Tíminn - 21.04.1953, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, þriffjudaginn 21. april 1953.
89.bla&'
Þorsteinn Björnsson, Geitaskarbi:
Orðið er frjálst
Fráleit umgengni á fögrum stað
Sauðárkróksbíll, sá er fólki varð mér áfall að verða hér
keyrir frá og til Varmahlíðar — undir þessari björtu, glöðu
í veg fyrir sunnan- og norð- [ vetrarsól, í þessu fagra um-
an-hraðferðir, tók mig upp hverfi — hér við logheita slag
við heimreiðarhlið Stóru-' æð þessa sviphreina héraðs,
Grafar á Langholti. Ég var | — var slíks umgengnisófagn-
á heimleið. Það var sunnudag aðar. —
ur fyrstur í þessum vetri. Hið, það verður að ráðast með
fagra Skagafjarðarhéráð var þag núna, — eins og stund-
vermt og baðað í skínandi Um fyrr, — þótt sumum
sól hins nýbyrjaða vetrar. finnist ég berorður og harð-
Fölvi vetrardvalans breiddist orður.
yfir hið mikla graskaf undir-j Þag er fjarrf ag Skilja beri
lendisins. A skarpt greyptar orð mín á þá leið> að ég sé
og þó injúkmótaðar brúnir fjandsamlegur dansgleðskap
fj allahringsins hafði norðri — enda sæti slíkt illa á mér,
fötun, í síðustu áfellisham- sem lnnan þeSsa skagfirzka
förum sínum, stráð úr hnefa fjanahrings hefi lifað öll
sér af fyrirhuguðum vetrar
forða, hvitvöru sinni.
mín æsku- og þroskaár, — og
var einn í þeirra hópi skag-
Vetrarsvipur var auðsær á firzkra ungmenna, er ötul-
öllu umhverfi, þrátt fyrir feg legast steig danspallana, —
urð þá, kyrrð og mildi, er í þegar svo bar undir, — en
dag vafðist um mann. — j þa voru danshættir með nokk
Mér fannst bíllinn ótrúlega uð öðru sniði, en nú tíðkast.
og óþarflega fljótur í förum. Þá var engin sígarettusvæla
Ég sterði stöðugt út um’né drykkjuslark, — og kæmi
þrönga bílskjána, og reyndi það fyrir að áhrifa víns gætti
eftir getu að njóta fegurðar^í látæði ungs manns, þurfti
umhverfisins — en fyrr en' sá ekki að vænta góðra und-
varir stöðvast bíllinn og ég irtekta hjá prúðum meyjum
stend á Varmahliðarhlaði. |á næsta dansleik. Nú virðast
Varmahlíð, — einn frá fylhkútar og slagsmálabusar
hendi náttúru, fegursti stað-, htilli andúð mæta í kven-
ur þessa fagra héraðs Þarna föðmum danssalanna.
hafði I stofum inni verið háð, Nú set ég þá spurningu
ur dansleikur s.l. nótt, með fram: „Getur æskufólk og
tilheyrandi háttum og ýmis- uppvaxtarliður þjóðar okk-
legum tilbrigðum, sem nú ger ar, ekki notið gleðifagnaðar i ’
•st tíökanleg viö slik tæU-á dansgölfum 4n þess »», £ar britt'?vn“r 4S eífl
færi. jsvæla vindlingum og svelgja! ?®rar’ „
Þátttakendur þessa fagn- áfengi; er hátternisleg gleð-
aðar hafa víst talið sig vera skaparprúðmennska að engu
að kveðja hið útfjaraða sum- metin framar?
ar og fagna nýbyrjuðum, ó- Það, sem mér bar fyrir , . . ...
ræðum vetri með háttalagi sjónir þennan bjarta vetrar-, jf^ðar um,mm
sínu þessa liðnu nótt. Nokk- sunnudagsmorgun, er ekki
ur svefndrukkinn ungmenni nein sérstök undantekning-
með fölar ásjónur og stöm arsýn, þvi minni sögur, svip-
augu sveimuðu þarna um stof líkar, eru sagðar frá dans-
ur og ganga. Ég kunni ekki fagnaði hvaðanæva á þessu
sek hafið gjörst, og gjörist,
um hóflausa tóbaksnautn og
víndrykkju, og ýmisleg þar
með fylgjandi breytnisglöp, [
— spurninga, sem ég ætlastj
ekki til að þið svarið mér, —!
