Tíminn - 25.09.1952, Blaðsíða 4

TÍMINN, fimmtudaginn 25. scptember 1952.
216. blað.
Indriðí G. Þorsteinsson:
I POMPEIBORG
Niðurlag. j Ai. aðgang, Má segja, að þetta
herbergi sé lokaálman í þrí-
Oómhöllin og fangelsið. - hyrningnum, en áður hafi
Breiðasta gata borgarinnar komið ælan og átið, og eftir
Qr Aðalstrætið og var það nhn a® dæma, þá hefir Róm-
nna gatan fyrir utan göturn- verjinn ekki ótilneyddur stig
ar áð borgarhliðunum, sem u‘ fynr þennan þríhyrning.
ekki var töluvert mjórri og
aðeins vagnbreidd milli gang
otétta. Hraungrýtið í götu-
flórnum virðist fremur lint,
óví á mörgum stöðum, sér- ,, ^
:,taklega þar sem fjölfarnast Jr,;a acU1 lva*si1 'eSg a hægii
A vogarskálum.
Þegar komið er inn í and-
tíyri húss bankastjóranna,
blasir við manni stór eikar-
nefir verið, eru djúp för í hell
irnar undan vagnhjólunum.
Við enda Aðalstrætis er rétt-
trsalurinn, en hinum megin
hönd. Er þessi kassi byggður
yfir eina kiámmyndina af
niörgum í húsi þessara virðu-
iegu rcmversku borgara og
iorseta, hafa báðar þessar
ið götuna stendur höll dóms lielir ^yntím blasað við teverj
um þeim, sem heimsóttu
þessa. liöfðingja á velmektar.
zoli'dómssaíarinsTafa’ veriö dö-um Þeirra- Einkennisbú-
grafnar tíu feta dúpar holur inn ltalskur vorður stendur
hjá þessum kassa með lykil i
hefir ekki þurft 'lan-an hendi- eins °B hér sé um ein-
hvern belgidóm að ræða, og
eftir að kvenfólk hefir verið
rekið út .úr anddyrinu, en
mörg hundruð manns voru í
Pompei þennan dag, opnaði
.‘g settar þungar grindur yf-
;ir,
:clutn;ng á föngum eftir dóm,
öar sem ekki þurfti annað en
sökkva afbrotamanninum nið
ir úr gólfinu, en í fangelsið
aefir hann heyrt ýlfur í
oungruðum villidýrum, sem
geymd voru þar skammt frá,
jg vitað gjörla hvað beið
oans,»en venjan var að etja
föngum og þrælum á
karlnianns og voru kynfærin
ólíkt þyngri en gullið. Vörð-
urinn bað um ameríska vindl-
inga fyrir að sýna þennan sígurjón Sigurgeirsson í Hiíð und
kjorgrip borgarinnar. en mér ir Eyjafjöiium segir okkur dálítinn
var þó efst í hug, að Vcsúvms aukaþátt í sambandi við aflraunir
hetði orðið öllu
vogarskúlunum
stað. —
þyngscur á
á þessum
Gunnars Salómonssonar:
Hún lifir.
„Þegctr ég las í Tímanum í dag
sögur Gunnars Salómonssonar afl
raunakappa, eins og hann sjálfur
kallar sig, sá ég, að hann hafði
Borgill hfir Og hefir aldrei gieymt einni, sem vel má vera að
verið írægari en í dag, jatn- ‘ sum ykkar hafi gaman af að heyra.
framt því sem rústir borgar- j Á ég að segja ykkur hana? Hún
innar standa. sem minnisvarð er svona.
ar um jiínaðarháttu þes«hra j
séi^tá^'bi! »Nefndur Gunnar var hér á ferð
við Eyjafjöll í vor og sýndi aflraunír
. , í ungmennafélagshúsinu Dagsbrún
gloggt 1 gegnum Italann í)við Skarðshlíð. og þótti mörgum
dag, að hann býr enn að þess ^ n0kkurs virði að sjá til hans, sumt
um forneskjulegu siðum. for-^ Íéku menn þó eftir honum og jafn
feðra sinna, þótt nú sé ann- j vel ekki ver. Að sýningu lokinni
ar háttiír á og öllu menuing- ; átti Gunnar svo kost á að vinna
arlegri. Mér er sagt af kunn-! fyril' búsaleigunni með því að lyfta
ugum, að ítalir hafi míkið dá í ákveðna hæð tveim steinum sem
™ *. „ . „v þar eru fyrir utan husiö, en annar
mat og borði (þeirra hafði lengi legið & skóga.
