Tíminn - 28.11.1952, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, föstudaginn 28. nóvember 1952.
271. blað.
Sveinn Sveinsson frá Fossi:
Þegar Kötlugo
Orðiö er frlálstl
Kötulgosið og fleira í sam-
'ibandi við það.
Kjartan Leifur Markús-
,son bóndi í Suöur-Hvammi í
iHýrdal, skrifar í Morgun-
olaðið 31. okt. þ. á. fróðlega
grein um Kötlugosin. Kjart-
an Leifur er fæddur og upp-
ilin í Hjörleifshöfða á Mýr-
dalssandi eins og mönnum
bar eystra er kunnugt, |
Markús faðir hans var þjóð-
'íunnur, fróður um margt og
iskrifaði um Kötlugos og
cleiri eldgos. Kjartan Leifur
<ir búfræðingur að menntun,
njög vel greindur og dreng-
ir hinn bezti, en heilsan ekki
uterk og hefir það dregið úr
ollum framkvæmdum hvað
búskapinn áhrærir, eins og
/erða vill ef heilsan brestur.
Kjartan Leifur er manna
íróðastur um Kötlu, Sand-
Fyrst eru Iiað morguntónleikar sig, — ekki kærir fullorðna fólkið
útvarpsins, sem eru til umræðu,' sig um jazzinn. Það óskar frekar
enda fer vel á því.
Árrisull spyr:
„Hver velur plötur þær, sem leikn
ar eru í morgunútvarpinu? Það
eftir hjartfólgnu ísSenzku söng-
lagi, en hásu veini á erlendu máli.
Ennþá er íslenzkan hjartfólgnara
mál flestum en enskan.
Ef útvarpið vill endilega gera
virðist sem einn maður sé þar að . jazzistum úrlausn, þá astti það að
verki, alltaí sá sami, og velji eftir
eigin geðþótta, en ekki hlustend-
anna, — oftast jazzplötur af verstu
veita þeirn tíma. milli kl. 11—12 að
kvöldi dags. Það er þeirra tími.
Minnsta kosti halda þeir venjulega
egund. Er útvarpið að verða prí- | jazz-tónleika sína í samkomuhús-
vat tónlistartæki einstakra manna? I um bæjarins á þeim tíma, byrja
í moi'gun (24. nóv.) kl. 8—9,10 ' þeir venjulega kl. 11,30, og drolla
var jazzvællinn með versta og á- j hlustendur þar til kl. 1—1,30.
mátlegasta móti. Hásar, óhreinar Innan veggja Ríkisútvarpsins
og ruddalegar raddir jazz-söngv- j virðast tvö andstæð öfl togast á
aranan glumdu með morgunsárinu ' um tónlistarflutninginn, þaö, sem
I i hátölurum íslenzkra heimila, — j vill mennta okkur í tónlistinni, og
morgunsöngurinn til íslenzkra ! þaö, sem vill bjóða okkur upp á
hlustenda. úrkynjaða tízku-tónlist, ásamt
En það er nú ööru máli að , Nokkrir af Víkurbúendum j
gegna með Mýrdalssand, hafa byggt hús sín uppi á'
vælu-kjóaveini erlendra knæpu-
söngvara. Vonandi að fegurðin
sigri ljótleikann."