en mælist til að þið svarið í
eigin barmi, þið, sem gjörið
ráð fyrir, að bindast hjúskap
arböndum og stofna heimili
á sínum tíma, — gjörið þið,
ykkur þess grein, hvílík,
feikna ábyrgð felst í orðun- j
um: húsmóðir og heimilis-
faðir? — Það fylgir þvf mik-
il ábyrgð að vera móðir og
faðir barns, — og það er viö-'
bótarábyrgð að vera faðir
heils heimilis og móðir húss-'
ins — það er margháttuð
skyldunnar kvöð, sem fylgir (
því Þið, sem á uppvaxtar- og j
þroskaskeiðum lífs ykkar j
temjið ykkur siðleysishætti í
gleðskap, þið, sem með vín-
glas í greip og vindling milli'
góma, eyðið ekki einasta fjár
munum og dýrmætum tíma,
heldur einnig æskuþrótti og
sómatilfinningu, — hvernig
haldið þið að svipmót heim-
ila ykkar verði, ef svo fram
vindur sem horfir? Hvernig
haldið þið að ykkur takist
sambúðin við lífsskylduna?
Skylduna þá, að reynast öðr-
um skjól og fyrirmynd. Heim
ilisföður- og húsmóðurskyld-
iðleika, geta líka orðið blý-
þungt böl — ef þannig er í
pott búið. —
Sný ég svo aftur til Varma-
hl
1 um til forráðamanna skag-
firzkra framfara — menn-
ingar- og fegrunarmála, ykk-
ur, sem ég veit, að viljið vinna
að öllu hinu nytsama
við mig þarna innan veggja. landi. Virðist nú slikt dans-iog íagra innan héraðs ykk-
Tior 1<S oir>V,Tro„ Ahrmnor, í höCo rrWiV-wiX fAlb-iíf oAjar> P1® VerðlÖ að geia
j Varmahlíð meiri gaum, sýna
þeim stað meiri ræktarsemi
og sóma en hingað til. — Ég
efast varla um, og raunar
Þar lá einhver óhugnan í æð|i hafa giiipáð fólkið að
lofti. — Norðanbíll hafði eitt nálgast „hrunadans“ tortím-
hvað tafist, og skapaði mér ingar. *
bið nokkra. Mér varð reikað| Á hásumrum, sem talin
um næsta umhverfi þessa hafa verið, og eru, aðalbjarg-
staðar,
veit að óvíða í héruðum þessa
kringum þetta hús, ræðistími alls sveitafólks, er,, . .. ... .
sem er viðkomustaður flestra' dansað um þvert land í hverri iIar! s era r eu. 1 í1 u
þeirra, er landleið fara frá samkomuhúskompu í borg,jsk°Puð sllk tú™vfS
suðri til norðurs, og frá bæjum, þorpum og sveitum,' og stórbættra héraðs-
norðri til suðurs. Hér líta'— ekki einasta um sumar- ^ri a’ sem 1 aima 1 •
Krislján Jóhanncsfon frá Búð-
ardal hefir hvatt sér hljóðs:
„Enn hefir Escritor látið til sín
heyra. Er hann nú að mestu fall-
inn frá lofi sinu um nautaatið, tel-
ur það meira að segja hrottalegt.
Séu dagar þess nú senn taldir á i
Spáni og hafi það orðið að víkja!
fyrir knattspyrnunni. Nautaat sé
aðeins haidið í tveim borgum
Spánar, Barcelona og Madrid. Er
þetta fróðiegt að heyra og mikill
munur á og í gamla daga, en Karl
Finnbogason segir frá því í Landa-
fræði sinni, að ekki sé svo lítill
bær á Spáni, að ekki sé þar nauta-
atsleiksvið. Er því hér orðin á
mikil breyting og bendir til vax-
andi mannúðar og göfugra hugar-
fars og er gott til að vita.
Escritor ber mér það á brýn, að
með gagnrýni minni á nautaatinu
spænska, hafi ég ráðizt á spænsku
þjóðina í heild og þar með sé ég
að^gíæða eld tortryggni og spilla
samstarfi milli þjóða. Sízt var það
meining mín, að ráðast á spænska
alþýðu, því að með henni hefi ég
ríka samúð. Minna mætti og Es-
critor þess, í þessu sambandi, að
þeir sem búa í glerhúsi ættu ekki
að kasta steinum. Mig minnir ekki
betur, en hann sjálfur sveigði held
ur ógætilega, og að því er mér
fannst, að ástæöulausu, að rúss-
nesku þjóðinni, í lok fyrri grein-
ar sinnar um nautaat. En, ef til
vill telur hann ekki gilda sömu
reglur um þá þjóð.
