Tíminn - 12.11.1952, Blaðsíða 5

257. blað’.
TÍðlINN, miðvikudaginn 12. nóvember 1952.
5.
Miðvíhutl. 12. nóv.
Meiri vinna
Til þess að lífskiör almenn
ings á íslandi verði ekki verri
en efni stóðu til og verið gæti
er nauðsynlegt að haghýta
vinnuafl þjóðarinnar sem
bezt. Á því sviði er hægt að
gera mikiar umbætur frá því
Bjarni Þorsteinsson.:
ELSKIÐ
LIFIÐ
Ávarp við setningu Reykjaskóla 1952
Unga námsfólk.
Ilífinu. Þá myndu þeir birtast
svæðum hins ræktaða lands.
Of ofan á þetta allt bætist
aukin dýrtíð, veröfall pen-
inga á verðfall ofan. Slik harð
æri sem þau, er yfir þetta
hérað hafa dunið í seinni tíð,
myndu fyrr á öldum hafa or-
sakað búfjárfelli og mann-
dauða. Slíkum heljartökum
Elskið lífið og þess töfrasvið. J eins og útréttar hendur, er. hefir óáran ekki náð á byggð
' fríkkuðu skrautsvið tilverunn J inni okkar. En skóli héraðs-
Elskið fólkið, bjart og valið
lið.
Elskið vorsins undur
geislamátt.
Elskið flug, sem stefnir djarft
og hátt.
Elskið lífiö, úngu menn. Pilt
ar og gerðu það vistlegra og ins er verr sóttur en skyldi.
betra.
Fátæktin lokar enn leið hins
Meistari meistaranna, drott J Unga manns. Ef rétt er á litið,
inn Jesú Kristur, sagði: „Nýtt;Sjá allir, hvað það er, sem
boðorð gef ég yður, að þér elsk„, dregur úr straum unga fólks-
ið hver annan“. Þetta er gull ins hingað: Erfitt árferði til
væg setning. Hún felur í sér;lands og sjávar.
sem er. Fyrsta skilyrðið tihar og stúlkur. Þið eruð borin J aldýr lífssannindi. Elskið fólk j En þið, sem komið hingaö
þess að svo verði, er að menn | inn í lífið til þess að lifa í
geri sér það almennt ijóst, að |samræmi við innsta eöli þess.
sóun vinnuaflsins dregur nið
ur lífskjörin almennt.
Menn ættu að gera sér
Heilbrigði, háttvísi, fegurðar
skynjan, atorkusemi, áræði,
þor, listelsku, lífsgleði og
grein fyrir því, hvort þeir | mannkærleika, svo að fátt eitt
þekkja ekki einhver dæmi til. sé talið. Inn á öll þessi töfra- j liðsmaður, sem miðar lífsvið-
þess, að menn lifi af störfum, jsvið beinir lífið sjónum ykk- horf sitt, lífsstarf og fram-
sem eru lítils virði fyrir þjóðjar. Þarna eigið þið að verða
iö, bjart lið og valið. Og verið (til náms, komizt hingað þrátt
liðsmenn hins bjarta og valda . fyrir allt. Þið mætið hér sem
liðs. Enginn má ætla, að kraf , fulltrúar fámenns hóps
an um valinn liðsmann sé út
í bláinn sögð, eða ofviða nein
um. Hver og einn er valinn
arbúið. Töluverð brögð munu
vera a'ð því. Hætt er við því,
að óþarflega margir menn
stundi ýmis konar kaupskap
og mætti hota nokkuð af því
vinnuafli betur og á fleiri svið
úm mun starfsaflið vera illa
liðsmenn. Hver og einn á að
gerast starfsamur starfsmað-
ur á viðavangi lífsins. Og til
þess að ná þeirri þjálfun, sem
slíkt útheimtir, að verða mað-
ur, í sönnustu merkingu þess
orðs, þá hyggið að skrautsviði
nýtt. Ýjnsir þeir, sem vinna ■ tilverunnar og búið ykkur und
að gagniegum vefkum, skila, ír að gera það meira, fegurra
minna starfi en æskilegast
væri.
Atvinnuleysi og allar trufl-
anir í eðlilegum atvinnu-
rekstri draga þjóðartekjurn-
ar niður. Það gera líka hvers
konar vinnusvik. Allt samein
ast þetta um það, að öraga
niður lifskjör þjóðarinnar í,og leggið þið fram ykkar
heild. j fegurstu föng.
Þegar sjómaöur ræður báti.Það fríkkar, því nú mæli ég“.
sínum til hlunns og setur j
og betra. Til þess þarf mann-
dóm. en þó fyrst og fremst
lífsgleði og lífstrú. Lífsglaður
unglingur sagði einu sinni:
„Komið þið .öll, þið, sem unið,
við söng
og eruð sem sólskin á veg
ur
bygðinni. Látið það sjást, að
þið séuð góðir fulltrúar. At-
orkusöm og vel gerð sveit er
skólanum, ástvinum ykkar og
byggðinni allri sé sómi að.