Fátt getur verið meira menn-
Twn-iTáI yfir hann þarf að fara svo að þessu landi og er það vel, en mgartæki en útvarpið, — og af-
vatnið og Mulakvisl, enda ... „ . . . ... . r . , . .... mennmgartæki, þegar það vill
uppalinn í Hjörleifshöfða “gja daglega, að visu emung ems og aður segir þa þarf oll það y* haf’a. stundum skiist
oeint fyrir gininu á þessum is a :>! um S’etui það mun- byggðm að fæiast a tiygga manYli. ag Ríkisútvarpið hafi hug
'namhleypum Hann telur að aS miklu ef sv0 ber undir aö °S 8'ÓSa staSi> sein eru Þarna á að byggja upp og bæta tóniistar
Katla hafi á þremur síðást timi er fil aS forSa sér> en ef viS hendina. ^smekk fólks. Ýmsir góðir tónlist-
'liðnum öldum gosið tvisvar ámu8»a er>. Þ°ka °f..urkomal Það má búast við að menn — starfa viS Þ^stofn™> eu
k 17 ■, fí9r svo að ekki sest til jokulsms A. troo,ir fíl nA- loo.r1n lata of sjaldan að séi kveða, og
avein old. A 17. old anð 1625 hlaumð veriö kom- Ö * 8 1 ð 1 Sgj allt of sjaldan til sín heyra. Þeir
Og aftur 1660, á 18. Öld 1721 fA S m , t n, óil þetta °g sérstakle§a Þeir>'gætu frætt okkur meir en gert er,
)g aftur 1755, og á 19. öld 10 a.u e / ‘ Í , -jL, sem eru búnir að byggja sér Um ýms tónskáld, flutt verk þeirra
‘823 og 1860. Tíminn sem Uð,^ jai|lf a ° , J vönduð steinhús, og auðvitaö'með skýringum o. fl. Almenning- {á''‘meðar"Ekki“veh 7g‘ hva'r hann
ið hefir á milli gosa á hverri svona &eu, f .’ P . ,'e. a eru búendur sjálfráðir hvaðmr nýtur betur góðrar tonhstar,'á uppruna sinnj en veitmgastaður
óld er því svo að segja jafn menn samt aö hía 1 pei 1 þeir vjija eiga j hættu meö |u d- Þefar flutt eru stór tónverk, I einn f Paris þykist eiga heiður-
Það þykir vöntun nú á tímum
að kunna ekki að borða með hníf
og gaffli. Þó notaði ekki Snorri
Sturluson gaffal til að borða með
og ekki heldur feður okkar langt
fram eftir öldum. Gaffallinn er
ekki gamall í sögu íslendinga og
varð ekki alþýðueign fyrr en í
minni þeirra, sem enn eru okkar
iangur 34, 35 og 37 ár. Þetta>von °= trú> aS betur takist sínar fjölskyldur og verð-jeí ský™ear Wei* verkinu. En
m eftirtektarvert, þótt það:tn ef heppnin er meS' En mæti, það getur slampazt af,1 ÞaS góða> sem þessir “eun reyna
a-eti brueðist af eða á En svo svo er allt oSru mali aS en líka farið illa o° bað erlað Þy8gJa upp’ er sv° br° 3 n
=eu orugoisr ai eoa a. tn svo A h Ai nnst- en 11Ka lall° uia> ei af öðrum, sem vinna við stofn-
gegna með byggðuiiai aust of seint aS byrgja brunninn1 unina.
an sands og vestan sem eiu begar barili5 er dottið ofan í
í hættu fynr Kotluhlaupum, b.ann, eins og máltækið segir.
svo sem kauptúniö í Vik, i
Álftaverið, og vestustu bæina 1 Eg hygg aö áhugamenn í
/irðist, sem helmingi lengri
sími eða í kringum það hafi
iliðið á' milli síðari gosanna
ig fyrra gos næstu aldar.
En Katla gerir ekki boð á
í Meðallandú ef til vill.
i Víkurþorpi ættu að
Því má ekki leika í morgunút-
varpinu íslenzk sönglög, létta
, , , klassíska- og dansmúsík, — eitt-
naiaa hvað fyrir alla. Þaö á ekki að
Idfjhll, ^en ^^^hún1 heldur ! Ef hlaupin fara af fullum oaTœðaþettl málT fShd ' ^ jazftunum ,heila kIukku'
..... -....... sem! krafti yíir besea s«a6i þá er ££. 'JX.’ZSZÍ'Z Z
StarkaSur gamli.
