurum hér
við land.
Sýndu öll þessi skjöl, að á-
standið var þannig, að fjöldi
njósnara í landi sat um varð-
skipin og sendi jafnóðum loft-
skeyti um allar hreyfingar
þeirra, sem hægt var að kom-
ast á snoðir um, en á hafi úti
stóðu veiðiskipin í upplýsinga
sambandi sín á milli, og var
þetta ástand orðið þannig, að
landhelgisgæzlan var orðin
næstum gaghslaus. Tökum
dæmi: Ægir fór frá Reykjavík
í gæzluferð suður og austur
um land. Njósnararnir vissu
ekki, hvert feröinni var heitið,
en margir sendu þegar dul-
(Framhald 4 3. síOu)
Hér er vissulega hreyft athyglis-
verðu máli, svo sem Péturs var von
og vísa. Svo er hér stutt bréf, sem
sig. Ég var farinn að halda, að
hann ætti alltaf að vera óhreina
barnið hennar Evu. En það þykir nú
ekki þurfa lengur og er það vel far
ið, því að Stefán kann ekki þögn-
inni vel.
Boðar það annars nokkuð, að
Stefán og Gunnar voru þarna aðal-
ræðumenn. Mér er sagt, að ýmsir
heiMsalar og gróðamenn séu farnir
að tala mjög hlýlega um Alþýðu-
flokkinn og AB sé mun betur statt
fjárhagslega, en útbreiðsla þess gef
ur tilefni til. Og það leynir sér ekki
að forsprakkar Alþýðuflokksins líta
upp til Gunnars. Meira að segja
hefir sænskur krati vitnað um ágætl
hans í AB. Jú, yrði það ekki dá-
samleg hreyfing, hægri broddar og
forstjórar Alþýðuflokksins og kaup-
sýslulýðurinn, sem myndar lífvörð
Gunnars Thoroddsen. Haldið þið
ekki, að slík hreyfing myndi sópa
verkamannafylginu af kommúnist-
um?“
Ragnar bóndi hefir lokið máii
sínu og lýkur hér baðstofuhjalinu í
dag.
Starkaður.
•AVW.’A^WAV/AV.W.’.VAV.VWAVAWVAVWjV
3e,-
á
citnenn
f
Venjulegar máltíðir úr úrvals dillcakjöti (súpa á und
an, kaffi á eftir) kostar aðeins 15 krónur í
HREÐAVATNSSKALA
Hátíðamáltíðin á sunnudögum
grænmeti o. fl.) kosta 18 krónur.
(lambasteik með
I
I
N %
/.V.’.V.V.V.V.’.V.V.V.V.V.VAV.íV.V.V.V.V.V.V.V.V.'
Kaffi eða mjólk (með 4 heimabökuðum stykkjum)
kostar 7 krónur.
Farið vel með peningana og fáið ykkur hressingu á
ferðalögum, þar sem það borgar sig bezt.
Velkomin til Vigfúsar !
AUGLÝSIÐ í TÍMANUM
Auglýsingasími Tímans: 81300