Tíminn - 22.12.1953, Blaðsíða 5

291 blaff.
TÍMINN, liriðjudaginn 22. desember 1953.
ÞriiðjHil. 22. des.
Fordæmi Breta og
bæjarstjórnarkosn-
ingarnar í Rvík
Brezkar stjórnarvenjur
hafa lengi verið taldar til
fyrirmyndar á margan hátt.
Víst er það líka, að þær hafa
yfirleitt gefizt brezku þjóð-
inni vel. Þeim er það áreið-
anlega ekki sízt að þakka, aö
brezka þjóðin, sem ekki er
fjölmenn á heimsmælikvarða,
hefir öldum saman verið ein
helztTa forustuþjóð veraldalr.
Meðan mörg önnur stórveldi
hafa hrunið til grunna eða
byltingar kollvarpað stjórn-
arskipan þeirra, hefir brezka
þj óðin haldið forustu sinni og 1
stjórnarhættir hennar fylgt!
lögmálum farsællar þróunar. I
Þettá er, eins og áður segir, ^
áreiðanlega mjög mikið að
þakka þeim stjórnarvenj um,
er skapazt hafa hjá brezku
þjóðinni. En stjórnarskipan
Breta er byggð á venjum og
óskráðum lögum, því að Bret-
ar eiga sér enga skrifaða
stjórnarskrá. Stjórnarskipaii
þeirra byggist þó vafalaust á
traustara grunni en nokkurr-
ar annarrar þjóðar, því að
hún á bjargfastar rætur í
meðvitund sjálfrar þjóðarinn
ar. Svo sterkar eru þær, að
þáð myndi engum valda-
manni tjá að reyna að slíta
þær.
HEin af þessum venjum, sem
brezkur almenningur hefir
skaþað ög ekki vikið frá á
síðari tímum, er að skipta
um stjórn meö hæfilegu milli-
bili.
Að sjálfsögðu hefir þessi
regla hvergi verið skráð í lög
og verður aldrei. En hún á
svo sterkar rætur í hugum
almennings, að hún stendur
á traustari grunni en nokkur
lagabókstafur.
Ástæðan er m.a. sú, að
þessi venja, hefir gefizt1
brezku þjóðinni vel. Reynsl- j
an hefir sýnt henni, að fari
sami flokkur lengi með völd,
skapast alltaf ýmis konar
spilling og kyrrstaða í skjóli
hans. Þess vegna er nauð-
synlegt að láta nýja menn
koma til sögu með hæfilegu
millibili og láta nýjar hug-
myndir og nýtt andrúmsloft
fá að njóta sín. Það hreins-
ar burtu margt af því, sem
er orðið spillt og fúið, og
stuðlar að því, að ekki verði
óeðlileg stöðnun, heldur
tryggir hæfilega þróun.
Þessi venja er talin fremur
en flest annað hafa tryggt
hina farsælu þróun brezkra
stjórnarhátta. Af þeim ástæð-
um hefir aldrei skapazt í Bret
landi langvinnt kyrrstöðu-
tímabil, svipaö þeim, er or-
safcað hafa byltingu í mörg-
um öðrum löndum. Af þeim
ástæðum hefir stjórnarand-
staðan orðið ábyrgari, því að
hún hefir jafnan getað átt
von á því, að ábyrgðin hvíldi
á henni innan skamms tíma.
Af sömu ástæðum hafa stjórn
irnar líka orðið hófsamari en
ella, því að þeim hefir verið
ljóst, að yrði gengið of langt
á einu eða öðru sviði, væri
voníaust um að halda meiri
hlutanum í næstu kosning-
umv: -. .... .
Þessi stjórnarvenja brezkra
kjósenda hefir oft komið öðr-
Frobleg bók og merkileg:
Vestlendingar
Enska knattspyrnan
Lúðvík Kristjánsson: Vestlend-
ingar. Fyrra bindi. HeimskrinLla.
Reykjavík 1953.
Lúðvík Kristjánsson rit-
stjóri hefir þegar unnið sér
orðstír sem málsnjall og áreið
aniegur sagnaritari. Þessi
orðstír hans mun ekki!
minnka við þessa bók.
í riti því, sem þessi bók er
fyrrihlutinn af, hefir Lúðvík
tekið sér fyrir hendur að
rekja merkan þátt í viðreisn-
arsögu þjóðarinnar á seinustu
öld. Þessum merka þætti hef-
ir hingað til ekki verið gerð
nein sæmileg skil áður og er
hér því vissulega um gott verk
og nauðsynlegt að rséða.