sandi við þjóðbraut og þótti það
saurlífisseggja og
byggingarlist, finnur maður
í gegnum ítalann í
læti á góðum
mikið þeir sem efni hafa. —
ítalir eru þjóða listrænastir í
liúsagerð. ítalir hafa fætt af
hann kassann og sýndi ok’cur sér menn eins og Boccasio og
þet'a „Drottinn blessi heim-
ilið“ hinna rómversku hofð-
ingja. Fftir að hafa séð kyn-
mótl Íícri nianna greypt í stein yf-
ir dýrum íbúðarhúsa og verzl
oessum villidýrum, þegar
etómverjar gengu til leika. URarhusa °S auk Þess
í gptuhellur a morgum stoð-
um. varð manni orðin ljós sú
dýrkun Rómverja. Myndin
var af vogarskálum, þar sem
öðru megin voru dyngjur
gulls, en hinu megin kynfæri
iiðferði.
Leiðsögumaður okkar sá
iyggilega um það, að við
kynntum okkur rækilega
ifnaðarháttu Pompeibúans,
jg býst ég við, að mörgum
ferðamanni muni blöskra við'
pá yfirsýn, sem hann fær af
úðferði hans. Hvar sem mað-
nr fer um borgina, blasa við
:ákn um skefjalaust nautna-
,íf ríkismanna, sem ekki virð-
ast hafa • haft annað fyrir
stafni, en éta og drekka og áv
stunda samvistir við gleöikon
.u', milli þess þeir létu henda
-'arnarlausum mönnum fyrir
jillidýrakjafta. Er tæplega
aægt að segja, að þetta fólk
aafi tileinkað sér'menningu í
peinj skilningi, sem nútíminn
leggur í hugtakið menning.
Relzt er að tala um menn-
^ mgú ■ í sambandi við húsa-
' gerð og skipulag, en má jafn-
framt telja víst. aö í þeim
ifnum hafi Hellenar verið
tærlfeður þeirra.
Casanova, sem hafa gerf
manni kleift að skyggnast
inn í innstu hugarfylgsiii þess
arar þjóöar, sem c'itt sinn ;':i
menn, eins og bankastjör-
ana í Pompei. Þannig hefir
andi Ítalíu í þessum þríeina
skilningi vaxið öld fram af
öid og rlípast. Á leiðinni hefir
hroðinn orðið eftir cg þótt liið
gamla sé í rústum, þá li.fir
bað samt.
Byggðasöfn og menningarreitir
m
Meöal fle.stra menningar-
þjóða, er það eitt af sjáífsögð
ustu verkum hverrar kynsióð
ar. að láta eigi fornar meni-
ar íeðranna falla i gleymsk-
unnar haf og týnast með öllu,
eitirkomendum og óbornum.
íslendingar hafa verið iog
eru enn, ajlra þeirra þjó'ca,
sem telja sig sjálfar til hinna
s voköllu ðu menningarþ; óoa,
skommst á veg komnir um
hirðingu fornra verðmæta, ef
undan eru skildar bókmennt-
ir og sagnir, sem geymast á
efnkaheimilum og vörum ai_
þýðunnar. Margar inénjar,
sem eru til moldar gengnar
nú. verða ekki endurheimtar,
en suvnt mætti takast að va,rð
veita, ef þjóðin vaknaði nú til
í höll banlcastjóranna. meðvitundar um þá sVyldu,
Eitthvert vegleg^sta hús- aö varðveita sína eigin sögu
ið í borginni er höll tveggja jafnt í ræðu sem starfi
óræðra, sem taldir voru rík- j Það þurfa að rísa upp í
stu menn borgarinnar, en hverri sýslu söfn fágætra
beir voru hankaeigendur og
arðu firnaríkir á peningamiðl
in ^inni. Hús þeirra er lítið
ákemmt og eitt af þeim fáu
aúsum borgarinnar, sem er
cneð þaki. Það er hátt til lofts
og.vítt til veggja í þessu húsi.
