Tíminn - 28.11.1952, Blaðsíða 4

Tíminn - 28.11.1952, Blaðsíða 4
4. TÍMINN, föstudaginn 28. nóvember 1952. 271. blað. Sveinn Sveinsson frá Fossi: Þegar Kötlugo Orðiö er frlálstl Kötulgosið og fleira í sam- 'ibandi við það. Kjartan Leifur Markús- ,son bóndi í Suöur-Hvammi í iHýrdal, skrifar í Morgun- olaðið 31. okt. þ. á. fróðlega grein um Kötlugosin. Kjart- an Leifur er fæddur og upp- ilin í Hjörleifshöfða á Mýr- dalssandi eins og mönnum bar eystra er kunnugt, | Markús faðir hans var þjóð- 'íunnur, fróður um margt og iskrifaði um Kötlugos og cleiri eldgos. Kjartan Leifur <ir búfræðingur að menntun, njög vel greindur og dreng- ir hinn bezti, en heilsan ekki uterk og hefir það dregið úr ollum framkvæmdum hvað búskapinn áhrærir, eins og /erða vill ef heilsan brestur. Kjartan Leifur er manna íróðastur um Kötlu, Sand- Fyrst eru Iiað morguntónleikar sig, — ekki kærir fullorðna fólkið útvarpsins, sem eru til umræðu,' sig um jazzinn. Það óskar frekar enda fer vel á því. Árrisull spyr: „Hver velur plötur þær, sem leikn ar eru í morgunútvarpinu? Það eftir hjartfólgnu ísSenzku söng- lagi, en hásu veini á erlendu máli. Ennþá er íslenzkan hjartfólgnara mál flestum en enskan. Ef útvarpið vill endilega gera virðist sem einn maður sé þar að . jazzistum úrlausn, þá astti það að verki, alltaí sá sami, og velji eftir eigin geðþótta, en ekki hlustend- anna, — oftast jazzplötur af verstu veita þeirn tíma. milli kl. 11—12 að kvöldi dags. Það er þeirra tími. Minnsta kosti halda þeir venjulega egund. Er útvarpið að verða prí- | jazz-tónleika sína í samkomuhús- vat tónlistartæki einstakra manna? I um bæjarins á þeim tíma, byrja í moi'gun (24. nóv.) kl. 8—9,10 ' þeir venjulega kl. 11,30, og drolla var jazzvællinn með versta og á- j hlustendur þar til kl. 1—1,30. mátlegasta móti. Hásar, óhreinar Innan veggja Ríkisútvarpsins og ruddalegar raddir jazz-söngv- j virðast tvö andstæð öfl togast á aranan glumdu með morgunsárinu ' um tónlistarflutninginn, þaö, sem I i hátölurum íslenzkra heimila, — j vill mennta okkur í tónlistinni, og morgunsöngurinn til íslenzkra ! þaö, sem vill bjóða okkur upp á hlustenda. úrkynjaða tízku-tónlist, ásamt En það er nú ööru máli að , Nokkrir af Víkurbúendum j gegna með Mýrdalssand, hafa byggt hús sín uppi á' vælu-kjóaveini erlendra knæpu- söngvara. Vonandi að fegurðin sigri ljótleikann." Fátt getur verið meira menn- Twn-iTáI yfir hann þarf að fara svo að þessu landi og er það vel, en mgartæki en útvarpið, — og af- vatnið og Mulakvisl, enda ... „ . . . ... . r . , . .... mennmgartæki, þegar það vill uppalinn í Hjörleifshöfða “gja daglega, að visu emung ems og aður segir þa þarf oll það y* haf’a. stundum skiist oeint fyrir gininu á þessum is a :>! um S’etui það mun- byggðm að fæiast a tiygga manYli. ag Ríkisútvarpið hafi hug 'namhleypum Hann telur að aS miklu ef sv0 ber undir aö °S 8'ÓSa staSi> sein eru Þarna á að byggja upp og bæta tóniistar Katla hafi á þremur síðást timi er fil aS forSa sér> en ef viS hendina. ^smekk fólks. Ýmsir góðir tónlist- 'liðnum öldum gosið tvisvar ámu8»a er>. Þ°ka °f..urkomal Það má búast við að menn — starfa viS Þ^stofn™> eu k 17 ■, fí9r svo að ekki sest til jokulsms A. troo,ir fíl nA- loo.r1n lata of sjaldan að séi kveða, og avein old. A 17. old anð 1625 hlaumð veriö kom- Ö * 8 1 ð 1 Sgj allt of sjaldan til sín heyra. Þeir Og aftur 1660, á 18. Öld 1721 fA S m , t n, óil þetta °g sérstakle§a Þeir>'gætu frætt okkur meir en gert er, )g aftur 1755, og á 19. öld 10 a.u e / ‘ Í , -jL, sem eru búnir að byggja sér Um ýms tónskáld, flutt verk þeirra ‘823 og 1860. Tíminn sem Uð,^ jai|lf a ° , J vönduð steinhús, og auðvitaö'með skýringum o. fl. Almenning- {á''‘meðar"Ekki“veh 7g‘ hva'r hann ið hefir á milli gosa á hverri svona &eu, f .’ P . ,'e. a eru búendur sjálfráðir hvaðmr nýtur betur góðrar tonhstar,'á uppruna sinnj en veitmgastaður óld er því svo að segja jafn menn samt aö hía 1 pei 1 þeir vjija eiga j hættu meö |u d- Þefar flutt eru stór tónverk, I einn f Paris þykist eiga heiður- Það þykir vöntun nú á tímum að kunna ekki að borða með hníf og gaffli. Þó notaði ekki Snorri Sturluson gaffal til að borða með og ekki heldur feður okkar langt fram eftir öldum. Gaffallinn er ekki gamall í sögu íslendinga og varð ekki alþýðueign fyrr en í minni þeirra, sem enn eru okkar iangur 34, 35 og 37 ár. Þetta>von °= trú> aS betur takist sínar fjölskyldur og verð-jeí ský™ear Wei* verkinu. En m eftirtektarvert, þótt það:tn ef heppnin er meS' En mæti, það getur slampazt af,1 ÞaS góða> sem þessir “eun reyna a-eti brueðist af eða á En svo svo er allt oSru mali aS en líka farið illa o° bað erlað Þy8gJa upp’ er sv° br° 3 n =eu orugoisr ai eoa a. tn svo A h Ai nnst- en 11Ka lall° uia> ei af öðrum, sem vinna við stofn- gegna með byggðuiiai aust of seint aS byrgja brunninn1 unina. an sands og vestan sem eiu begar barili5 er dottið ofan í í hættu fynr Kotluhlaupum, b.ann, eins og máltækið segir. svo sem kauptúniö í Vik, i Álftaverið, og vestustu bæina 1 Eg hygg aö áhugamenn í /irðist, sem helmingi lengri sími eða í kringum það hafi iliðið á' milli síðari gosanna ig fyrra gos næstu aldar. En Katla gerir ekki boð á í Meðallandú ef til vill. i Víkurþorpi ættu að Því má ekki leika í morgunút- varpinu íslenzk sönglög, létta , , , klassíska- og dansmúsík, — eitt- naiaa hvað fyrir alla. Þaö á ekki að Idfjhll, ^en ^^^hún1 heldur ! Ef hlaupin fara af fullum oaTœðaþettl málT fShd ' ^ jazftunum ,heila kIukku' ..... -....... sem! krafti yíir besea s«a6i þá er ££. 'JX.’ZSZÍ'Z Z StarkaSur gamli. fólkið líka. j Svo ætla é§ nu að öregða > viðj að flest það fólk> sem án-isuit Fvrst ætla að tala um : mér aUStllr yfir Mýrdalssand erj og hlustar á útvarpið kl. 8_9> „,,y, æt. 0g uS aAaf m inn með þessum línum —'sé fuiiorðið fóik. Ef unga fóikið Vik.urkatiptuiiið. > þa eis stuiidum brá ég mér yfir fer svo snemma á fætur, þá er það í Kotluhlaupi, þa munu hann á hestum. Og tala þar j vegna þess, að skóiinn kallar. Þessi menn segja, já — þaö var • um staöhætti frá mínu sjón- morgun-jazzisti Ríkisútvarpsins alltaf vitlaust að byggja 1 armiði Eins o,v kun,iuD't er hiytur pvi að leika fyrir sjáifan þarna niður á sandinum og'hafa flest Kötluhlaup farið!______________________________________ maður getur strax i dag sagt,'fram af Mýrdalssandi og tek! 3á, - þaö var vitlaus , og þo ig þar af alla byggð á fyrri---------------------------------- ffstakle|a eftir koluhlaup tímum, nema alltaf hefir J ^ m m íð 1918. Fyrir það hlaup var ÁIftaverið staSig eftir> þó f sí ♦ Tf8 1 i ffjjj eins og meiin myndu ekk! eft'eidri hættu. Fólkið þar hef- í 11 ^É| 1 |li |Pf m Kotlu, og þvi meiri vork-]ir frð hvi fvrstn va,Mst hpsa_' J 1 unn, þótt þá væri byggö nið- ,ari hætt,- fengið ur á sandinum enda allar oessum vana sínum, Kjartan Leifur talar um, þájallt í hættu, sérstaklega ef aidrei" getur hún gosið hvenær sem j Það er um næturtíma, — þá er úr þessu, og hann talar iíka um, eins og maður hefir áður heyrt, að ef Sandvatnið eða jökulvötn úr jöklinum eru þurr að sumarlagi, þá geti verið hætt við gosi úr Kötlu. En mig minnir, að hann tali ekki um sjálfan jökulinn. En það mun vera glöggt merki að þegar jökull- :inn er orðinn það hár þar sem Katla er undir, að hann er nær því jafnhár jökul- hnjúkunum, sem eru sinn 'hvoru megin við Kötlu, að þá megi fara að búast við gosi. Og alltaf munu jarðskjálftar geta gefið aðvörun, samt gætu þeir komið annars stað ar frá líka. En hvað sem menn bolla- leggja um þessi eldgos aftur og fram, þá verður alltaf sama sagan að enginn veit ;cyrr en þetta dynur yfir, og ekkert er hægt að gera nema ílýja, ef nokkur tími er til þess, á betri stað ef til er fyr ir þá sem eru í hættu fyrir hlaupinu, ef menn eru á ferð á Mýrdalssandi, því ekki geta menn hætt að ferðast, þó menn séu farnir að spá gosi, enda getur það dregist um óákveðinn tíma. Svo var það líka með Skeið- arársand, þótt menn þar eystra byggjust við Skeiðar- árhlaupi þá og þegar, þá gat það líka dregist svo og svo iengi. Það datt því engum í hug anpað en fara allra sinna ferða, fenda komust menn líka stundum nauðug lega undan hlaupunum Nú eru menn aö hætta að íara yfir Skeiðarársand eins og kunnugt er og er það vel :carið. l þarna gerir Ríkisútvarpið sannar- ' lega upp á milli hlustenda. Býst ég inn af því. Sá veitingastaður er gamall og" hefir starfað alla tíð síð an 1582. Þar er sagt, aö á dögum Hinriks III., en hann var konung ur Frakka 1574—1589, hafi verið tízka aö hafa knipplingakraga eöa blúndubönd á skyrtulíningum, en þetta skraut vildi dragast n'iður í sósuna, er menn seildust til að fingra bitana, því að illt var að láta hendur standa fram úr erm- um. Þá tók einn af starfsmönnum þessa húss upp á því, að láta smíða nokkra gaffla í líkingu við steikargaffla í sniðum. Það bjarg- aði ermum herramannanna og varð upphaf þeirrar siðvenju að borða með gaffli. Þetta er birt hér án ábyrgðar, en svona er sagan sögð í þessu franska veitingahúsi. ir frá því fyrsta vanist þess- við það kjarkt og trúarstyrk og það vörur voru þá fluttar frá sjó.,|. gott og blessað> út af fyrir En hvað þýöir að vera aö' sig. En oftraust á sér líka skrifa og bollaleggja um!stað, og þeim verður ekki þetta nema að gera eitthvaö hjálpað sem ekki vilja hjálpa raunhæft, svo sem að flytja'sér sjálfir, og ég hygg að byggöina á öruggan stað. Til j Álftavérið hafi fengið fulla er land alveg öruggt við vísbendingu í síðasta Kötlu- kauptúnið, allt plássið vest- ] gosi og hvaö yfir því vofir og an viö Víkurá ofan viö þorp, hvað þeir eigi aö gera sem ið uppundir brekkur inn að j þar búa. Mér fiiinst líka að þrengslum. Þar má þurrkajþað sé ekki neitt meira fyr- upp alla mýrina og skipu- ir þá að flytja búferlum í leggja þar byggðina, og aðra hreppa eða önnur héruð semja við jarðeigendur um en mig og aöra menn sem kaup eða erfðaábúð á land- inu. Undir flestum kringum- hafa orðið aö gera það nauð ugir eða viljugir. í Álftaver- Því dýrara orðið. stæðum tel ég víst að landið j inu er gott og duglegt fólk og fáist. Kálgarðar ættu þó.myndi allstaöar bjarga sér alltaf að geta verið niður á j ef þaö fengi góða aðstöðu til sandi hvernig sem færi. En > þess. þetta yiði mikið átak ogl Þar munu nu vera tóif bú- dyrt. - En livað skal segja? endur. Þar er lítið um nyjar " vovn spaus gætl Þaðjþyggingar þótt íbúðir séu jþar sumsstaöar góðar, og til Auðvitað þyrfti ríkið að j ný hús, en annarsstaðar þarf haupa hér rækilega undirLað fara að endurnýja bygg- baggann, svo um munaði, og1 ingar eins og gerist og geng- á því mundi ekki stanúa því' þetta er bæði nauðsynjamál og glæsilegt framtiðarmál, enda þá ekki byggt á sandi, heldur á góðu og tryggu landi. Höfum ávallt fyrirliggjandi eftirtaldar tegundir af úrvalsosti frá MJÓLKURSAMLAGI BORGFIRÐINGA MJólkurost 30 ©g 40% Itjórasiosí MySllOSt Smjörost títiátjaHAMH & Ccc k.f ’ ♦ HAFRAGRJÓN ur. Þar eru upp og niður nokkuð góðar jarðir og sums staðar nýrækt, þaö má þvi Samband ísl. samvinnufélaga búast við að menn þar séu og hún liggur fyrir. Ef Álft- tregir að yfirgefa plássið, og veringar vildu halda saman þaö lái ég ekki, þótt ég segi félagsskap — því þeir eru fé mína skoöun á málinu eins lagslyndir, þá væru til góð pláss í Árnessýslu, eða þá sér staklega í Rangárvallasýslu, (Framhald á 6. síðu.)

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.