Þeir, sem einhver ráð eiga
mitt í erfiðleikum yfirstand-
andi tíma, hafa stutt að skóla
vist ykkar, og sumir óefað af
göngu alla við birtuna, dag-
inn. Þaö er mátinn og lykill-
inn að skrautsviði tilverunn-
ar í bráð og lengd.
„Ég ætla að kenna bér að litlum efnum. Sýnið, að þið
unna betur nóttunni en deg- eruð líka nokkurs megandi,
inum“. Þetta er rödd úr skúma J Sem vel er um, bæði við.nám-
skotum tilverunnar. Vitið, það ig og í framgöngu allri.
er mælt, að þeim fjölgi nú i Gangið fram sem liðsmenn
með þjóð vorri, sem leggja dagsins, birtunnar. Látið lýtur að því að fjölga vínveit
Frá Áfengisvarna-
nefnd kvenna
Á fundi, sem Áfengisvarna-
nefnd kvenna í Reykjavik og
Hafnarfirði hélt, voru sam-
þykktar tillögur vegna áfeng-
islagafrumvarpsins:
1. Áfengisvarnanefnd
kvenna í Reykjavík og Hafn-
arfirði, aðrar slíkar nefndir
víðs vegar í landinu, hafa ver
ið stofnaðar til þess að vinna
gegn áfengisbölinu. Slík sam-
tök geta því engan veginn
stutt neinar þær breytingar
á núgildandi áfengisiöggjöf,
sem á einhvern hátt rýmka
um þær hömlur, er nú gilda
um sölu og veitingu áfengra
drykkja, en að vorum dómi
stefnir þetta frumvarp aðal-
lega að þessu, og þá um leið
að auknum drykkjuskap og
óreglu í landinu.
2. Áfengisvarnanefnd kv.
mótmælir þess vegna kröftug
lega þeirri grein frumvarps-
íns, sem leggur til að leyft
verði að brugga áfengt öl í
landinu. Nefndin mótmælir
sömuleiðis mjög eindregið
þeir.ri grein frumvarpsins, er
hann úpp á kamb, þar sem
f arkosturinn grotnar niður
meðan hinn fyrri forma'ður
selur ungúngum kókakóla og
slgarettur eða þegar bónd-
inn flytzt frá býli sínu og legg
ur það í eyði til að gerast
dyravörður í einhverju stór-
hýsi Reykjavíkur, miðar það
hvort tveggja að því að spilla
lífskjörum almennings, því
framleiðslan dregst saman. Á
slíku hlýtur alltaf að vera
ærin hætta meðan sælgætis-
salá og dyravarzla þykja arð-
vænlegri störf en fiskiveiðar
og landbúnaður. Þjóðin verð-
ur að skílja, að með slíkri skip
an mála er hún að stefna af-
komu sinni í hættu og gera
lífskjör verri en þau væru
ella.
Þanig hefir skipazt, að sum
smáþorpin víðs vegar um
strendur íslands skila marg-
földum ffamleiðsluverðmæt-
um eftrr mann móts við höf-
uðborginá, sem þó hefir mörg
og gÍÉÚáiÍeg stórfyrirtæki.
Vilji þjóðin bæta lífskjör sín,
er skynsamlegt að leggj a rækt
við þá staðina, sem skila
mestri framleiðslu eftir
hverjá mannshönd. Með því
að veita fjármagninu til
slíkra staða má styrkja at-
vinnulíf þeirra, svo að þar
fjölgi því fólki, sem mest lið
er að til að ala önn fyrir þjóð
inni og standa undir fram-
færshi hennar. Jafnframt
myndi slík aðhlynning sums
staðar verða til þess, að meira
en áður yrði framleitt miðað
við mannfjölda.
íslenzka þjóðin hefir tekið
á sig þá djarfmannlegu rausn
’að veita meginhluta allra
launamanna frí frá störfum
tvær til þrjár vikur um há-
súmarið. Þar sem árstíðir eru
eins og á íslandi er þetta
skörulega gert, því að náttúra
landsins og veðurfar veidur
því, áð súmarið er á margan
•veg enn sem fyrr hábjargræð
Þetta er lífsmátinn, ungi
maður. Lífsmeiðurinn frikkar
við komu ykkar, hvers og eins.