sem byggt er í kringum fagr-
an garð. Við hliðina á borö-
salnum er stór renna, lögð
marmara og við enda hennar
e.r hlemmur yfir niðurfalli, en
pað var venja þessara höfð-
ingja að sitja við át og
drykkju á milli þess þeir
gengu að rennunni og stungu
íingrum upp í sig og ældu, en
■:t þeir höfðu ælt, settust þeir
x ný að borði og hófu drykkj u
og át. Skammt frá þessu ælu_
keri er lítið herbergi, skreytt
veggmyndum, sem gefa greini
lega til kynna, til hvers her-
öergið hafði verið notað. —•
muna, sem senn hafa gengið
sina götu alla„ svo og ymsra
muna, sem eigi eru með öllu
úr ser gengnir. Meö. tækni
corra tíma, er hægt að byggja
yfir slik söfn, úr efni, sem
ekki er forgengilegt, t.d
grjoti cg sementi eða a.°-
besti og timbri og þvrítu
þetta ekki að vera hallir. lield
ur einlyft lagleg hús,-í skála-
stil Sem auðvelt væri að
stækka og bæta eftir því, sem
söfnin stækkuðu.
í höiuðstaðnum starfa svo
nefnd sýslufélög, sem hafa
margþættan tilgang, s. s.
skemmtanir og viðhald kynn-
ingar, sum gefa út bækur.-hér
aðslýsingar o. fl.. og njota ein
hvers smástyrks frá opinbcru
fé. Gætu ekki þessi félög öli,
teki.ð j.essi rnál á sínar herðar
og hafið samstarf við heima-
svojhéruð og undirbúið safn-
Þessar veggmyndir eru
klúrar, að leiðsögumenn ferða' ,n\ ndanir hvert í sinni sýs’.ivV
mannahópa leyfa ekki konum Ekki er hér verið að gera lii -
ið úr því, sem fáein héruð
hafa í þessum málum gjört,
og verða framkvæmdir allar
auðvitað að vera heima i
sveitunum og hinum ýmsu
þorpum. En styrkur samiaka
höíuðstaðarins viö dreifð
byggðalög er mikils virði, og
mætti jafnvel hugsa sér, að
sameiginleg landsnefnd tæki
að sér leiðbeiningar til héraö-
anna og samræmingu að-
gerða, þótt hvert hérað verði
vitanlega að sníða sér stakk
eftir vexti.
Þessar athugasemdir hafa
vaknað við frétt að norðan um
það, að bóndi einn á Noröur- i
landi hafi gefiö sýslunni alltj
sitt ból^asafn, sem er mikið að j
vöxtnm og vel frá gengiö og
hirt, svo sem bezt verður á
kosið. Skilmálar hafa ekki ver
ið aðrir en þeir, að sýslan sjái
um að not verði af safni
þessu og að það varöveitíso
um okomna tíma
Bóndi sá, sem þessa gjöi
gefur, býr á einni fegurstu
jörð N.-Þingeyjarsýslu, Leir-
nöfn á Sléttu, í þjóðbraíít og
með ágæt skilyrði til þess að
staðsetja á BYGGÐASAFIí.
Væri það ekki einmitt til-
valið tækifæri, sem sýslu-
nefndin fær hér, til þess' að
sameina þarna sýslubókasai'n
og byggðasafn. Svo vel vill nú
til, að á þessari jörð hefir
jarðrækt verið unnin með ný_
tizku tækjum lengur en viða
annars staðar og myndu þar
finnast nú úrelt tæki, sem
vert'væri að varðveita til sýn-
is og sönnunar um verkmenn
ingu núlifandi kynslóðar
Gæti vel komið til mála, að
sameina marga þætti þes^a
máls og byggja félag'sheimili,
sý.tí u'oókasöfri og byggðas'hn
untíir oinu,þaki og kalla einu
nafni: „Menningarmiðstöð'á
Norölendingur.
meðal manns átak að lyfta honum
á annan stein, sem þar er, og mun
hæðin vera rúmlega í hné. Eyfellsk
ur bílstjóri gerði það að gamni sínu
að flytja hann að húsinu.
Ekki gat Gunnar lyft steininum.