Escritor segir, að það sýni glögg-
lega, hvað ég sé fáfróður um hagi
Spánverja, að ég vitni í Heming-
way. Mér finnst aftur á móti að
þessi fullyrðing hans lýsi svo mik-
ílli vanþekkingu, að mig fer að
gruna, að hann hafi sett rauðan
stimpil á bókina „Klukkan kallar“,
eins og margir þröngsýnir menn
hafa gert, og þess vegna ekki les-
ið hana. Sé svo, má benda Escrit-
or á, að Hemingway tók þátt í
borgarastyrjöldinni á Spáni, sem
sjálfboðaliði, og „Klukkan kallár"
er lýsing á lífinu, eins og það gekk
og gerðist í þeirri styrjöld, fært
í stílinn af einum bezta og stór-
brotnasta rithöfundi nútímans.
Það mætti vera einkennilega gerð-
ur maður, sem héldi því fram, að
lestri þessarar bókar. loknum, að
hún hefði ekkért ’ ’sannleiksgildi.
„Klukkan kallar" er. sönn skáld-
saga, eins sönn: óg'. sannlærandi og
veruleikinn sjálfuT' ef 'til vill énnþá
sannari.
Um það er eflaust hægt að deila,
hvort fólk er í eðli sínu .gott eða
slæmt. En það er hægt að stuðla
að því að gera fólk verra en þaö er
í eðli sínu. Það er hægt að vekja
upp í því lágar og dýrslegar
hvatir, með því ‘ áð halda að því,
t.d. öðrum eins leikjúm og naútá-
ötum, og telja því trú úm, að slíkt '
sé list, það er hægt með því að
siga því út í styrjöld, og telja því
trú um, að það sé að berjast íyrir
guð og föðurlandið, eða aðrar há-
leitar hugsjónir, það er hægt með
því að ala það upp í íasisma eða
nazisma, og telja því trú um, að
það sé guðs eigið fólk, rétthærra
en allt annað fólk á jörðinni, Þeir,
sem bera ábyrgð á .slíku, hafa ekki
tileinkað sér sanna menningu,
enda þótt um hástéttir sé að ræða,
sem skreyta sig með fjöðrum svo- ‘
kallaðrar menntuiiar eðá menn-
ingar.“
Þá er hér stutt orðsending frá .
Herði Ingólfssyni, íþróttakennara
á Akureyri: ........
„í gærkvöldi (17. ríiarz) flútt'i
Benedikt Jakobsson íþróttákenn-
ari erindi um- þjálfun íþrótta-
manna, í íþróttaþætti ríkisútvarps-
ins. Erindið er tvímælalaust eitt
hið snjallasta í sinni röð, er flutt
hefir verið í útvarpi og aúk þess'
þörf og tímabær hugvekja til' allra
æskumanna landsins. Hins" vegar
er þessi útvarpsþáttur á" ' þeim
tíma, að likur eru fcil, að hahn>íári •
framhjá mörgum hlustendum. i Á
ég þá sérstaklega við ungmennafé-
laga í sveitum, sem oft eru._ ,við
gegningar á þessum tíma. ’Er þáð
því ósk mín, að Tíniinn leiti til
Benedikts um rétt til birtlngár ‘er-
indisins og það því frémur sem ég
veit að mörgum starfandi íþrótta-
manni og þjálfurum þætti lengur
í að eiga það á prent.i.“
Baðstofuhjalinu er lokið í dag.
Starkaður.
Eins og vitað er, kann ég
ekkert til verkfræðingagrufls
Hér líta'
mörg glögg gestsaugu yfir helgi hverja, heldur oftar
umhverfi fjær og nær, því miklu. —
mætti gera kröfur nokkrar I Inn á danssamkomur sveit heldur skil stórtöluútreikn
um þrifnað og snyrtihætti á anna flykkist ósvífinn slcrku in® hagfræðinga, en með ár-
þessum stað, til þeirra, er í lýður frá þorpum og bæjnm, jum tel ég mér hafa hlotnast
hendi sér hafa ráð öll og — oft um langa vegu. Slík, na.sa.sjón nokkur, sú er duga
getu til slíkra hluta, — en aðskotadýr eyðileggja oft myncil t11 a® gera því skóna
iV.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.VVA
í í
.j Ollu frænda og vinafólki mínu þakka ég af hjartans ij
í einlægni alla vinsemd mér auðsýnda á áttræðisaf-
í mæli mínu Guð blessi ykkur öll.