fólkið líka. j Svo ætla é§ nu að öregða > viðj að flest það fólk> sem án-isuit
Fvrst ætla að tala um : mér aUStllr yfir Mýrdalssand erj og hlustar á útvarpið kl. 8_9>
„,,y, æt. 0g uS aAaf m inn með þessum línum —'sé fuiiorðið fóik. Ef unga fóikið
Vik.urkatiptuiiið. > þa eis stuiidum brá ég mér yfir fer svo snemma á fætur, þá er það
í Kotluhlaupi, þa munu hann á hestum. Og tala þar j vegna þess, að skóiinn kallar. Þessi
menn segja, já — þaö var • um staöhætti frá mínu sjón- morgun-jazzisti Ríkisútvarpsins
alltaf vitlaust að byggja 1 armiði Eins o,v kun,iuD't er hiytur pvi að leika fyrir sjáifan
þarna niður á sandinum og'hafa flest Kötluhlaup farið!______________________________________
maður getur strax i dag sagt,'fram af Mýrdalssandi og tek!
3á, - þaö var vitlaus , og þo ig þar af alla byggð á fyrri----------------------------------
ffstakle|a eftir koluhlaup tímum, nema alltaf hefir J ^ m m
íð 1918. Fyrir það hlaup var ÁIftaverið staSig eftir> þó f sí ♦ Tf8 1 i ffjjj
eins og meiin myndu ekk! eft'eidri hættu. Fólkið þar hef- í 11 ^É| 1 |li |Pf
m Kotlu, og þvi meiri vork-]ir frð hvi fvrstn va,Mst hpsa_' J 1
unn, þótt þá væri byggö nið- ,ari hætt,- fengið
ur á sandinum enda allar
oessum vana sínum,
Kjartan Leifur talar um, þájallt í hættu, sérstaklega ef aidrei"
getur hún gosið hvenær sem j Það er um næturtíma, — þá
er úr þessu, og hann talar
iíka um, eins og maður hefir
áður heyrt, að ef Sandvatnið
eða jökulvötn úr jöklinum
eru þurr að sumarlagi, þá
geti verið hætt við gosi úr
Kötlu. En mig minnir, að
hann tali ekki um sjálfan
jökulinn. En það mun vera
glöggt merki að þegar jökull-
:inn er orðinn það hár þar
sem Katla er undir, að hann
er nær því jafnhár jökul-
hnjúkunum, sem eru sinn
'hvoru megin við Kötlu, að þá
megi fara að búast við gosi.
Og alltaf munu jarðskjálftar
geta gefið aðvörun, samt
gætu þeir komið annars stað
ar frá líka.
En hvað sem menn bolla-
leggja um þessi eldgos aftur
og fram, þá verður alltaf
sama sagan að enginn veit
;cyrr en þetta dynur yfir, og
ekkert er hægt að gera nema
ílýja, ef nokkur tími er til
þess, á betri stað ef til er fyr
ir þá sem eru í hættu fyrir
hlaupinu, ef menn eru
á ferð á Mýrdalssandi,
því ekki geta menn hætt að
ferðast, þó menn séu farnir
að spá gosi, enda getur það
dregist um óákveðinn tíma.
Svo var það líka með Skeið-
arársand, þótt menn þar
eystra byggjust við Skeiðar-
árhlaupi þá og þegar, þá gat
það líka dregist svo og svo
iengi. Það datt því engum í
hug anpað en fara allra
sinna ferða, fenda komust
menn líka stundum nauðug
lega undan hlaupunum
Nú eru menn aö hætta að
íara yfir Skeiðarársand eins
og kunnugt er og er það vel
:carið.