Sá þáttur þjóðarsögunnar
frá seinustu öld, sem hér er
átt við, er framlag þeirra Vest
, „ f T Vestlendingar, Alþingl og
lendinga, sem Luðvik kallar i aiþýðaj Kollabúða- og Þing-
SY°’vlÖ1?lsnai íiaiufara vallafundir, Þjóðfundurinn og
þjóðarinnar á árunum 1830—
60. Vestfirðingafjórðungur
hafði þá mörgum glæsilegum
forustumönnum á að skipa,
Vestlendingar, Orð og athafn
ir, Staldrið við og lítið til átta.
Hér er þess ekki kostur að
rekja efni þessarar merku
ei höfðu mikinn áhuga fyrir; b5]jar er húis vegar
atvinnulegum og menningar
legum framförum, en hæst af
þeim bar þó séra Ólaf Sívert-
sen í Flatey. Að frumkvæði
hans komst á fót Framfara-
stofnunin og Bréflega félagið í
Flateý, en þetta hvort tveggja
gerði Flatey að eins konar
andlegu höfuðbóli Vestfirð-
ingafjórðungs um nokkurt
skeið. Séra Ólafi komu svo til
stuðnings margir hinna glæsi
legu forustumanna, er byggðu
fjórðunginn á þessum tíma.
Þessu fyrra riti skiptir Lúð-
vík í eftirfarandi kafla: Vor-
menn vestanlands, og segir
þar gerla frá hinum merka
manni og brautryðjanda, Ól-
afi Sívertsen, og helztu fylg-
ismönnum hans í fjórðungn-
um, Framfarastofnunin í Flat
ey, og er þar rakin saga henn-
ar í höfuðdráttum, Bréflega
félagið í Flatey, og er þar sögð
saga félagsins, og loks Tvö árs
rit í Vestfirðingafjórðungi, en
þau voru ársrit presta í Þórs-
nesþingi og Gestur Vestfirð-
ingur og rekur Lúðvík efni
þeirra.
óhætt að segja, að hún hefir
að geyma merkilegan fróðleik
um menn og málefni Vestur-
lands á umræddum tíma. Hún
segir frá merkilegum þætti í
viðreisn þjóðarinnar og sýnir
m. a., að undir hana hafa
runnið margar fleiri stoðir en
algengast hefir verið a§ telja
fram í sögubókum hingað til,
þar sem lítið er sagt frá
öðrum forvígismönnum á
þessum tíma en Fj ölnismönn-
um og Jóni Sigurðssyni.
Merkilegt er að kynnast
skoðunum þeirra forustu-
manna, sem hér segir frá. Þar
gætir m. a. ýmsra hugmynda,
er þóttu róttækar fyrir
skömmu síðan, eins og t. d.
varðandi tryggingar. Gaman
er að lesa grein séra Guðmund
ar Einarssonar á Breiðabóls-
stað um samtökin, en hún birt
ist í hinu skrifaða blaði Bréf-
lega félagsins. Þar er hugsjón
samvinnunnar ágætlega túlk-
uð í stuttu máli. Fleiri atriði
væri freistandi að nefna, þótt
því verði sleppt hér. En sam-
eiginlegt er það öllum þessum
í formála segir Lúðvík, aðforustumönnum, að vilja
höfuðþættir síðara bindisinsbyrja á því að lyfta þjóðinni
verði þessir: Jón Sigurðsson (Framhaid á 6. síðu.)
um þjóðum að óvörum, eins
og t. d. 1945, þegar Churchill (
missti völdin eftir að hafa'
leitt þjóðina til sigurs í þeirri
styrjöld, sem komizt hefir.
næst því að kollvarpa brezka
heimsveldinu. En Bretar létu I
ekki sigurfrægð og glæsileik ^
Churchills villa sér sýn. Flokk
ur hans hafði farið með völd- [
in nær óslitið um meira en
tuttugu ára skeið. Það var
ekki í samræmi við þróunar-
lögmál brezkra stjórnmála að
fela honum völdin áfram. Nú
varð að gefa öðrum tækifæri
til að sýna, hvað þeir gætu.
Verkamannaflokkurinn fékk
tækifærið, en missti það aftur
eftir sex ár, því að hann hafði
ekki fullnægt þeim vonum,
sem til hans höfðu verið gerð-
ar.
í sambandi við þær bæjar-
stjórnarkosningar, sem eiga
að fara fram í Reykjavík, er
gott fyrir kjósendur að hafa
þessa brezku venju í huga.
Sami flokkurinn er búinn að
fara með stjórn í Reykjavík
í meira en 30 ár. Það er ekki
nema mannlegt, að í skjóli
svo langrar stjórnarsetu hafi
skapazt margvísleg spilling og
kyrrstaða. Það er því orðiö
tímabært að skipt sé um og
nýir kraftar látnir koma til
sögu og reyna getu sína.