■;
Ji Sigríður Kr, Jóhannsdóttir, Stóru- Sandvík
t’.V.V.V.V.V.V.V.V.V.SVAV.V.VV/A’.WiV.V.W.V.W
hér virtist ýmsu öfugt snúið mannfagnaði sveitanna með
gegn þeim réttmætu kröf- rustamennsku, víndrykkju og
um. —
Það sem mér bar nú hér
fyrir augu, var ekki einasta
viðurstyggð, sæmilega þrifa-
lega þenkjandi ferðamanni,
heldur tjáði það mér þá aug-
Ijósu staðreynd, að hér hafði
aðhafzt og umgengið æsku-
fólk beggja kynja — íélkið,
sem á að erfa landið og skana
framtíðina. Það leyndi sér
ekki, að hér hafði vlndrykkja
og slörkuhættir verið viðhafð
ir. —
Hvar sem Hy gekk í ná-
munda við betta hús, urðu á
vesi mínuin spýjudreifar,
flöskubrot, vindlingastubbar
þéttum breiðum — og ýmis-
legt afrak slarksins frá lið-
inni nóttu.
Áð þetta snerti mig svo
napurt, stafaði e. t v. af því,
að ég er Skagfirðingur og
ann þessu héraði og íbúum
þess sóma og gengis, og það
viðbjóðslegum háttum, ýmis-
legum. Oft eru farandflokkar
á ferð, skipaöir hálfgerðum
fíflum og skrípsmennum, á-
samt harmoniku- og trumbu-
skökurum.
Þessi lýður auglýsir, með
gleiðgosabrag ágæti sitt!!!
— ásamt dansi — innantóm
ómerkilegheit. Þessi snatt-
lýður selur skemmtanir óðu
ungfólki, rándýru verði að-
gang að þessum ófögnuði. —
Þessi dáðum fyrrti proplýður,
sem oftast eru Reykvíkingar,
rakar saman fé miklu, og
strokar með til heimahaga
sinna.
Hér þarf hart á móti að
taka, þessum frumhlaupslýð,
af forráða fólki héraða og
sveitafélaga, og útiloka með
öllu slíka ófremd og ómenn-
ingu.
Nú spyr ég ykkur, ungu
menn og konur, yfckur, sem'
að frá logheitum iörum
Reykjarhóls, mætt.i fá sí-
streymandi, sjóðandi vatn, er
nægja mundi til að hitahvert
íbúðarhús um allan mið-
Skagafjörð. í Varmahlíð
mættu upprísa geysilegir
kartöfluakrar og önnur mat-
jurtarækt, allt vermt og
þroskað við gufu og vatnsyl
frá Reykjarhól. Þarna ætti
upp að rísa orkuver til iðn-
aðarframkvæmda. Uppi á há
Reykjarhól á að rísa fagurt
gistihús eftir nútímakröfum,
þar mundi útlent og innlent
fólk sækja til veru, — það
er kýs fegurð og frið kring-
um sig, sumar og vetur. Kem
ég þá að síðasta atriði þess-
ara hugleiðinga, er að mér
sóttu á Varmahlíðarhlaði
fyrsta sunnudagsmorgun
þessa vetrar
Eins og það er vitað, og
sjálfsagt, að hverjum heim-
ilisföður og húsmóður. ber
(Framhdld á 3. slOu)
Hjartanlega þökkum við öllum þeim er auðsýndu
okkur samúð og hjálp við andlát og jarðarför litla
drengsins okkar.
Guð blessi ykkur öll.
Ágústa Jónsdóttir Eggert Runólfsson
Auraseli, Fljótshlíð
i»
i<»
l<<
o
i»
<»
<>
o
Verzlunarmannafélag Reykjavíkur
Framhaldsaðalfundur
félagsins verður haldinn í Sjálfstæðishúsinu mánu
daginn 27. þ. m. kl. 8,30 síðdegis stundvisíega,,
DAGSKRÁ:
1. Lagabreytingar
'Ht'
2 Önnur mál.
“VJa IltsJ»:
'r.t i tifaii! fc
STJÓRNN :n::, r
::.jnyí; 5i‘X