l þarna gerir Ríkisútvarpið sannar-
' lega upp á milli hlustenda. Býst ég
inn af því. Sá veitingastaður er
gamall og" hefir starfað alla tíð síð
an 1582. Þar er sagt, aö á dögum
Hinriks III., en hann var konung
ur Frakka 1574—1589, hafi verið
tízka aö hafa knipplingakraga eöa
blúndubönd á skyrtulíningum, en
þetta skraut vildi dragast n'iður í
sósuna, er menn seildust til að
fingra bitana, því að illt var að
láta hendur standa fram úr erm-
um. Þá tók einn af starfsmönnum
þessa húss upp á því, að láta
smíða nokkra gaffla í líkingu við
steikargaffla í sniðum. Það bjarg-
aði ermum herramannanna og
varð upphaf þeirrar siðvenju að
borða með gaffli. Þetta er birt hér
án ábyrgðar, en svona er sagan
sögð í þessu franska veitingahúsi.

ir frá því fyrsta vanist þess-
við það
kjarkt og trúarstyrk og það
vörur voru þá fluttar frá sjó.,|. gott og blessað> út af fyrir
En hvað þýöir að vera aö' sig. En oftraust á sér líka
skrifa og bollaleggja um!stað, og þeim verður ekki
þetta nema að gera eitthvaö hjálpað sem ekki vilja hjálpa
raunhæft, svo sem að flytja'sér sjálfir, og ég hygg að
byggöina á öruggan stað. Til j Álftavérið hafi fengið fulla
er land alveg öruggt við vísbendingu í síðasta Kötlu-
kauptúnið, allt plássið vest- ] gosi og hvaö yfir því vofir og
an viö Víkurá ofan viö þorp, hvað þeir eigi aö gera sem
ið uppundir brekkur inn að j þar búa. Mér fiiinst líka að
þrengslum. Þar má þurrkajþað sé ekki neitt meira fyr-
upp alla mýrina og skipu- ir þá að flytja búferlum í
leggja þar byggðina, og aðra hreppa eða önnur héruð
semja við jarðeigendur um en mig og aöra menn sem
kaup eða erfðaábúð á land-
inu. Undir flestum kringum-
hafa orðið aö gera það nauð
ugir eða viljugir. í Álftaver-
Því dýrara
orðið.
stæðum tel ég víst að landið j inu er gott og duglegt fólk og
fáist. Kálgarðar ættu þó.myndi allstaöar bjarga sér
alltaf að geta verið niður á j ef þaö fengi góða aðstöðu til
sandi hvernig sem færi. En > þess.
þetta yiði mikið átak ogl Þar munu nu vera tóif bú-
dyrt. - En livað skal segja? endur. Þar er lítið um nyjar
" vovn spaus gætl Þaðjþyggingar þótt íbúðir séu
jþar sumsstaöar góðar, og til
Auðvitað þyrfti ríkið að j ný hús, en annarsstaðar þarf
haupa hér rækilega undirLað fara að endurnýja bygg-
baggann, svo um munaði, og1 ingar eins og gerist og geng-
á því mundi ekki stanúa því'
þetta er bæði nauðsynjamál
og glæsilegt framtiðarmál,
enda þá ekki byggt á sandi,
heldur á góðu og tryggu
landi.
Höfum ávallt fyrirliggjandi eftirtaldar tegundir af
úrvalsosti frá MJÓLKURSAMLAGI BORGFIRÐINGA
MJólkurost 30 ©g 40%
Itjórasiosí
MySllOSt
Smjörost
títiátjaHAMH & Ccc k.f ’ ♦

HAFRAGRJÓN
ur. Þar eru upp og niður
nokkuð góðar jarðir og sums
staðar nýrækt, þaö má þvi
Samband ísl. samvinnufélaga
búast við að menn þar séu og hún liggur fyrir. Ef Álft-
tregir að yfirgefa plássið, og veringar vildu halda saman
þaö lái ég ekki, þótt ég segi félagsskap — því þeir eru fé
mína skoöun á málinu eins lagslyndir, þá væru til góð
pláss í Árnessýslu, eða þá sér
staklega í Rangárvallasýslu,
(Framhald á 6. síðu.)