Dugi þeir illa, má alltaf skipta
um aftur.
Hinn ríkjandi bæjarstjórn-
armeirihluti reynir vitanlega
að hræða með því, að allt
lendi í glundroða, ef hann
missir völdin. Þetta sama
hafa allar fráfarandi stjórnir
í Bretlandi sagt.
Aiinars liggur nú fyrir
alveg nýtt dæmi þess, að
stjórn Reykjavíkur þarf
' ekki að lenda í neinum glund
roöa, þótt hún þurfi eftir
næstu kosningar aö byggjast
á samstarfi tveggja eða fleiri
flokka. Ríkisstjórnin, sem
styðst við tvo flokka, hefir
afgreitt fjárlögin á réttum
tíma, en bæjarstjórnarmeiri
hlutinn, er styðst við einn
flokk, gefst upp við þessa
skyldu sína.
Er hægt að fá gleggri sönn-
un þess, að kominn sé tími
til þess fyrir Reykvíkinga að
fylgja hinni brezku venju og
gera breytingu á stjórn bæj
arins?
Urslit s. 1. laugardag:
1. delld.
Aston Villa—Cardiff 1—2
Bolton—W.B.A. 2—1
Burnley—Charlton 2—0
Chelsea—Blackpool 5—1
Huddersfield—Arsenal 2—2
Manch. Utd.—Liverpool 5—1
Preston—Middlesbro 1—0
Sheff. Utd.—Portsmouth 3—1
Sunderland—'Newcastle 1—1
Tottenham—Sheff. Wed. 3—1
Wolves—Manch. City 3—1
2. deild.
Brentford—Derby 0—0
Bristol R.—Blackburn 1—2
Everton—Luton 2—1
Hull—Oldharn 8—0
Leicester—West Ham 2—1
Lincoln—Doncaster 0—2
Notts. Co,—Bury 0—0
Plymouth—Nottm. Forest 1-—0
Rotherham------Leeds 2—4
Stoke—Fulham 1—3
Swansea—Birmingham 1—3
Úlfarnir náðu aftur forust-
unni um síðustu helgi, þar
sem West Bromwich tapaði
fyrir Bolton. Sá leikur er einn
sá bezti, sem verið hefir leik-
inn á þessu tímabili. West
Bromwich hóf leikinn í „ung-
verskum" stíl, og var oft
merkilegt hvernig Bolton
slapp frá mörkum. Framherj-
ar W. B. A. áttu skot í stengur
og hliðarnet. í fyrri hálfleik
var ekkert mark skorað, en
strax í þeim siðari skoraði
Lofthouse fyrir Bolton. Ryan
jafnaði, og í upphlaupinu
kom enginn leikmaður Bolton
við knöttinn. Nokkru fyrir
leikslok skoraði Lofthouse sig
urmarkið.
Þrátt fyrir að Úlfarnir ynnu
Manch. City, er þó greinilegt,
að form liðsins er á niðurleið.
City byrjaði vel og eftir 26
mín. skoraði Davie, en Han-
cocks jafnaði stuttu síðar úr
vítaspyrnu. í síðari hálfleik
skoraði Wilshaw og Hancocks,
en leikurinn var jafn, þrátt
fyrir þennan mun hvað mörk
in snerti. Chelsea er nú orðið
eitt bezta liðið í deildinni og
vann sinn fimmta heimasigur
í röð. Blackpool var án John-
ston og Matthews og hafði
það sitt að segja, en Chelsea
hafði yfirtökin allan leikinn.
Blackpool skoraði fyrsta
markið, en síðan tók Chelsea
við. McNichols skoraði þrjú og
Bentley tvö.
Dregið hefir verið fyrir 3.
umferð í bikarkeppninni,. sem
fer fram 9. janúar. Verður síð
ar getið hér í blaðinu, hvaða
lið leika þá saman.
Staðán er nú þannig:
1. deild.