Þegar aflraunakappinn var að eiga
við annan steininn, hafði hann orð
á því, að hann væri svo lítill að
hann næði ekki utan um hann (en
hann er vondur átaks). Kom þar
þá maður, mun minni og samþykkti
þetta, en þreyf sjálfur til steinsins
og rétti sig upp með hann í fang-
inu. Fleiri komu og lyftu steinun-
um og sumir jafnvel eins og töldu
viðstaddir, að Gunnari hafi ekki
verið sama. Að lokum tóku fjórar
stúlkur steininn og báru hann á
milli sín. Ekki veit ég, hvaö þungui'
steinninn er“.
Næstur talar Ágúst Matthías um
reiðhjól og skráningu þeirra:
„í 206. tbl. er grein um reiðhjól.
Ég á tvö og hefi áhuga á að láta'
skrásetja öll hjól. Er þess mikil þörf
og þyrfti þá að vera reiðhjólaeftir-
lit. Oft vill brenna við að litlir
krakkar séu á algerlega óhæfum
hjólum, hemlalausum eða litlum og
mjög ónýtum. Allir ættu að þurfa
að taka próf á íijol. Hráðamælar
þyrftu að verá *á 'ölliim hjoiurn. Nú
er reiðhjólafjöldinn or'ðinn það mik
ill í landinu, að þessa er bein þörf.
Ég hefi talað við marga krakka,
sem eiga hjól og eru þau öll á
sama máli og ég. Segja, að bara
þurfi að „starta" málinu. og er
Tíminn þá einna, líklegastur til þess,
þar eð hann er lang bezta blaðið
til þessa. Að minnsta kosti finnst
mér það“.
I»á er Surtlubréf frá Stefáni Kr.
Vigfússyni:
,,I>að var eiíthvað viki'ð að því
í Tímanum nýlega að Skagfirðingar
mundu yera farnir að yrkja eftir
Herdísarvíkur-Surtlu hina frægu, og
þess jafnframt til getið að fleiri
mundu á eftir koma. Hér kemur
mitt innlegg í kransinn á leiði
Surtlu. Þú værir ef til vill svo
lítillátur að birta það í baðstofu-
hjalinu við tækifæri.
Hún elskaði frelsið og fjöllin
var frá eins og suðræn hind,
og hættunum haslaði völlinn
su hugdjarfa íslenzka kind“.
Eoks eru hér leiöréttingar frá
Sveini Sveinssyni frá Fossi:
1. Við baðstofuhjal Tímans 2.
september um lit stóru nautanna í
Sandfelli. Eldra nautið var fallega
rauðhúfótt en það yngra ljósrautt.
2. Við baðstofuhjal Tímans 14.
sept. frá Jóhaffnesi í Hjarðardal.
í Skaftafellssýslum eru naut. þótt
þau séu stór, ekki kölluö uxar, held
ur bara naut. Samt er ekki þar með
sagt hvort réttara er“.
Enn eru hér tvær Surtlu-vísur
eftir G. G. K. Þær eru svo:
„Er þess von að. ,ýmsa:.hrelli, .
ævilokin fullhugans. j
Nú er fallin fræg að velli
fjalladrottning Suðurlands.
Leitaði minnst til mannafunda,"'
mörgum reyndist hörð og stygg.
Var þó allt til efstu stunda
æskustöðvum sínum trygg“.
Þá er þessu lokið i dag.
Starkaður gamli.
W.W.V.VJVW.W.WAWA’AV/JVW.V.V.V.W/A'A
Í í
Innilega þakka ég öllum þeim, sem heimsóttu mig, ;■
í gáfu mér gjafir cg sendu mér skeyti á fimmtugsafmæli íj
I; mínu 2.9. s.l. — Heill og hamingja fylgi ykkur öllum. I;
;■ !■
* Gísli Sigurjónsson, Svalhöfða'.
!■ !■
í'i-WW'A'.VW/.’.VAWWWAV.WAV.V.V.V.V.VAS/
Uppboð
Opinbert uppboð verður haldið í húsakynnum Vöru-
veltunnar á Hverfisgötu 59, hér í bænum á morgun,
föstudaginn 26. þ.m., kl. 1,30 e.h. og verða þar seld alls
konar húsgögn, fatnaður, verkfæri, rafmagnsmótorar
o. m. fl.
Rorgarfógetinn í Reykjavík.
;
►<**
Rúsfnur
Aprikósur
Gráfíkjur
£amt>a\n4 íaL AaffltiHHutféíaga