Það er voldug ætlan, að ætla
sér einum einstakling að
fríkka lífsheildina. En minni
ætlan má enginn ungur mað-
ur ala við hjartarætur. Þið
eruð til þes's borin inn í lífið,
að það fríkki við komu ykkar,
undan þeirri skyldukvöö get
ur enginn sannur maður vik-
ið. Sjálft almættið leyfði ykk
ur snertingu lífsins. Það gaf
ykkur margþætta dásama
skynjan og hæfileika, sem eru
gullinu dýrmætari. Þið eigið
auðsafn í lífsþreki ykkar og
lífseðli. Og hver, sem er reiðu
búinn til góðra starfa, á vísan
stuðning almættisins. Lífið
hefir fundið ykkur. Lífið þarf
á ykkur að halda. Standið og
starfið föstum fótum í þjón-
ustu þess.. Verið þar heil og
óskipt. Og sannið til. Stórir
hlutir gerast.
Við heyrum oft talað um
stóra hluti, sem gerast. Sumt
gleður okkur. Hyggjum að þvi.
Sumt vekur kvíða, jafnvel
geig. Allir stórir hlutir ættu
að vekja fögnuð og myndu
gera það, ef þeir væru vígðir
eyrun við rödd skúmaskotsins.
En hinum fjölgar líka. Þess
vegna gerast undrin og töfr-
arnir. Og undrin og töfrarnir
stinna lífsþráðinn og styrkja
hann, og vonirnar sópast að.
Og þangað beinum við sjónum
á heillastund.
Reykjaskóli var settur áðan.
Það er heillastund. Reykja-
skóli hefir risið hér við heitu
brunna héraðsins. Þá einu
heitu brunna í byggðinni hér,
sem nokkuð kveður að. Frá
móðurbrjóstum ættjarðarinn-
ar streymir ylurinn, sem
vermir þessa ágætu stofnun,
Mér er sagt, að nú sé ónotað
rúm í hinum vistlegu stofum
skólans. Allir hér vita, hvað
veldur. Mörg undanfarin ár
hefir hafið, — hafið, bláa haf-
ið, sem speglar byggðina á
lognkyrrum bjartviðrisdögum,
— hafið, sem breytist í hrynj
andi fossa á degi fárviðrisins
og keyrir brimhrannir að
ströndinni, — hafið, það hefir
neitað um björg. Björg, sem
talin var nokkuð árviss. Eða
öllu heldur hin síkviki skari,
sem byggir hafið, hefir tekið
sér frí, eða lagst frá flóa og
fjörðum héraðsins. Svo þrátt
breytni ykkar vitna um mann ingastöðum. Þetta hvort
kosti, atgjörvi, ættgöfgi og al- ' tveggja mundi leiða af sér
hliða góðvild. Góðvild til mjög aukna áfengisnautn
manna og málleysingja og mál unglinga, og er þó ekki á þær
efna allra, sem heyra degin- hörmungar bætandi. .
um til og birtunni. J 3.Nefndin er í fullri and-
Ég vonaði um skeið, að þeir stöðu við þá yfirlýsingu 1. gr.
dagar væru taldir, er ung-' fmmvarpsins, að það eigi að
menni yrðu aS bíða heima með Stuðla aö „hóflegri meðferð
sára menntaþrá. Nú gæti ég áfengis“. Með þessari yfir-
þó talið fram, ef ég vildi. Að íýsingu er mörkuð sú „höfuð-
vísu eiga þessi ungmenni stefna“, er frumvarpið bygg
betra nú en áður var. Útvarp ist á. Og það er rétt, að frum-
ið býður þeim skólavist og eins varpið mundi, ef að lögum
bréfaskólinn. En þó er það yrði, stuðla að „meðferð" á-
alltaf annað en að komast í fengis, því það stefnir að því,
hópinn á góðu skólasetri, vera
í sveit samaldra sinna, finna
að menn hafi sem greiðastan
aðgang að áfengum drykkj-
skyldleikann, lífsviðhorfið, um 0g að þeir séu sem allra
víðast á boðstólum. Slík „höf-
uðstefna“ er alveg ný í áfeng-
istími þjóöarinnar. Hins veg-
ar er því sízt að neita, að
þeim, sem inni vinnur, er
gott að njóta sólar og sum-
ars áhyggjulaus. En samt
mætti minnast þess í sam-
bandi við þetta að slíkri þjóð
er skylt að vinna vel í vinnu-
tíma sínum.
Allt bendir til þess, að það
standi yfirleitt ekki á fólk-
inu að vinna mikið og vel,
ef það sér fram á, aö það megi
njóta ávaxtanna af starfi
sínu. Starfsemi sveitafólks og
smáútgerð allt í kringum
land sýnir það, að þjóðin á
sjá, læra og kynnast.