Wolves 23 15 5 3 57-31 35
West Bromw. 23 15 3 5 61-32 33
Huddersfield 23 12 6 5 42-25 30
l Burnley 23 15 0 8 52-39 30
Bolton 22 9 8 5 39-32 26
Cardiff 23 10 5 8 29-38 25
Manch. Utd. 23 7 10 6 40-33 24
Arsenal 23 9 6 8 45-43 24
Preston 23 10 3 10 50-33 23
Charlton 23 11 1 11 45-44 23
Tottenham 23 11 1 11 38-39 23
Blackpool 22 9 4 9 39-43 22
Chelsea 23 8 5 10 42-48 21
Sheff. Wed. 24 9 3 12 41-54 21
Aston Villa 22 9 2 11 36-39 20
Newcastle 23 6 8 9 40-43 20
Sheff. Utd. 22 8 4 10 39-43 20
1 Portsmouth 23 6 6 11 47-57 18
1 Manch. City 23 6 5 12 29-46 17
[ Sunderland 22 6 4 12 43-57 16
Middlesbro 23 6 4 13 43-61 15
Liverpool 23 5 5 13 43-61 15
2 deild
Leicester 23 12 7 4 57-33 31
Doncaster 23 14 3 6 39-25 31
Everton 23 11 8 4 46-38 30
Birmingham 23 11 6 6 51-31 28
Luton Town 23 10 7 6 41-36 27
Nottm. Forest 23 10 6 7 48-35 26
Rotherham 24 12 1 11 44-44 26
Blackburn 22 9 6 7 40-34 24
Leeds Utd. 23 8 8 7 49-44 24
Stoke City 24 6 11 7 36-37 23
Bristol Rovers 23 7 8 8 45-37 22
West Ham 23 9 4 10 41-36 22
Fulham 23 8 6 9 50-46 22
Derby County 22 8 5 9 41-45 21
Lincoln dity 23 8 5 10 36-41 21
Swansea 23 9 3 11 31-41 21
Hull City 23 9 2 12 34-34 20
Plymouth 23 5 10 8 30-39 20
Notts County 23 7 6 10 26-43 20
Bury 23 4 9 10 29-46 17
Brentford 23 5 7 12 17-42 17
Oldham 23 á 5 14 23-48 13
TJrsIit í skóla-
boðsundinu
Hið fyrra sundmót fór fram
föstudagskvöldið 15. desem-
ber í Sundhöll Reykjavíkur,
Boðssundkeppni stúlkna (10
x33y3 m.) fór þannig:
mín.
Gagnfr.skóli Keflavíkur 5.02,7
A- lið Gagnfrsk. Aust. 5.04,1
Gagnfr.deild Laug. 5.31,2
Gagnfr.sk. Vesturb. 5.32,4
B. lið Gagnfr.sk. Aust. 5.37,2
Gagnfr.sk. Verknámsins 5.38,2
Gagnfræðaskóli Keflavikur
hlaut því bikar ÍSÍ.
Boðsundskeppni pilta (20x
33 y3 m.) fór þannig:
Menntaskólinn í Rvík 8.31,9
Iðnskólinn í Rvík 8.35,0
Gagnfræðask. Aust. 8.48,9
Stýrimannaskóli og
Vélskóli 8.50,2
Verzlunarskóli íslands 9.07,0
Gagnfr.sk. Keflavíkur 9.27,6
Gagnfrsk. Laugarnessk. 9.50,0
Gagnfr.sk. við Hringbr. 10.50,0
Gagnfræðaskólinn við Lind-
argötu var dæmdur úr leik.
Menntaskólinn hlaut því
„Keramikselinn". — Áhorf-
endur voru margir.
Nýtt smásagnasafn:
Ekki veiztu ...
Fyrir nokkru siðan er kom-
ið út smásögusafn eftir Frið-
jón Stefánsson. Nefnist það:
Ekki veiztu..... í safninu
eru sautján smásögur.
Eftir Friðjón hafa áður
birzt smásögur í tímaritum og
blöðum. Þetta nýja safn hans
lýsir verulegri framför. Að
vísu eru sögurnar misgóðar
að efni og frágangi. Sumar
virðast ekki nógu hnitmiðaö-
ar, en í þeim flestum er þó
brugðið upp athyglisverðum
myndum úr mannlífinu.
Nokkrar sögurnar mega heita
góöar. Einhverjir munu telja
það ókost, að sögurnar eru
yfirleitt ekki samdar í neinu
áróðursskyni, en frá sjónar-
hæð annarra er þetta kostur.
Nóg er af áróðri í skáldskap,
þótt hann sé ekki allur með
því marki brenndur.
Þeir, sem hafa fylgzt með
rithöfundarferli Friðjóns,
geta óhætt gert sér vonir um,
að hann eigi eftir að taka
framförum, því að honum hef
ir verið að fara fram til þessa.
Þess vegna leggur hann vænt
anlega ekki þessa tómstunda-
iðju sína á hilluna, heldur
leggur rækt við að bæta hana
og fullkomna.
Þetta mun vera eina smá-
sagnasafnið, er kemur frá ís-
lenzkum höfundi á þessu ári,
Það er illa farið, því að smá-
sagan er skemmtilegt skáld-
skaparform.
Þ.Þ. i