Ég hugsa til þeirra kenn-
ara, sem héðan fóru vegna iSiöggjöf vorri, og henni mót-
breyttra tíma. Ég þakka þeim mælir Áfengisvarnanefnd
fyrir mitt fólk og árna þeim kvenna harðlega.
heilla. Og ég bið fyrir þeirri j Að öðru leyti eru í frum-
nýbreytni, sem nú er tekin varpinu atriði, sem telja
upp við skólann. Ég vona, að mætti til bóta frá því, sem nú
hún reynist vel, verði í senn er, sé þeim framfylgt. Svo er
þrottmikil og heilladrjúg, beri um c_iið 12. greinar um bann
með sér fegurð og stuðli að gegn þjónustugjaldi af fram-
auknu samstarfi við gróður- reiðslu áfengra drykkja í veit
moldina og veki hug á gagn- ingahúsum, ennfremur allur
legum búnaðarháttum. J VI- kaflinn um ölvun, að því
Skólastjóra og eldri ogyngri ieyti, sem hert er á ákvæðum
fyrir mikla leit hinna atorku ' kennurum skólans og starfs- 1 laganna frá því, sem nú er.
sömu sjómanna hefir lítiö ( fólki öllu færi ég heillaóskir á j 4. Áfengisvax'nanefnd kv.
sem ekkert unnizt, og neyð þessari stundu. Ég efast ekki telur nauðsynlegt að skipuð
skapast. Og ekki er nóg með um það, að allt starfslið skól- verði ný nefnd til þess að end
það, að sjórinn hafi brugðizt, J ans sé einhuga um stofnun- J urslí0ða áfengislögin. í
heldur hefir harðæri heim- ' ina og viðgang hennar. Heilla þeirri nefnd þurfa minnst
Sótt landsbyggðina nú í seinni: vættir eru alltaf nærtækar,1 tvær konur að eiga sæti, því
tíð. Eftir gjafafreka vetur j þar sem einhugur ríkir. Njóti; að k0nur vita oft manna bezt,
hafa komið hörð vor, sem (skólastofnunin þess, og þess tLVe átakanlegt áfengisbölið
ekki einasta töfðu fyrir gróðr . velfarnaðar, sem einhug fylg- 1 er.
inum, heldur dauðfelldu gróö ; ir. Reykjaskóli vaxi með j Áfengisvarnanefnd kvenna
urinn gersamlega á stórum breyttum tíma og beri hátt í ^ Reykjavík og Hafnarfirði,
vöndun og glæsibrag. Lyfti felur stjórninni að fylgja því
hátt kyndli menningar, sið-
gæðis og heilbrigðs mann-
dóms. Reykjaskóli á að vera
f j ölmennasta menntastof n-
un héraðsins, sú gagnlegasta
og glæsilegasta. Um minna
getum við ekki beðið. Og stór-
um bænum fylgja áheit, sem
orka miklu.
Guð gefi góöu málefni sig-
ur.
Unga skólafólk. Gefið sam-
huga þessa yfirlýsingu:
-
þar sem það iær skilyrði til
að yrkja garðblett, byggja yf
ir sig eða gera eitthvað á-
þekkt. Þess. vegna þarf ekki
að óttast Um landsfólkið, ef
það aðeins ’ á þess kost að
njóta þessara fornu dyggða..
En það þarf að taka þessi
mál nokkuð öðrum tökum en
víða hefir verið gert að und-
anförnu. Fólkið sjálft þarf að
vaka og skilja þessi mál. Þá
mun stjórnendum þjóðarinn
ar veitast auðveldara að
finna leiðir til þess, að aiþýð-
an megi njóta ’ ávaxta af
vinnusemi og trúmennsku í
starfi og þar með hefja lífs-
bæði dugnað og vinnusemi.
Þessir sömu eiginleikar birt-ikjör þjóðarinnar
ast hjá fóíki í kaupstöðunum, I hærra stig.
Eg elska lífið og pess töfrasvið.
Ég elska fólkið, bjart og valið
lið.
Ég elska vorsins undur
geislamátt.
allrar á, Ég elska flug, sem stefnir
i djarft og hátt.
fast eftir að lækningastofa
sú, sem ákveðið hefir verið að
starfrækja, fyrir áfengissjúkt
fólk í Reykjavik, verði nú þeg
ar látin taka til starfa.
Áfengisvarnanefnd kvenna
i Reykjavík og Hafnarfirði,
mælir eindregið með því, að
frumvarp það, sem borið er
fram á Alþingi af Gunnari
Thoroddsen og Kristínu L.
Sigurðardóttir um stoínun
drykkjumannahæiis nái fram
að_ gahga.
Áfengisvarnanefnd kvenna
mun nú á næstunni opna
skrifstofu á Njálsgötu 112 og
verður þar tekið á móti kon-
um, sem eiga í örðugleikum
af völdum drykkjuskapar, og
reynt að greiða fyrir þeim..